FM
ROND DE KABINETSCRISIS.
CONFLICT TUSSCHEN B. EN W. EN DE BROCKWAY.
47e Jaargang No. 14126
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 12 Juli 1929
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0-27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatse», waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland f 3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. Geill. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regels 1.75. elke regel meer f (L35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.6Q,
elke rege! meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025. elke regel meer 0.10. uitsl. a contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 1 400.-. Duim I 250.-, Wijsvinger 1 150.-. Elke andere vinger 1 50.-, Arm- ol Beenbreuk 1 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
Hoe op een rechtsch kabinet wordt aangestuurd.
B.enW. hebben stelling genomen tegen nog verdere inkrim
ping van de autobusdiensten.
ER IS KANS, DAT MAANDAG LIJN I WORDT STILGELEGD.
Onze Haagsche correspondent schrijft:
Er zijn enkele bladen, die een naam noe
men als kabinetsformateur-minister-presi
dent van een eventueel in het leven te roe
pen, min of meer volkomen parlementair
rechtsch kabinet. In rechtsche kringen
schijnt een kabinet van linksche of
Rcomsch-roode samenstelling niet in aan
merking te komen en de rechtsche groe
pen hebben de meerderheid. In onze mede-
deeiingen van Dinsdagavond hebben wij
den naam van den oud-minister, die kans
zou maken voor de functie van kabinetsfor
mateur niet genoemd. Dat zullen wij ook
thans niet doen er is gebrek "aan zeker
heid en een teveel aan mogelijkheden. Maar
wel willen wij zeggen, dat de naam, dien
enkele bladen noemen, de naam van Mr.
D. A. P. N. Kooien, oud-voorzitter van de
Tweede Kamer, niet de naam is, dien wij
hoorden. De heer kooien is ongetwijfeld een
zeer bekwaam, ministrabel man, bovendien"
een krachtige figuur. Maar de heer Koo
ien is, naar velen meenen niet de aangewe
zen man tot leiding van een kabinet, dat een
flinken democratischen inslag zal moeten
hebben, wil de R.K. fractie In haar geheel
daaraan haar vertrouwen geven. Het zou ons
in het geheel niet verwonderen, wanneer
men Mr. J. R. H. van Schaik, R.K. Kamerlid,
al is 't dan niet als president, minister zal
zien worden. Reeds meer dan eenmaal heeft
hij groote kans gemaakt. Hij zou een ge-
eigende persoon zijn voor een meer demo
cratisch aangelegd ministerie. Bovendien
wil het ons voorkomen, dat Mr. Kooien
die, na zijn vertrek uit de practische poli
tiek, zijn leven anders heeft ingericht per
soonlijk het ministerschap niet ambieert, nu
hij als commissaris van enkele zeer belang
rijke financieel-economische vennootschap
pen en als lid van den Raad van State elders
belangrijken invloed verkreeg.
Opmerkelijk is 't, dat-dc naam van den
heer Colijn vrijwel niet genoemd wordt als-
kans hebbende voor kabinetsformatie. Wij
gelooven, dat dit niet behoeft te verwonde
ren: de moeilijkheden voor een samengaan
aan rechtschen kant (parlementair óf ex
tra-parlementair) zijn al. groot genoeg. En
rondom den heer Colijn heeft zich nu een
maal een indrukken-complex gevormd, dat
die moeilijkheden alleen zou kunnen ver
groot en.
In de R.K. bladen (wij wezen daarop
reeds) neemt men het als vaststaande aan,
dat een R.-K. minister-president op komst
is. Daarmee worden nu in de pers andere
dingen in verband gebracht, die ook even de
VOOR DE AGENDA
verwijzen wij naar de tweede pagina van
dit blad.
ZEEMAN DOOR EEN VROUW
MISHANDELD.
IN ZIJN POLS GESNEDEN.
