WAAROM TONNEN AAN HET OUDE GOUVERNEMENTS
GEBOUW VERKNOEID?
W. K. WIERDA ZOON
47e Jaargang No. 14202 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 9 October 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 02754, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 33754. Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden ƒ03754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 15 regels ƒ1.75, elke regel meer 0-35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60^
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsd3&
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025, elke regel meer ƒ0.10. uitsl. 4 contant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange
ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Een nieuw gebouw voor Rijksdiensten te Haarlem is beter.
RUILING VAN GROND IN HET BELANG DER GEMEENTE?
Onze lezers weten, dat het de bedoeling is,
om als de Provinciale Griffie het paviljoen
„Welgelegen" in den Hout betrokken za'.
hebben, het oude Gouvernementsgebouw in
de Jansstraat te verbouwen voor verschillen
de Rijksdiensten.
Aangewezen daarvoor zijn reeds het Kan
tongerecht (opdat de Rechtbank meer ruimte
zal krijgen in het Paleis van Justitie) en de
Rijksarchieven (nu gevestigd in de Vleesch-
hal, welk gebouw evenwel bestemd is voor
de nieuwe huisvesting van het Museum van
Kunstnijverheid, dat vroeger in „Welgelegen"
gevonden werd, maar dat nu al sinds eenigen
tijd dakloos is).
Wij hebben er reeds eenigen tijd geleden
de aandacht op gevestigd, dat het beter zou
zijn, om het oude Gouvernementsgebouw niet
te verbouwen, maar af te breken, omdat
anders groote uitgaven voor herstel noodig
zouden zijn. Op het vrijgekomen terrein
zou dan een nieuw gebouw gezet kunnen
worden waar het Kantongerecht en het
Rijksarchief behoorlijk gehuisvest zouden
kunnen worden.
Wij wezen er toen op, dat hier ook een
gemeentebelang op het spe'l stond, namelijk
de mogelijklieid om de Jansstraat over een
uitgestrektheid van 55 Metör te verbreeden.
Er zou een strook van ongeveer 5 Meter
breedte bij den weg getrokken kunnen wor
den.
Wij spraken de veronderstelling uit dat de
gemeente aan het Rijk wel een vergoeding
zou willen geven voor het afstaan van
die 275 vierkante meter grond voor de ver
breeding van de straat, welk geld het Rijk
zou kunnen aanwenden tot verkleining van
het verschil in kosten tusschen verbouwing
van het oude gebouw en slooping en stichting
van een nieuw gebouw.
Het blijkt evenwel, dat men in den Haag
niet-s gevoe'It voor het stichten van een
nieuw gebouw. Öp de Staatsbegrooting voor
1930 is een bedrag van f 10.000 uitgetrokken
als eerste termijn voor de verbouwing van
het oude Gouvernementsgebouw.
Daarom lijkt het ons gewenscht om de be
langstelling der Kamerleden voor deze zaak te
wekken. Als gemeend wordt, dat met die
f 10.000 een groot gedeelte van de verbouwings
kosten gedekt wordt, dan is men de plank
ver en ver mis. Het perceel verkeert in een
zeer slechten toestand, zoodat groote ver
bouwingen noodig zullen zijn om het voor den
eersten tijd meer in bewoonbaren toestand te
maken. Het dak is zeer bouwvallig. Alleen het
opknappen zal minstens f 10.000 kosten, ter
wijl met een afdoende herstelling van het
dak wel f 25.000 gemoeid zal zijn.
Dan is het gebouw het tegenovergestelde
van brandvrij. Als men eenige waarde hecht
aan de Rijksarchieven die men er wil bergen,
dan moeten groote verbouwingen uitgevoerd
worden om de archiefstukken tegen brandge
vaar te beveiligen. Natuurlijk zal dan ook in
het geheele gebouw een centrale verwarming
moeten worden aangelegd.
Ook voor het Kantongerecht zullen in
grijpende verbouwingen noodig zijn.
Een en nader in aanmerking nemende, kan
gerust gezegd worden, dat de verbouwing
wel eenige tonnen zal kosten.
En dan behoudt men een oud gebouw, dat
de omgeving ontsiert en dat voor langen tijd
een beletsel zal zijn om de Jansstraat op
een behoorlijke breedte te brengen.
Als men zou overgaan tot het stichten van
een nieuw gebouw in de Jansstraat, zouden
daarin nog enkele anderó Rijksdiensten
onderdak kunnen krijgen.
