AGENDA.
Het spoorwegongeluk te Westwoud.
47e Jaargang No. 14195
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 1 October 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland f 3.87)4. Losse nummers
ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regeh 1.75, elke regel meer ƒ035. Reclame»
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 11 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 rcg. f025, elke regel meer 0 10. uitsl. A contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Dnim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
DINSDAG 1 OCTOBER
Gem. Concertgebouw. Vijfde Haarlemsche
Kruideniersbeurs. 1.305.30 en 7.3011 uur.
's Avonds alleen winkeliers.
De Nijverheid, Jansstraat 85: Algem. Le
denvergadering N.-H. Vereeniging „Het Wit
te Kruis", 8 uur.
Gebouw Haarl. Kegelbond. Bazar voor
School- en Werktuinen. 2.305 en 810 uur.
De Nijverheid: Volksuniversiteit. Letter
kundig Sociale Cursus. 8.15 uur.
Groote Kerk: Kerkconcert „Polyhymnia",
8 uur.
Gebouw Ned. Protestantenbond: Lezing G.
Seubring: „Te voet door donker Afrika" 8.15
uur.
Kennemer Lyceum, Adriaan Stoopplein 4.
Overveen: Tentoonstelling van ori-
gineclen van Verkaaesplaatjes. 2.304.30 en
810 uur.
Palace. Cinema en Variété. „Geschichten
aus dem Wiener Wald" en „De Zeeroovers
yan San Diego". Tooneel: Les Costas. 8.15 u.
Luxor Theater: „Het geheime Document"
én „De Vrouw, die zich wreekte", 8-15 uur.
Rembrandt Theater: „De Kermismeid".
Tooneel: Trio Speenhoff. 7 en 9.15 uur.
Standaard-Theater. „Helden der Lucht".
Tooneel Mr. Palmer, 8.15 uur.
Veis en: Raadhuis. Gemeenteraad 7 uur.
WOENSDAG 2 OCTOBER
Gem. Concertgebouw: 5de Haarlemsche
Kruideniersbeurs. 1-305.30 en 7.3011 uur.
Remonstrantenhuis, Wilhelminastraat 22:
Anthroposophische Vereeniging. Dr. F. W.
Zeijlmans van Emmichoven „Anthroposophie
en Christendom". 8 uur.
Gebouw Caecilia, Jansstraat. Openings
avond „Volkszang", 8 uur.
Gebouw Haarl. Kegelbond, Tempeliers
straat. Bazar voor School- en Werktuinen.
2 305 en 810 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en
's avonds.
Kennemer Lyceum, Adriaan Stoopplein 4,
Overveen: Tentoonstelling van ori-
gineelen van Verkadesplaatjes. 2.304.30 en
8—10 uur.
T e y 1 e r's Museum, Spaame 16. 114
uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
TWEE FRANSCHE SIBERIë-
VLIEGERS VERMIST.
WAAR ZIJN COSTES EN BELLONTE?
PARIJS, 30 Sept. (V.D.) De beide
Fransche vliegeniers Costes en Bellonte, die
Vrijdag gestart zijn op een non-stop-vlucht
naar Siberië, om het wereldrecord op den
langen afstand te verbeteren, zijn thans
reeds 36 uur over tijd. Daar de vliegeniers
slechts voor 30 uur brandstof aan boord had
den, zou de landing reeds lang moeten zijn
geschied.
Gedurende deze langen vlucht zijn zij
slechts eenmaal in de nabijheid van Keulen
gezien door tfen Duitsch verkeersvliegtuig.
De Fransche pers toont ondanks het uit
blijven van ieder bericht omtrent de aviateurs
veel vertrouwen, daar het mogelijk is dat
zij op een gunstige plaats geland zijn op
grooten afstand van een radiostation. Zij
hebben zelf geen draadloos apparaat aan
boord.
HET WINKELSLUITINGS-
PROBLEEM.
DE BEDIENDEN VERLANGEN EEN
VRIJEN MIDDAG.
