HET BEIGISCH-FRANSCHE MILITAIRE VERDRAG.
AGENDA
OPENING 1 MAART
S FORTMAGAZIJN
G.J.EILERS&C0
GR. HOUTSTR. 147A
DATUMSTUKJES
<46e Jaargang No. 14015
Verschynt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 28 Februari 1923
Het wordt In vooraanstaande Chr.-Hist.
kringen uitgesloten geacht, dat de oneenig-
heid tusschen den heer De Visser, die als
hoofdredacteur van de „Nederlander" is af
getreden en den hoofdredacteur van dit or
gaan den heer Snoeck Henkemans nopens
de appreciatie van de bekende publicaties
over het geheime militaire verdrag tusschen
Frankrijk en België, een terugslag kan heb
ben in de C.-H. Unie.
Dit conflict heeft, naar men aan de Tel.
zeide, geen betrekking op eenigerlei beginsel
of kwestie van politiek beleid der Unie, doch
alleen op een verschil van inzicht in de
Hoofdredactie van genoemd biad. Intussehen
heeft dr. De Visser zoowel schriftelijk als
mondeling verschillende bewijzen van in
stemming met zijn optreden ontvangen.
Even voor het ter perse gaan van dit num
mer vernemen wij dat er in het interview
van de Haagsche Courant met dr. Ritter een
fout geslopen is: Het verdrag bestaat n.I. niet
uit de notulen van de vergaderingen der
Fransche en Belgische generale staven doch
uit het verdrag benevens de notulen dier ver
gaderingen.
Onze foto's op deze pagina
In het door het Utrechtsch Dagblad gepu
bliceerde Fransch-Belgisch verdrag wordt in
artikel 3 vastgesteld, dat verschillende Bel
gische spoorlijnen verbeterd zullen worden.
De lijn Antwerpen-Esschen wordt opgehoogd
en van 2 op 4 sporen gebracht.
Blijkens bijgaande foto's, q die na
de publicatie van het verdrag gemaakt
GENERAAL SNIJDERS' MEENING.
Het Vaderland zal hedenavond een artikel
publiceeren van generaal C. J. Snijders, oud
opperbevelhebber van land- en zeemacht,
onder de titels: „Het Fransch-Belgische Ver
drag. De voorbereiding van een Volken
rechtelijke of zedelijke misdaad? Wat aan
de echtheid der gepubliceerde stukken doet
twijfelen".
De generaal wijst daarin o.m. op de merk
waardige overeenkomst tusschen de eerste
vier artikelen van het Fransch-Russische
verdrag van 1911 en dit stuk.
Ten aanzien van Engeland's mogelijke rol
waarschuwt hij- tegen een internationalisatie
van de Schelde als mogelijke aanvalsroute
van Engelsche zijde.
De huidige gebeurtenissen geven hem aan
leiding om de Nederlandsche regeering, die
het nieuwe verdrag (ter vervanging van dat
van 1839) met België zal moeten sluiten, toe
te roepen: „Weest op uw hoede. Weest tege
moetkomend, maar weest waakzaam".
Voor de overige beschouwingen
omtrent het geheime Fransch-Bel
gische verdrag verwijzen wij naar
de 2de pagina van het 2de blad.
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN. C PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR, ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week f 0.27?^, met Geïllustreerd Zondagsblad
f CL32 Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is
(kom der gemeente) f 3A7^. Franco per post door Nederland I 3.87W Losse
nummers f 0.06. Gelll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-57V&, franco p. post
Bureaus j Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos. i Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No- 38810
ADVERTENTIEN: i-S regels t 1.75. elke regel meet t 0-35 Reclames
f0.60 pet regel. Reductie bij abonnement Annonces van Vraag en Aanbod
1-4 regels (0.60, elke regel meet f0.15 buiten Arrondissement dubbele prijs
Onze Groentjes (Woensdag en Zaterdag) 1-4 regels f 0.25. elke regel meer i 0.10
Gratig Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1 600.», Verlie* van Hand, Voet ol Oog 1 400.-. Duim i 250.-, Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.»