Woensdagnacht kwam zich aan het politie
bureau Groote Paauwesteeg te Rotterdam
melden de juffrouw J. W. Zij vertelde, vol
gens de Tel., dat zij met een zeeman, den 21-
jarigen J. J. v. d. H. ruzie had gekregen en
dezen-met een broodmes was te lijf gegaan.
Zij had den man met het mes eenige sneden
over den linkerarm gegeven. Bij onderzoek
bleek, dat v. d. H.i aan den linkerpols zeer
ernstig was gewond. Enkele pezen waren
doorgesneden. De man werd in het zieken
huis Cooisingel ter verpleging opgenomen,
terwijl mej. W. in arrest werd gesteld wegens
het toebrengen van zware mishandelingen.
HET AFSCHEID VAN DEN HEER D. BEEN.
In ons vorig nummer
^publiceerden wc uit
voerige mededeelingen
over het aanstaand
vertrek van den heer
D. Been als leeraar in
handenarbeid aan de
Rijkskweekschool voor
onderwijzers alhier.
Hierbij het portret van
den vertrekkenden
leeraar.
PERSONALIA.
Voor het eindexamen elecirotechniek aan
de Middelbare Technische School te 's Her
togenbosch, is geslaagd de heer A. A. M. van
Wagenburg uit Haarlem.
LUK GEVONDEN NABIJ BARNEVELD
Marktbezoekers hebben Donderdagmor
gen in de buurtschap Essen, onder de ge
meente Barneveld aan den kant van den
weg het lijk gevonden van den 31-jarigen
landbouwerszoon L. M. De jongeman had den
vorigen avond een bezoek gebracht aan zijn
in die omgeving wonend meisje. Omtrent de
oorzaak van zijn dood verkeert men nog in
het onzekere meldt de TeL
aandacht verdienen. Wordt weer een
Roomsch-Kat-holiek man kabinetsformateur
en zou de R.K. fractie in de Tweede Kamer
als sterkste fractie der regeeringsmeerder-
heid dan op bezetting van het presidium
der Tweede Kamer blijven prijs stellen, dan
zouden dus drie belangrijke posten door
R.K. bezet worden: het minister-president-
schap, en het voorzitterschap van de beide
Kamers. Dat zou, zoo meent men in Protes-
tantsche kringen, wat heel erg „herausfor-
dernd" zijn. Daarom wordt nu reeds op
zachte manier wel, gelijk niet anders dan
betamelijk is tegenover een zoo verdienste
lijken grijsaard als baron van Voorst tot
Voorst, maar toch niet onduidelijk dezen te
verstaan gegeven, dat hij dan goed zou doen
als Senaatspresident ontslag te nemen.*)
Wie wordt er dan in de Eerste Kamer zijn
opvolger? De heer de Vos van Steenwijk
moet voor dat ambt, dat vroeger zoowel door
zijn vader als door zijn schoonvader is bezet
geweest, wel veel gevoelen. En een positie
heeft hij ook in den Senaat.
In de richting van een rechtsch kabinet,
hoe ook van constructie, gaat op het oogen-
blik blijkbaar de strooming. Wij moeten er
nog op wijzen, dat de kabinetsformateur niet'
altijd- persé minister-president behoeft te
worden. Wanneer een volledige rechtsche sa
menwerking, m krachtige saamgebondenheid
op een program, dat vast staat voor het mi
nisterie in zee gaat, niet mogelijk zal blij
ken, dan is het wellicht mogelijk een over
gangstoestand te vinden en met zulk een
oplossing houden zich de gedachten óók be
zig door een kabinetsformateur, die la
ter niet minister-president wordt, een kabi
netsformateur, die algeheel buiten de prac
tische politiek staat, rechtsche neigingen
heeft, en een onaantastbaar hoogstaand
mensch is. Deze zou dan een program opstel
len kunnen, z ij n program, waarop het ka
binet onder ander presidium'zee kan kiezen
en daarop, zonder een voorafgaand scherp
binden van de groepen, den steun der recht
sche fracties zou kunnen verwachten. Wat
ten slotte, juist om het gevaar van schip
breuk, de moreele saarahoorigheid zou in de
hand kunnen werken en een crisis als die bij
het gezantschap voorkomen.
