AGENDA. PERSONENTREIN BIJ MEPPEL VERONGELUKT BOUW VAN ARBEIDERSWONINGEN. 47e Jaargang No. 14173 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 5 September 1929 HAARLEM S DAGBLAD PIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3.57^2. Franco per post door Nederland 3.87}^. Losse nummers ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57^4, iranco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerü 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIEN15 regels /1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels 0.6<\ elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag, Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025, elke regel meer ƒ0.10, uitsl. a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD DONDERDAG 5 SEPTEMBER. Den Hout: Laatste Avondconcert H. O. V. 8.15 uur. Groote of St. Bavokerk: Orgelbespeling 84 uur. Het Blauwe Kruis: Vergadering V. A. R. A.- bouwcursus. Palace, Cinema en Variété „De Jolige We duwnaar". Tooneel: The two Willards, 8.15 uur. Luxor Theater: „Het Geheim van de Scha duw" en „Een held uit Liefde", 8.15 uur. Rembrandt Theater: „An der schonen blauen Donau". Tooneel: Willy Derby. 7 en 9.15 uur. Standaard Theater: „Zeven Kansen". 8.15 uur. VRIJDAG 6 SEPTEMBER Stadsschouwburg: Het Schouwtooneel (Jan Musch en Adr. v. d. Horst) „De Familie Sta stok". Bioscoopvoorstellingen. Nieuw programma. Gen. Cronjéstraat. Feestelijkheden. Eta lagewedstrijd. Teyler's Museum, Spaarne 16- 114 uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve Maandag. Hoofddorp: Raadhuis. Gemeenteraad Haarlemmermeer. 2 uur. HAARLEM, S September Zare Aga t Zare Aga. De Turk Zare Aga is gestorven. Hij was 144 jaar oud, en de oudste merisch ter wereld. Volgens het bericht is hij uitgegleden en ge vallen bij het instappen in een auto en aan de gevolgen bezweken. Maar het Duitsche persbureau dat dit over de wereld rondseint, en ons ook zijn portret zendt, zet er voor zichtigheidshalve een vraagteeken bij en spreekt van „zou uitgegleden en gevallen zou overleden zijn". Die twijfel kan ik mij voorstellen. Zare had al144 jaar geleefd. Er is geen reden te vinden waarom hij een maal zoo ver zijnde, nog niet ouder zou wor den. Zoolang de Turken geen gegarandeerde bevestiging van zijn overlijden hebben ge geven, zullen wij er aan blijven twijfelen. Voor het oogenblik aannemend dat Zare Aga inderdaad dood is, wijd ik eenige woor den van eerbied aan zijn nagedachtenis. Hij ruste in vrede. Ik heb hem niet gekend en weet niets van zijn levensgeschiedenis af, maar ben er vrijwel van overtuigd dat er ook heel weinig van te weten is. Van groote schokken, van groote emoties, van groote verlangens, van Sturm und Drang moet dit leven geheel vrij gebleven zijn. Hoe kan het «nders? Zare Age moet het dichtst van ons allen gestaan hebben bij dat veelbesproken, veelgeroemde maar ook veelbestreden product der menschelijke verbeeldingskracht, dat men aanduidt als „den normaler, mensch". Hij moet- den gulden middenweg bewandeld en in alles matig zijn geweest. Hij moet even min opvallende talenten als ernstige geeste lijke tekortkomingen, evenmin groote deug den als leelijke ondeugden bezeten hebben. Hij was de gemiddelde mensch par excellence al moge dit paradoxaal klinken. Hij leefde rustig. Het Lot moet hem in de sfeer en ibusschen de mensohen geplaatst hebben, waarin hij het best en rustigst gedijen kon. Als hier tenminste van gedijen