HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
GRANDES
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BINNENLAND
DRAMATISCHE WENDINGEN.
SLACHTING ONDER REBELLEN.
REMINGTON Schrij'machine Mij
VRIJDAG 5 APRIL 1929
DERDE BLAD
No. 3807
HET WEZEN DER ZEEZIEKTE EN DE BEHANDELING DAARVAN
Ik herinner mij, van jaren geleden, dat de
veerboot naar Stavoren nog te Enkhuizen
aan den wal lag. Een gezelschapje, dat het
reisje mee zou maken, praatte luidruchtig
over de kans op zeeziekte op de Zuiderzee en
een dame van middelbaren leeftijd deed
daarover openhartige mededeelingen ten op
zichte van zichzelf.
„Als de boot nog stil aan wal ligt," zei ze,
„voel ik mij al onplezierig want ik weet voor
af, dat ik er toch niet aan ontkom". Ande
ren deden de gebruikelijke verhalen over den
korten golfslag op de Zuiderzee, die zelfs aan
kapiteins van de groote vaart zeeziekte be
zorgde. Nog voordat de touwen werden losge
gooid was de dame van de nare profetiën
stilletjes naar beneden verdwenen en haar
gezelschap was van meening, dat iemand op
die manier ook wel zeeziek worden moest.
Van suggestie, bedoelden zij.
Hoe het afliep heb ik toen niet vernomen
én het interesseerde mij ook niet, of zij toen
de boot het haventje van Stavoren binnen
voer, op dit onbeduidende zeereisje van vijf
kwartier kans had gezien, aan de loopplank
te verschijnen met de bekende grijsgroene
kleur van zeezieken op het lijdend gelaat.
Wel heb ik naderhand gelezen, dat inder
daad sommige menschen bijzonder vatbaar
zijn voor deze onaangename aandoening,
zoodat het voor hen precies hetzelfde is of
zij vooraf zich sterken met een krachtig op
timisme, dan wel zich, als de dame op de
veerboot, gelaten overgeven aan het lot dat
latu wacht.
Die indruk wordt bevestigd door een arti
kel van Dr. E. Starkenstein in het Duitsche
tijdschrift „Die Umschau", waarvan een be
werking voorkomt in de Wetenschappelijke
Bladen van April. Deze schrijver verdeelt de
menschen in drie categorieën: de eerste om
vat hen, die niet alleen bij boottochten op
een spiegelgladde zee, maar ook op spoor-
en autotochten, op den schommel, in den
draaimolen, meestal ook reeds in de lift,
kortom bijna zonder uitzondering op iederen
tocht, zeeziek worden. Deze groep raakt aan
dit onbehaaglijk gevoel nooit gewend. Het
gevolg daarvan is, dat zij al die oorzaken,
die hun meestal als aanleiding van hun on
behagelijkheid voldoende bekend zijn, vol
komen mijden.
De tweede groep omvat personen, die pas
op sterke schommelingen met verschijnselen
van zeeziekte reageeren, schommelingen
zooals bij tochten met hooge zee of bij andere
oorzaken van zeeziekten kunnen voorkomen.
Bij deze groep wordt soms een wennen aan
minder sterke prikkels waargenomen, ter
wijl de sterke prikkels echter steeds weer het
uitbreken der ziekte veroorzaken.
De derde groep ten slotte omvat de zoo
genaamde zeevasten, d. w.'z. die welke ook op
de sterkste prikkels niet reageeren en eenigs-
zins immuun zijn tegen (onvatbaar zijn
voor) zeeziekte. Als het gezelschap op. de
boot geweten had, dat dè bekende Engelsehe
admiraal Nelson telkens- wannéér hij -het
ruime sop koos, zeeziek werd, zou het waar
schijnlijk met grooter medelijden gesproken
hebben over de vluchtende dame, ofschoon
Dr. Starkensteinverzekert, dat vrouwen in
veel grooter aantal neiging .tot zeeziekte,
hebben, dan mannen'en dat heel weinig
mannen voorkomen in de eerste en heel
weinig vrouwen in de derde van 2ijn cate
gorieën.
