DE VERKIEZINGEN
Partijleiders in de nieuwe Tweede Kamer.
Hoe de voorloopige uitslagen bekend gemaakt werden.
BINNENLAND
HAARLEM'S DAGBLAD
DONDERDAG 4 JULI 1929
DERDE BLAD
HKXH.MOlÉNS DEN HAAG
>epiy N
eor«o
iUr1^
L
.n'fvURO
'iV0LK^1
L.DE V855P.R. ÏGBAVENHAGE
tOMMUNUTlflCHc pA»?.T«,f
SKCTJC COMK.imeRrcAVIOriAVÊ
leken en geschift en al die honderden cijfers
moesten op hun plaats gezet worden in de
overzichtelijke staten, die heden den lezers
worden aangeboden als boelende verkiezings-
lectuur.
Alles geschiedde In een aangenomen geest
van samenwerking.
Vanavond gaan wij verder.
Dan zal al zal het laat worden de
volledige uitslag wel bekend gemaakt kun
nen worden.
(ZIE VERDER DE TWEEDE EN
DERDE PAGINA VAN DIT BLAD.)
(Zie ook elders in dit nummer).
DE „NEDERLAND-EXPRESS".
KOMT ZONDAGMORGEN.
De speciale trein, die met post en passa
giers in aansluiting op het s.s. ..Prinses
Juliana" van Genua vertrekt, zal Zaterdag
morgen 6 Juli te 11.10 van daar vertrekken.
Aankomst Zondagmorgen 7 Juli te 8.57 to
Arnhem, 9.46 te Utrecht, 11.00 te Den Haag
(S.S. Station), 10.25 te Amsterdam (W.P.),
10.41 te Amsterdam (C.S.) en 11.12 te Rot
terdam (Maasstation).
TWEE KINDEREN TE OLDEN-
ZAAL OVERREDEN.
EEN JONGETJE GEDOOD.
Woensdagmiddag omstreeks 5 uur werd in
de Marktstraat te Oldenzaal het circa 10-
jarig zoontje van den heer A., wonende in do
Emmastraat, door een met steenen geladen
vrachtauto overreden. Het knaapje werd
naar een naburige woning vervoerd, waar het
kort daarop overleed. Ook werd 's middags,
omstreeks 4 uur, het 8-jarig zoontje van den
heer K. te Oldenzaal, door een auto van den
heer S. overreden. Ernstig gewond werd het
jongetje naar het ziekenhuis overgebracht.
BOEKHOUDER MET DE KAS
VERDWENEN.
Woensdagochtend bemerkte men in 'een
der groote hotels te Schevenlngcn, dat dc
boekhouder, de heer R., niet op zijn kantoor
was. Een onderzoek in de woning van den
heer R- wees uit, dat hij sinds Dinsdagavond
niet thuis was geweest.
Het bleek, dat uit de kas van het hotel
alle aanwezige contanten waren verdwenen.
Naar men kon nagaan, wordt een bedrag
van ruim 2000 vermist. Het vermoeden be
staat echter, dat een nauwkeurig boekonder-
zoek een grooter bedrag zal aanwijzen.
BRAND IN EEN JACHT TE
GRONINGEN.
DRIE PERSONEN ERNSTIG GEWOND,
Woensdagavond heeft een ontploffing
plaats gehad in het, in het Verbindings
kanaal te Groningen liggend jacht, dab
eigendom is van den heer Ruys te Rotter
dam, directeur van de Rotterdamsche Lloyd,
De kapitein van het jacht wilde bij af
wezigheid van den loods benzine inladen,
maar goot deze in een verkeerd gat, waar
door zij onder in het schip vloeide, waar een
primus stond te branden. Hierop volgde een
ontploffing en ontstond brand. De brand
weer was spoedig ter plaatse doch kon nicb'
verhinderen, dat het inwendige van het jacht?
geheel door het vuur werd vernield.
Dc kapitein van het jacht dc heer Blom cri
de kapitein van een naast het brandende
schip liggend bootje van dc Shell-maat-
schappij werden beiden ernstig gewond. Ook
een brandweerman, die in het water was
gesprongen en zich aan het gloeiende want
vasthield liep ernstige verwondingen op. De
gewonden werden door een dokter verbonden,
AAN HET VERKEERDE ADRES.
JAN MOES EN TOCH GEEN JAN MOES
Woensdagmorgen om elf uur werd de assis
tentie van de politie van het bureau Spaarn-
dammerstraat tc Amsterdam ingeroepen bij
een der stembureaux te Amsterdam, omdat
men een onregelmatigheid had ontdekt. Ge
bleken was namelijk, dat een zekere Jan
Moes, die niet stemgerechtigd was, tóch had
gestemd.
De politie stelde een onderzoek in en toen
kwam het volgende aan het daglicht, meldt
dc Tel.: In perceel Westzaanstraafc 7 huis,
woont een zekere Jan Moes. Hij is stemge
rechtigd, doch had ge-en oproeping tot stem
men ontvangen. In perceel Westzaanstraafc
7a, twee hoog woont ook een Jan Moes, die
wèl een oproeping had ontvangen. Doch deze
Jan Moes was pas 22 jaar, zoodat hij niet
stemgerechtigd was. Desniettemin was hij
met de oproeping naar het stembureau ge
togen en had gestemd.
