HAARLEM'S DAGBLAD
Crescent
BUITENLANDSCH OVERZICHT
CIGARETTES
Ac 'nkwalifeif befer/
De Congregatiën en 't Fransche
missiewerk.
ZATERDAG 30 MAART 1929 ZEVENDE BLAD
SPANJE'S EN PORTUGAL'S DICTATUREN.
Een crisis bereikt?
CBUzondere correspondentie).
(Dienst van de United Telegraph)".
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN 60 Ct». per regel.
öe vvaarde van Uw
cSWbo"B"D»«i.
Alle rookers weten, dat bankbiljetten
van F. 25.- meer waard zijn dan die
van F. 10.-, hoewel het beide bank
biljetten zijn. Zoo is er ook verschil in
cigarettenbons. Er zijn echter rookers
die daaraan niet denken.
Hun geven wij den wenk bij hun
winkelier eens te vragen naar het
Crescent geschenkenalbum.
Daarin zullen zij zien, dat er
minder bons noodig zijn voor
de fraaie geschenken, zoodatelke
bon dus eigenlijk veel meer waarde heeft
Als voorbeeld geven wij een prachtigen
Engelschen voetbal Nr. 3. die reeds
voor 120 Crescent-bons verkrijgbaar
is (360 punten).
Met bon* van dubbele waarde (3 punten).
Lissabon, Maart.
ïs het oogenblik gekomen, dat men kan
spreken van een crisis der dictaturen op het
Iberische schiereiland? Een principieele en
steeds bedenkelijke tegenstrijdigheid, die uit
het wezen van dezen regeeringsvorm zonder
meer voorkomt, schuilt in de omstandigheid
dat de dictatuur moet trachten,, een langs
onwettigen weg veroorzaakten toestand te
iegaliseeren en dat zij daarbij genoodzaakt
is, bij anderen als verraad te veroordeelen
en zoo noodig krachtig te onderdrukken, het
geen voor haar zelf middel is geweest om
haar doel te bereiken. Desniettemin valt het
niet te bestrijden, dat er, zooals dit in Portu
gal het geval was, politieke omstandigheden
kunnen bestaan, waarbij de uit een misleiden
democratischen geest geboren ontbinding
van de openbare moraal en de daaruit voort
vloeiende corruptie, schier geen anderen uit
weg open laten dan die van gewelddadig in
grijpen. In Spanje had men meer reden, zich
af te vragen, of voor de uitvoering van her
vormingen, aan de noodzakelijkheid waarvan
in de jaren, die aan de staatsgreep vooraf
gingen niet meer was te twijfelen, alleen de
dictatuur als laatste redmiddel was overge
bleven. Daarmede zijn geenszins de groote
verdiensten van Primo gedenigreerd of be
twijfeld; maar het oordeel der geschiedenis
over hem zal er zich vermoedelijk naar
richten, of en hoe hij, nu hij het tijdstip ge-,
komen oordeelt, waarop zijn taak ten einde
is, den overgang zal vinden naar normale
toestanden, zonder tevoren het land aan
ernstige binnenlandsche conflicten bloot te
stellen. Want ook om deze reden zal de dicta
tuur steeds een tweesnijdend werktuig blij
ven: het is minder moeilijk, een oogenblik
van politieke zwakte te vinden voor de om
verwerping van een verouderd systeem, dan
met breeden blik een onwettige macht door
een wettige te vervangen. In Spanje echter
zou een beweging, die, van rechts of van
links, er op gericht is, de militaire overheer-
sching te verwijderen, in geval van succes
gemakkelijk, zelfs zonder opzet van haar
leiders, den troon kunnen medesleuren. De
pers meldt, dat'Gabriel Maura, de zoon van
den grooten conservatieven politicus, 'n werk
over de geschiedenis der dictatuur in Spanje
voorbereidt, dat zal verschijnen, zoodra de
tegenwoordige politieke overgangstoestand
ten einde is. Men mag deze publicatie met
bijzondere helangstelling tegemoetzien^wijl
zij in ieder geval het oordeel van deiMlrie
jaar geleden overleden staatsman- over de
politieke ontwikkeling van den tijd na den
oorlog zal weerspiegelen.