Oppervlakkig beschouwd. Is het vreemd,
dat hoewel zeeziekte altijd al bestaan heeft,
er betrekkelijk zoo weinig moeite besteed is
aan de bestrijding en dus ook aan de gene
zing daarvan. Dr. Starkenstein meldt ons,
dat de allereerste zeevaarders, die nog maar
alleen de uitgeholde boomstammen als vaar
tuig kenden, evengoed als wij op onze zee-
vaard.ge booten aan zeeziekte leden. Een
zoogenaamde beschavingsziekte is het dus
niet. Wat is het dan wei?
Evenwichtsstoringen, zegt de moderne we
tenschap, waarbij de boogkanalen (het laby
rinth) in het oor een belangrijke rol spelen.
Toch mag men dit volstrekt niet, zegt Star
kenstein, alleen als evenwichtsorgaan ie-
schouwen. Sterke prikkelingen van het laby
rinth kunnen zeer ernstige storingen in het
evenwicht ten gevolge hebben en deze weel
een reeks storingen in de functies van het
organisme.
De ongelijkmatige bewegingen van het
schip, rollen, stampen, deinen en shngeren
hebben draaiende bewegingen van het hoofd
en abnormale bewegingen van het lichaam
tengevolge; deze oefenen een prikkel uit op
het labyrinth; van hier uit gaan een reeks
zenuwverbindingen naar het centraal ze
nuwstelsel, vooral naar het verlengde rugge-
merg en naar de middenhersenen.
Deze theorie wordt dan door den schrij
ver eenigszins uitgewerkt, maar voor leeken
is de lectuur niet gemakkelijk te vol
gen. Laat ik dus lievei de tragische beschrij
ving overnemen, die Dr. Starkenstein van de
scheeps- of zeeziekte geeft: de symptomen
beginnen meestal met een algemeen onbe
hagelijk gevoel, dat door gedruktheid, slap
heid, vermoeidheid, een gevoel van angst,
gebrek aan eetlust en zwakheid van wil ge
volgd wordt. Deze verschijnselen zijn ook
door een opvallende bleekheid en het uit
breken van koud zweet voor de omgeving
zichtbaar. Daarna openbaart zich een gevoel
van onpasselijkheid, speekselvloed, neiging tot
braken, storing in de darmfunctie, in hooge
mate een gevoel van angst, dat zich eerst in
angst voor het leven uit, maai dan in een
zeer sterk 'gevoel van afkeer overgaat, dat
zelfs tot een gevoel van afschuw voor eigen
leven kan worden. Zij die aan deze ziekte
vaak ernstig lijden, trekken zich geheel te
rug en laten noch een bede om hulp, noch
klachten over hun ellendigen toestand hoo-
ren; vandaar dat zij dan absoluut onver
schillig voor de omgeving zijn en ten slotte
ook voor zichzelf.
Bij gelegenheid heeft ieder van ons deze
ongelukkigen wel eens aan boord /au een
schip gezien, terwijl zij in een toestand van
volkomen apathie zich ergens in een hoekje
verbergen en, wanneer zij nog ergens naar
kunnen verlangen, niet eens meer hunkeren
naar het einde van de reis, maar hoogstens
naar hun dood. Het is niet volkomen begrij
pelijk, waarom anderen over deze diepe el
lende van scheepszieken gewoon zijn le
lachen de eenige verklaring is, dat nog
nooit iemand aan zéeziekte gestorven is en
dat het ophouden van de oorzaak, de onre
gelmatige bewegingen van het schip, ook het
einde van hun lijden beteekent.
Maar of men nu al de verschijnselen van
de zeeziekte keurig beschrijft en zelfs de
oorzaken daarvan theoretisch onberispelijk
naast elkaar zet, daarmee zijn at lijders aan
de ziekte niet gebaat. Ik heb van mijn leven
een wetenschappelijk debat bijgewoond tus-
schen een medicus en een te hulp geroepen
professor over den aard van de ziekelijke
aandoening, waaraan een patient lijdende
was. De huisarts gaf met overtuiging zijn in
zicht ten beste, de professor verdedigde met
evenveel warmte zijn afwijkende meening
en in de hitte van de gedachtenwisseling
werd de hoofdzaak vergeten, die ten slotte
door den patient aldus werd aangewezen:
„Heeren, wat u daar zegt. is"stellig voor de
wetenschap heel belangrijk, maar mag ik
vragen: hoe word ik. weer beter.?"