gesproken mag worden. Hij, de meest-evenwiohtige mensch, moet geleefd hebben in een om geving die deze volkomen evenwichtigheid duldde en zelfs bevorderde. Hetgeen wij weten van Turkije en van de levensphilo- sonhie der Turken schijnt te bewijzen, dat dit land daartoe inderdaad goede kansen biedt. Misschien heeft- hij zich ook wel ge voed met- het beroemde voedsel Yoghurt, dat zooals iedereen weet, beschouwd wordt als |iet beste longa yita-i^ddej ter wereld. Op. Door een open brug gereden. EEIfCONDUCTEUR NIET ERNSTIG GEWOND. VIJF WAGONS IN ELKAAR GESCHOVEN. Men seint ons uit Meppel: Hedenmorgen is de personentrein 1509, die om 5.51 uit Zwolle naar Leeuwarden vertrok, even voorbij Meppel door de open brug over de Drentsche Hoofdvaart gereden. De brug stond open, omdat de brugwachter zich ver slapen liad. De locomotief ligt geheel onder water, al leen de schoorsteen steekt er boven uit; de tender is half op den kant blijven hangen. Een goederenwagen, een postrijtuig, twee derde-klasse-wagöns en een tweede-klasse rijtuig zijn in elkaar geschoven. In den trein bevonden zich drie passagiers. Een rei ziger uit Tilburg die in éen der vernielde rijtuigen lag te slapen, is er met den schrik afgekomen. De conducteur Platenburg, die zich in het postrijtuig bevond, is gewond, voor zoover bekend niet ernstig. Het verkeer is gestremd. Treinen rijden tot voor de brug:, de passagiers moeten uit stappen en kunnen aan den overkant hun reis met daar gereed staande treinen ver volgen. Om acht uur hedenmorgen kwam op de plaats van het ongeluk een werktrein uit Zwolle, zoodat het opruimingswerk kon be ginnen. V.D. meldt nog, dat de seinen bij de brug op onveilig stonden, niettemin reed de ma chinist toch door. Het postrijtuig werd to taal vernield. Men hoopte heden de lijn nog vrij te krijgen. het Bulgaarsohe en Turksche platteland wor den ettelijke boeren meer dan honderd jaar tengevolge van het evenwicht en de Yoghurt. ALs zij maar zorgen, niet getroffen te wor den door een verdwaalden kogel, door een hun ner onevenwichtige medeburgers in een re volutie of dergelijk noodeloos bedrijf gelost. En als zij maar niet in auto's, vliegmachines of dergelijke voertuigen, waarin de mensch vergeefs poogt aan zijn onrust te ontvlieden, gaan zitten. Dat Zare Aga bij het instappen in zulk een voertuig gevallen en gesneefd zou zijn, is een omstandigheid die als- symbolische V. beschouwd mag worden. Als hij zulk een supra-evenwichtig mensch was als ik mij voorstel, had hij geen enkele reden om in een auto te gaan zitten en zich sneller voort te bewegen dan, wijsgeerig beschouwd, voor hem noodig kon zijn. Het is evenwel mogelijk dat hij het deed, omdat tenslotte onrust in hem ontwaakt was, omdat hij het zij dan: eenigszins te elfder ure meer van het leven verlangde dan alleen maar leven. Of omdat hij hoopte, er tenslotte van verlost te worden. Als dit. zoo 'is, moeten wij er uit afleiden dat 144 jaar het maximumuithoudingsvermogen weergeeft van den meest-normalen mensch. Zare Aga moet zeer eenzaam zijn geweest, vooral gedurende de tweede helft van zijn leven, toen al zijn oorspronkelijke tijdgenoo- ten hem ontvielen of allang ontvallen wa ren. Bedenkende dat er vele menschen zijn, die aan eenzaamheid lijden ofschoon zij om ringd zijn door hun tijdgenooten, schijnt zijn lot mij zeer tragisch. Maar hij moet een gemiddelde capaciteit hebben gehad om lief de te geven en dus ook: te ontvangen