Men noemde ons: het Kadaster en de Hypothe
ken. Die zijn nu gevestigd in een pand aan
de Nieuwe Gracht, maar daar is de ruimte
veel te beperkt. Er bestaan plannen om in
den tuin een keet op te slaan, om het per
soneel te kunnen bergen.
De Raad van Arbeid. De villa aan het
Staten-bolwerk biedt ook reeds lang te weinig
ruimte. Met 1 Mei zullen nog meer lokalen
noodig zijn, omdat dan een medische dienst
moet worden ingesteld, waarvoor noodig zijn
een kamer voor den dokter, voor onderzoe
kingen, een kleedkamer en een lokaal voor
administratie. Het denkbeeld is gerezen om
het oude koetshuis voor dit doel te verbouwen
maar dat zal nogal veel kosten met zich
mede brengen.
Arbeidsinspectie, thans gevestigd in een
heerenhuis in de Wilhelminastraat.
Onderwijsinspectie, nu eveneens gevestigd
in een particulier huis, n.l. in de Bosch en
Vaartstraat.
Rijkswaterstaat. Voor den hoofdingenieur
is onlangs een heerenhuis aan den Zijlweg
aangekocht als bureau. Do arrondissements
ingenieur is gehuisvest, in een gehuurd deel
van een kantoorgebouw aan de Ged. Oude
Gracht.
Indien al deze diensten in het nieuwe ge
bouw voor Rijksdiensten werden onderge
bracht met het Kantongerecht en de Rijks
archieven, dan zou daarvan het gevolg zijn,
dat verschillende panden verkocht zouden
kunnen worden. Dit zijn een villa aan het
Staten-bolwerk, een heerenhuis aan den Zijl-
weg, een heerenhuis in de Wilhelminastraat
en een kantoorgebouw aan de Nieuwe Gracht.
Deze 4 panden zullen, zoo raamde een des
kundige, wel een ton opbrengen.
Bovendien zou dan de huur opgezegd kun
nen worden van do andere, de gehuurde ge
bouwen.
Verder zou een belangrijke besparing van
uitgaven door concentratie verkregen kun
nen worden. Er zou volstaan kunnen wor
den met één centrale verwarming, een
portier-concierge, enz. Nu moeten alle diensten
voor zichzelf zorgen.
Wanneer alle voor- en nadeelen van ver
bouwing of het stichten van een nieuw ge
bouw overwogen worden, dan moet de balans
ongetwijfeld overslaan ten gunste van een
nieuw gebouw.
Op de plaats van het oude Gouvernements
gebouw in de Jansstraat is voldoende terrein
beschikbaar. Zelfs als ongeveer 300 M2. aan
de gemeente afgestaan wordt, voor straatver-
breeding, blijft nog 3400 M2. over die be
bouwd kunnen worden.
Onze zegsman die de samenvoeging van
deze verschillende rijksdiensten in één ge
bouw bepleitte, heeft een betswaar blijkbaar
te licht geacht. Er zou voor het stichten van
zoo'n gebouw de medewerking noodig zijn
van verschillende ministeries. Een samenwer
king die zich zou uitstrekken tot alle betrok
ken ministeries lijkt ons een utopie. Maar er
is reeds samenwerking tusschen Justitie en
Binnenlandsche Zaken (Kantongerecht en
Archit'/en)Mogelijk is, dat voor eenige
andere diensten samenwerking verkregen kan
worden en dat zou al voldoende zijn.
Wij hebben evenwel rt'ien van te vermoe
den, dat B. en W. geen voorstanders zijn
van het denkbeeld om een nieuw groot ge
bouw in de Jansstraat, op do plaats van het
oude Gouvernementsgebouw te zetten, omdat
gevreesd wordt, dat dit dan minder in de
omgeving zal passen. Het gemeentebestuur
zou dan liever zien, dat zoo'n gebouw voor
Rijksdiensten verrees op het terrein aan den
Kinderhuissingel, hetwelk indertijd bestemd
was voor het nieuwe Gouvernementsgebouw,
welke plannen toen evenwel afgesprongen
zijn.
Het zou aanbeveling verdienen wanneer
Rijk en Gemeente in deze samenwerkten.
Haarlem kan aan het Rijk grond aan den
Kinderhuissingel aanbieden in ruil voor het
oude Gouvernementsgebouw. De gemeente
kan dan het gebouw sloopen (andere waarde
heeft het toch niet!) een gedeelte van den
grond voor straatverbreeding gebruiken en
den anderen grond productief maken.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
60 GROOTE HOUTSTRAAT
5 VERWULFT
GEKLEURDE FLANELLEN NACHTJAPONNEN
in pryzen van Gld. 6.25 6.75 7.25 en hooger
FLANELLEN PYJAMA'S MATINEE'S
Op eigen atelier vervaardigd
NIEUWE COLLECTIE HANDGEBREID WOLLEN BABYGOED
WOLKENKRABBERS.