Aldus tot de nuchtere werkelijkheid terug
geroepen, schreven de deskundigen samen
een behandeling voor; de mogelijkheid
scheen een oogenblik niet uitgesloten, dat
zij dit voor den patiënt eenig belangrijke
punt zouden voorbijzien.
Zoo is Dr. Starkenstein niet. Hij geeft een
beschouwing over de medicatie (de genees
wijze) en komt tot de slotsom, dat de che
mische fabriek ScheringKahibaum te Bel
lijn de theoretisch gevonden verbinding van
geneeskundige stoffen onder den naam
vasano (va sano ,d. w. z. re.s gezond) in den
handel brengt. „Het gelukt werkelijk," zegt
Starkenstein, „door twee tabletten van het
preparaat in te nemen of door het inbren
gen van een suppositorium (steekpil) ook bij
stormachtige overvaart de verschijnselen van
zeeziekte zeifs bij hen te voorkomen, die ad
ders een buitengewone gevoeligheid ten op
zichte van evenwichtsstoringen van welken
aard ook vertoonen."
De schrijver vertrouwt daar zoo vast op,
dat hij zijn artikel aldus eindigt: „De nu
bijna algemeen erkende analyse van net
ontstaan van. zeeziekte en de daarop ge
bouwde methode tot voorkoming en genezing
zal nu wel ve.en, wien het genot van een
autotocht, ja vaak zelfs van een spoorre:s
door het steeds optredende gevoel van on
passelijkheid ontnouden was, ten goede
komen."
J. C. P.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
per regel.
j 90.000.— VERDUISTERD.
EEN KANTOORBEDIENDE VOOR DE
AMSTERDAM3CHE RECHTBANK.
Voor de Amsterdamsdhe Rechtbank heeft
gisteren terechtgestaan een 33-jarig persoon
die als kantoorbediende in betrekking is ge
weest bij een drukkerij te Amsterdam. Hem
was ten laste gelegd, dat hij in deze funct.e
twee bedragen, resp. van f 5000 en f '3230
heeft verduisterd, welke bedragen hij op 16
December 1927 en 2 Februari 1928 ten giro-
kantore der gemeente Amsterdam geïnd
heeft en ontvangen had "tegen afgifte van
een door hem, als gemachtigde van de druk
kerij, met zijn naam onderteekend biljet.
Deze bedragen zijn bij elkaar slechts een
gering gedeelte van hetgeen verdachte zich
eenige jaren lang ten nadeele van zijn pa
troons heeft toegeëigend, in totaal heeft hij
ongeveer negentig duizend gulden verduis
terd.
Door een slordig beheer van de financien
der drukkerij waren de verduisteringen niet
aan 't licht gekomen. De vader van verdach
te ontdekte de fraude echter, de zaak werd
eerst niet in handen der justitie gegeven,
een jaar later is men hier pas toe cve-gegr.an
Verdachte, die gedetineerd is. bcken-'e met
een onverschillig gezicht het hem ten laste
gs'e^de; de rapporteur schildert hem dan
ook a's iemand, on wien niets Indruk maakt.
Ilij vindt het alleen jammer, dat hij zijn
vader in een moeilijk parket heeft gebracht
dat zijn vrouw gebrek lijdt en dat hij met
mooi weer opgesloten zit!
Het O.M. noemde de feiten zeer ernstig.
Verdachte genoot het volste vertrouwen. De
eisch luidde: één jaar en zes maanden ge
vangenisstraf.
De verdediger, mr. R. L. Drilsma, voerde
als juridische argument aan, dat de weder
rechtelijke toeëigening z.i. niet voldoende in
de dagvaarding is omschreven. Voor het ge
val de Rechtbank verd. op deze dagvaarding
mocht veroordeelen, drong pleiter onder aan
voering van verschillende gronden op cle
mentie aan.
Uitspraak 18 April a.s.
HACHELIJKE OOGENBLIKKEN
VOOR EEN WETHOUDER.
IN ZIJN KAMER MET EEN BIJL
BEDREIGD.