Hij werd deugdelijk ondervraagd en daar
bij bleek, dat Laatstgenoemde Jan Moes van
den prins, geen kwaad wist en maar had
gestemd omdat hij dacht, dat het wel in or
de was. Van opzettelijkheid was geen sprake.
De schuld ligt dus vermoedelijk bij het ver
kiezingsbureau in de S taaistraat.
Voor de borden.
„The man in the streef, talrijker dit keer
dan zelfs bij een internationalen voetbal
wedstrijd opeengepakt voor onze borden las
met ongeveinsde belangstelling. In de voor
ste rijen concentreerde zich aller aandacht
op de candidatuur Van der Horst, de protest-
candidaat van de anti-stemdwangpartij, ter
nadere beschrijving door sommigen aange
duid als „die met die sik", hoewel 's mans
baard zeer vol is. De stemming ten opzichte
der kansen van dezen candidaat was be
paald optimistisch in die voorste rijen.
Ten tweede kon de heer Floris Vos zich
gedragen weten door de sympathie, althans
de interesse van de menigte.
Overigens stonden ook de groote partijen
aan velerlei commentaar bloot, hoewel er
over het algemeen een strikt neutrale geest
heerschfce. Alle politieke hartstochten ble
ven bedwongen. De debatten bepaalden zich
tot de technische mérites van het kiesstel
sel d'Hondt bijvoorbeeld in dezer voege:
„Ik vind het toch maar onbillijk dat het
overschot van de kleine partijtjes aan de
grootsten komt".
Ja, man, dat is nou een keer zoo.
„Maar ik vind het toch betrekkelijk niet
zooals het wezen moest
Doorloopen menschen. Denk om de tram!
Uitlatingen, die bewezen dat nog niet
iedereen bekend is met doel en streven van
onze politieke partijen.
„De Democratische Volkspartij? Wat is
dat? Weet jij het Piet?"
Piet wast het niet, trok alleen maar ver
gelijkingen tusschen Van der Horst twintig
minuten geleden en Van der Horst thans.
En bevond de winst voor Van der Horst
redelijk.
Eerst tegen twaalf uur dunden de rijen.
Het belangrijkste was er. En tenslotte bleef
alleen de sterke politiemacht in de Groote
Houtstraat waken.
Nachtelijke arbeid op het
hoofdstembureau.
DE POLITIEKE BELANG
STELLING OP STRAAT
's Avonds half elf het resultaat
voor Haarlem op onze borden
Op den avond van den verkiezingsdag
kwam de spaiming. Om vijf uur klapte in
het geheele land voor de laatste maal de
klep over de gleuf van de stembus, de
Groote Telling begon.
Een treffende gedachte, dat tot op de
kleinste plaatsjes overal op dat oogenblik
eenzelfde arbeid wordt verricht met eenzelf
de doel en onder eenzelfde spanning.
Zooals ook bij vorige verkiezingen hadden
de drie Haarlemsche dagbladen 'n centralen
verkiezingsdienst georganiseerd, die, wij mo
gen het wel zeggen, uitmuntend in elkaar
zat. Deze dienst heeft vorige jaren het Haar
lemsche publiek op de snelste en naar ge
bleken is ook geheel juiste wijze voorgelicht
omtrent den loop der verkiezingen in stad
en omstreken. En die snelheid was er ook nu.
Twaalf groote borden hadden wij opge
steld achter de ramen van ons gebouw, wij
waren paraat om den cïjferstroom op te van
gen.
Om acht uur begon die te vloeien en in de
Groote Houtstraat waar het al zwart zag van
de mensehen las het publiek de eerste uit
slagen.
Wij publiceerden de cijfers van 12 van de
73 stembureaux in de gemeente Haarlem, de
namen der lijsten, met het aantal uitge-
braclïl» stemmen. Die eerste cijfers boden al
eenige houvast. Er bleek reeds uit een meer
derheid van de SD.AP., terwijl geen enkele
lijst zonder stem was gebleven.
Een half uur later reeds waren die cij
fers vervangen door vollediger, die van 29
bureaux en zoo volgden de opgaven elkaar
snel op met tusschenpoozen van ongeveer
drie kwartier.
De persdienst werkte uitstekend. Op alle
Stembureaux had de dienst zijn koeriers, die
met den meesten spoed de uitslagen op het
centrale bureau bezorgden. Te half elf reeds
stond de gansche uitslag voor de gemeente
Haarlem van alle 73 stembureaux op onze
borden. Toen was het officieel hoofdstem
bureau den arbeid pas aangevangen.
En onmiddellijk voegden wij er aan toe een
vergelijking met den stand in 1925, waarin
de verschillen ook procentsgewijze waren uit
gedrukt.