die klaarblijkelijk voldoende is geweest om hem te doen voortbestaan. Misschien is hij in dit opzicht nog voor velen benijdbaar. Maar over het geheel genomen zullen wei nigen Zare Aga benijden, en den wensch koesteren om 144 te worden, evenals hij. Minder rust, minder evenwicht, meer verlan gen en schoonen droom, meer verwezenlij king vooral wenschen wij, die geen 144 zullen worden en verre staan van den normalen mensch der verbeelding Zare Aga, die dit monument benaderd moet hebben, ruste in vrede. R. P. WEER EEN TREURIG VOORVAL IN HET PROV. ZIEKENHUIS. Een jong vrouwtje verdronken HET TOEZICHT OP PATIëNTEN. Het treurig voorval dat zich midden De cember van het vorige jaar in het Provin ciaal Ziekenhuis bij Santpoort afspeelde een vrouwelijke patient viel toen een andere vrouwelijke patient aan, waardoor deze zoo ernstig gewond werd, dat- zij kort daarop overleed ligt nog versch in het geheugen. Nu heeft zich opnieuw in dit ziekenhuis een ernstig ongeluk voorgedaan. Een vrouwe lijke patient wist zich te onttrekken aan de waakzaamheid der verpleegsters en sprong in het meertje dat zich op het gestichts terrein bevindt. Toen men de vrouw uit het water gehaald had, bleken de levensgeesten reeds geweken. Wij hebben getracht nadere bijzonderhe den over dit treurig voorval te vernemen, maar de directie van het ziekenhuis weiger de daarover eenige inlichting te geven. Ook bij het voorgevallene in December 1928 stel de de directie zich op dit standpunt, verkla rend, dat dit interne aangelegenheden zijn. Wij kunnen dit standpunt evenwel niet deelen. Het is een publiek belang, dat- de verpleging van de patiënten zoo geregeld wordt dat de kans op zulke betreurenswaar dige voorvallen tot het uiterste beperkt wordt. Wij weten, dat het niet de eerste keer is, dat een patient getracht heeft zelfmoord te plegen door in dit meertje te springen. Bij vorige gelegenheden werden de drenkelingen evenwel bijtijds gered. Het is een bekend verschijnsel, dat vele krankzinnigen neiging tot zelfmoord hebben. Juist daarom moet elke gelegenheid daartoe angstvallig, worden weggenomen. Natuur schoon op het gestichtsterrein is goed, maar 'als dat een gevaar voor de patiënten wordt, dan moeten maatregelen genomen worden. Het meertje kan met een hek afgezet wor den. Nu is een 28-jarig vrouwtje het slachtof fer geworden. Haar man en jonge kinderen hoopten op haar herstel, welke kans door den dood afgesneden is. Het voorval in December 1923 is een on derwerp geweest van discussie in de Provin ciale Staten van Noord-Holland. Er is toen aangedrongen op het nemen van afdoende voorzorgen. Bovendien werd de vraag ge steld, of er tengevolge van de bezuiniging niet t-e weinig verplegers zijn in verhou ding tot het groot aantal patifcnten. Door het ongeluk der laatste dagen, is bij vernieuwing de aaiidacht op deze quaestie gevallen. DE OORZAAK VAN DE IEPENZIEKTE. Bestrijding niet mogelijk. Er moet een nieuwe, onvatbare iepensoort gezocht worden. Wij ontvingen het rapport over het onder zoek naar de oorzaak van de iepenziekte, ver richt door dr. Christine Buisman, uitgegeven door de Ned. Heide-Maatschappij. In het rapport komt een inleiding voor over vroe gere onderzoekingen en algemeene beschou wingen door prof. dr. Johanna Westerdijk. Aan hetgeen prof. dr. Joh. Westerdijk schrijft, ontleenen wij de volgende bijzonder heden. Sinds 1919 ïs de iepenzïekte in ons land ge constateerd. Uit het