Tijdens het spreekuur van den wethouder
voor sociale zaken van Arnhem, den heer
Meijer, bevond zich onder de menschen, die
hem wat te vragen hadden, een berucht in
dividu, schrijft het Hbld. Toen deze man met
den wethouder alleen was, nam hij een
uiterst brutale houding aan en vroeg om
geld. De heer Meijer trachtte hem te kalmee-
ren, doch de man haaide van onder zijn jas
een bijl te voorschijn en dreigde den wet
houder daarmede den schedel te zullen in
slaan. Met veel moeite gelukte het den wet
houder om den man wat tot bedaren te bren
gen en hem met een paar gulden de deur uit
te krijgen. Het zeer ongunstig bekend staan
de individu werd Donderdagmorgen door de
politie gearresteerd en naar het huis van
bewaring te Arnhem overgebracht,
IC HAAN HAARLEM
LlhVrll 1 Barteljoriaatraat 39-41
Te!ef. 10250
Opgericht 1S33
Auping- en Schlaraffia matrassen
Beide zeer solide
Als altijd voortreffelijk!
In de voornaamste Sigarenwinkels.
en bjj MIGNON Co., Haarlem
Groote Houtstraat 128
TWEE MANNEN IN EEN RIOOL
IN DEN HAAG OMGEKOMEN.
EENIGE WERKLIEDEN RAAKTEN
VERSUFT.
DE LIJKEN NA VIER UUR
GEVONDEN.
Donderdagmiddag heeft zich in Den Haag
een tragisch ongeval voorgedaan. In een
nieuwe straat in het Laakkwartier, waar
door de aannemersfirma Bos uit Groningen
rioleeringswerk werd uitgevoerd, was men
in. het riool bezig naar. een. defect te zoeken.
Door bedwelmende gassen raakten eenige
werklieden versuft doch door spoedige hulp
konden zij naar boven worden gebracht,
waar zij weer bijkwamen.
De aannemer H. Bos uit Groningen en de
uitvoerder van het werk, de heer Wierdsma,
die zich mede, voor controle, in het riool be
vonden en vermoedelijk door een stroom
water zijn meegesleurd, hebben den verstik
kingsdood gevonden. Pogingen om hen nog
te redden hebben gefaald.
In allerijl werden, aldus het Hbld. met be
hulp van de brandweer en een groot aantal
werklieden pogingen aangewend om op en
kele plaatsen tot het riool toegang van bo
venaf te verkrijgen, doch daar het meer dan
vier meter diep onder den grond ligt, vor
derden deze werkzaamheden veel tijd. In-
tusschen gelukte het op enkele plaatsen fri-
sche lucht in het riool te brengen, waarna
eenige werklieden zich aanboden om zich
in het riool te begeven, teneinde de slacht
offers te zoeken.
Twee mannen gingen aan een lange lijn
het riool binnen, en begaven zich daarin
op weg naar de plaats, waar de slachtoffers
vermoedelijk lagen, ongeveer 60 meter van
den ingang, terwijl een derde werkman in
de put afdaalde, om zoowel met de redders
als met de buitenwereld contact te houden.
Na eenig zoeken gaven de beide werklie
den te kennen, dat zij de plaats, waar de
slachtoffers lagen, hadden bereikt, doch dat
zij verder niets konden verrichten, en dat
zij onmiddellijk weer het riool moesten ver
laten.
De lijn werd daarop Ingehaald, en zoo
kwamen de mannen weer te voorschijn. Uit
de mededeelingen der twee werklieden, die
de slachtoffers hadden gevonden, bleek
overtuigend, dat de heeren Bos en Wiersma
den verstikkingsdood waren gestorven.
Gistermiddag werd onder leiding van de
directie van gemeentewerken en met mede
werking van de brandweer, aangevangen
met het leegpompen van het oude riool. Deze
werkzaamheden vorderden slechts zeer lang
zaam, aangezien in laatstbedoeld riool bij
na anderhalve meter water staat. Eerst wan
neer dat riool geheel is leeggepompt zal het
mogelijk zijn den muur te verbreken, die
zich nog tusschen het oude en het nieuwe
riool bevindt, waarna het nieuwe riool wa-
tervrij kan worden gemaakt en het ophalen
der lijken van de slachtoffers mogelijk wordt.
