46e 'Jaargang No. 14056
Verschynt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrüdag 19 April 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week /0.27J4, met Geïllusteerd Zondagsblad 0.32.
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeentel f 3.57J4. Franco per post door Nederland f 3.87& Losse nummers
ƒ0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 03754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaame 12
Telefoon No».: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIENt 1—5 regels ƒ1.75. elke regel meer f 0.35. Reclames
/0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.6<\
elke rv.-gel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze 'roentjes
(Woensd- en Zaterd.) 14 regels ƒ0.25, elke regel meer /0.10, uitsL a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Dnim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA
i VRIJDAG 19 APRIL
Stadsschouwburg: „Als t Kindje binnen
komt", 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Haarlem's Muziek
Insitituut. Dansavond Rudi Mees. 8 uur.
Gem. Concertgebouw: Concert Kon. Lie
dertafel „Zang en Vriendschap", 8 uur.
Cinema Palace: „De Gaucho". 8 uur.
Lux or Theater: ,.De Acrobaten des Dofcd'".
^Schaduwen van Parijs". 8 uur.
Rembrandt Theater: „Op bevel van Napo
leon. Tooneel: Dansen van voorheen en thans
7 en 9.15 uur.
Gebouwd H. C. J. M. V., Lange Margaretha-
straat 13. Bazar der H. C. J. M. V.-padvinders
810 uur.
Teyler's Museum. Tijdelijke Tentoonstel
ling van Teekeningen door Hollandsche
Meesters der 17de eeuw. 113 uur.
ZATERDAG 20 APRIL.
Stadsschouwburg. Het Nederlandsch In
disch Tooneel. (Dir. Cor Ruys). „Het Groote
A. B. C. (Monsieur Topaze)" 8 uur.
De Kroon. Alliance francaise. Causerie
Mme Béatrice Dussane sur Mme de Sévigné.
8.20 uur.
Bioscoopvoorstellingen, 's middag) en
Is avonds.
Gebouw H. C. J. M. V., Lange Margaretha-
straat 13. Bazar der H. C. J. M. V.-padvinders
36 en 711 uur.
Teyler's Museum. Tijdelijke Tentoonstel
ling van Teekeningen door Hollandsche
M .sters der 17de eeuw. 113 uur.
DE MOORD TE GIESSEN-
NIEUWKERK.
RECHERCHEUR DE JONG
ONTKENT ALLES.
Woensdagmiddag heeft te Dordrecht voor
den rechter-commissaris mr. Van Aken het
verhoor plaats gehad van'den rijksrecher
cheur De Jong en van den- vroegeren direc
teur der gevangenis te Dordrecht, den heer
Hoeksma.
De beide Kroon's, de hoofdgetuigen In de
moordzaak van Giessen-Nieuwkerk vertel
den er een en ander over aan een verslag
gever van Het Volk, uit welk blad wij het
volgende overnemen.
„Toen wij eindelijk een wat regelmatiger
verhaal kregen, vernamen wij, dat allereerst
aan vrouw Kroon, die 't eerste tegenover De
Jong geplaatst werd, wiens verklaring, voor
den rechter-commissaris afgelegd, werd
voorgelezen, (verteld werd) dat deze had
medegedeeld in alle kalmte de verhooren te
hebben afgenomen.
„Bovendien", zei de Jong, „waren het er
slechts enkele, omdat de Kroons reeds na een
paar verhooren hun bekentenis hadden afge
legd. Nadat zij vrijgelaten waren, vóór de
zaak in Dordrecht voor den rechter diende,
heeft hij de Kroons uitsluitend bezocht in
Dordrecht, wanneer zij dit schriftelijk ge
vraagd hadden en die bezoeken liepen meest
al over de vraag, hoe Kroon aan een betrek
king geholpen kon worden. De Jong's verkla
ring hield voorts in, dat tusschen de behan
deling voor de rechtbank te Dordrecht en
voor het Hof te 's Gravenhage hij ook wei
enkele bezoeken aan de Kroons heeft afge
legd en dat hij, nadat Teunissen en Klunder
in Leeuwarden waren opgeborgen, de Kroons
niet heeft bezocht dan wanneer zij hem mee
deelden, lastig gevallen te worden door men-
schen, die zeiden, dat zij gelogen hadden.