Maura den voornamen politicus, zou het
vertrouwen der natie ook zonder een staats
greep vrijwillig de buitengewone volmachten
hebben toegestaan die voor het succes van
ingrijpende hervormingen onontbeerlijk zou
den zijn geweest; maar hij voelde zich te zeer
door zijn constitutioneele overtuiging gebon
den en bovendien miste hij op zijn hoogen
leeftijd de vereisehte veerkracht. Een merk
waardige speling van de historische gebeur
tenissen echter wilde, dat het echec, waar
mede de politieke loophaan van den grijzen
staatsman eindigde, toen hij voor het laatst
(1921) premier was, voornamelijk door het
kleinzielige intrigeeren van zijn opvolger
Sanchez Guerra werd veroorzaakt, die de
leiding op zich had genomen van de reeds
lang van Maura vervreemde conservatieve
hoofdpartij, dezelfde man, die zich thans
als voorvechter van de constitutioneele
loyaliteit voordeed, in werkelijkheid evenwel
een groot deel van de verantwoordelijkheid
der ineenstorting van het parlementair stel
sel heeft te dragen.
Het resultaat van de dictatuur in Portugal
zou waarschijnlijk, evenals bij vroegere po
gingen in dezen geest, nihil zijn gebleven,
T BELANGRIJKSTE NIEUWS
geeft heden geen aanleiding tot commentaar.
De ongeregeldheden bij Foch's
bijzetting.
PARIJS, 28 Maart (B. T. A.) De Kamer Is
na de debatten over de Congregaties over
gegaan tot de vaststelling der interpellaties
aangaande de incidenten welke zich na de
begrafenis van Foch hebben voorgedaan.
Poincaré stelde de kwestie van vertrouwen
en stelde voor deze kwestie vcorloopig ter
zijde te leggen. Dit werd met hand opsteken
aangenomen; alleen de socialisten stemden
tegen.
Briand over het Kellogg-pact.
PARIJS, 28 Maart. De Senaat heeft de
suppletoire credieten over 1928 goedgekeurd,
doch eenige wijzigingen in den tekst, van het
desbetreffende ontwerp aangebracht, zoodat
hierover opnieuw in de Kamer moet worden
beraadslaagd. Ook het wetsontwerp tot rati
ficatie van het Kellogg-pact werd aangeno
men. Minister Briand zeide, dat niet voldoen
de aandacht is geschonken aan het feit, dat
dit pact alle landen aan elkaar gelijk stelt.
Frankrijk, zoo zeide hij, heeft nooit onder
scheid gemaakt tusschen sterke en zwakke
volken.
Nieuwe activiteit op den
Balkan?
Vernomen wordt door de Tel., dat de Ita-
lïaansche regeering geen bezwaar heeft te
gen het tusschen Joegoslavië -en Griekenland
geteekende verdrag, waarbij Joegoslavië de
indien zij niet een zekeren ruggesteun had
gevonden in de Spaansche; om dezelfde
reden echter zou een omverwerping van de
militaire regeering in Madrid ook een ern-
stigen. terugslag hebben in Lissabon. Voor-
Ioopig schijnt weliswaar de kans op een
crisis in Portugal minder groot dan in Spanje
Er bestaat een merkwaardig verschil in de
stemming in de beide Iberische landen; ter
wijl in Spanje het vertrouwen in de regeering
dat onder den indruk van de verrassende
successen in Marokko zijn hoogtepunt had
bereikt, later door de weinig overtuigende
rekenkunst van den minister van financiën
Calvo Sotelo is ondermijnd, heeft in Portu
gal juist de minister van financiën Oliveira
Salazar, die feitelijk als het uitvoerend or
gaan van de dictatuur moet worden be
schouwd. door zijn zakelijkheid en nauwge
zetheid zelfs tegenstanders van den tegen-
woordigen koers tot erkentelijkheid gedwon
gen. In Spanje heersen! derhalve vrij alge
meen de opvatting, dat de dictatuur haar
taak, voor zoover zij met militaire en politie
maatregelen .ten uitvoer was te brengen,
heeft vervuld op een wijze, die tot dankbaar
heid stemt, dat het echter tijd is, de oplos
sing van dringende financieele en econo
mische vraagstukken, alvorens het te laat
is, toe te vertrouwen aan bevoegden. In
Portugal daarentegen zouden stellig velen
het een nationale ramp achten, indien door
onvoorziene politieke incidenten het met zoo
groote verwachtingen begonnen werk van
financieel en economisch herstel niet ten uit
voer zou kunnen worden gebracht.