(In New-York zal binnenkort
worden begonnen met den bouw van
een wolkenkrabber van 150 verdie
pingen.)
Een wolkenkrabber! pah, een naam,
Eens door een humorist getapt,
Een monster, louter steen en raam,
Welks kruin de lage wolken krabt;
Een reus, die naar den hemel streeft,
Met koelen trots en hoogmoedswaan,
Waar nooit een kind getrippeld heeft,
Waar nooit een wieg in heeft gestaan;
Een ding dat hard is als zijn steen,
En koud als zijn structuur van staal,
Waarin men droomt van macht alleen,
De gouden macht van kapitaal;
Een deur, waardoor een leger dringt,
In wilden drang naar winstbejag,
Maar waarop nooit een vogel zingt,
Aan 't einde van een zomerdag;
En muren waarlangs nooit een roos,
Zich slingert in fluweelen pracht,
Waarbinnen zoet geminnekoos.
Nooit poëzie des levens bracht;
Een huis, waar sluwe koopmanslist,
Koel doorzicht-, durf en handigheid,
Voor menigeen het lot beslist,
In zakelijken levensstrijd...-
Maar ergens, ver van dit gevaart',
Ligt een klein huisje, in een bosch,
Slechts één verdieping, weinig waard,
Onopgemerkt in 't dempend mos;
Maar daar zijn bloemen bont van kleur,
Daar zingt een juichend vogelkoor,
Daar hangt de fris'sche dennengeur,
En gaat geen zonnestraal te loor;
Daar staat een wieg, met rose zij.
Daar draven kleine kleuters rond,
Daar bloeit de onschuld, rein en blij,
In klanken uit den kindermond
De reus is veel millioenen waard,
Het huisje is voor haast niets gemaakt,
Maar welk dier twee blijft dicht bij d'aard,
En welk is 't, dat den hemel raakt?
P. GASUS.
TREINONGELUK IN DUITSCH-
LAND.
Wagons in brand.
ONTZETTENDE HITTE.
Dinsdag kwart voor 12 uur 's middags ont
spoorde op het Oderfurther-station in de
nabijheid van de mineraalolieraffinaderij
een trein bestaande uit tanks met mineraal
oliën, benzine, kolen en houtwagons. Door de
ontsporing botsten 3 olietankwagens op een
benzinewagen, die explodeerde. In enkele
minuten stonden de wagons met minerale
oliën in lichte laaie. Een zwarte rookwolk
omhulde onmiddellijk de plaats van den
brand. De gealarmeerde brandweren uit de
geheele omgeving snelden toe. De hitte van
het vuur was zoo groot, dat de spoorrails
over grooten afstand verbogen werden, ter
wijl de dwarsleggers in brand geraakten. Het
blusschingswerk werd hierdoor natuurlijk ten
zerste bemoeilijkt. Omstreeks drie uur ge
lukte het eindelijk den brand tot den haard
te beperken en het vuiir in te dammen. De
schade is groot, doch door verzekering ge
dekt.
Terwijl de brandweer nog in Oderfurth aan
het werk was, werd zij opnieuw gealarmeerd,
thans voor een brand in Ostrau, waar in een
fabriek een olietank in brand geraakt was.
Deze brand kon echter spoedig worden ge-
bluscht.
ACHT KINDEREN DOOR EEN
GRANAAT GEDOOD.
VREESELIJK ONGELUK IN POLEN.
WARSCHAU, 8 Oct.. (V-D.) In het dorp
Komory bij Pinsk heeft een ernstig ongeluk
plaats gehad, waarvan acht kinderen het
slachtoffer zijn geworden. Een jongen vond
een nog uit den oorlog overgebleven granaat,
die hij met behulp van eenige vriendjes wilde
onderzoeken. Plotseling kwam de granaat tot
ontploffing waarbij vijf kinderen in stukken
werden gescheurd- Drie anderen zijn later
aan de bekomen verwondingen overleden.
ALASTRIM.