verrichte onderzoek is gebleken, dat Graphium ulmi Schwarz, een schimmel, de oorzaak is van de ziekte, daar door inenting der schimmels alle typische verschijnselen van iepenziekte werden te voorschijn geroepen. De infectie geschiedt naar men moet aannemen door kleine wond jes in de takken, kan zich vandaar door den stam naar de wortels vandaar door den stam naar de wortels voortplanten. Het is moge lijk dat een boom al jaren besmet is, zonder dat het van buiten te zien is. Alles wijst er op, dat de sporen van de schimmel zich dcor de lucht met den wind verspreiden. Prof. Westerdijk komt voorts nog tot de conclusie: „Een zieke boom geneest- niet. of de ziekte „sleepend" wordt, of dat zij in luttele jaren den boom velt, hangt van den ouderdom van den boom en van de zomertemperat-uur af". Is deze laatste namelijk hoog, b.v. bij hitte golven, dan is het acuut afsterven het grootst. Bestrijding. Als bestrijdingsmiddel zou men kunnen aan geven: de vernietiging van zieke exemplaren, om de infectiekans voor de gezonde boomen geringer te maken. Voor ons land zou een dergelijke bestrijdingswijze echter geen zin hebben, daar de ziekte in ons land veel te algemeen is en de lucht met sporen bezwan gerd moet zijn. Er is echter een andere wijze om te pro- beeren weer gezonde iepen te krijgen. De be kende iep langs wegen en grachten is een boom die door „afleggen", ongeslachtelijk wordt doorgeteeld. Het is volgens prof. Wes terdijk niet onmogelijk dat men zaailingen zal kunnen kweeken, die minder gevoelig of geheel ongevoelig voor de iepenziekte zijn. Proeven van dr. Christine Buisman wijzen in die richting. De zaailingen zullen dan steeds op onvatbaarheid onderzocht moeten wor den. De weg die hier tot een doel kan voeren is lang, o.a. omdat de kennis van iepen-varië teiten zeer gering is, en ook omdat de iep als twintig-jarige boom gevoeliger is dan als tweejarige boom. Toch is het zoeken naar een anderen ..Hol- landschen iep" het eenige dat ons t-e doen staat, want voor Nederland, waar de iep de belangrijkste boom der lage landen is. moet getracht worden deze boomsoort te behou den, concludeert prof. dr. Joh, Westerdijk, Het woord is aan Arthur Pinero: Het kan geen kwaad om voor iemand te bidden, zelfs als men niet buitengewoon veel van hem houdt. DE NATTE SPONS. In een Engeisch blad wordt koud water op het hoofd uitgegoten aanbe volen als een probaat middel tegen slapeloosheid. O beste vrouw, ik weet het wel, Ik' ben des morgens vroeg, Wanneer het klokje zeven slaat, Niet steeds bewust genoeg, Om met een vastberaden zwaai, Mijn dekenop te slaan, En met een glimlach om den mond, Weer aan het werk te gaan; Een snel ontwaker uit den slaap, 'k Besef het, ben ik niet, 'k Zing zelden als de wekker raast, Op slag het. hoogste lied; Het is, dat geef ik gaarne toe, Een wezenlijk gebrek. Dat ik mij in den morgenstond, Niet al te vlot ontdek; Je hebt daarvoor al menigmaal, Een middel aangewend, Dat sedert eeuwen voor die kwaal, Als afdoend werd erkend; Je kneep een natte spons tesaam, Op mijn beneveld hoofd, En achtte mij dan radicaal, Van allen slaap beroofd; Dat was niet prettig voor je man, Doch 'k nam 't als medicijn, Die volgens eeuwenoud recept, Het middel wel moest zijn, Maar heb je wel gelezen kind, Dat het nu eensklaps blijkt, Dat zulk een douche, nat en koud, Het doel juist niet bereikt; Laat me met rust als 'k niet ontwaak. Op 't vastgestelde uur, Je loopt de