Als zoodanig wordt thans genoemd de
vice-voorzitter van den Raad van State Mr.
F. A. C. van Lynden van Sandenburg.
De Residentiebode deelt reeds mede, dat
baron van Voorst tot Voorst zich niet meer
beschikbaar zal stellen voor voorzitter van
de Eerste Kamer, maar wel lid der Kamer
zal blijven.
EEN INBREKER GEVANGEN.
NA EEN LANGE ACHTERVOLGING
DOOR DE SCHEVENINGSCHE
BOSCHJES.
Woensdagmiddag omstreeks zes uur werd
in de Scheveningsche Boschjes een man door
een agent van politie op heeterdaad betrapt
op het plegen van openbare schennis der
eerbaarheid, meldt het Hbld. De man vlucht
te echter en een achtervolging begon, welke
niet minder dan drie kwartier duurde. On
der tussch en had de man verschillende zilve
ren voorwerpen weggeworpen. Nadat de
agent drie revolverschoten in de lucht had
gelost, is de man aangehouden en overge
bracht naar het hoofdbureau van politie. Bij
fouilleering bleek hij toen in het bezit te zijn
van een portemonnaie, welke ontvreemd
was bij een inbraak, in het begin dezer
maand gepleegd, in een logement aan de
Lange Beestenmarkt in Den Haag.
Bij het verhoor, dat den man, een 26-jari-
gen zwerver, werd afgenomen, legde hij een
volledige bekentenis af.'
Er werd in het logement voor ongeveer
f 500 aan sieraden buitgemaakt, welke voor
een groot gedeelte zijn beleend.
Het woord is aan
Een onbekend Armenisch dichter:
Wacht nooit het gunstig oogenblik af,
maar schep het.
GESCHIEDENIS.
Toen het huwelijk was voltrokken,
Barstte de ver„zoening" los,
Die het bruidje in ontvangst nam,
Lachend met een lieven blos;
Vaders, moeders, ooms en tantes,
Alles kwam erbij te pas,
En de bruigom keek gelukkig.
Dat hij ?t zoenoffer niet was;
Toen de drukte wat geluwd was.
En het klappende geluid,
Kwam een vrind uit Insulinde,
Van de ouders van de bruid;
Toen hij al zijn spreektalenten,
Aan een heilwensch had gewijd,
Keek hij peinzend naar het bruidje,
En zei: Ja, waar blijft de tijd;
Kind, ik sta ervan te kijken,
Dat jij al volwassen bent,
Denk eens aan ik heb je moeder,
Nog inlange rok gekend.
P. GASUS.
BRIAND EN DE V. S. VAN
EUROPA.
Hij zou plannen gereed hebben.
NIET TEGEN DE V. S. VAN AMERIKA
GERICHT.
Naar aanleiding van de geruchten, die den
laatsben tijd de ronde doen omtrent een con
ferentie tot voorbereiding van de „Vereenigde
Staten van Europa", vindt een artikel over
dit onderwerp in de „Oeuvre" vaar welk blad
men beweert, dat hotin nog al nauwe rela
tie tot Briand staat, veel belangstelling. In
dit artikel wordt' gezegd, dat, toen Briand
Oostenrijk waarschuwde om niet in Duitsch-
land op te gaan, maar in Europa, zijn plan
nen om Europa tot een geheel te maken,
reeds gereed waren. Hij wilde het is een
oude droom van hem liet zoover brengen
dat Europa zich als een economische en po
litieke eenheid bewust zou worden, alleen om
zichzelfs wille en niet gericht tegen iemand
anders (bedoeld zijn hier de Vereenige Sta
ten van Amerika)
Briand heeft zooveel instemmende mede
deelingen hieromtrent ontvangen van lan
den, die lid zijn van den Volkenbond, dat
hij hopen kan de groote lijnen van zijn
plan in de a.s. Volkensbondsvergadering uit
een te zetten. Het zou in zijn bedoeling lig
gen tegen het einde van het jaar een confe
rentie te doen plaats vinden, die den eersten
grondslag voor een Europeesche organisatie
zou moeten leggen.
