Twee fabrieken in den Waarderpolder afgebrand 47e Jaargang No. 14212 VerscKJnt dagelijks, BeKalve op Zon- en Feestdagen Maandag 21 OctoBer 1929 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per weelc (L27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad f032 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland 3.87^4. Losse nummers ƒ0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0-57J4, franco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Z ui der Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVE.RTENTIEN: 15 regels 11-75. elke regel meer /(X35. Reclames ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels 10.601 elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag; Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025, elke regel meer ƒ0.10. nitsL contant- Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levensknge ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, W giving er f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN EERSTE BLAD AGENDA. MAANDAG 21 OCTOBER. Schouwburg Jansweg. Klein-Kunst Ge zelschap „De Witte Raaf" (Piet Holman). 8.15 uur. Gem. Concertgebouw. Ie Abonnements avond „Kunst aan het Volk". Mia Pelten- burg, Hendrik Andriessen- 8.15 uur. Palace. Cinema en Variété. „Haar bordpa pieren Minnaar". Tooneel: Oswalter Gers. 8.15 uur. Luxor Theater. „Een opzienbarend Proces" 8-15 uur. Rembrandt Theater. „Narcis de Verleide lijke" Tooneel: 4 Serlandy's. 7 en 9.15 uur. Standaard Theater. „Bruisend Bloed". Too neel: Willy Kreveld. 8.15 uur. DINSDAG 22 OCTOBER Stadsschouwburg: Het Nieuwe Nederl. Too neel. (Louis Saai born) „Trio". 8 uur. Schouwburg Jansweg. Klein Kunst Gezel schap „De Witte Raaf". 8.15 uur. Bioscoopvoorstellingen. Waaggebouw, Spaame. „Kunst zij ons Doel". Eeretentoonstelling A. L. Koster. Ned. Herv. Diaconiehuis, Jansstraat 36, Bazar. Teyler's Museum, Spaarne 16. 113 uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve Maandag. DE MIDDELBARE SCHOOL VOOR MEISJES. HOE DE SCHOOL IN DE TEMPELIERSSTRAAT VERBOUWD ZAL WORDEN. Thans is het reeds door ons aangekondigde voorstel van B. en W. verschenen om het schoolgebouw in de Tempeliersstraat te ver bouwen voor huisvesting van de Middelbare School voor meisjes, die nu aan de Krocht een onvoldoende onderdak heeft. B. en W. schrijven in hun toelichting o.a.: „Natuurlijk wordt door ons voetstoots toe gegeven, dat de stichting van een geheel nieuw gebouw en dan op een bij uitstek gunstig gelegen terrein de mooiste oplos sing zou brengen, doch het vraagst-uk heeft ook een financieele zijde. Afgezien nog van de waarde van den grond, voor dien bouw noodig, en misschien op 50 a 60 mille te schatten, zou een geheel nieuwe stichting een aanzienlijk bedrag vorderen, dat ver moedelijk niet beneden f 250.000 zou blijven; een uitgaaf, welke wij onder de tegenwoordi ge omstandigheden ook al geldt het hier een belangrijke en bloeiende onderwijs inrichting niet verantwoord zouden ach ten, zoolang de mogelij kheid van een minder kostbare doch tevens goede oplossing blijft jbesfaan. Wij meenen die oplossing gevonden te heb ben, door aan het dubbele schoolgebouw aan de Tempeliersstraat no. 1 (na doelmatigen ver- en bijbouw), de bestemming te geven van Middelbare school voor meisjes. Het verschijnsel, dat de schoolgebouwen in de binnenstad steeds minder bevolkt ra ken, is in bijzondere mate waar te nemen ten opzichte van genoemd gebouw. Van de 14 leslokalen zijn thans nog slechts 6 (straks 4) .voor het lager onderwijs in gebruik. De (met het oog op de woonplaats der leerlingen) min of meer centrische ligging van het gebouw is een aanbeveling te méér, terwijl de zeer ruime speelplaats en de be waarderswoning (na afbraak) genoegzame ruimte bieden om door bijbouw een onder- wijs-inrichting te verkrijgen, welke aan alle eischen ruimschoots voldoet, ook wanneer het tegenwoordige aantal leerlingen nog toe neemt. Volgens het (gewijzigde) schetsplan zal de school, na verbouwing, bevatten behalve tien gewone leslokalen afzonderlijke loka len voor aardrijkskunde, handwerken, na tuur- en scheikunde, plantkunde, teekenen en gymnastiek; verder een lokaal voor de bibliotheek, een aula (welke tevens geschikt is voor zang-onderwijs), ruime rijwielberg plaatsen enz. Een voorloopige raming der kosten van een doelmatigen verbouw wijst een bedrag aan van f 102,080, een som alzoo, aanzien lijk minder dan wanneer tot nieuw-bouw zou worden overgegaan." DE WAANZIN DER POLITIEKE HARTSTOCHT. MOORDAANSLAG OP EEN FRANSCH KAMERLID. PARIJS, 19 October. In het bureau van het Kamerlid Dumaine te St. Dizier ver scheen Zaterdagmiddag, naar Havas meldt, een vijftigjarig man, Grapin, die een revol verschot op het kamerlid loste. Dumaine werd naar het ziekenhuis gebracht, waai