Lr Spanje en in Portugal wachten natuur
lijk de links-georiënteerde politici met on
geduld op den val van de dictatuur; maar in
beide landen wordt het tegenwoordige regime
nog meer van rechts, door lieden, die alle
reden moesten hebben, ordeverstoring te ver
hinderen, bedreigd en-werzwakt. Werktuigen
van de omwenteling worden in Spanje offi
cieren van het leger, wier discipline en
plichtsbesef, juist omdat zij tot de eerste
families van het land behooren, des te ster
ker ontwikkeld moest zijn, generaals, die na
ijverig zijn op het succes van hun collega
Primo de Rivera, of politici van de vroeger
ordelievende partijen, die lichtvaardig alles
op het spel zetten, alleen om den verloren
invloed te herwinnen. In Portugal daaren
tegen zijn het monarchisten, die van den
staatsgreep het herstel van den troon hadden
verwacht en nu niet kunnen begrijpen, dat
de politieke tact generaal Carmona verbiedt,
een voor hem tamelijk duidelijke grenslijn
naar rechts te overschrijden.
De crisisstemming op het Iberische schier
eiland komt te meer ongelegen, daar in Mei
de groote Internationale tentoonstellingen in
Sevilla en Barcelona geopend zullen worden.
Portugal heeft er in zooverre althans indi
rect belang bij, dat het van het groote be
zoek aan het aangrenzend land toeneming
van het eigen vreemdelingenverkeer ver
wacht.
In Spanje evenwel zou een geprononceer
de mislukking van de tentoonstelling in ver
band met de geweldige kosten, die voor de
voorbereiding zijn gemaakt, economische ge
volgen van bedenkelijke strekking kunnen
hebben. Of generaal Primo gelijk heeft, in
dien hij beweert, dat in het buitenland een
stelselmatige campagne door opzettelijke
overdrijving en wijziging van Spaansche be
richten wordt gevoerd, die de peseta tot dalen
en de tentoonstellingen tot mislukking be
oogt te brengen, valt niet uit te maken. Het
zou kunnen zijn, dat de bewering juist is,
maar het zou te ver voeren, de redenen te
onderzoeken, die zulk een veronderstelling
motiveeren.
D.—i.
("Nadruk verboden)'.
verlangde voorrechten verkrijgt voor het
handelsverkeer via Saloniki. Desniettemin
kan als gevolg van de onderteekening van
dit verdrag een nieuwe politieke activiteit op
den Balkan verwacht worden.
De Turksche minister van Buitenlandsche
Zaken, Tewfik Roesjdi Bey, wordt binnen
kort te Rome verwacht. Hij zal een bezoek
brengen aan den onderstaatssecretaris van
Buitenlandsche Zaken, Grandi. Bovendien
wordt de volgende maand een bezoek van
koning Zogoe van Albanië aan het Italiaan-
sche hof verwacht. Het wordt in dit verband
waarschijnlijk geacht, dat Turkije binnen
kort Albanië zal erkennen.
De Kamer heeft de behandeling der wets
ontwerpen inzake de congregaties voortgezet.
Zij begon met de beraadslaging over het
ontwerp tot het vèrleenen van vergunning
aan be congregatie van Fransche Francis
caners om missiewerk in het buitenland te
verrichten.
In den loop van het debat verklaarde de
minister van koloniën dat zijn aandacht was
gevestigd op het feit dat protestantsche zen
delingen in Indo-China aan vervolging bloot
staan, en dat de verzekering wordt geëischt
dat dc regeering en de gouverneur van Indo-
Chna de vrijheid van elke culte zullen doen
eerbiedigen.
Briand intervenieerde met de verklaring
dat de regeering bereid is den arbeid der
missionarissen te begunstigen, doch dat zij
niet zal dulden dat men de leeken-beginse-
len. welke den onwrikbaren grondslag dei-
republiek vormen, zal aantasten.