De „Echo de Paris", die eveneens mede
deelingen omtrent een dergelijk initiatief van
Briand doet, oefent scherpe critïek er op uit.
Het blad schrijft, dat Briand alle moeilijkhe
den van zijn politiek van Thoiry en Locarno
thans overstelpend ziet opdoemen; ter 'eer
ste de ontruiming, dan het groote offensief
tegen het Fransche leger (hiermee bedoelt
het blad de outwapeningsactie) en tegen de
bondgenooten van Frankrijk in Midden- en
Oost-Europa, onder het voorwendsel van be
scherming van de rechten der minderheden.
Om zooveel gevaren te bezweren, kan Briand
zelfs niet meer op de medewerking van Enge
land rekenen. En aangezien Frankrijk al
deze offers zal moeten brengen, wil Briand
dat thans doen onder het mom, dat deze of
fers ter wille van edele idealen worden ge
bracht. De bondgenooten van Frankrijk te
Warschau en te Praag zullen den raad krij
gen, nadat zij door de Fransche politiek
zijn verzwakt, hun hoop en kracht te zoeken
in een Europeesche samensmelting.
Wij hebben dezer dagen reeds medegedeeld
dat het de vraag is of de autobuslijn I zal
blijven bestaan, omdat er verschil van
meening is tussohen het gemeentebestuur en
de directie der Brocbway-maatschappij over
die lijn.
Wij kunnen er nu aan toevoegen, dat
het verschil van meening zelfs een conflict
geworden is, dat zich niet beperkt tot die
eene lijn, maar de geheele exploitatie van
de stadsautobussen raakt.
Nadat de gemeenteraad de concessie-voor
waarden voor de stads-autobuslijnen had op
gemaakt. is er heel wat gebeurd. Van den
oorspronkelijken opzet een goed communi
catie-middel in het leven te roepen voor de
buitenwijken der stad is heel weinig over
gebleven. Al heel gauw is de directie der
Brockway gekomen om te betoogen, dat- de
lijnen gewijzigd (die wijzigingen waren bo
vendien steeds inkrimpingen!) moesten wor
den. omdat zij niet rendeeren. Schoorvoetend
hebben B. cn W. daarin toegestemd. Maar
bij elke wijziging raakte men verder van den
oorspronkelij ken opzet af. De autobussen
verdwenen geheel uit het Zijlweg-kwartier,
uit de Leidsche Buurt, terwijl ook de bewo
ners van de Pijlslaan-omgeving, aan de
Leidschevaart en de Boomen-buurt in Haar
lem-Noord niet zoo goed bediend werden, als
den eersten tijd. Alle lijnen werden in de
richting Noord-Zuid geleid, omdat volgens
de directie alleen daarmee loonend te
exploiteeren was.
Voor eenigen tijd werd nog goedgekeurd,
dat lijn 1 gedeeltelijk opgenomen werd in
den interlocalen autobusdienst Haarlem—
IJmuiden. Het eene kwartier reed een bus
uit de Zomerluststraat (Bosch en Vaart)
naar IJmuiden en het andere kwartier een
bus van de Zomerluststraat naar de Olmen-
straat (Boomenbuurt in Haarlem-Noord).
Maar toen hebben B. en W. gezegd: nu is
het uit, van een verdere inkrimping van den
dienst willen wij niet weten.
Nu is de Brockway toch gekomen met een
nieuw verzoek aan B. en W. Dit houdt in
om de stadsbussen op lijn 1 te laten ver
vallen, zoodat op lijn 1 alleen dc bussen
Haarlem—IJmuiden zouden rijden. Dat zou
dus een half uur dienst worden die boven
dien niet in de Boomen-buurt zou doordrin
gen, maar alleen den Schotcrweg passeer-
ren.
