46e Jaargang No. 14119
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 4 Juli 1929
HAARLEM'S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
fer 3 maandenHaarlem en plaatse* waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland 3-87J4. Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zolder Boitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0-35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60^
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrood. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdags
Donderdag en Zaterdag) 1i reg. f025, elke regel meer 0.10. uitsl. a contant*
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
HAARLEM, 4 Juli
De Verkiezingen
Voorloopig commentaar.
Een wonderlijk verloop heeft deze verkie
zingscampagne gehad. Laat begonnen, in
een sfeer van lauwheid en onverschilligheid,
bracht zij pas in de laatste dagen voor de
stemming een opleving, die zich concen
treerde op de eenzijdige ontwapeningsleuze
van de S. D. A. P. en V. D., bestreden door
de vier andere groote partijen. Eenzijdige
ontwapening is een zaak van partijpolitiek,
waarbuiten wij ons in dit blad houden. Zij
betreft alleen Nederland. Maar zij raakt het
veel grootere, algemeen-menschelijke vraag
stuk van den wereldvrede, van de interna
tionale ontwapening en het moge den poütici
van "beide zijden een vingerwijzing zijn, dat
de kiezers zich voor dit onderwerp veel meer
interesseeren dan voor partijgeschillcn. De
wereld-ontwapening is de eenige groote leu
ze, het eenige groote maatschappelijke ideaal
van dezen tijd. Als dc nieuwe Kamer meer
achting en belangstelling in den lande wil
genieten dan de oude, die zoo weinig con
tact met het volk had, moet zij zich con-
centreeren op de vraag wat Nederland kan
doen om den internationalen strijd-tegen-
den-oorlog te bevorderen. In het buitenland
vindt men dezelfde stemming, hetzelfde
wassende verzet tegen de oorlogsdreiging, bij
alle partijen. Afgezien van het pro en contra
van eenzijdige ontwapening kan men er zich
van harte in verheugen, dat dit binnenland-
sche geschil er krachtig toe bijdraagt om de
groote zaak in het centrum der belangstel
ling te plaatsen.
Op dit moment is het totale resultaat van
de verkiezingen nog niet te overzien. Er ont
breekt nog te veel aan om partijwinsten en
-verliezen te kunnen beoordeelen. Wel 'wordt
de verwachting bevestigd, dat de sterkte
veranderingen van de zes groote partijen
gering zullen zijn, hoogstens enkele zetels
kunnen betreffen. Van een „landslide", zoo
als dat in Amerika genoemd wordt als een
belangrijke verschuiving naar deze of gene
zijde plaats heeft, is geen sprake. De oplos
sing van het raadsel, hoe men een parle
mentaire meerderheid moet vinden waar
mee een op regelmatig-parlementaire wijze
gevormde regeering kan samenwerken, blijft
dus na deze verkiezingen precies even moei
lijk.
De resultaten in onze stad geven wel eeni
ge aanleiding tot vergelijkende beschouwin
gen. Daarbij vergelijk ik percentsgewijze
met de raadsverkiezingen van 1927, omdat
die na de annexatie werden gehouden, en
de Kamerverkiezingen van 1925 er vóór.
De bewuste vergelijking gaven wij Woens
dagavond al op onze nieuwsborden, maar
omdat bij verificatie eenige veranderingen
kwamen in de stemmen-totalen, zijn een
paar percentages fractioneel ook gewijzigd.
Het staatje voor de stad Haarlem, met haar
73 stembureaux ziet er nu aldus uit, wat de
zes groote partijen betreft:
R.-K.
A.-R.
C.-H.
V. B.
V. D.
SD.A.P.
In 1927
26.5
7.0 5
8.1
9.9 5
6.9
3i
In 1929
26.4
6.1
8.0
8.6
32.2
Verschil.
0.1
0.9
0.2
1.9
1.7
1.2
Hieruit blijkt dus dat drie partijen in onze
stad verlies en de drie andere winst te boe
ken hebben. Het verlies is gering voor de
R.-K-, bedraagt voor de A.-R. ongeveer elf
procent op hun Haarlemsche sterkte en
voor den Vrijheidsbond ongeveer ne
gentien procent. De winst beteekent voor de
C.-H. een vooruitgang van 2 1/2 procent,
voor de S.DA.P. een van 4 procent en voor
de V. D. een van 24 procent, dit alles bere
kend op de totalen van 1927. Het resultaat
in Haarlem houdt dus in dat de Vrijzinnig-
Democraten de meeste winst boeken, dat de
Vrijheidsbond en de Anti-Revolutionnairen
nogal achteruitgang boeken, dat de S.D.A.P.
en de C.-H. matige percentsgewijze stij
gingen noteeren en dat de R.-K. positie vrij
wel onveranderd is.