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Het UD. kreeg zoowel het Ver drag als de notulen van een
bijeenkomst van generale staven.
DE CRISIS BIJ „DE NEDERLANDER".
DE VERBETERING DER SPOORWEGEN IN BELGIë.
DONDERDAG 28 FEBRUARI
Lion d'Or: Jaarvergadering H. O. V. 8.30 u.
Schouwburg Jansweg: Tooneelvereeniging
Ons Genoegen: „Op hoop van zegen", 8 uur.
Legers des Heils, Schagchelstraat 26: Groot
Muziek- en Zangfeest o. 1. v. Ensigns Claeys,
8 uur.
Cinema Palace: „De Prins-Student van
Heidelberg", 8 uur.
Luxor Theater: „Katja de Zigeunerin";
„De Groote Match". 8 uur.
Rembrandt 'Theater: „Zijn Terugkeer".
Tooneel: Heger-Terzet. 79; 9.1511.15 uur.
Heemstede: Gemeenteraad, 8 uur.
VRIJDAG 1 MAART
Schouwburg Jansweg: Buitengewoon Lief-
dadigheidsaccordeonqoncert door de Ver.
Amst. Accordeon Spelers, 8 uur.
Gem. Concertgebouw. A. V. R. O. kennis
makingsavond en huldiging. 8 uur.
Vertrek van den stoet van het Stations
plein 6.30 uur.
De Nijverheid: Alg. Verg. „Het Witte
Kruis", 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen, nieuw programma.
GEHEIME OVEREENKOMST.
In een feestelijke zaal,
Zitten groote diplomaten.
Afgezanten aller staten,
En zij praten en zij praten,
Met hun ernstige gelaten,
z Van hun vredesideaal,
In verheven fraaie taal,
Vredesniinnaars allemaal;
öp een feestelijk banket,
Zijn zij plechtig aangezeten,
Die van krijg niet willen weten,
En zij eten en zij eten
Enkel uitgezochte beten,
Dankbaar voor hen neergezet,
x Want zij hebben door een we,t,
't Vredesideaal gered;
i
En zij sturen aan de krant,
Officieele vredesstukken,
Met verzoek om af te drukken,
Hoe hun streven mocht gelukken,
Hoe de mensch de vrucht zal plukken,
Van de trotsche vredesplant,
Die gezaaid is door hun hand,
Voor elk volk en ieder land;
Ergens, op denzelfden dag,
Achter goed gesloten ruiten,
Niet in stad, maar ver er buiten,
Zitten stiekum looze guiten,
Ook te praten en zij sluiten,
Zonder feestgejuich en vlag,
Iets dat niemand weten mag,
Het geheime krijgsverdrag;
1
Niet bij groote praal en pracht,
En debat in 't openbare
Dat de kool en geit wil sparen,
Dreigen nieuwe krijgsgevaren,
Die de wereld zorgen baren,
Maar in stilte, fluister zacht,
Wordt het duister werk volbracht,
En daar schuilt de groote macht.
P. GASUS.
MIN. BEELAERTS VAN
BLOKLAND.
UIT LONDEN TERUGGEKEERD.
Men deelt ons uit Den Haag mede, dat de
minister van Buitenlandsch» Zaken Jhr.
Beelaerts van Blokland gisterenmiddag uit
Londen is teruggekeerd. Men weet dat hij
daar een bezoek bracht aan de Nederlandsche
kunsttentoonstelling. De minister heeft zijn
ambtelijke bezigheden hervat.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN
van een eigen filiaal van het
KALVER5TRAAT 43, AMSTERDAM
(tegenover het Proveniershuis)
Voortaan zu'len dus alleen daar de Ei ers'Sport
artikelen en Sportkleeding verkrijgbaar zijn.
Groote sorteering wollen Truien, Pull-overs, Sport
kousen, Dames wollen Kousen en Slobkousen
lederen Golfjasjes enz. o
Een redacteur van de Haagsche Courant
heeft een onderhoud gehad met dr. P.- H.
Ritter Jr., den hoofdredacteur van het
Utrechtsch Dagblad, over het door laatstge
noemd biad gepubliceerde Fransch-Belgische
militaire verdrag en de interpretatie van
1927.