kans dat 'k vaster slaap, Na je koudwaterkuur. P. GASUS. BUURTVEREENIGING OPGERICHT. Naar aanleiding van de feestelijkheden die op 31 Augustus hebben plaats gehad in de Geweer-, Boog- en Kogelstraat is door de bewoners van deze drie straten een Buurt- vereeniging opgericht. KRUITMAGAZIJN IN DE LUCHT GEVLOGEN. REEDS 12 DOODEN GEVONDEN. Woensdag is het groote kruitmagazijn van de munitiefabriek van Montlchlagi bij Brescia (Italic) in de lucht gevlogen. De ontploffing is door brand veroorzaakt. De geheele fabriek werd in een puinhoop herschapen. Uit de stad Brescia snelden brandweer en hulptroepen toe om bij het reddingswerk behulpzaam te zijn. Tot nog toe zijn 12 volkomen verminkte lijken ge borgen, evenals 20 zwaargewonden, waarvan nog enkele levensgevaarlijk gewond zijn. Het totaal aantal slachtoffers kon nog niet worden vastgesteld, daar het ruimingswerk nog aan den gang is. Naar nader uit Brescia gemeld wordt, be treft het hier de kruitfabriek in Cast-el Ve- dolo. Op het oogenblik der ontploffing werkten er 27 personen, waaronder het grootste gedeelte vrouwen. De muren van het gebouw werden door de kracht der ex plosie voor een deel omgeworpen, zoodat de arbeiders onder het puin werden begraven. Het aantal dooden is int-usschen tot 17 ge stegen. Ongeveer 20 gewonden zijn in do naburige ziekenhuizen ondergebracht. De brand werd laat in den avond gebluscht. HAARLEMSCH BOEKHOUDER VOOR HET HOF TE AMSTERDAM DE VERDUISTERINGSZAAK VAN 2000.—. 20 December heeft voor de Arrondisse- ments Rechtbank te Haarlem terecht ge staan de boekhouder J. II. v. d. R.. die ten nadeele van zijn patroon, een commission- nair in effecten hier ter stede In den loop van 3 jaar een bedrag van ongeveer f 2000 verduisterd heeft. De verduisteringen wer den gepleegd bij het innen van wissels en quitanties. De verdediger, Mr. L. G. van Dam, concludeerde, dat do boekhouder die docu menten verdisconteerde zonder dat hij er volmacht toe had. Hij had dc stukken dus niet „anders dan door misdrijf onder zich", de dagvaarding achtte pl. op dit punt niet bewezen, en Mr. Van Dam vroeg vrijspraak. eD eisch was 1 jaar en 6 maanden gevaan- De eisch was 1 jaar en 6 maanden gevange nisstraf. De Rechtbank sprak verdachte viij. De officier van justitie is van deze uit spraak in Hooger Beroep gegaan en heden zal de zaak dienen voor het Amsterdamschc Hof. Mr. I». G. van Dam is weer de verde diger. Plannen voor 5 complexen, totaal 330 perceelen. EEN WASCH- EN BADHUISJE AAN DEN HARMENJANSWEG. Eenigen tijd geleden hebben wij reeds me degedeeld. dat bij het gemeentebestuur plannen aanhangig waren voor den bouw van eenige complexen arbeiderswoningen. Nu kunnen wij daaraan toevoegen dat dit de volgende complexen zijn: Harmenjansweg 76 woningen voor tegen woordige krotbewoners. Harmenjansweg 22 woningen voor sociaal achterlijken. Weltevredenstraat (Haarlem-Noord) 64 woningen voor tegenwoordige krotbewoners. Slachthuiskwartier 118 gewone arbeiders woningen. Haarlem-Noord 50 gewone arbeiderswo ningen. In het geheel dus 330 woningen. De bouw van de eerste 3 complexen zal op Maandag 23 September door het gemeente bestuur worden aanbesteed. De 76 huizen aan den Harmenjansweg en de 64 huizen aan de Weltevredenstraat krij gen een kubieken inhoud van ruim 200 kub. M3. Inderdaad is bij een gedachtenwisse- ling in den gemeenteraad reeds gebleken, dat het gemeentebestuur gaarne grootere huizen had gebouwd, maar dat