Voor de plaatselijke politici moge dit be
langwekkend zijn, maar het geeft geen pro-
portioneel-verkleind beeld van de resultaten
in het land. Die-zien er, op grond van de
ontvangen resultaten van 13 van de 18 kies
kringen, nog wel wat anders uit. Zij bewij
zen dat in die 13 kringen de S.D.AP., de
V. D., de R.-K. en de C. H. vooruit zijn ge
gaan, terwijl de A.-R. en V. B. verloren heb-
ben.
Toen de hier volgende becijfering van 13
kieskringen werd opgemaakt ontbraken nog
de resultaten van de kringen 's-I-Iertogen-
bosch, Tilburg Haarlem, Den Helder en
Leiden.
Uitgebracht zijn in de bewuste 13 kies
kringen 2.519.692 geldige stemmen (in 1925
waren er 2.312.835). Deze stemmen zijn al
dus verdeeld:
Voor de berichtgeving en de voor-
loopige uitslagen der verkiezingen
verwijzen wij naar de eerste, twee
de en derde pagina van Tiet twee
de blad.
Op dit moment konden 75 zetels voor de
13 kieskringen als volgt verdeeld worden:
(voor 18
kieskringen)
R.K. 13 (1925 30)
S. D. A. P. 20 24)
A.R. 10 13)
C. H. ,9 t ID
V. B. 6 8)
V. D. 5 7)
Staatk. Geref. >2 2)
Herv. Geref. 1 D
Plattel. Bond (Braat) 1 1)
Comm. (de Visser) 1 D
Comm. (Wijnkoop) 1 geen)
Middenpartij (Fl. Vos) 1 geen)
R.K. Volkspartij 0 1)
Hierna is nog de uitslag van den Kieskring
Tilburg bekend geworden, waar alleen de
R.K. Staatspartij 130.205 van de 169.347 gel
dige stemmen kreeg.
Daardoor steeg het aantal zetels voor de
R.K. Staatspartij van 18 op 22.
Er waren nu nog 21 zetels te verdeelen.
De resultaten der kleine partijen zijn over
het geheel weer heel mager. De meeste van
die groepjes zijn mijlen van hun hoogste as
piratie een enkelen zetel te bemachtigen
verwijderd gebleven. Alleen komt het on
verwacht dat twee Communistische groepen,
die van L. de Visser en Wijnkoop, elk een
zetel hebben behaald. De Visser, wiens af
tocht velen verwachtten, blijft dus, en Wijn
koop keert terug.
De afgescheiden groepen van drie groote
partijen hebben alle succes geboekt. Ds. Ker-
ston's Staatkundig Gereformeerde Partij
houdt haar twee zetels. Ds. Lingbeek's Staat
kundig Hervormde Partij haar éene, en de
ex-Vrijheidsbonder en tolbestormer pions
Vos is er zoowaar ook in geslaagd om Ka
merlid te worden.
Daarentegen heeft de R. K. Volkspartij
veel terrein verloren, en vanmorgen scheen
het eerst alsof haai- vertegenwoordiger in de
Kamer, mr. P. M. Arts, het niet halen zou. In
1925 behaalde hij in totaal 40.115 stemmen
op zijn lijst. De kiesdeeler was toen 30.858,
zoodat hij ruim gekozen was. Nu heeft hij
in zijn voomaamsten kieskring, Tilburg,
maar 7094 stemmen gehaald tegen 9973 in
1925, dus bijna 3000 minder, en in de 14 op
dit moment bekende kieskring-resultaten is
zijn totaal maar 18.634. In de vier kieskrin
gen, waarvan de uitslagen nog niet bekend
zijn, haalde hij in 1925 bijna achtduizend
stemmen. Mocht hem dat weer gelukken,
dan komt hij op een totaal van ruim 26.000.
De kiesdeeler zal ditmaal ongeveer 33.000
worden. Er is derhalve wel veel kans dat mr.
Arts 3/4 van den kiesdeeler halen zal en dus
in aanmerking komen om mede te dingen
naar de overschotzetels. Maar zeker is het
niet. Merkwaardig mag heeten, dat hij in de
stad Haarlem ditmaal 752 stemmen heeft
gehaald, d.i. bijna tweemaal zooveel als in
1925, toen hij er 382 veroverde.
Dit is dus „een spannend geval", en als
zoodanig deze toelichting waard.
Braat, de veelbesproken man van de anti-
Zomertij d-actie, heeft het weer gehaald.