De Alg. Nederl. Bond van Handels- en Kan
toorbedienden heeft zich tot de Vereeniging
van Grootwerkgevers in het winkel- cn ma-
gazijnbedrijf en tot de Algemeene Winkeliers
vereeniging gewend met het verzoek een uni
forme regeling van den arbeidstijd voor alle
winkelbedienden te treffen, de regeling van
den halven vrijen dag en het sluitingsuur
der winkels.
Het bestuur van bovengenoemden bond be
toogt, dat om twee redenen een uniforme
regeling van den arbeidstijd noodzakelijk is
en wel ten eerste om een behoorlijke controle
van de Arbeidsinspectie te bevorderen en
ten tweede om oneerlijke concurrentie van
winkeliers, die van plan zijn de wettelijke
bepalingen zooveel mogelijk te ontduiken, te
genover winkeliers, die de wet loyaal uitvoe
ren, te voorkomen.
Bepleit wordt een vrije middag, omdat
deze voor de bedienden van veel grooter
waarde is dan een vrije morgen.
Tenslotte wenscht het bestuur sluiting van
alle zaken om 6 uur met uitzondering van
den Zaterdag, op welken de sluiting op 8 uur
bepaald zou moeten worden.
De Amsterdamsche winkeliers hebben
reeds bericht niet met de wenschen van den
Bond accoord te kunnen gaan, terwijl reeds
aangekondigd is het personeel een vrijen
morgen en geen vrijen middag te geven. Ook
in Rotterdam is dit besluit genomen.
Het Bestuur van den bond kondigt hierte
genover een scherpe actie aan.
EEN GEVAL VAN ENCEPHALITIS
HER-INENTEN NOG STEEDS
AANGERADEN.
Naar de Maria-Stichting is gisteren over
gebracht een 27-jarige jongeman uit Over
veen, bij wien zich encephalitis na in
enting had voorgedaan.
In een kort onderhoud dat wij hierover
met dr. J. van Konijnenburg, directeur van
den Geneeskundigen Dienst hadden, deelde
deze ons mede, dat dit geval niemand be
hoeft al te schrikken om zich te laten her
inenten.
EEN
SLACHTOFFER VAN DEN
ZEPPELIN.
ZüRICH, 30 Sept. (V.D.) Toen de 21-jarige
Gustav Mc'yer uit de derde verdieping van
zijn woning naar den Zeppelin wilde uit
kijken, viel hij uit het venster. Hij werd dood
opgenomen.
MOHAMMEDAANSCH OPPER
BEVELHEBBER IN KANSOE
VERMOORD.
PEKING, 30 Sept. (V.D.) De opperbevel
hebber der Mohammedaansche troepen, die
in de provincie Kansoe tegen de Nanking-
regeering strijden, is door een onbekend per
soon vermoord. De dader is voortvluchtig.
PERSONALIA
Met ingang van 1 October is mej. E. J.
W. Heijnen, te Haarlem, benoemd tot onder
wijzeres aan de St. Piusschool te Amsterdam
Zoo hevig was de schok waarmee een goederen trein Zaterdagavond door een stootblok op
fret siation te Westwoud, bij Hoorn vloogdat enkele icagons van hun wielen schoven
HAARLEM, 1 October
De Stille Gracht.
Dr. H. W. van Loon doet in De Groene,
onder den titel „Overpeinzingen in de Trek
schuit tusschen Middelburg en Veere". een
nogal verwoeden aanval op de Nederlandsche
litteratuur. Hij heeft een boekje ontdekt
waarin Alexander Cohen, in lang vervlogen
jaren correspondent, van De Telegraaf te
Parijs, een bloemlezing van zijn journalistie-
ken arbeid heeft uitgegeven. Dit boekje, dat
onlangs ook al in ons blad gunstig beoor
deeld is, wekt dr. Van Loon's geestdrift der
mate dat hij uitroept: „Voor dit simpele
oeuvre geef ik met genoegen 95 percent van
alle roman-gezeur en 100 percent van alle
dichtgeschrijf, dat ik in den loop der laatste
jaren op aanbeveling van welmeenende
boekhandelaren gekocht heb".