B. en W. hebben pertinent geweigerd tot
deze inkrimping mede te werken. Het college
eisóht liet behoud van lijn 1 met een kwar
tier-dienst.
Het conflict heeft zulke afmetingen aan
genomen, dat er zeer veel kans is, dat lijn
1 met ingang van Maandag zal worden stil
gelegd. De Brockway heeft in verband daar
mede reeds 5 chauffeurs tegen a.s. Zaterdag
ontslagen, terwijl het voornemen moet be
staan op Zaterdag aan nog meer chauffeurs
ontslag aan te zeggen.
Natuurlijk zullen B. en W. niet zonder
meer toelaten dat lijn 1 niet meer zal rijden.
Het is aan te nemen, dat het college nu
maatregelen zal nemen om de Brockway te
noodzaken de verplichtingen die zij bij het
aanvaarden der concessie op zich genomen
heeft, na te komen.
In de concessie-voorwaarden lezen wij
o.a.:
Art. 43. Vóór den door Burgemeester en
Wethouders te bepalen datum zal de ver
gunninghouder, ter verzekering van de rich-
tige nakoming van de bij deze vergunning
gestelde of krachtens deze vergunning nog
tc stellen voorwaarden of te geven voor
schriften, .ten kantore van den Gemeente-
Ontvanger van Haarlem storten een waar
borgsom van f 10.000. Burgemeester cn Wet
houders kunnen onder nader te stellen voor
waarden toestaan dat voor een gedeelte van
dat bedrag rentegevende schuldbrieven
te hunnen genoegen worden gedeponeerd.
Art. 44. Wanneer gedurende den tijd, waar
voor deze vergunning loopt de exploitatie
gedurende een of meer dagen geheel of ge
deeltelijk wordt onderbroken of als de wijze
van exploitatie het openbaar verkeer of de
publieke veiligheid in gevaar brengt en hier
in door tc nemen voorzorgen naar de voor
schriften en ten genoegen van Burgemeester
oil Wethouders niet wordt voorzien, kunnen
Burgemeester en Wethouders onvermin
derd de bevoegdheid van den Raad der ge
meente in art. 46 vermeld de waarborg
som geheel of gedeeltelijk aan de gemeente
verbeurd verklaren.
Art. 46. De Raad der gemeente behoudt
zich de bevoegdheid voor de vergunning te
allen tijde in te trekken.
10. bij faillissement van den vergunning
houder;
2o. in de gevallen omschreven in artikel
44;
3o. bij niet aanvulling der waarborgsom
na oplegging van boeten; en
4o. bij herhaalde overtreding van een of
meer der voorwaarden bij of krachtens deze
vergunning gesteld.
Art. 50. De vergunninghouder moet zich
vóór dat met dc exploitatie der lijnen wordt
begonnen, schriftelijk tegenover dc gemeen
te verbinden, de lijnen gedurende den tijd
waarvoor de vergunning is verleend onder
de gestelde voorwaarden en bepalingen te
exploiteeren, deze voorwaarden en de bepa
lingen krachtens deze voorwaarden gesteld
na te komen en aan de gemeente alle schade
te vergoeden, welke ten gevolge van de niet
nakoming door dc gemeente wordt geleden.
Zooals men ziet zijn de voorwaarden voor
de concessie uitvoerig omschreven.
De beide andere autobuslijnen die ge
ëxploiteerd worden zijn;
11. Graafschapsstraat (pont Zuider Buiten
Spaarne)Spaarnhovenstraat.
III. Bakkerstraat, Maasstraat (Haarlem-
Noord).
De vakorganisatie (de meeste chauffeurs
zijn georganiseerd in de Unie, die aange
sloten is bij den Centralen Ned. Transport-
arbeidrsbond)is ook in deze aangelegen
heid nauw betrokken, in verband mot het
ontslag van het jjorsonecl.
Men kon ons, hangende het conflict met
B. en W. nog niet mededeeelen welke maat
regelen de organisatie zal nemen.