Hij verklaarde voorts, dat de verhooren
altijd waardig en kalm waren verloopen en
dat er van pressie geen sprake was.
De bekentenis, die de Kroons hebben afge
legd, was wel is waar bij stukjes en beetjes
gekomen, doch geheel vrijwillig.
,,Toen ik dat hoorde" zei vrouw Kroon te
gen den verslaggever, „dacht ik, dat ik uit
mijn vel zou springen en de rechter-commis
saris heeft mij verschillende malen moeten
zeggen, dat ik kalm moest blijven.
Hierna werd Kroon verhoord en toen ook
hem de verklaring van De Jong was voorge
lezen, is hij hartelijk begonnen uit te pakken.
Ook Kroon heeft alles volgehouden, zooals
hij dat oorspronkelijk aan Het Volk ver
klaard heeft.
„Gelukkig," zei Kroon, herinnerde ik mij
tijdens het verhoor want als je tegenover
dien kerel staat, dan zie je alles weer voor
je dat ik hem indertijd gevraagd heb:
maar als Teunissen en Klunder er nou
eens uit komen. Wat dan?" Toen heeft De
Jong tegen mij gezegd: „dan neem je maar
een revolver. Ik zal er ook een nemen."
Kroon heeft vervolgens volgehouden, dat
hij de verklaring geheel van De Jong gedic
teerd had gekregen en dat hij er zelf nooit
op zou gekomen zijn.
Wat het briefje van De Jong betreft, werd
gevraagd, waarom hij dat geschreven had.
De Jong kon hiervan geen verklaring ge
ven. Hij gaf wel toe, dat het zijn schrift was.
maar zei, dat het papier niet van hem kon
zijn en dat het misschien wel een blaadje uit
het boekje van Kroon was.
Directeur Hoeksma kon zich niet veel her
inneren. van wat gepasseerd was: van de
weiniee verhooren, die hij had meegemaakt,
kon hij getuigen, dat zij op kalme en gepaste
wijze waren geschied.
HET SUIKERWETJE
AANGENOMEN.
MET 47 TEGEN 23 STEMMEN.
De Tweede Kamer heeft gisteren het ini
tiatiefvoorstel van wet van het Kamerlid v.
d. Heuvel c.s. tot het verleenen van tijdelij-
ken steun aan de beetwortelsuiker-industrie
aangenomen met 4743 stemmen.
Tegen stemden de liberalen op Bierema na,
de sociaal-democraten, de vrijzinnig-demo
craten, Kersten, Zandt, Schokking, Tilanus,
mejuffrouw Katz, Snoeck Henkemans en Van
Boetselaer.
LICHAMELIJKE
OPVOEDING.
EEN VERBOUWING.
De Scholen Nrs. 23 en 24. (Tetterodestraat)
en de Scholen Nrs. 27 en 28, (Schoterstraat),
hebben geen eigen gymnastieklokaal: de
leerlingen dezer scholen ontvangen daarom
het onderricht in de lichamelijke oefening
in andere schoolgebouwen.
Dank zij de.medewekring van het bestuur
der Noorderschool (Velserstraat) is het tot
heden mogelijk geweest, de lessen overeen
komstig het leerplan te doen geven; echter
zou de toeneming van het leerlingental dezer
bijzondere school, hetgeen in deze groien-
de wijk geenszins uitgesloten is noodzake
lijk tot gevolg hebben, dat de leerlingen der
Scholen Nrs. 23, 24, 27 en 28 eerlang zoo goed
als geheel vn onderricht in lichamelijke oefe
ning verstoken zouden moeten blijven.
Immers, ook het gymnastieklokaal der
nieuwe H. B. School B aan het Santpoorter-
plein Is bij de school zelve gedurende bijna
alle lesuren in gebruik. En wel is een zelfde
lokaal in het schoolgebouw aan de Nassau-
laan gedurende enkele uren nog beschikbaar
(en leerlingen van de Scholen Nrs. 23 en 24
ontvangen daar thans in gnoemd vak onder
wijs), maar door den afstand tusschen ge
noemde scholen, gaat bij dat gebruik veel
tijd verloren.