Dadelijk ben ik "net met u eens. dat dr. van
Loon hier al aan het generaliseeren en over
drijven slaat. Ik ben het vaak niet eens met
dezen begaafden collega, wiens internatio
nalisme zijn beweringen omtrent ons eigen
land dikwijls gruwelijk bederft. Er zijn van
Hollandsc-he dichters prachtige dingen te
vinden als men maar de moeite wil nemen
om ze uit een chaotische veelheid te zoeken,
en zich niet te veel laat beïnvloeden door
zwaar-op-de-handsche litteratuur-ontleders.
Maar dr. Van Loon is eenmaal aan het be
stormen, en hij heeft geen tijd om te wikken
en wegen over mogelijke uitzonderingen en
restricties. Al fulmineercnde zegt hij hier en
daar eenige dingen, die mij en ik geloof
velen uit het hart gegrepen zijn. Ik be
doel vooral dit:
„Hij (A. C.) is eindelijk weggekomen van
de stille gracht met het stille huis en de stille
en leelijke maar diep-bezielde jonge doch-
teren, die onze roman-wereld bewonen. Hij
is internationaal in voelen en denken en
toch intens nationaal.
De zoogenaamde schoone letteren hier te
lande zijn op een deftig hofje gaan wonen,
en willen niets meer te doen hebben met den
gewonen man in dc straat. De gewone man
wreekt zich door dit hofje links te laten
liggen.
Degenen die de taal nog In de litteratuur
gebruiken kunnen, beginnen in pure wanhoop
voor een half dozijn van hunne vrienden een
beetje litteraire ka iaar op te dienen, en
daarmee uit. OfficiNederland is tcvrede-
den als het „kan wijzen" en „met dankbaar
heid kan herinneren" en „uit volle borst kan
instemmen".
Ziehier enkele citaten Van Loons waarmee
ik van harte instem. Hetzelfde verzet dat bij
hem losbarst vindt u zoo ongeveer geformu
leerd in het eerste vers van Pisuisse's onbe
hoorlijke lied „De Fransche Gouvernante",
hetwelk zoo ongeveer luidt:
Een kleine stad, een stille gracht,
Een deftig huis met horren
De huisknecht draagt een liverei,
Een bakkebaard geen snorren.
In zoo'n huis woont, helaas, een zeer groot
deel van de Nederlandsche litteratuur. Er
komt niet eens een Fransche gouvernante
in. Het is een hofje. En de bewoners, die een
soort clan vormen, die door hun medeburgers
met een mengeling van eerbied en ietwat-
spottende twijfel bejegend wordt, schijnen
het grootste deel van hun tijd door te bren
gen met het opdisschen van litteraire ka
viaaraan elkander. Adoration mutuelle,
slechts getemperd door een normale mate
van onderlinge afgunst, houdt de clan in
stand. Zij veracht het publiek zeer, en het
publiek bejegent haar in ruil met vrij groote
onverschilligheid. Het loopt het hofje voor
bij zonder te weten wat het eigenlijk is.
Slechts heeft het een vage herinnering dat
vroeger in datzelfde gebouw een stormachtige
jonge groep gewoond moet hebben, die luid
ruchtig tot dc menigte sprak en zich „de
Tachtigers" noemde, en met steenen smeet
naar een hofje aan den overkant, dat nu
allang niet meer bestaat
Als Van Loon dit nieuwe hofje bombar
deert voel ik sympathie met hem en wil graag
meedoen. Ik heb respect voor de knapheid
van mevrouw Top Naeff en voor de fijnheid
van haar ironie, maar is mij niet gelukt om
„Letje" uit te lezen. Zij bespot de stille
gracht, het stille huis, het deftige hofje
welmaar tusschen de regels door lees je
voortdurend: ik leef er zelf, en ik kan er
niet uit. Het heele geval is zoo duf en zoo
klein, en eigenlijkzoo hopeloos onbe
langrijk, met ironie incluis. Nog onbelang
rijker, ofschoon wel fijner, dan Herman
Robbers' familieromans, die nu „passé" zijn,
en door het hofje als zoodanig geminacht.