De directeur van den Gem. Geneesk. en
Gezondheidsdienst te 's-Gravenhage meldt,
dat gisteren een verdacht geval van alas-
trim is waargenomen bij een vrouw van vijf
tig jaar. De zieke, die zich niet had laten
revaccineeren, is opgenomen ter nadere ob
servatie in de barakken in de Zusterstraat,
terwijl de huisgenooten en de verdere fami
lieleden zich aan inenting hebben onder
worpen.
De noodige maatregelen tot ontsmetting
zijn genomen. Het geval is het derde waar
genomen geval bfj inwoners van den Haag.
De directie van de Nederlandsche Spoor
wegen heeft in een dienstorder aan het per
soneel op plaatsen, waar alastrimgevallen
voorkomen, aanbevolen, zich te laten inen
ten of herinenten en daartoe overleg te ple
gen met den huisarts, meldt de Tel.
Het woord is aan
Romain Rolland:
Het leven herhaalde Olivier wat
is het leven?
Een tragedie antwoordde Christophe.
Hoera!
HET LOT VAN MARIA ORSKA.
IN EEN KLINIEK IN WUERZBURG.
Maria Orska.
De familie van de eertijds wereldberoemde
tooneelspeelster Maria Orska kreeg een brief
van de psychiatrische afdeeling van de uni
versiteitskliniek te Würzburg, waarin werd
medegedeeld, dat de tooneelspeelster sinds
Woensdag daar ligt. Maria Orska werd door
stationspersoneel bewusteloos gevonden naast
den spoorweg bij het station Aschaffenburg.
Zij heeft gereisd met den D-trein Keulen
Weenen. Zij werd, daar zij geheel bewuste
loos was, naar de kliniek te Würzburg ge
bracht. Twee dagen bleef zij buiten kennis.
Langzamerhand is zij bijgekomen, doch haar
herinneringsvermogen is nog sterk vermin
derd. Zij kan nog steeds niet mcdedeelen,
wat haar gebeurd is. Verder wordt medege
deeld, dat de toestand van de patiënte rede
lijk wel is, doch het zal aanbeveling verdie
nen haar gedurende den eersten tijd niet al
leen te laten reizen.
Nader meldt V-D. nog:
WUERZBURG, 8 Oct. (V-D.) De actrice
Maria Orska zou op 2 October, even voor
Wuerzburg, bewusteloos in haar coupé van
den D-trein KeulenWeenen, zijn aange
troffen. In Wuerzberg werd onmiddellijk de
hulp van een geneeskundige ingeroepen, op
wiens advies de bewustelooze naar het Jullus-
Ziekenhuis is vervoerd. Het Julius-Ziekcnhuis
weigerde echter haar op te nemen, zoodat
Maria Orska zich sedert dien dag in de Uni
versiteitskliniek te Wuerzburg bevindt.
Het bericht, als zou Maria Orska op de
rails zijn gevonden, blijkt onwaar te zijn.
Naar de Spoorwegdirectie te Wuerzburg
meedeelt, heeft Maria Orska in den D-trein
tusschen Keulen en Frankfort, het personeel
ervan beschuldigd haar 500 Mark cn een
gouden vulpotlood te hebben ontstolen. Ge
durende de reis tusschen Frankfort en Wuerz
burg heeft zij zich zeer opvallend gedragen,
zoodat daarvan in Wuerzberg den hoofd
conducteur mededeeling werd gedaan- Toen
deze de coupé der actrice binnentrad, trof
hij haar in bewusteloozen toestand aan. De
onmiddellijk ontboden stations-arts con
stateerde o-a. morphinevergiftiging, en oor
deelde overbrenging naar een ziekenhuis
noodzakelijk.
KEULEN, 8 Oct. (V.D.) De crimineele
politie te Keulen heeft n.a.v. het geval Maria
Orska, een onderzoek ingesteld om uit te
maken of er in Keulen op onwettige wijze
morphine is afgegeven. De politie probeert
vóór alles uit tc maken of en eventueel in
welke hoeveelheid, een arts dien zij te Keu
len bezocht, haar morfine heeft voorgeschre
ven en of dc apotheek een grooterc hoeveel
heid van het bedwelmingsmiddel heeft af
gegeven.
HAARLEM, 9 October
De Vrouw in 't
Openbare Bestuur.