Een afdoende oplossing in dezen is, naar
B. en W. meenen, het nieuw doen bouwen
van éen steenèn gymnastieklokaal bij de
Scholen Nrs. 23 en 24, Tetterodestraat), wel
ker speelplaats daartoe nog genoegzame
ruimte biedt.
Wel is nog overwogen, om het gymnastiek
lokaal aan het Prinsenbolwerk vóór de
verhuizing naar het nieuwe gebouw bij de
H. B. school B in gebruik, te doen over
brengen naar de Tetterodestraat, doch met
het afbreken en weder opbouwen van dat
houten gebouw zou een bedrag van ruim
6000 gemoeid zijn; een uitgaaf, welke, in
verband met het alsdan te verkrijgen resul
taat, niet zou zijn te rechtvaardigen, naar
onze meening.
B. en W. stellen den raad daarom voor,
hen te machtigen tot het doen bouwen van
een nieuw steenen gymnastiek-Iokaal op de
speelplaats der Scholen Nrs. 23 en 24, waar
van de kosten op ongeveer 16.000 zijn te
ramen.
DE VERDERE VERHOOGING
DER SPOORBAAN.
ONTEIGENING VOORBEREID.
In het laatste jaar hebben wij op verschil
lende tijdstippen uitvoerige bijzonderheden
medegedeeld over onderhandelingen tus
schen de gemeentebesturen van Haarlem en
Heemstede en de directie der Nederlandsche
Spoorwegen over een verdere verhooging
van de spoorbaan HaarlemLeiden. Nu is
de baan verhoogd tot even voorbij de Brou
wersvaart. De bedoeling is in de toekomst
de verhooging uit te strekken tot een eind
voorbij de Zandvoortscbelaan.
Er zullen dan verschillende viaducten ko
men die de volgende breedte zullen krijgen:
Westergracht 16 M., Pijlslaan 18 M., Munters
laan 15 M., en Zandvoortsche laan 23 1/2 M.
Bovendien zal dan ook het bestaande via
duct bij de Brouwersvaart verbreed worden.
Nu zijn door het gemeentebestuur van
Haarlem, in verband met de noodige ont
eigeningen van gronden, de plannen voor
deze spoorwegwerken ten raadhuize ter visie
gelegd. Uit de plannen blijkt, dat het noodig
is om de Houtvaart die nu tusschen de Brou
wersvaart en de zweminrichtingen dicht
langs de spoorbaan loopt, om te leggen, zoo
dat er grond voor de verbreeding van de
spoorbaan beschikbaar zal komen.
Het goederenstation blijft op dezelfde
plaats aan de Westergracht gevestigd, alleen
wordt het emplacement uitgebreid.
De uitvoering van deze plannen is voor
de uitbreiding van West-Haarlem van veel
belang. Maar zooals wij eenige maanden ge
leden reeds mededeelden, kan het nog jaren
duren eer tot de uitvoering zal worden over
gegaan. De spoorwegen hebben nog verschil
lende belangrijke werken op het programma
staan die den voorrang hebben. Bovendien
zou men niet het stationnetje aan de Zand-
voortschelaan gebouwd hebben, als dit bin
nenkort weer gesloopt zou worden in ver
band met de verhooging van de spoorbaan.
Als over eenige jaren de plannen uitge
voerd worden, zal de electrische tram niet
meer met een luchtbrug over de spoorbaan
gaan, maar onder de spoorbaan, dus gelijk
met het gewone ry verkeer.
Er moet nog overeenstemming verkregen
worden tusschen de betrokken gemeentebe
sturen en de spoorwegdirectie over finan-
cieele bijdragen van de gemeenten,
Het woord is aan...»
Oscar Wilde:
Overal waar er een mensch is die gezag
uitoefent, zal een wezen zijndat dit gezag
weerstreeft.
NIETS NIEUWS.
(In Amerika is een nieuw auto
matisch snelvuurkanon gecon
strueerd, dat 150 projectielen
met een kaliber van 37 m.M. per
minuut afvuurt.)