Inmiddels werden aan de andere zijde van
het riool door een ingenieur van Gemeente
werken, voorzien van een luchtmasker, nog
pogingen in het werk gesteld om te trachten
de slachtoffers te bereiken.
Het terrein van het ongeval is afgezet door
de politie. Nog kan worden gemeld, dat de
heer H. Bos gehuwd was en vader van vier
kinderen. De heer Wiersema was onge
huwd.
Onder leiding van en bijgestaan door den
hoofdingenieur van gemeentewerken ir. A.
Meyers, die zich met twee werklieden tot op
de plaats, waar de slachtoffers der gasbe-
dwelming lagen, in de rioolgang had begeven,
werden lijnen aan de slachtoffers bevestigd,
wier lijken gistermiddag om ruim vier uur en
om half vijf uur naar buiten werden ge
bracht.
Beide lijken zijn daarop naar het Ge
meentelijk Ziekenhuis Zuidwal. vervoerd.
In China en Mexico.
Na SeipeVs aftreden
T ANG.RÏTKSTE NIEUWS
Na Paschen beperkte zich de buitenland-
sche berichtgeving vcor zoover die van eenige
beteekenis was, tot de ontslagneming van Dr.
Seipel, en tot de troebelen in Mexico en
China.
In de eentonigheid van den inhoud der
telegrammen uit China en Mexico is in zoo
verre verandering gekomen, dat er aan belde
kanten een dramatische wending geconsta
teerd kan worden. Met vrij groote zekerheid
kan thans aangenomen worden dat den op
standelingen definitief de nederlaag is
toegebracht.
Vijf treinen vol Mexlcaansche rebellen, die
zich uit Jiminez terugtrokken en onder wie
zich 500 gewonden bevonden, werden door
de federale troepen van generaal Almazan
bij la Reforma overvallen. Een verschrikke
lijke slachting volgde. De terugtocht was den
opstandelingen afgesneden doordat een
spoorbrug was verbrand. Zij vochten wan
hopig en brachten den federalen zware ver
liezen toe, doch zij waren van alle kanten
ingesloten en werden uit de lucht met bom
men bestookt, zoodat zij het onderspit moes
ten delven. De rebellen, die niet gedood wer
den, werden gevangengenomen.
Generaal Calles telegrafeerde na dit bloed
bad uit zijn hoofdkwartier aan den presi
dent: De slag bij la Reforma is beslissend
geweest. De rebellen hebben duur moeten
betalen voor hun lnfamen opstand.
Calles heeft nu een generaal met 5000
man naar Jalisco gezonden om den katho
lieken opstand in dien staat te onderdruk
ken.
Deze opstand heeft het land inmiddels
milliarden gekost (afgezien van de duizen
den menschenlevens)De lijnen van de South
Pacific zijn allen zwaar beschadigd. En
tusschen 5 en 28 Maart werden maar liefst
183 spoorbruggen vernield.
Volgens een telegram aan het Handelstad
zou in Hankau een paniek heerschen. ..Chi-
neesche vluchtelingen dringen de buiten-
landsche concessies binnen. De legers die in
de nabijheid tegenover elkander stonden
moeten in totaal 160.000 man tellen. Een
generaal van Woehan liep naar de nationa
listen over waardoor deze de gelegenheid
kregen door de verdedigingslinie van Woehan
heen te breken".
Reuter meldt uit Hankau. dat de troenen
der groep-Hankau zich op die stad terug
trekken, vervolgd door de regeeringstroenen
en binnenkort te Hankau verwacht worden.
De concessiewijk is gebarricadeerd om te be
letten dat de overwonnen troepen in de con
cessie doordringen. Er is een burgercom
missie gevormd tot handhaving van de rust.
Tot dusver is er geenerlei bericht ingekomen
van plundering. De staat van beleg is afge
kondigd.
En In Weenen? Zooals te verwachten was
werd van sociaal democratische zijde ver
klaard dat de s<x-iaa3-démócrafen niet stre
ven naar deelneming aan een regeerings-
coalitie. Zij zijn echter bereid op den huidigen
parlementairen grondslag zakelijke onder
handelingen te voeren met een nieuwe re
geering. bestaande uit gematigde Heden, die
een gezonde economische politiek kunnen
voeren.