Ten slotte werd het ontwerp, nadat de re-
ge.ering de vertrouwensquaestie had gesteld,
in zijn geheel met 329 tegen 242 stemmen
aangenomen.
Militaire kentering in China.
De toestand in China heeft zoowel in po
litiek als in militair opzicht een beslissenden
keer genomen door de officieele verklaring-
van Fcng Joe-sjiang, dat het optreden tegen
de generaals van de provincies Hoenan en
Klangsi, die den vrede bedreigden, gerecht
vaardigd is, zoodat hij zelf zijn troepen heeft
gemobiliseerd en zich met deze onder de be
velen van de regeering van Nanking stelt.
In verband hiermede, heeft Tsjang Kai-sjek
besloten, Feng Joe-sjiang en generaal Han
Tsjoe-foe, die" bij de verleden jaar tegen de
Noordelijken gehouden expeditie een groote
rol speelde, tot commandanten der derde le
gergroep te benoemen, die thans in opmarsch
is naar Hankau en tot den Peking-Hankau-
spoorweg genaderd is.
Een novum ïn het Duitsche
strafproces.
Op den Woensdag na Paschen begint het
proces tegen den vroegeren Oost-Afrikaan-
schen boer Heinrich Langkoop, die door met
een bom te dreigen den ambtenaar Bach van
het rijksbureau voor schadeloosstellingen er
toe bracht een chèque uit te schrijven voor
het bedrag, dat hij, Langkocp, als schade
loosstelling had geëischt. In verband hier
mede werd vandaag een perconlerentie ge-
hoduen, waarop de officier van justitie en de
verdediger de voorgeschiedenis en hun stand
punt hebben uiteengezet.
De verdediger zag in deze conferentie een
nieuwe gebeurtenis in het Duitsche strafpro
ces, een soort overgang naar het Amerikaan -
sche systeem, overeenkomstig hetwelk bij het
begin van een proces de officier van justitie
vooraf zijn aanklacht uiteenzet en de verde
diger haar motieven naar voren brengt.
De leider van den justitieelen persdienst,
dr. Becher, die het initiatief voor de confe
rentie had genomen, wees er op, dat bij het
proces Kranz en andere sensationeele pro
cessen dikwijls bezwaren zijn gemaakt tegen
de berichtgeving. Hiervoor dient de pers geen
verwijt te worden gemaakt, daar zij zich niet
op de hoogte heeft kunnen stellen van de
dossiers, zoodat ~r geen authentieke voor
lichting bestond over de voorgeschiedenis.
Chiappe waarschuwt de
communisten.
De prefect van politie Chiappe heeft dezer
dagen in den Parijschen gemeenteraad, naar
aanleiding van het gebeurde te Clichy, waar
bij een agent door communisten werd ge
dood, scherpere maatregelen aangekon
digd, zegt net Hbld. Hij herinnerde er aan,
dat het incident ontstaan was doordat re
chercheurs een buitenlandsch communist
naar zijn papieren hadden gevraagd. De
man, tegen wien een bevel tot uitzetting
bleek te zijn uitgevaardigd, wist te ontkomen
werd weer ingehaald doch door andere
communisten ontzet en ging met hen een
bijeenkomst, van communisten te Clichy
binnen. De politiemannen volgden hem op
grond van de instructies van den prefect,
niet in het lokaal, doch 50 der 130 in het lo
kaal aanwezige communisten gingen naar
buiten en wierpen zich met knuppels en ste
len van houweelen op de zes politieman
nen, drie agenten en drie rechercheurs, die
voor het lokaal op wacht stonden. Een hun
ner werd zoo ernstig mishandeld, dat hij
kort daarop overleed.
De heer Chiappe zeide dat hij anderhalf
jaar lang, sedert de bloedige gebeurtenissen
van Augustus 1927, gezorgd had, dat er geen
bloed zou vloeien, maar hij knoopte er thans
de waarschuwing aan vast, dat hij verant
woordelijk was voor het leven zijner man
nen en zou zorgen dat dezen zich konden
verdedigen en dat de communisten zich wel
tweemaal zouden moeten bedenken, alvorens
zij de bemoeiingen der politie met slagen be
antwoordden.