Hoera dat is nu weer eens heugelijk nieuws.
Techniek vordert weder een schrede,
Amerika leidt weer den dankbaren mensch,
'n Stap verder op weg naar den vrede;
D'ontwapeningsstrijd in den Volkenbondsraad,
Is nauw in Genève begonnen,
Of daverend steunen de Staten t gepraat,
Met 't buldren van nieuwe kanonnen;
Het is wel bemoedigend, zegt u nou zelf,
Het geeft je zoo echt de gedachte.
Dat !t nu met den oorlog wel over zal zijn,
Dat ieder naar vrede wil trachten;
Genève bespreekt het ontwaapningsprobleem
Met generaals en admiralen.
En dat is natuurlijk het beste systeem.
Zoo kan die bespreking niet falen;
Met rinklende sporen, geschitter van goud
Op kragen, met sabelgekletter
Wordt er aan den tempel des vredes gebouwd
('t Woord vredes" vet - noot voor den zetter)
Amerika is wel geen lid van den Bond,
Maar 't wil toch het vredeswerk steunen,
't Stuurt geen admiralen en geen generaals.
Dus laat 't zijn kanonnen maar dreunen;
Maar deze kanonnen vervaardigt men slechts
Dit ligt, naar het spreekt, in de rede.
Niet als instrumenten des bloeds en gevechts
Maar louter als werktuig van vrede;
Als ooit nog eens onder het licht onzer zon.
De vrede op aard wordt gesloten.
Dan wordt met dit machtige snelvuurkanon,
t Saluut aan dien vrede geschoten
Maar dit is sarcasme en 't gaat me niet af,
Een kort commentaar moge resten.
De tragische indruk, dien 't nieuwtje me gaf,
Is hier ook; ^Nlchts neues ith Westen".
P. GASUS.
ERGERLIJKE DTEREN-
MISHANDELING.
HOND AANGESCHOTEN EN LATEN
LIGGEN.
Donderdagnamiddag half zes werd de po
litie gewaarschuwd, dat op een weiland van
den heer K. aan het Schotervoetpad een
hond lag, die aangeschoten was. Het was
een groote zwarte Groenendaler. Een inge
steld onderzoek wees uit, dat de hond ver
moedelijk reeds des middags tusschen één
en twee uur door K. met een geweer was
aangeschoten. Het arme dier kon niet weg
komen en de lafaard liet het aan zijn lot
over. Teren K. werd proces-verbaal opge
maakt. Het dier werd door den eigenaar van
den Kennel Fauna wegehaald. Het bleek, dat
het achter in den rug geraakt was, zoodat
het achtergedeelte van zijn lichaam geheel
verlamd werd. De hond wordt nog in den
kennel verpleegd, maar gevreesd wordt, dat
hij spoedig dood zal gaan.
ARTIKEL IN BLOEMENDAAL'S
POLITIEVERORDENING
ONVERBINDEND?
HET OPENBAAR MINISTERIE IN
HOOGER BEROEP.
Zooals wij mededeelden heeft kantonrech
ter mr. P. H. F. Bij 11 de Vree te Haarlem
een inwoner van Bloemendaal vrijgesproken
van een hem ten laste gelegde overtreding
van artikel 102 bis der Bloemendaalsche Po
litieverordening, het afgraven van grond
binnen 100 Meter van den openbaren weg,
omdat hij dat artikel niet bindend achtte als
gevolg van strijd met de wet, met name art.
625 van het Burgerlijk Wetboek, en art. 135
der gemeentewet.
Het gemeentebestuur van Bloemendaal
wenschte de zaak tot in hoogste instantie te
zien uitgemaakt.
Thans heeft de ambtenaar van het Open
baar Ministerie bij het Kantongerecht te
Haarlem, mr. B. v. d. Burg, beroep aangetee-
kend tegen dit vonnis, zoodat de Arrondisse-
ments Rechtbank te Haarlem de zaak te be-
oordeelen krijgt.
Verdediger is mr. dr. F. A. Bijvoet.