Intusschen kwamen van de buitengemeen
ten de opgaven binnen, die wij op gedrukte
bulletins publiceerden. Verschillende voor
aanstaande personen kwamen zich bij ons op
de hoogte stellen van den stand van zaken.
telden en schreven in op verzamelstaten,
zonder opkijken, zonder praten.
„Tot hoe lang gaat u door, meneer Se-
gaar?"
„Wij gaan door tot de uitslag voor de
gemeente bekend is. Dat zal vannacht twee
uur zijn".
Als het er niet te warm voor geweest was,
zouden wij de antichambre vergeleken heb
ben met een druk beklante zaak in den
besten St. Nicolaastijd.
In de ruimte die wij ons niet anders kun
nen denken, dan met zwaren tabaksrook
gevuld, stapelden zich nu de pakken en pak
jes op, met zware lakken verzegeld, en van
etiketten voorzien: „Teruggegeven en on
bruikbare stembiljetten". „Ingeleverde op-
roepingskaarten". Processen-verbaal".
De avondstilte van het kalme Prinsenhof
werd wreedelijk verstoord door het af- en
aanrijden van de auto's van het Centraal
Vervoer, die de pakken aanbrachten van de
stembureaux. De motoren raasden, er klon
ken bevelen, als gold het een nachtelijken
overval. Stembureaux, die gereed waren
meldden zich aan de telefoon, de oproep
werd doorgegeven aan de chauffeurs, de
wagens snelden weg en keerden weer met
den kostbaren last.
Door het opgeschoven raam kwamen de
paketten de antichambre binnen. Later op
den avond kwamen ook de auto's uit de bui
tengemeenten.
Dat Bennebroek en Bloemendaal tot de
eersten behoorden die in kwamen laat zich
begrijpen, maar ook Aalsmeer en Uithoorn
hoorden daarbij en die verdienen wel lof
voor hun snelle werken en de vlotte expe
ditie.
Denzelfden nacht kon aan de telling voor
de buitengemeenten niet meer begonnen
worden. De Kieskring is zeer uitgebreid,
omvat het geheele Zuidelijk deel van Noord-
Holland. En aan het nazien, wie er wel ge
stemd hebben en wie niet. zullen nog dagen
besteed moeten worden.
Tegen twaalf uur kwamen wij nog eens
kijken op het Prinsenhof. In de Statenzaal
heerschte nog dezelfde rust. die het inten
sieve van den arbeid verborg, en de bewaar
der, de heer Bruggemans ging er rond met
kopjes koffie en broodjes met kaas
De verkiezingsdienst.
De verkiezingsdienst der drie Haarlemsche
dagbladen, als altijd gevestigd in het ge
bouw van de N.V. „De Spaarnestad" aan de
Nassaulaan heeft weer uitstekend werk ge
daan.
A1 spoedig kon de uitslag van den verkie-
zingsarbeid, door de gezamenlijke Vogelen-
zangsche kiezers en kiezeresssen verricht,
op de borden der verschillende couranten
den volke worden bekend gemaakt en toen
kwamen, eerst druppelsgewijs, later steeds
sneller, de uitslagen binnen van de 73 Haar
lemsche stembureaux en ook van bijna alle
buitengemeenten. Om 10 uur waren de uit
slagen van alle Haarlemsche bureaux bin
nen, behalve die van het bureau-Bakker
stra at.
Als eenige uitslagen ontvangen waren was
het in het groote lokaal, waar de verkiezings
dienst was gevestigd, even een spanning van
tellen, vergelijken, haastig en toch nauw
keurig werken, bulletins maken of telefoo
neeren naar redactiebureaux, waar collega's
gereed zaten om te zorgen voor de laatste
étape op den langen weg van het stembu
reau naar de nieuwsborden der Haarlemsche
bladen. En voor die borden stonden tot laat
in den avond vele belangstellenden te kij
ken, te praten en kansen te wegen.
Toen de borden „vol" waren, was het werk
van den verkiezingsdienst nog niet afgeloo-
pen. Daar moest nog verder worden verge
Maar In stillen stagen arbeid werkte op
het Prinsenhof het Hoofdstembureau voor
den Kieskring Haarlem. Daar in de Staten
zaal waar anders de edelachtbaren van ge
meente en provincie hun beraadslagingen
houden, werd nu geteld, geschreven en nog
eens geteld. De groene tafels waren bedekt
met lijsten en paperassen, waartusschen
huiselijk glazen en kopjes en bordjes scho
len. Daar waar in gewone omstandigheden
de stenografen hun werk doen, zaten nu de
ambtenaren met zijn twintigen, twee ploe
gen. die gelijk op werkten ter controle van
elkaar. Te tien uur was het Hoofdstembu
reau beeonnen te werken, het personeel der
vijfde afdeeling. Onderwijs en Verkiezin
gen, versterkt met ambtenaren van de an
dere afdeelingen werkte onder leiding van
den referendaris, den heer P. Kalbfleisch en
den hoofdcommies den heer C. B. M. Segaar.
In den loop van den avond kwamen van
de 73 stembureaux in de gemeente de pro
cessen-verbaal binnen, En de ambtenaren