Japan zal Sjantoeng ontruimen
SJANGHAI, 28 Maart. (Reuter). De minis
ter van Buitenlandsche Zaken van China en
de Japansche gevolmachtigde hebben de
overeenkomst geteekènd, waarbij het inci
dent van Tsinanfoe wordt geregeld.
TOKIO, 28 Maart (Reuter)Terstond na
de ontvangst van het officieele rapport no
pens de Chineesch-Japansche overeen
komst inzake de -regeling van het incident
van Tsinanfoe, dat heden te Nanking werd
geteekend, heeft de generale staf aan den
commandant van het Japansche garnizoen
in Sjantoeng eën telegrafische instructie ge
zonden om te beginnen met het treffen van
toebereidselen voor een volledige ontruiming
van Sjantoeng door de Japansche troepen.
Men rekent er op, dat de eerste versche
ping der Japansche troepen uit Tsingtao
begin Mei zal plaats hebben en dat de ont
ruiming einde Mei voltooid zal zijn.
Stille wenk aan Schacht.
PARIJS, 28 Maart. Met betrekking tot
de herstelconferentie zegt de „Matin", dat
Owen Young in een tweede memorandum dr.
Schacht zal verzoeken gedurende het
Paasch-recès te overwegen, welke enorme
nadeelen voor Duitschland verbonden zou
den zijn aan een eventueele definitieve
mislukking der expertsbesprekingen.
De „Petit Parisian" is van meening, dat
dr. Schacht wel lang zal nadenken vóór hij
de verantwoordelijkheid voor het mislukken
der conferentie op zich zal nemen, daar die
mislukking met zich zou brengen de hand
having der bezetting, voor Duitschland tal
van economische en financieele moeilijkhe
den zou veroorzaken- en het Dawes-plan in
tact zou laten.
Gemeenschappelijk Daitsch
bezuinigingsplan
De ..Deutsche Allg. Ztg." deelt mee:
Na de verdaging van den Rijksdag zijn tus
schen de financieele deskundigen van de
socialisten, de democraten en het centrum
besprekingen over de begrooting gehouden,
die tot toenadering tusschen de partijen en
het ontwerpen van een gemeenschappelijk
bezuinigingsprogram hebben geleid. Zelfs zou
het plan bestaan het centrum nog voor be
handeling der begrooting in de regeering op
te nemen.
De Duitsche volkspartij zou, volgens de be
treffende kringen, voor de keus worden ge
steld het program te aanvaarden, of uit de
regeering te treden. De Beiersche volkspartij
zou voor een eventueele coalitie van Weimar
worden gewonnen door intrekking der voor
gestelde bierbelasting.
Het nieuwe program vermindert de be
grooting met 180 mïUïoen mark. waarvan 40
inillioen voor verkeer en 25 millioen mindere
uitgaven voor rijksweer. De tabaksbelasting
zou echter met 70 inillioen worden verhoogd.
Dit bericht moet voor verantwoording
van genoemd blad blijven.
Vlagincident in Saloniki.
PARIJS, 27 Maart. In Saloniki kwam
het voor de, naar aanleiding van den na-
tionalen feestdag te houden, godsdienstoefe
ning, tot een incident, toen de Italiaan-
sche consulgeneraal verklaarde de kerk omnid
dellij k te zullen verlaten en niet meer aan
de andere feestelijkheden deel te zullen ne
men, wanneer niet de Grieksche vlag, dooi
de Dodekanese aangeboden, verwijderd werd.
die te zamen met de andere vlaggen het
altaar versierde. Ondanks de tusschen-
komst van den algemeënen gouverneur van
Macedonië kon geen overeenstemming
verkregen worden tusschen den Italiaan-
schen ocnsul en de Grieksche bevolking, zoo
dat de politie onder protest der menigte de
vlag moest verwijderen.
GEMENGD NIEUWS
EEN VERLOREN POSTZAK VAN
DE „GRAF ZEPPELIN"'.