Artikel 625 van het/Burgerlijk Wetboek legt
het recht van eigermom vast. Daar het ar
tikel in de politieverordening echter het recht
van den eigenaar verder beperkt dan dit
artikel van het Burgerlijk Wetboek achtte
de kantonrechter het strijdig met de wet, en
daarom onverbindend. (Verdachte groef na
melijk grond af in zijn eigen tuin.)
Art. 135 der gemeentewet kent den Raad
het recht toe om verordeningen te maken
in het belang der openbare orde, zedelijkheid
en gezondheid en betreffende de huishouding
der gemeente. Deze bevoegdheid zou de kan
tonrechter niet overschreden geacht hebben
indien bijvoorbeeld bepaald was. dat binnen
10 Meter van den openbaren weg niet gegra
ven mocht worden, thans echter acht hij
haar wel overschreden.
W. DE WAAL.
AANKOOP VAN 22'/z H.A. GRONO
IN HAARLEM-NOORD.
TEGEN 0.60 PER M2.
De eigenaar van de perceelen grond gele
gen ten oosten van den Vergierdeweg te
Haarlem, kadastraal bekend gemeente Scho
ten, sectie A nrs. 115 116 117 118 121 126 127
298 295 181 357 355 en 248, in totaal groot 22
H,A. 54 A. 60 c.A„ heeft zich bereid verklaard
die perceelen aan de gemeente te verkoopen
voor 0.60 per c.A., is totaal voor 135.276.
Aankoop van dien grond voor de gemeen
te komt aan B. en W. gewenscht voor.
Zij stellen den raad daarom voor hun col
lege tot aankoop te machtigen.
DE BRAND IN DEN BRIEL
NOG GOED AFGELOOPEN.
Onder telegrammen meldden wij gisteren,
dat in de houtopslagplaats van de firma Van
Dijk te Den Briel, nabij de gasfabriek gele
gen een ernstige brand was uitgebroken.
In het Dagblad van Rotterdam lezen wij,
dat omstreeks half drie het gevaar voor ont
ploffing van de gashouders was geweken.
De brand is toen vrij spoedig gebluscht.
PERSONALIA.
Tot een lid der commissie, welke wordt be
last met het afnemen van de eindexamens
aan de van Rijkswege gesubsidieerde zee
vaartscholen in 1929 is benoemd de heer H.
G. J. Wilkens te Haarlem.
Maandag a.s. zal
.het 25 jaar geleden
zijn dat de heer
Willem de Waal,
vroeger loopknecht,
thans huisbewaarder
bij de firma Gerzon
alhier, bij genoemde
firma in dienst trad.
De heer de Waal,
wiens echtgenoote
ook bij dezelfde fir
ma in dienst is als
huisjuffrouw, ge
niet het volle ver
trouwen der firma
en het zal hem dan
ook Maandag ze
ker niet aan be
langstelling ontbre
ken. De heer De Waal is drager van de me
daille voor 12 1/2-jarige trouwen militairen
dienst.
A. V. R. O.-DEMONSTRATIERIT.
MET BE VLAGDE AUTO'S DOOR
KENNEMERLAND.
Donderdag was de dag van de A. V. R. O.-
autotocht naar Kennemerland, de dag, waar
op de omroeporganisatie door een grootsch
opgezette manifestatie de aandacht nog eens
zou vestigen op haar petitionnement tot de
regeering. Een groot aantal autobezitters
had zijn wagens ter beschikking gesteld, en
maakte het mogelijk, dat 's morgens een
lange stoet auto's optrok naar Haarlem. Ko
mende van Haarlemmermeer reden ze door
Heemstede naar de Zandvoortschelaan en
zoo op Zandvoort aan, waar de lunch ge
bruikt werd. Tegen drie uur naderde de lange
stoet over den Zeeweg Overveen. De bijna
veertig auto's waar vlaggetjes met het A. V.
R. O.-embleem vroolijk op wapperden, maak
ten een levendigen indruk, en trokken, waar
ze passeerden, dan ook zeer de belangstel
ling. Achter op een groote sight-seeing car
was een geweldig doek gespannen, waarop
de woorden „Teekent het A. V. R. O.-peti-
tionnement" met reuzenhand geschreven
leken.