Het totale resultaa zal misschien nog wel
een paar kleine verrassingen brengen, en
statistisch tot allerlei commentaaraanleiding
geven merkwaardig toch, zooveel als de
meesten onzer eigenlijk van statistiek hou
den maar in de groote lijn brengt deze
Kamerverkiezing, zooals gezegd, geen ver
andering van beteekenis. De algemeene
profetie te dezen opzichte wordt bewaarheid.
Wij zitten, practisch gesproken, nog met
den „status quo ante bellum".
R. P.
DE TOTALEN VAN
14 KIESKRINGEN.
Thans zijn de resultaten van 14 van de 18
kieskringen bekend. Er moeten nog binnen
komen die van Haarlem, den Helder, Leiden
en 's-Hertogenbosch.
Het totaal aantal geldige stemmen in
deze 14 kieskringen is: 2.689.039.
Op de voornaamste partijen zijn uitge
bracht:
R. K. Staatspartij 710.870
S.D.AP. 679.017
A. R. 331.832
C.-H. 285.931
Vrijheidsbond 210.796
Vrijz.-Deraocraten 161,790
Staatk. Geref. partij 63.883
Herv. Geref. St.p. 29.425
Plattelanders 29.375
R.K. Volkspartij 18.637
r K 580.665 of 23.04% (1925:
S D A P. 667.207 of 26.47% (1925:
AR 328.268 of 13.02% (1925:
CH 280.201 of 11.12% (1925:
VB 203-471 of 8.23% (1925:
VD 160.064 Ol' 6.35% (1925:
512.245 Of 22.15%).
591.294 of 2£56%).
316.463 of 13.68%).
245-574 of 10-61%).
staatk. Geref. 63.150 of 2.05?,; (1923:
Herv. Geref. 28.891 of 1.30% (1925:
Braat 29.040 of 1.18% (1925:
RJK.VP, - Jl-543 04 0.15% (1925: 13.728 of 0.79%),
219.793 of
139.732 of
52.002 of
26.021 of
36.216 of
9.05?;
6.—%).
2.25?,',).
1.12%).
156%).
DE VERKIEZINGSUITSLAG.
Hedenavond zullen voor ons bureau Groote
Houtstraat 93 weer publicaties geschieden
van den verkiezingsuitslag.
Vermoedelijk zullen in den loop van den
avond de definitieve resultaten bekend wor
den, zoowel wat de verdeeling der zetels als
de namen der gekozenen betreft.
Informaties over den uitslag per telefoon
kunnen wij wegens de groote drukte niet
verstrekken.
CHICAGO—BERLIJN.
be groote vlucht begonnen.
REEDS 2 TUSSCHENLANDINGEN.
NEW-YORK, 3 Juli. (V.D.l Het twee-moto-
rige vlieguig ,,Untin Bowler" is hedenmorgen
ongeveer 9 urn- (Am. tijd) in Chicago opge
stegen. Het voornemen van de drie piloten is
bij Great Whale aan de Hudson-baai een
landing te verrichten. Van daaruit zal de
vlucht via Groenland naar Berlijn worden
voortgezet. Zooals bekend zal de tocht vijf
dagen duren en hij wordt door de „Chicago
Tribune" gefinancierd.
BERLIJN, 4 Juli. (V.D.) De „Lokalanzeïger"
meldt uit New-York, dat de „Untin Bowler"
om 2 uur 42 nabij Milwaukee is geland. Eer
uur later zijn de vliegeniers weer gestan.
voor de tweede étape.
BERLIJN, 4 Juli. (V.D.) De tweede tus-
schenlanding van de „Untin Bowler" is vol
gens een bericht van het „Berliner Tage
blatt" in Sault Sainte Marie geschied. Het
vlieguig is op de Sault Sainte Marie-riviei
geland om 500 gallon gasoline in te nemen.
EEN FILM-ÏIOOGESCHOOL?
BERLIJN, 3 Juli (Wolffbureau). Het Ber
liner Tageblatt meldt, dat in Pruisen de eer
ste filmhoogeschool van staatswege zal wor
den gesticht. Zij zou worden ingericht naar
het voorbeeld vap die te Moskou. Een paar
weken geleden is aan prof. Solski, van de
Moskousche hoogeschool, die op het oogen-
blik te Berlijn verblijf houdt, een uitvoerig
advies gevraagd.
BERLIJN, 4 Juli (Wolffbureau). Inzake
het bericht van het eBrliner Tageblatt aan
gaande het oprichten eener filmhooge
school in Pruisen van staatswegen wordt ge
meld, dat aan prof. Solski wel inlichtingen
zijn gevraagd betreffende zulk een hooge
school, maar dat van een oprichten daarvan
voorloopig geen sprake is.