was niet mogelijk, omdat het rijk zeer beperkende voorwaarden had gesteld in verband met het verleenen van rijkssteun. De huizen krijgen beneden een portaal, een woonkamer met twee kasten, keuken, W.C. en een bergplaatsje. Boven drie kleine slaapkamers, elk met één kast. De 22 woningen voor sociaal-achterlijken hebben alleen vertrekken gelijkvloers. De wonfngen bevatten een ^oegangsportaal, dat tevens als spoelhok is ingericht, een W.C., een woonkamer met kast en stook- gelegenheid, drie slaapkamers elk met een kast en een overdekte open plaats. De kosten van deze complexen zijn door Bouw_ en Woningtoezicht geraamd op f 460.000. De huur van de huizen bestemd voor te genwoordige krotbewoners zal vermoedelijk f 3.85 per week zijn, die van de huïzen voor sociaal-achterlijken f 3.90. Het rijk en de gemeente leggen op deze huren elk 0.50 per week toe. De gemeente wil de exploitatie van deze complexe* blijkbaar aan zich houden. Er zullen ook vermoedelijk geen besturen van woningbouwverenigingen gevonden worden die zich met de exploitatie villen belasten. De gemeente heeft den grondprijs voor doze huizen slechts op 7 gulden gesteld. De grond is meer waard, maar anders zouden de huizen te duur worden en niet voldoen aan de minimum-eischcn die gesteld zijn voor rijks- steun. Verder zijn in voorbereiding dc bouw van 118 gewone arbeiderswoningen aan de Graaf schapstraat en 50 in Haarlem-Noord. Die woningen zullen respectievelijk aan de vereeniglngcn ..Onze Woning" en „Eigen Haard" in exploitatie worden gegeven. De teekeningen zijn klaar, zoodat vermoe delijk weldra een voorstel van B. en W. in den raad aan de orde zal komen om voor den bouw credietcn toe te staan. Bij het complex woningen voor sociaal achterlijken aan den Harmenjansweg zal een bad- en waschhuisje gebouwd worden. Daar in komen o.a. drie douchebadcn en een vier tal cellen waarin vrouwen dc wasch kunnen doen, een drooginrichting, een vertrekje voor den badknecht, een vertrek voor de woning- opzichteres cn een zaaltje voor kleine bij eenkomsten. B. en W. hebben aan den raad toegezegd, dat zij nog met voorstellen zullen komen tot regeling van de exploitatie van dit bad- en waschhuisje. Bij den aanvankelijken opzet is berekend, dat de vrouwen voor één wasch- beurt per gezin 20 cent zullen moeten beta len. Een badbeurt is voorloopig gesteld op 10 cent. Het salaris van den badknecht, is geraamd op 1800 per jaar, terwijl de reke ning ook belast zal worden met de helft van het salaris van de woningopzichteres, dus 1200 van de 2400. Het jaarlijksch tekort zou zijn 4900, hetgeen natuurlijk door de ge meente zal moeten worden bijgepast. Door „Onze Woning" was ook een plan op gezet om bij het nieuwe complex woningen aan de Graafschapsstraat een bad- cn wasch huis te stichten. Onderhandelingen met het gemeentebe stuur hebben evenwel geen succes gehad. Het bad- en waschhuls komt daar niet. Ons werd medegedeeld, dat deze zaak blijk baar te grootsch was opgezet om de sympa thie te verwerven van de meerderheid van het college van B. en W. Onze lezers weten, dat de gemeente thans reeds in aanbouw heeft het complex wonin gen voor ouden van dagen die aan de Zo- mervaart gebouwd worden, rondom dc Oos- terkerk. De bouw maakt goede vorderingen, zoodat het wel aan te nemen is. dat de hui zen nog dit jaar door de bewoners betrokken zullen kunnen worden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1929 | | pagina 1