Mevrouw Van AmmersKuiler heeft iets
meer gepoogd, maar is dit groot, is het sterk,
opent het nieuwe mogelijkheden in de litte
ratuur? Allerminst. Het blijft familieroman,
er blijven de stille, diep-bezielde jonge doch-
teren, er blijft die sfeer waaruit zij niet los
kan komen. Vandaar dat iedereen gevoeld en
gezegd heeft dat het eerste deel van De
Opstandigen verreweg het beste was....
Er zou veel meer op te sommen zijn. maar
er is gelukkig ander werk ook. Niet onze
heele litteratuur behoort tot de clan van het
deftige hofje, en als ik maar even denk aan
de ruige kracht, het eerlijke zoeken naar het
schoone, de prachtige momenten in Herman
de Man's „Het Wassende Water", dan is het
alsof een sterke, frissche bries door het hofje
waait. Herman de Man is er van gevlucht...
naar het boerenland.
Ik heb Iemand hooren citeeren die gezegd
had: „We zijn nog niet verder dan de sfeer
van Sara Burgerhart".
Dit ls het vervelendste, sialste. deftigst-
hofjesachtige boek dat ik mij herinneren
kan. Het is de stoffigste pagina in m'n lit-
teratuur-memorie. Het is voor mij altijd de
incarnatie van verveling geweest, (Ik ben
Het woord is aan.,
Arthur Pinero:
Een mati die geen liefde vindt doet het
best met maar niet naar ae oorzaak te zoe
ken. Mocht hij dat toch willen doen, dan
moet hij haar zoeken bij zichzelf.
mU bewust dat 'k met Van Loon begin mee
te stormen
Mogen wij verlost worden van de Stille
Gracht en de deftig-kleinburgerHjke bene
penheid in onze litteratuur! Moge er een
nieuwe groep stormers ontstaan om het
nieuwe hofje der zelfgenoegzaamheid te be
stormen en een nieuwen weg in te slaan. In
's hemelsnaam frlsch werk, groot-opgezet,
gedurfd, oorspronkelijk, dat reikt buiten de
sfeer van het deftige huls, de stille gracht,
dc kleine stad
Dat geen huis maar een wereld vol men-
schen ziet, en volop leeft! Ik wensch het met
Van Loon.
R. P.
ZIGEUNERS.
De Belgen probeeren thans uit
gebreide troepen zigeuners over
de Nederlandsche gren tc drij
ven, waar deze echter door de
Nederlandsche grenswacht met
evenveel vastberadenheid wor
den geweerd.
Daar staan ze zonder huls of land,
De zwervende zigeunerbenden,
Geen volk reikt hun de vriendenhand,
Zij weten niet waar zich te wenden;
De Belg is hun gezelschap moe,
Zij worden uit zijn land verdreven,
En Nederland laat hen niet toe,
Waar moeten de zigeuners leven?
Ze staan door iedereen geschuwd.
En door de maatschappij verstooten,
Ze worden heen en weer geduwd,
Door menschen, dus door rasgenooten;
Des zomers worden zij geduld,
Des winters wil men hen vermijden,
Zij hebben ongetwijfeld schuld.
Maar is het niet een bitter lijden?
Zij trekken; trekken, dag en nacht,
Door hitte, koude, zon en regen,
Naar 't doel waar nooit een vriend hen wacht,
Jaar in jaar uit langs 's Heeren wegen;
Een wereld op zichzelf, een ras,
Dat altijd is gedoemd tot zwerven,
Dat nimmermeer gelukkig was,
Wanneer het dit bestaan moest derven;
Wanneer men hen met vrede liet,
Dan zouden zij niet beter wenschen,
Maar de zigeuners passen niet.