Inmiddels hebben, de meerderheidspartijen
zich in een vergadfing in beginsel voor de
handhaving van de beslaande coalitie uitge
sproken.
Dinsdag 9 April komt de Nationale Raad
bijeen.
F. A.
Het conflict in de metaal
industrie geëindigd.
WEENEN, 4 April (VD.) Naar verluidt
is de bemiddeling van den Weenschen op
perburgemeester er in geslaagd de dreigende
groote uitsluiting in de metaalindustrie te
voorkomen. In de Donderdag gehouden ver
gadering der metaalbewerkers is overeenge
komen reeds Vrijdag de onderhandelingen
tusschen werkgevers en werknemers op te
nemen, welke in vredelievendcn geest zul
len worden gevoerd, zoodat Maandag ook
de uitsluiting in de auto-industrie zal wor
den opgeheven.
Lord Balfour trekt zich terug.
De ruim tachtig-Jarige staatsman Lord
Balfour, die in het. tegenwoordige kabinet
Lord president of the Council (minister zon
der portefeuille) is en 58 jaar lang in de
politiek is geweest, zal zich. vo'.eens de Daily
Chronicle, na de algemeene verkiezing terug
trekken. Hij voelt zich te oud worden en heeft
last van een keelaandoening.
Hij zal zijn huis te Londen (Carlton-
Gardens. 4> verkoopen en zich on zijn buiten
plaats Whittingehame, in Oost Lothian, ves
tigen.
Balfour heeft zijn eerste portefeuille in
1885 bekleed, toen zijn oom Lord Salisbury
hem tot minister van plaatselijk bestuur be
noemde.
Hij heeft zich den laatsten tijd met het
schrijven van zijn gedenkschriften bezigge
houden (N.R.C.)
Het card'nale p-mt steeds
uitgesteld.
PARIJS, 4 April (V.D.) Tesen morgen
Is een mondelinge bespreking belegd tus
schen Dr. Schacht en de deskundigen der
vier hoofdcrediteuren. Ook de Amerikanen
en de Japanners hebben hun medewerking
toegezegd, wanneer deze verlangd mocht
worden. Van Duitsche zijde wordt veel ge
wicht gehecht aan het feit. dat er in de
komende dagen niet gesproken zal worden
over de grootte van de herstelbetalingen,
doch dat getracht zal worden in gemeen
overleg zlph een oordeel te vormen over do
juiste eventueel te betalen som.
MUZIEK.
LEDENCONCERT DER n. O. V.
Jaap Stotijn solist en een zeer slecht
bezette zaal! Slechts aan de collaboratie van
tramdlenst en weersomstandigheden, die de
zen winter het concertbezoek schaadt, is een
dergelijke opkomst te verklaren, zij het ook
niet te billijken. Er hadden hunde.den, mu-
ziekminnenden meer aanwezig kunnen zijn,
muziekminnenden, die zich om tramdlenst
noch weer behoeven te bekommeren, doch
wegens de selectiviteit van hun genoor
slechts de prestaties van buitensteedsche or
kesten kunnen verdragen, en die daarom óf
van de H. O. V. wel een lidmaatschapskaart
bezitten, maar er niet heengaan, wat onjuist
is, óf er geen bezitten, wat nog onjuister is.
Niemand zal onze H. O. V. gelijkstellen met
het Concertgebouworkest, niemand zal ook
zulk een gelijkstelling verlangen, maar er
wordt in den boezem der H. O. V. hard ge
werkt: dat bewijzen de programmas, waarop
vaak belangrijke „eerste uitvoeringen" voor
komen, en daarvoor verdienen orkest en di
rigent meer steun en aanmoediging dan ln
den regel blijkt. En de solovoordrachten van
een kunstenaar als Jaap Stotijn staan artis
tiek even hoog als die van een Cassado. Ook
Stotijn is op zijn instrument een artiest van
zeer buitengewone hoedanigheden, die zijn
spel ade'.en en zelfs van het kleinste dat hij
voordracht een bijzonder cachet verleent.
Allen, die het Residentieorkest hoorden, kun
nen dat weten, voorzoover tenminste hun
gehoorselectiviteit op de k'anken eener hobo
is ingesteld. Slechts een blaasinstrument?