GRENS-INCIDENT
BUDAPEST, 3 Juli (Wolffbureau). De
Pester Lloyd meldt uit Ragusa, dat zich aan
de Italiaansch-Joegoslavische grens een in
cident heeft voorgedaan. In de kleine ha
venplaats Racisti op het eilandje Curzola,
liep twee dagen geleden een Italiaansch zeil
schip binnen. Dc tolbeambten die het schip
onderzochten vonden een kastje met post
duiven die dezelfde ringen droegen welke
men eenige dagen geleden in Dalmatië bij
gevangen postduiven van den Italiaanschen
inlichtingendienst vond. Het zeilschip verliet
plotseling de haven, maar werd door een
motorboot ingehaald en teruggebracht. Dé
kapitein van het zeilschip werd gearresteerd
en naar Belgrado overgebracht.
TORPEDOJAGER NA ZEVEN JAAR TERUG.
WASHINGTON, 4 Juli (Reuter.) Een
torpedojager van de 45ste divisie der Ame-
rikaansche Aziatische vloot, zal na zeven
jaar in buitenlandsche wateren te hebben ge
kruist in den loop der maand naar Amerika
■terugkomen en worden vervangen.
AAN DE TOLS GEWOND.
De 34-jarige timmerman W. B.. wonende
in de Spionkopstraat, was in de Kempstraat
bezig met een steekbeitel. Deze schoot uit,
zoodat eenige aderen van B.'s linkerpols wer
den getroffen.
Een politie-agent trof hem aan voor de
woning van een dokter, die niet thuis was
en bond hem toen den arm af. Later werd
B. per auto naar het St. Elisabeths Gasthuis
vervoerd.
LAWNTENNIS.
HET TOURNAMENT OP STOOP'S BANEN.
De uitslagen van Woensdag zijn:
Heerenkelspel: Blom slaat Levy 62. 62,
Verwey slaat G. Aanstoot 6—0, 6—2, Allard
slaat Verwey 13—11, 6—2; Bijvoet slaat v.
Huysstee 62,6—3, Bölger slaat Verhagen
86, 6—0, Reuvekamp Gille slaat van Son
62, 6—3, Borgerding-Stoel 86, gestaakt
wegens duisternis.
Dames-enkelspel: Mej. I-Iulshoff slaat me
vrouw Weissmuller 61, 62, mej. Povel sl.
mej. Tym 6—2, 6—3.
Gemengd dubbelspel: mevr. v. Huysstee
en van Buuren slaan mej. Vlieger en v. cL
Stadt 6—2, 6—2.
Heeren dubbelspel: v. d. Weiden en v. d.
Klashorst slaan Tijsseling en Aanstoot 8—6.
6—2. v. Buuren en Eggcrsman slaan Allard
en Bijvoet 6—8. 7- 5. 86.
Dames dubbelspel: mevr. v. Huysstee en
mevr. Kühn slaan mevr. Spronk en mej. v.
Nop 75. 62. mej. Hulshof en mej. Versier
slaan mej. Beaumont cn mevr. Kamer
beek 7—5, 6—3,
Het woord is aan
Ludw. Börne:
Rijkdom maakt een hart sneller hard dar.
kokend icater een ei.
EEN KATTEBELLETJE.
(Wegens de onrustbarende sterfte
onder de vogels te Riverside, is in
deze Amerikaansche stad een ver
ordening afgekondigd. volgens
welke alle katten een bel om den
nek moeten doragen).
Dit is een lumineus idee,
En 'k zou wel willen vragen,
Is het geen denkbeeld ook voor ons,
Dat katten bellen dragen?
De vogel kent de kat-astrof
Waarop hij dan moet passen,
En kan, wanneer er wordt gebeld,
„Niet Thuis" zijn en verkassen:
Voor vogels is de grootste zorg,
De ergste angst gelede',
De casus belli van de kat.
Beduidt voor hen den vrede;
En daarbij blijft het nog niet eens,
De bel zal mede klinken.
Voor hen, die dikwijls ongemerkt,
Een stevig glaasje drinken;
Zij hooren 't- sein, met vaag besef:
Daar komt een flinke kater.
De flesch gaat dicht, het glas blijft leeg,
Zij drinken verder water;
't Is nu in deze kwestie zaak,
Een krachtig mensch te vinden,
Die zoowel durft, als wil en kan
De kat de bel aanbinden.
P. GASUS.
HEVIG TUMULT IN DEN ARGEN-
TIJNSCHEN SENAAT.
Gewelddadige onderbreking.
HONDERDEN GEWAPENDEN.