In d' orde van ons andre menschen;
Hun grondbegrip van mijn en dijn,
Is wel eens anders dan het onze,
Terwijl er ook verschillen zijn,
In het gebruik van zeep en sponzen;
Zij zien hun medemensch te veel,
Zijns broeder's hoeder en zelfs voeder,
Zij koopen schaars over 't geheel,
Maar vrijwel nooit insectenpoeder:
Toch zijn zij menschen, zooals wij,
Met onze zorgen, onze nooden,
Maar buiten onze maatschappij,
Bestaan zij naar een andre code;
De heele wereld is hun haard,
En ook zij willen zich soms warmen,
Hun liefde is voor moeder aard',
Zij willen rusten in haar armen;
Zij dwalen steeds en dwalen ver,
Alsof zij aan een lot ontvluchten,
Zij zijn op aarde als een ster,
Die dwalen moet door wijde luchten;
Hun komst ïs wellicht een gevaar.
Dat wij maar wijs doen te vermijden,
Hun leven, kommervol en zwaar.
Geeft hun het recht op medelijden;
Zij dwalen altijd, altijd voort,
Die droevige Zigeunerbenden,
Zij zijn de zwervers van geboort',
En weten nu niet waar zich wenden....
P. GASUS.
NU DE LANGE BRUG
GESLOTEN IS.
MEER SPOED GEWENSCHT.
De Langebrug zal enkele dagen voor het
straatverkeer gesloten zijn wegens reparaties
aan deze brug. Htv voetgangersverkeer cn
wielrijders met het rijwiel aan do hand wer
den Maandag nog toegelaten en dat zal zoo
veel mogelijk ook zoo blijven. Maar alle ms-
verkeer moet een andere verbinding Oost-
West of omgekeerd zooken.
En natuurlijk gaat nu bijna alles over de
Melkbrug. Het verkeer was daar Maandag
enorm. Een hoofdagent en twee agenten
regelden het zeer drukke verkeer. Wanneer
de brug voor oen schip geopend was ge
weest, waren Anegang. Kleine Houtstraat en
Voorstraat zoowel als de beide Spaarnezijden
vol met wachtende auto's en rijtuigen. Een
onhoudbare toestand, te meer omdat do
Melkbrug ook zeer smal ls.
En dat zal zoo enkele dagen moeten voort
duren! Het blijkt meer en meer hoe absoluut
onvoldoende de tegenwoordige oeververbin
ding over het Zuider- zoowel als over het
N. B. Spaarne is. Het is daarom noodzakelijk
dat de réparatiewerkeiv aan de Langebrug
zecv vlug worden verrich'. Maar dan za!
een grootere ploeg werklieden aan het werk
gezet moeten worden. Maandag waren er....
twee personen aan het werk. Bovendien ware
te overwegen, om de reparaties des nachts te
laten uitvoeren,
DE ZAAK GIESSEN-NIEUWKERK
TEUNISSEN EN KLUNDER
VRIJGESPROKEN.
Men seint ons uit Amsterdam:
Het Amsterdamsche Gerechtshof heeft
hedenmorgen arrest gewezen in do door dit
college in revisie behandelde zaak van
Klunder cn Teunissen. die elk door de
rechtbank te Dordrecht waren veroordeeld
tot 15 jaren gevangenisstraf terzake vaa
diefstal van f 5 voorafgegaan door geweld
pleging, den dood tengevolge hebbende op
den spoorwegwachter de Jong te Gicssen-
Nieuwkerk, welk vonnis door het Haagsche
Gerechtshof in hooger beroep was bevestigd.
Het Amsterdamsche Hof heeft het von
nis van de rechtbank te Dordrecht vernie
tigd, cn, opnieuw recht doende, Klunder ca
Teunissen vrijgesproken.
Alleen Teunissen was aanwezig, evenals de
beide verdedigers cn vele belangstellenden.