Och kom, het spel van Stotijn is even ge
voelig, even ontroerend, even afgewerkt als
dat van den meest bewonderden vioolkunste
naar. Geen behoorlijk repertoire voor hobo?
Ja, een evenknie van Beethovens vioolcon
cert bestaat voor hobo zeker niet en Stotijn
heeft behalve een Fantasie van d'Indy voor
orkest met obligaat-hobo een concert van
Mozart, dat eigenlijk geen concert was, maar
een kamermuziekavond, een kwartet voor
hobo, viool, alt en cello. Doch speelde Cas
sado niet eveneens een orkestbewerking "an
een kamermuziekstuk, toen hij het door hem
gearrangeerde werk van Schubert, dat eigen
lijk een Sonate voor klavier en arpeggione is,
voordroeg? In elk geval is in Mozarts war-
tet de hobo concertant behandeld en mist het
stuks slechts den gebruikeUjkcn concertvorm
om als „concert" te paradeeren.Blijkbaar heeft
Mozart, die haast voor alle mogelijke instru
mentale combinaties geschreven heeft, geen
concert voor hobo met orkest gecomponeerd.
Had hij destijds het voorrecht gehad Stotijn
te hooren spelen, dan had hij zeker een half
dozijn hoboconcerten aan hem opgedragen
Maar dan had Stotijn nu wis niet meer lot
de levenden behoord. En zod is het maar
weer goed voor ons, dat Mozart hem niet ge
hoord heeft.
Het werk van Mozart gaf, zooals te ver
wachten was, eenvoudige welluidende mu
ziek: een eerste deel in sonate-vorm, zonder
eigenlijk zangthema. in we'ks plaats, evenals
vaak bij Haydn het hoofdthema in nieuwe
belichting optreedt; een romance-achtig
tweede deel en een bescheiden speelsch ron
do als slot. De Fantasie van Vincent- d'Indy
biedt na een langzame inleiding een populair
thema, in 6/8 maat, eigenaardig syncopisch
va nbouw dat veelzijdig verwerkt wordt en
later met het thema uit de inleiding gecom
bineerd optreedt.
Bij Mozarts „concert" werkte slechts een
klein deel van het orkest mede: een paar
violen, alten en cslli, ondersteund door één
bas. Maar in de Fantasie van d'Indy werd
het geheele orkest in beslag genomen on ver
vulde zijn belangrijke taak zeer goed. Vooral
de hoorn blonk ditmaal uit.
De strijkers leverden uitnemend werk in
de Oberon-Ouverture; de mooie toon ln de
cantilenes viel evenzeer te bewonderen als
ae duidelijkheid van het passagewerk. En
Van Beinum zorgde voor plastiek in de ver
tolking door nuanceering van het tempo. Wat
hier zeer goed mocht heeten slaagde in de
Arlésienne-Suite minder: Van Be'.num, die
zich in den regel getrouw aan de tempo
aanduidingen der compen's'.en houdt, week
daarin zeer ver af van de voorschriften van
Bizet. De Marche de Turennc ging veel te
vlug, als in stormpas; het Menrtto werd on
geveer op 144 gespeeld en het cari'lon -v rd
bijna dubbel zoo snel genomen, zoodat de
idee van klokgelui te loor ging; het 6 3 in
termezzo ging daarentegen weer vee! en veel
langzamer. Het doel van dergelijke 'wij
kingen is duidelijk en zij s'rooken z?k«r niet
met de bedoelingen van den componist. We
geven dus den ijverigen en veelszins bekwa
men leider bescheidenlek in overweging z'in
tempo-opvattingen In casu „l'Ar^és'enne"
nog eens te herzien; de vertolking zal er o.l.
door winnen.
KAREL DE JONG.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Ct» per r-re'.
5C'TnTTFM A fM-UMCtJ A MD^L
asïüÏRïa
Zi i. 1 K A A 1 90 b.d GR. MA., n. i
TELEFOON 11161 HAARLEM
OFFICIEEL AGENT VAN DE N.V.
Nieuwe modellen uit voorraad
REIS SCHRIJFMACHINES
Goedkoope aanbieding inherbouwde n achinea!
geeft geur en smaak i
aanuwd;■- 1
glaasje.
CATZ ZOOH VAN I
G RO I