BERLIJN. 3 Juli. (V.D.) Naar het ..Berli-
ner Tageblatt" uit Buenos-Aires meldt, is
gisteren bij de behandeling van de manda
ten der vertegenwoordigers voor de provin
cies San Juan, Cantoni en Porto, alsmede
Mendoza, Carlos en Lencinas, in den Argen-
tijnschen senaat een hevig tumult ontstaan.
Tweeduizend aanhangers n.l. van Iriigoyen
verzamelden zich voor het congresgebouw
waaronder 500, die van wapens waren voor
zen. Zij drongen het gebouw binnen en nood
zaakten de oppositie zich terug te trekken.
De politie stond machteloos en de zitting
moest dan ook worden opgeheven. De opposi
tie verklaarde, dat zij niet meer op eenige
zitting zou verschijnen, alvorens een onge
stoord verloop gewaarborgd was.
JOSEPHINE BAKER MAG NIET
OPTREDEN.
BERLIJN, 3 Juli. (V.D.) De Beiersche re
geering heeft het optreden van Josephine
Baker als danseres verboden, daar hierdoor
meermalen opstootjes ontstonden.
BOM IN DE GRAANBEURS
LOS ANGELES 3 Juli (N.T.A.) Van
ochtend even voor acht uur ontplofte een
bom in de kantoon-ruimten der graanbeurs
alhier. Er werd alleen materiaale schade
aangericht, daar het gebouw nog geheel ver
laten stond. Bij onderzoek werden nog twee
bommen gevonden, die niet waren ontploft.
Wie de dader is en wat zijn motieven voor
deze daad kunnen zijn geweest, kan men
zelfs niet vermoeden.
Hamazuchi. de leider der Kensei-Kai partij
in Japan, die cis premier van het nieuwe
Japanschc kabinet zal optreden. Een dei
doeleinden der nieuwe regeering is het t>e.
vorderen van een betere verstandhouding
met China.
VELSEN
WEER EEN BRUTALE INBRAAK.
AUTOBANDIETEN.
In den afgeloopen nacht is de lange reeks
van inbraken, die in den laatsten tijd in
Velsen plaats vielen, wederom met een ver
meerderd. Ditmaal is de heer II. W., wonende
Driehuizcrkcrkweg nabij dén Zeeweg te Drie
huis het slachtoffer van een tweetal brutale
inbrekers geworden. Te ongeveer drie uur
werden de bewoners uit hun slaap gewekt
door het schijnsel van een cleclrische zak
lantaarn, die op hen werd gericht. De heer
W. ontdekte twee inbrekers in het slaap
vertrek, Toen de mannen zagen, dat zij ont
dekt waren, snelden zij naar beneden, in hun
haast den tradlooper medesleurende. De heer
W. begaf zich naar het balcon cn riep 'uid-
keels: Houdt den dief! Hij zag cle beide
mannen reeds den weg oploopen. Zij spron
gen in een auto, die nabij den Zeeweg op
hen stond te wachten en die met groote
snelheid in de richting Haarlem wegreed en
in een ommezien was verdwenen.
Men vermoedt, dat het een 6-cylinder auto
was. De heer W. begaf zich direct naar dc
politie, die spoedig een onderzoek instelde.
Dit wees uit, dat de inbrekers door een aan
de voorzijde der woning gelegen serreraam dat
zij met een breekijzer moeten hebben open
geschoven, binnen zijn gekomen. Zij hebben
toen eerst uit voorzorg de spanjolet-sluiting
der serredeuren los gemaakt en daarna eerst
de benedenwoning doorzocht. Uit een der
kasten wordt een portefeuille vermist met
20.of 30.Vervolgens zijn zij naar
boven gegaan, waar zij echter werden ge
stoord. In de woning werd 's morgens een
looper gevonden, dien zij vermoedelijk in hun
haast hadden achter gelaten.
HAARL. REDDINGSBRIGADE.
DE WEDSTRIJDEN IN GEKLEED
ZWEMMEN.
tn aansluiting aan de mededeelingen in
ons vorig nummer over de wedstrijden in ge
kleed zwemmen door dc Haarlemsche Red
dingsbrigade voor Drenkelingen in het water
van de Van Merlcnvaart te Heemstede kan
nog het volgende worden gepubliceerd:
De dames zwemmen 250 en 500 M. en dc
heeren 300 en 600 M. gekleed. De politieman
nen zwemmen 100 M. in uniform.
Toen Koning George na zijn laatste ziekte in Londen uit Windsor terugkeerde, bracht 0.6
Londenschc bevolking den monarch een enthousiaste ovatie,