De voorlezing van het arrest duurde ongeveer
een half uur.
Aan het arrest, dat de Vijfde Kamer van
het Gerechtshof te Amsterdam hedenmor
gen heeft gewezen in de moordzaak Giessen-
Nieuwkerk, waarbij J. C. Klunder, wonende
tc Deventer, en J. Teunissen, wonende te
Sluis, werden vrijgesproken van den moord
op den overweg-,vachter te Glessen-Nieuw-
lcerk, ontleenen wij, dat het Hof de nieuwe
verklaringen van het echtpaar Kroon als ge
loofwaardig aanneemt, omdat hetgeen zij
aan hun verklaring hebben toegevoegd om
aannemelijk te maken, hoe zij indertijd tot
de onware verklaringen waren gekomen, op
meerdere punten door het onderzoek voor
het Hof is bevestigd, zijnde immers door de
overgelegde stukken cn de desbetreffende
getuigenverklaring gebleken".
Verder wordt melding gemaakt van de
wijze waarop rijksrechercheur De Jong vroe
ger dc verklaringen van de getuigen heeft
verkregen, waarbij ook do briefjes in herin
nering gebracht worden.
Het Hof neemt aan. dat nu bewezen is.
dat de beschuldigden den moord niet ge
pleegd kunnen hebben en spreekt hen daar
om vrij.
Waarom Klunder niet aan-
aanwezig was.
AMSTERDAM. 1 Oct. (V.D.) Het feit.
dat Klunder hedenmorgen bij dc voorlezing
van het arrest in de zaak van Glessen—
Nieuwkerk niet aanwezig was, heeft wel
eenige verwondering gewekt. Verschillende
leden der balie die onder elkaar het geval
bespraken kwalificeerden deze arwezighcld
zelfs als onsympathiek en onwellevnd. In-
tusschen staat echter vast dat Klunder deze
verwijten allerminst verdient. Hij bleek na
melijk in de meening te hebbdn verkeerd,
dat de uitspraak om 11 uur zou plaats heb
ben en op dit uur was hij dan ook prompt
op tijd in het Paleis van Justitie aanwezig.
Hij heeft er zelfs voor uit Winschoten moeten
komen.
ALGEMEENE STAKING IN
PALESTINA.
OP WOENSDAG A.S.
JERUZALEM, 30 Sept. (Reuter). Na pro
test-vergaderingen te Haifa, Jaffa en Jeruza-
lem*'tegen dc straffen, die fn verband met de
jongste troebelen aan Arabieren zijn opgelegd,
hebben de Arabieren besloten als teeken van
protest Woensdag in geheel Palestina alle fa
brieken te sluiten en allen arbeid te staken.
HET PROVINCIAAL WEGEN
FONDS.
VEEL GELD BESCHIKBAAR.
Blijkens de begrooting voor 1930 van het
Provinciaal Wegenfonds is f 6.183 750 be
schikbaar voor rentegevende belegging (het
batig saldo was verleden Jaar f 5.500.000). Er
zal in 1930 f 500.000 uitgegeven worden voor
fundeering en beharding van primaire wegen
en f 966.000 voor aankoop van terreinen en
gebouwen voor wegverbreeding. Er zijn dus
nog belangrijke kapitalen beschikbaar voor
de uitvoering der aanhangige plannen in
zake verbetering van het wegennet in do
provincie.
KRANKZINNIGENVERPLEGING
IN NOORD-HOLLAND.
DE DRIE PROVINCIALE ZIEKEN
HUIZEN.
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland
hebben aan de Provinciale Staten de begroo
tingen voor 1930 gezonden van dc drie pro
vinciale ziekenhuizen.
De tekorten zijn aldus geraamd:
Santpoort f 270.000 bij een verpleging van
1300 patiënten.
Duinenbosch bij Castricum f 403.715 bij 866
patiënten.
Meaemblik 1 80.301 bij 363 patiënten.