Op een akker bij een der Oostelijke voor
steden van Weenen is een waterdichte, lin
nen postzak gevonden met een twee meter
lang rood-wit-rood lint en een vlaggetje in
de zwart-rood-gouden kleuren reet opgeplakt
posthoorntje. De postzak was blijkbaar af
komstig van het luchtschip „Graf Zeppelin"
en de inhoud was gestolen. Een tuinders
vrouw vond echter in haar tuin te Simme
ring een postpakket, waarin zich een brief
van Loewe, den voorzitter van den Duit-
schen Rijksdag, aan burgemeester Seitz van
Weenen bevond. Men onderzoekt thans, of
dit pakket uit den postzak van het lucht
schip afkomstig is. -
STEEDS MYSTERIEUZER
WORDT HET MYSTERIE
STOLBERG.
Het nader onderzoek van de door graaf
Christion zu Stolberg-Wernigerode gegeven
voorstelling omtrent het verloop der gebeur
tenissen in den fatalen nacht van 18 op 19
dezer heeft duidelijk aan het licht gebracht,
dat zijn verklaringen op vele punten van de
objectieve bevindingen afwijken. Hoe meer
de Berlijnschè politie-beambten de bekente
nis van den jongen graaf analyseeren, des te
onwaarschijnlijker lijkt menig detail, aldus
de Tel.
Graaf Christian verklaarde, dat hij, toen
het noodlottig schot afging, achter een
kastje had gestaan, dat achter de sofa stond,
waarop zijn vader zat te lezen. Dit kan echter
niet juist zijn, daar de kogel het linkeroor
van graaf Eberhard is binnengedrongen,
waaruit blijkt, dat het schot juist uit de te
genovergestelde richting is gelost, dan vol
gens den gearresteerde het geval zou zijn
geweest. Merkwaardig is ook de omstandig
heid, dat het geweer juist is afgegaan, nadat
graaf Christian de allerlaatste patroon erin
had gestoken, dus toen hij met het sorteeren
reeds geheel gereed was.
Naar voorts in het rapport van den des
kundige wordt verklaard, moeten minstens
COFFIEASPIRIN
evenals ook iedere verpakking moeien
hel BAYER-kruis dragen. Men welgere
derhalve alle endcre els „nel zoo goed"
aangeprezen preparaten, wanl deze kun
nen het echte Coffieaspirin tóch niel
vervangen. Het bcleckeni bulten kijf dis-
Jjctrouwbaarsfe helper bij
hoofdpijn, migraine,
neuralgie, kiespijn enz.
ten werkt tevens opwekkend en verkwik*
kendL
Men verlange ifcedi Cofflcaiptrïn te
dc origin eele verpakking „ffloyek" ken
baar aan den oranjeband en het BAYER-
kruis. Loste tabletten welgere men.
NEDERLANDSüHE MIODENSTANDSBANK
KANTOOR HAARLEM
NASSAUPLEIN 1 TELEF. 13093
ADVIEZEN INZAKE BELEGGING.
KLUIS LOKETTEN 5.- PER JAAR. 6
twee schoten zijn gelost. De versplinterde
kogel, dien men op den grond heeft gevon
den, is z.i. niet de kogel, waardoor graaf
Eberhard is gedood. Aan dezen kogel zijn na
melijk geenerlei bloedsporen gevonden. Dc
kogel die den ouden graaf het hoofd verbrij
zeld heeft, is niet teruggevonden.
Gravin Erica, de weduwe van wijlen graaf
Eberhard is heden vijf uur achtereen dooi
de Berlijnsche politie-beambten verhoord.
Vervolgens werd gravin Antonie, een harer
dochters, opnieuw aan een verhoor onder
worpen.
BERLIJN-WEST IN HET
DUISTER.
In de centrale Südwest, die een groot deel
van Berlijn-West van electriciteit voorziet is
een transformator in het 'ongereede geraakt,
waardoor de stroomtoevoer werd afgesneden
en de ondergrondsche spoorweg in het wes
ten werd stilgelegd. Eerst heel laat kon de
storing verholpen worden. Het geheele wes
ten van Berlijn was in het donker gehukt.
DE FRANSCHE CONGREGATIE-ONTWERPEN IN DE KAMER.
Het verdrag Yoego-SlaviëGriekenland.
'T KELLOGG-PACT DOOR DEN FRANSCHEN SENAAT
GERATIFICEERD,