.Wij lezen In de Haagsche Courant:
„Dr. Ritter deed, wij constateeren het
met groote voldoening, in het minst niet ge-
heimdoenerig en was onmiddellijk bereid om
ons de motieven uiteen te zetten, die hem
bewogen hebben tot publicatie over te gaan
van de documenten, die men hem ter hand
had gesteld.
„Hij was er van overtuigd ons land er een
dienst mee te bewijzen, doch niet, nadat hij
er een vijftal Nederlanders, van hooge po
sitie, van onbesproken reputatie over ge
sproken had, die hem allen den raad gaven
tot publicatie der stukken over te gaan, heeft
dr. Ritter den stap gedaan, die zulk een
ontzaglijke roering ten gevolge heeft gehad.
De stukken zijn uit een beslist onverdach
te bron afkomstig, aldus verklaarde ons de
heer Ritter, al wilde hij, om begrijoelijke
redenen ons den naam van zijn relatie niet
noemen.
„De documenten vormen de notulen van
een bijeenkomst van militaire deskundigen,
te Brussel gehouden. Zij zijn geschreven op
officieel papier van den Belgischen Staat,
onderteekend met de namen der deelnemers
aan deze conférentie en dragen Belgische
departementale lakzegels.
Wat den tekst van 't Fransch-Belgisch
verdrag aangaat, deze is geïncorporeerd in
de notulen der bijeenkomst.
„Om meer dan een reden", zei ons de heer
Ritter, „heb ik absolute aanleiding om aan
te nemen, dat de documenten niet vervalscht
zijn. Wanneer men hier gekomen was met
het zoogenaamde oorspronkelijke verdrag,
waarvan misschien slechts twee exemplaren
bestaan, achter zeven sloten veilig wegge
borgen in de regeeringskluizen te Brussel en
Parijs, dan zou ik moeite hebben om aan de
echtheid van het stuk te .gelooven. Maar van
d.e officieele notulen, de rapporten der ge-
houdeh bijeenkomsten van militaire deskun
digen, welke na afloop aan iederen deelne
mer plegen te worden verstrekt, is het zeer
wel mogelijk aan te nemen, dat er een exem
plaar verdwaald is. Zóó'n exemplaar nu is in
onze handen gekomen".
„En als men aan de echtheid der hand-
teekeningen op dit document twijfelt" al
dus dr. Ritter, „men zal in den kring van
dengene, die mij 't merkwaardige document
verschaft heeft, niets liever zien dan dat het
te Genève op zijn deugdelijkheid onderzocht
wordt".
„Wij hebben als dengene, die u het docu
ment verschaft heeft, zoo vroegen wij verder
aan dr. Ritter, den naam gehoord van pro
fessor Gerretson te Utrecht. Is deze suppo
sitie juist?
Met nadruk antwoordde de heer Ritter op
onze vraag: „Ik heb vóór de publicatie pro
fessor Gerretsonniet gesproken en ik had
geen enkel contact met hem".
Men hèeft u verweten, de documenten ge
publiceerd te hebben, in plaats van ze ter
kennis gebracht te hebben van het departe
ment van Buitenlandsche Zaken, aldus was
onze volgende vraag.
Hebt u ze aan minister Beelaerts van
Blokland laten lezen? De heer Ritter ant
woordde ontkennend.
Mogen wij hieruit opmaken, dat inder
daad de minister voor een surprise stond,
toen Zaterdagavond de publicatie plaats
vond?
En toen zeide de heer Ritter: „Neen, dat
zeg ik niet, maar i k heb het departement
niet ingelicht. (Van andere zijde werd cns be
vestigd, dat de minister reeds aan het einde
van Januari of in het begni van deze maand
volkomen op de hoogte gesteld zou zijn van
den inhoud der documenten. Het zou mis
schien wel-interessant zijn, indien een Ka
merlid bij de bespreking van de vragen door
oud-minister Heemskerk gesteld, bij den mi
nister van Buitenlandsche Zaken informeer
de hoe deze vork in den steel zit!)