HAARLEM, 12 Juli
Een groot journalist.
C. P. Scott, sinds 57 jaar hoofdredacteur
van de Manchester Guardian, heeft zich op
82-jarigen leeftijd uit de leiding van dit
groote Engelsche dagblad teruggetrokken.
Misschien had hij dat eerder moeten doen.
Er komt een leeftijd waarop men den strijd
van heden en toekomst, die de leiding van
een dagblad is, aan jongeren moet overlaten,
en die leeftijd ligt in alle gevallen op oen la
ger punt dan 82. Maar Scott heeft in zijn
zoon, die hem nu eindelijk officieel opvolgt,
een zoo krachtig voortzetter van zijn welbe-
wusten, eerlijken strijd gevonden, dat zijn
blad de positie is blijven innemen die het
gedurende die halve eeuw in Engeland ver
overd had.
Een trotschc en nobele positie. Ofschoon
provinciaal dagblad is het een der grootste
des lands, wordt met dc leidende Londenschc
kranten Times, Daily Telegraph, Morning
Post in één adem genoemd cn geniet een
reputatie van onkreukbaarheid die door geen
ander orgaan wordt overtroffen. Dat is C. P,
Scott"s werk. Zijn blad is liberaal, maar ook
bij zijn politieke tegenstanders heeft het
steeds de hoogste waardeering genoten. Het
comité, dat Scott op zijn tachtigsten verjaar
dag huldigde, stond zelfs onder leiding van
een conservatieven oud-minister, Lord Der
by.
De Telegraaf citeert vanmorgen Scott's
kernachtige uitspraak betreffende de taak
van oen dagblad. „Het heeft noodzakelijker
wijze iets van een monopolie, en zijn eerste
plicht is om dc daaraan verbonden verlei
dingen te ontgaan. Zijn voornaamste taak
is het verzamelen van nieuws. Het zou zijn
ziel verliezen als het er niet voor waakte dat
dit nieuws nimmer gekleurd is. Commentaar
staat vrij, maar dc feiten zijn heilig".
Dat is steeds het program geweest van
Scott, met die groote toevoeging erbij: Hij
vreesde nooit, zijn eerlijke overtuiging te ver
dedigen en trotseerde er alles voor, zelfs de
vijandschap cn minachting van hen die zijn
vrienden waren geweest. Hij riskeerde er
zelfs het bestaan van de Manchester Guar
dian mee, toen hij in 1899 optrad als verwoed
tegenstander van den Boerenoorlog. Zijn
abonnés liepen bij tienduizenden cn zijn
adverteerders bij honderden weg, en Scott,
zelf hoofd-aandcelhoudcr van het blad
anders zou hij het zeker als hoofdredacteur
afgelegd hebben verloor geweldige som
men. Maar hij hield onwrikbaar stand, en
toen een groep Zuid-Afrikaansche diamant-
mijnmagnaten voor een kolossaal bedrag zijn
blad wilde koopen, wees hij hun zwijgend de
deur.
Veel later erkende men algemeen de nobe
le kracht van zijn prachtig standhouden in
dien tijd, die bijna hem en de Guardian ge
broken had. Hij had zich inderdaad een groot
man getoond.
Later bleef hij dezelfde moedige strijder,
die de heerschende opinies met voeten dorst
treden als hij zc verderfelijk achtte. Nauwe
lijks was de oorlog ten einde, of hij begon
in de toen heerschende sfeer van haat-tegeu-
Een kort telegram van Vaz Dias meldt dal hedenmorgen vroeg het pas voltooide remcn-ioat er vlieg tuig „Do. X" zijn ccrsfc
proefvlucht heeft ondernomen. Hierboven een foto van het gevaarte in de vliegtuighal Fricanchshafcn. De Do. X biedt plaats
aan meer dan 100 passagiers en wordt voortgedreven door 12 motoren. Dc vleugel breedte bedraagt 48- en de hoogte 10 Meter.
Linksde chef-constructeur Dornier.