In Overveen hebben de wagens een drie
kwartier rondgereden, over den Julianaweg
zijn ze stadwaarts gegaan, om met een om
weg door Haarlem's straten den weg naar
Velsen en IJmuiden te kiezen.
Het was een goed geslaagde massa demon
stratie.
In den stoet reed een montagewagen mee
om alle voorkomende ongevallen ten spoe
digste te verhelpen.
De demonstratie ging uit van het Gewes
telijk bestuur Noord-Holland. In de auto's
hadden plaats genomen de hoofd-organisa
tor dr. F. Westerling uit Amsterdam, de be-
stuursgedelegeerde G. A. Baron Tindal te
's-Graveland, de heer J. H. Gi'ken.s, leider
der propaganda-afdeeling, de heer Wouter
Hulstijn, bestuurslid van de A.V.R.O.. voorts
talrijke luistervinken, die optraden als pro
pagandisten, die stapels biljetten in hun
wagens hadden liggen en ook onder het pu
bliek rond gingen om handteekeningen te
verzamelen.
Te 5 uur was de stoet terug op de Wester-
markt te Amsterdam, die ook het punt van
uitgang geweest was. Met een rit rondom het
A.V-R.O.-gebouw op de Keizersgracht werd
de demonstratie besloten. Naar men ons me
dedeelde was een groot aantal handteeke
ningen geplaatst.
VRIENDSCHAP ZIJ ONS DOEL.
De tooneelvereeniging geeft op Zaterdag
20 April haar slotvoorstelling in „Bloem
hof".
Opgeveerd zal worden: „Een die niet ge
teld wordt," tooneclspel in drie bedrijven
ian Joh. v. Eekclen en Jan GrosveltL
HAARLEM, 19 April
De Fraaie Comedie.
Uit Parijs wordt bericht, dat men nu wel
kan aannemen dat de Herstelconferentle
mislukt is.
Uit Genève wordt bericht, dat men in de
Ontwapeningscommsisic geen streepje ls op
geschoten niet de behandeling der Russi
sche voorstellen tot. vermindering der be
wapening. De Russische voorstellen vinden
steun bij den Duitschcn gedelegeerde, graaf
Bernstorff, en bij den Turkschen minister
van Buitenlandsche Zaken, Tewflk Roesjdi
Bey. Bij de anderen niet. Men wil ze blijkbaar
niet rechtstreeks verwerpen. Men wil zc liee-
lemaal niet aannemen. Men aarzelt.
Natuurlijk wordt Litwlnof, de gedelegeer
de van de sovjets, niet vertrouwd. Maar dat
is geen punt van overheerschend belang. Het
is althans geen uitzondering. Alleen maar
een gradueel verschil. Hij wordt nog minder
vertrouwd dan de anderen elkaar vertrou
wen, en dat is een heel klein beetje. In dat
gezelschap diplomaten en militairen, dat
voor de allerzonderlingste taak zit dat het
moet ontwapenen, maakt men zich geen il
lusies over eikaars geestdriftig streven in die
richting. Kan u dat verwonderen? Natuurlijk
niet. Het is met deze conferenties als met
den oorlog zelf: zij zijn een reductio ad ab-
surdum geworden. En zij geven een beeld
zooals de loopgravenoorlog, de positie-oorlog.
Alleen wordt hier geen bloed bij vergoten,
maar door het voortdurende gehuichel,ge
manoeuvreer, het aarzelen en het uitstellen
krijgt eiken dag het. zelfvertrouwen der vol
ken in eigen redelijkheid een nieuwe schok.
Want die menschen daar in Genève verte
genwoordigen er die volken, en moeten voor
ze beslissen.
Zij beslissen niets.
Het is Inderdaad een fraaie comedie.
Voor Nederland is ter ontwapeningsconfe
rentie mr. Rutgers tot gedelegeerde benoemd.
En naast hem, of achter hem, ziet gij onze
dappere ontwapenlngs-adviseurs: de luite
nant-generaal Van Tuinen, de vlce-admirual
Surie. de majoor Van Voorst tot Voorst.