Ter vergadering van de Vereeniglng van
Staatsburgeressen is de mcening uitgespro
ken, dat er nu veel meer vrouwen in de re-
geeringscolleges en openbare besturen moe
ten worden gebracht, en het Handelsblad
levert daarop de volgende ietwat-blttere
commentaar:
„De „gelijkstelling" zal dus wel spoe
dig eischen: óf een aantal vrouwelijke
Kamerleden cn ministers en wethouders
enz. enz. in verhouding tot het aantal
vrouwen in Nederland vergeleken bij dat
der mannen öf tenminste, als de da
mes gemakshalve nog iets cadeau willen
doen. de helft. De wet zou dat dan maar
moeten gebieden, want het souvereine
kiezerscorps kon bij de verkiezingen an
ders wel eens anders beslissen. Maar het
wordt dan tóch nog lastig, en het beste
zou zijn: stichting van één Vrouwen- en
één Mannenpartij, opdat de „staatshuis
houding" en de „gemeentehuishouding"
zal worden gelijkgesteld met menig ge
zin. Hoewel in het. gezin de gelijkstelling
soms als twijfelachtig moet worden be
schouwd".
Dit is geen prettige toon. Als de snel
groeiende invloed van de vrouw in het open
bare leven voortdurend met dergelijke be
schouwingen geaccompagneerd moet worden
in Engeland spreekt men van „den oorlog
der seksen" wordt het een steeds zuurder,
onaangenamer toestand. Zijn we nu nog niet
zoover gevorderd, dat we het nuttelooze en
nogal-belachelijkc kunnen inzien van de
„sex-war"? Kunnen we onzen tijd niet veel
beter besteden dan daaraan?
Het drijven, in de Vereeniging van Staats
burgeressen tot uiting gekomen, behoort er
blijkbaar ook toe. liet lijkt nog al onprac-
tisch. Wat. wil deze Vereeniging bereiken met
het aantal vrouwen in openbare besturen te
forceeren? Ik geloof dat zij er haar doel mee
zou voorbljloopen. De mode des tijds, om in
alles het geheiligde getal te laten gelden,
leidt haar op een dwaalspoor. Zij zal ver
standig doen met het in de qualitelt. en niet
in dc quantltelt te zoeken. Er zijn nog maar
heel weinig vrouwen die in openbare bestu
ren een rol van werkelijke bet-eekenis vervul
len en er zich op haar plaats voelen. Veel
minder, dan er zitting ln hebben. En dat kan
ook niet anders, want le zullen de vrouwen
nog tientallen jaren noodig hebben eer zij
zich in breeden kring hebben aangepast aan
het vervullen van oen openbare bestuurstaak,
waarmee zij vroeger, door tallooze generaties
heen, nooit iets uitstaande hebben gehad, cn
2e. wordt de sfeer van de colleges geheel bc-
heerscht door de tradities en methodes van
de mannen, die door dezelfde tallooze gene
raties heen dezen arbeid alleen verricht heb
benafgezien dan van een zekere mate
van vrouwelijken invloed-acliter-de-scher
men, die er altijd geweest is.
De vrouwen, die nu in openbare besturen
zitten, hebben ontegenzeggelijk een moei
lijke taak. De traditie, de methoden, dc pro
cedure, de sfeer der mannenpolitiekalles
is haar vreemd. Er wordt „een taal gespro
ken die zij niet kennen". Enkelen hebben er
zich bij aangepast door een min of meer
geslaagde imitatie van de methoden der
mannen ten beste te geven. Zij zijn als zoo
danig een tijdelijk verschijnsel. Anderen
kunnen de situatie heelemaal niet aan. laten
zich af en toe eens schuchter hooren, krijgen
op den duur een grondigen afkeer van „dc
politiek" en geven het veelal op den duur op.
Ook zij vormen een tijdelijk verschijnsel.
Weer anderen blijven zichzelf, waarmee zij
vaak niets, enkele malen veel bereiken. Dat
is ook begrijpelijk, want het is voor de man
nen even moeilijk om dc nieuwe invloeds
sfeer der vrouwen tc aanvaarden, als voor de
vrouwen om haar te scheppen en te hand
haven. Toch Is deze laatstgenoemde cate
gorie van vrouwen in openbare besturen de
belangrijkste. Zij doet het pionierswerk, en
zij wint terrein, al is het langzaam.
Dc Vereeniging van Staatsburgeressen zou
m i. beter doen met te bevorderen, dat. vrou
wen candidaat worden gesteld en gekozen
VOOR DE AGENDA
tc'J naar, de tweede vagina van
verwijzen
dit Jilad,
Zooals wij gisteren meldden is de Haakon VII tusschen Drontheim en Bergen aan den
grond, geloopen en onmiddellijk gezonken. 40 dooden zijn bij deze ramp tc betreuren
Het ftordengebied by jloro waar, de Jiaakon" zonk.