Ons onderhoud was hiermede afgeloopen
en wij hebben den indruk meegenomen van
iemand, die zich ten volle bewust is van de
draagwijdte van hetgeen hij, in het belang
van ons land heeft gemeend te moeten doen,
maar die uit zuivere consciëntie en ten volle
overtuigd van de waarachtigheid zijner mid
delen, gemeend heeft aldus te moeten han
delen".
„De appreciatie van de
interpretatie".
In „de Nederlander" van Woensdag lezen
wij:
„Gisteren tusschen twaalf uur en half twee
(het uur, waarop de pers begint te draaien i
was er geen' gelegenheid tot iets anders dan
tot een helaas-mislukte poging om de heeren
De Visser en De Vos van Steenwijk terug te
brengen van hun verlangen tot onmiddellijke
plaatsing van de door hen gestelde mede-
deeling en daarna tot hei, opstellen van
een zeer beknopte persoonlijke verklaring.
Heden kunnen wij niet anders doen, dan
deze verklaring iets uitvoeriger herhalen.
De mededeeling van deze beide hoogge
achte mannen, gedurende een reeks van
jaren steunpilaren van de Christelijk-Histo-
rische richting en van ons biad, en dit ter-
wiüe van „de appréciatie van de inter
pretatie", heeft ons diep getroffen. En dit
treffen kwam geheel onverwacht.
Nog altijd zijn wij overtuigd, indien de
verkwanselaar va:i het zoogenaamde authen
tiek document zich had vervoegd tot de
„Nederlander" om het ter plaatsing aan te
bieden; dat hij onverschillig of dr. De
Visser of de heer Snoeck Her.kemans nem te
woord had gestaan ter deure gewezen
ware, dat wij onmiddellijk d= Nederlandsche
Regeering zouden hebben ingelicht; maar,
dat van het verdachte stuk geen letter in
de „Nederlander" ware verschenen.
Wij kennen de beide hoofdredacteuren te
lang en te goed, om iets anders van hen
te kunnen onderstellen. Die eenigszins be
kend is met de gisting, welke herhaaldelijk
door publicatie van verdachte documenten is
ontstaan en hoe door zoodanige publicatie het-
oorlogzoekende nationalisme kan worden op
gezweept hij is voorzichtig. Wel neemt
hij al die maatregelen, we.Ke het welzijn
van zijn land en den vrede kunnen bevorde
ren, maar hij wacht zich voor een daad, die
hem, geheel tegen zijn bedoeling, tot mede
plichtige althans zou kunnen maken van
dweepers of roekdoozen, die het kwaad, dat
nieuwe oorlog over de menschheid zou bren
gen, gering achten tegenover het geluk, dat
hun politieke idealen zouden zegevieren.
Zóó staan wij tegenover het feit der pu
blicatie van de „Interprétatie". En nog altijd
gelooven wij, dat. bij rustig nadenken, nadac
de eerste indruk, die de publicatie maakte,
zal zijn voorbijgegaan de ernstige vader
landslievende geesten aan onze zijde zullen
staan, zeker ook de twee trouwe vaderlanders
die thans in de appréciatie van de publicatie
der Interprétatie zoo ver van ons af staan".
Het conflict tusschen Dr.
de Visser en den heer
Soiocck Henkemans.
Op de Iün Antwerpen-Esschen, waar nu 2 stelrails liggen, wordt nog 2 stel rads bijgelegd.
zijn, wordt er reeds thans gewerkt aan
deze spoorlijn. De foto boven is gemaakt
even ten Noorden van het station Antwerpen.
De fotograaf maakte die foto van uit den
trein. Links ziet men nog een gedeelte van
den trein, die dus op een bestaand spoor
rijdt.
Daarnaast ziet men het tweede bestaande
spoor. De beide andere sporen zijn nog in
aanbouw.
De tweede foto is gemaakt bij het Kanaal
van Turnhout. Daar bestaat een brug met 2
sporen, maar er wordt nu. een brug naast
gebouwd eveneens- voor 2 sporen.