Ook de andere landen zijn op deze wijze
vertegenwoordigd. Een ontwapeningsconfe
rentie moet u zich voorstellen als een soort
van officieren-sociëteit, met enkele diploma-
tiek-aangelegde burgers als leiders van dc
conversatie. Als zij er niet bij zaten zou er
wel over andere dingen gesproken worden.
Nu verkeeren al deze generaals, admiraals
enz. in de wonderlijke positie, dat zij over
de afbraak inplaats van over den opbouw
van hun vak moeten praten. Voelen zij
daarvoor, denkt u? Natuurlijk niet, want hun
overtuiging is dat er altijd oorlogen zullen
zijn, hun overtuiging is dat veiligheid in be
wapening ligt.
Ik heb respect voor Ieders overtuiging, en
twijfel niet aan de militaire kundigheden en
de goede karaktereigenschappen van al die
generaals, admiraals enz. Ik vraag alleen
maar: Wat doen zij daar? Hoe ter wereld
kan men van hen ontwapening verwachten?
Inmiddels lezen de volken der beschaafde
wereld dagelijks in hun kranten, hoe de ont
wapeningscommissie, wier arbeid de ontwa
peningsconferentie moet voorbereiden, zit te
aarzelen en zich verliest in kwesties van
procedure.
De volken willen geen oorlog.
Niemand wil een oorlog. Er zijn altijd een
aantal levensmoede menschen in de wereld,
maar ook die willen geen oorlog. Als hun
moed geheel verdwenen ls, voelen zij er toch
nog niets voor om anderen in hun ondergang
mee te slepen. Het vooruitzicht dat zij dat
doen zouden, zou er hen zelfs van weerhou
den. Het vooruitzicht dat zij door te blijven
leven, anderen zouden kunnen redden, zou
hun nieuwen levensmoed geven.
Niemand voelt iets voor massa-zelfmoord,
iedereen heeft er afschuw van. De menscne-
lijke instincten die de jacht op roem. op
succes, op geld veroorzaken zijn er ook
vreemd aan geworden. Er is geen roem, geen
succes, geen materieele winst meer uit den
oorlog te halen. Het is de ondergang, niets
dan de algemeene ondergang. La mort sans
phrase, zooals de Franschman zegt.
Maar in Genève aarzelt men.
Als er op dit moment in alle landen van
Europa groote petities op touw werden gezet,
als de volken gelegenheid kregen om hun
wensch tot internationale ontwapening te
uiten, zou iedereen die tcekenen. Een derge
lijke massa-demonstratie zou diepen indruk
maken, zou een geweldig élan, een aandrang
ontketenen die tot een beslissing in Genève
zou móeten leiden. De schakel tusschen de
volken en hun vertegenwoordigers, die nu
ontbreekt, zou gelegd zijn. Waarom komen
die petities niet, waarom duurt de fraaie
comedie voort, waaraan iedereen zich ergert?
De vraag van oorlog of vrede is geen we
tenschappelijk vraagstuk. Men kan haar niet
wetenschappelijk oplossen, als een wiskundig
probleem. Het raadsel „psychologie van de
massa" beheerscht haar. Daarom moet men
haar oplossen door dc massa zich tegen oor
log en vóór ontwapening te laten uitspreken.
Door propaganda, door algemeen het besef
te verbreiden dat er niets meer mee te win
nen en alles mee te verliezen is. Door afkeer,
haat jegens het oorlogsmonster te zaaien!
Door dit algemeen gevoelen, dezen drang
naar internationale ontwapening te tooncn
in massa-petities. Door te getuigen voor het
feit, dat men andere volken niet wantrouwt,
hetgeen Immers nonsens is, want zii willen
precies hetzelfde als wij!
Zij ergeren zich even hard aan de comedie
in Genève, zij verlangen evenzeer naar
daden, zij willen evenmin hun liefde en hun
leven en hun levenswerk vernietigd zien.
Als de volgende oorlog voorkomen moet
worden, ls het nu tijd. Wij leven in den tijd
waarin de groote P^o^aganda. moet los-