Volgens het verdrag zouden de verbeterde
spoorwegen einde 1929 klaar moeten zijn.
HET FRANSCH-BELGISCHE
VERDRAG.
MAGNETISCHE STORING EN NOORDER
LICHT.
Het Kon. Ned. Meteorologisch Instituut te
De Bildt deelt mede:
Gisteravond en hedennacht werd te De
Bildt een zeer sterke magnetische storing ge
registreerd, die met Noorderlicht gepaard
ging. Waarnemers van Noorderlicht worden
uitgenoodigd hun waarnemingen aan het
Kon. Ned. Mcterologisch Instituut te De Bildt
in te zenden.
EEN LUCHTVERSCHIJNSEL.
Woensdagavond vertoonden zich aan den
westelijken hemel boven de duinen een aan
tal grijze strepen in bijna verticale richting
in een overigens, onbewolkten hemeL
Het woord is aan..:..
Fredeiik van Eeden:
Wij roerken niet voor ons zelf, maar ook
voor de menigte buiten ons, en wij hebben
medewerking noodig.
Haarlem, 28 Februari.
De crisis ontwikkelt
zich verder.
De Engelsche regeering heeft Woensdag
in het Lagerhuis een démenti gegeven, dat
men in tegenstelling met de Fransche en
Belgische verklaringen als een volkomen
ontkenning kan betitelen. Zij zegt woorde
lijk: „Afgezien van het verdrag van Locarno
is er tusschen Engeland en België geen en
kele militaire overeenkomst gesloten, welke
eenige militaire verplichting meebrengt.
Evenmin bestaat er een militaire overeen
komst of verstandhouding tusschen den
Britschen generalen staf en dien van eenige
buitenlandsche mogendheid. Geen enkele
Britsche militaire attaché te Brussel heeft
ooit bij eenigerlei gelegenheid deze kwestie
ook zelfs maar besproken".
Aan den tweeden en den derden zin van dit
communiqué behoeft men niet veel waarde
te hechten, want die laten weer ruimte ge
noeg open voor allerlei andere mogelijkhe
den. De Britsche generale staf is natuurlijk
geen grein onschuldiger in haar methodes
dan de generale staven van andere landen,
en als het geen Britsche militaire attaché is
geweest, die te Brussel wel eens aan bespre
kingen heeft deelgenomen, kunnen het al
lerlei andere functionarissen zijn. Daar zit
dus weer de vanouds bekende slag-om-den-
arm in. Maar de eerste zin Is inderdaad een
categorische ontkenning ten aanzien van
België. Geen overeenkomst met België, die
eenige militaire verplichting meebrengt.
Het zou Inderdaad buitengewoon vreemd
geweest zijn als de Engelschen zich ver
plicht hadden om onder bevel van een Bel
gischen generaal deel te nemen aan een op-
marsch tegen Duitschland. Die Belgische
generaal maakte de zaak hoogst onwaar
schijnlijk. Blijkbaar is dit gedeelte van het
gepubliceerde document slechts gebaseerd op
vrome wenschen van de Belgische en Fran
sche militaire deskundigen, waaraan Enge
land zijn sanctie niet had gehecht. Het apar
te verdrag met Engeland, dat zou bestaan,
is trouwens, niet gepubliceerd. En het zou
in strijd zijn met Engeland's gebruikelijke
tactiek, om zich op zulke wijze in een con
tinentaal wespennest te steken.
De bezorgdheid in liberale en labour-krin-
gen blijft niettemin begrijpelijk. Engeland is
mede-onderteekenaar van het Locarno-pact.
Waar zou het in verzeilen als het Frankrijk
tegen een Duitsche agressie zou moeten be
schermen, en op dit moment voor het feit
gesteld werd van een geheime Fransch-Bel
gische overeenkomst? Dat is Juist het funeste
van die geheime overeenkomsten: zij ver
lammen de eerlijke, openbaar gesloten ver-
Waar de !yn iet Kanaal ran Turnhout infjdt wordt naast do bestaande spoorbrug van twéé
sporen nog een brug gemaakt eveneons van 2 sporen.