de kogel verwijderd kon worden; zijn leven schijnt niet in gevaar te verkeeren. De da der, die onmiddellijk gearresteerd werd, heeft met voorbedachten rade gehandeld, want hij had tevoren geïnformeerd wanneer hij door Dumaine kon worden ontvangen. Aan de po litie verklaarde Grapin door zijn daad te hebben willen protesteeren tegen de Rijn land-ontruiming, waarmede hij niet accoord gaat. Dumaine behoort tot de groep-Marin; hij is een voorstander van ontruiming en heeft in deze kwestie steeds het kabinet ge steund. De brandweer moet beter uitgerust worden voor dit industrie-terrein. Een onverantwoordelijke toestand. De Waarderpolder, het industrieterrein aan den overkant van het Noorder Buiten Spaarne, bezorgt aan de leiders van onze brandweer heel wat hoofdbrekens- Reeds bij vroegere branden o.a- bij de Haarlemsche Scheepsbouw Mij. was duidelijk aan het licht gekomen, dat de brandweer hier zeer sterk gehandicapt is door het ontbreken van goede toegangswegen. De Oude Weg en de weg door den Waarderpolder zijn met de motorspuit te berijden, maar verder kan zij niet komen. Er moet dan met zeer lange slangen gewerkt worden om de fabrieks terreinen te bereiken. Bovendien ontbreekt er water. Er moet uit een polderslootje ge pompt worden, maar het gevolg is, dat er meer modder dan water komt. In enkele jaren zijn in den Waarderpolder drie groote branden voorgekomen. De schade door de roode haan daar aangericht be draagt nu naar ruwe schatting drie ton. Als de bluschmïddelen in orde geweest waren, zou de schade stellig tot de helft beperkt zijn geweest. Er is dus in enkele jaren al meer geld onnoodig door het vuur verwoest dan een verbetering van de brandweer voor dit gedeelte van onze stad zou kosten. Het moet voor onze brandweermannen een onaangenaam gevoel zijn om vrijwel mach teloos bij een grooten brand te staan, omdat er geen voldoende water gegeven kan wor den. terwijl het Spaarne in de onmiddellijke nabijheid isEen drenkeling die op zee van dorst om het leven komt! Zaterdagmiddag is de onverantwoordelijke toestand weer duidelijk gedemonstreerd. Om streeks kwart over drie was brand gemeld in de kisten- en timmerfabriek der firma J. A. Kaub aan den Oost-oever van het Noorder Spaarne. Er waren zeer spoedig brandweer mannen met de motorspuit nabij het terrein aanwezig en als toen spoedig water gegeven was, zou het vuur waarschijnlijk tot een deel van dfe eene fabjriek beperkt gebleven zijn. Nu brandde niet alleen deze geheele fabriek af, maar ook een gedeelte van de houtstapels op het terrein en bovendien nog de aangren zende draadnagelfabriek der N.V. Hilarius en Co. De brandweer vrijwel machteloos. Doordat het vuur gretig voedsel vond in het droge hout, laaiden de vlammen geweldig hoog op. De timmerfabriek was weldra één vuurzee. Omdat er ook vaten teer brandden, kronkelden zich dikke zwarte rookwolken boven de vlammen-massa's. En steeds breidde het vuur zich uit. Met donderend geraas stortte het dak van de timmerfabriek ineen, terwijl ook groote houtstapels naast de fabriek aangetast werden. De brandweer had verschillende slangen uitgelegd, maar er kon niet aan water geven gedacht worden. De motorspuit zoo dicht mogelijk bij de brandende fabriek op den weg opgesteld, draaide wel. maar uit het slootje werd niet zooveel water gezogen, dat het door de slangen geperst kon worden. Het is op vier plaatsen zonder succes ge probeerd. Het was een droevig gezicht. De pijpleiders stonden klaar, de slangen in de hand, op het vuur gericht, maar er kwam geen drop peltje waterEn steeds verder greep het vuur om zich heen! Gelukkig was voor een zeer groote uit breiding niet te vreezen. omdat de andere fabrieksgebouwen op een voldoenden afstand gelegen waren. Toch kwamen verschillende fabrieksdirecteuren zich van den toestand overtuigen. Eindelijk wat Water. Tenslotte had men vijf slangen op de waterleiding die op het terrein der Haarlem sche Machinefabriek ligt, geschroefd, maar doordat de afstand van deze brandkranen zoo groot was, stond cr weinig druk meer op, zoodat de uitwerking op de zoo intens bran dende massa slechts gering was. Het was voor ieder duidelijk, dat de aan grenzende d/aadnagelfabrick niet gespaard kon blijven. Er was alleen tijd om uit het kantoor alle boeken en bescheiden en ook eenige meubelen te redden. Omdat de N V. Hilarius en Co. ook een handelsafdeeling heeft waar veel vaten carbid opgeslagen waren, werden ook in veiligheid gebracht. Gelukkig waren de ijzeren vaten goed ge sloten, anders zou er zeker gevaar gedreigd hebben. Water en carbid geven immers een zeer ontplofbaar gas- Eerst waren er redders die de carbidin het Spaarne wilden gooien, maar gelukkig wisten brandweer en politie dit gevaarlijke experiment te voor komen! Beide fabrieksgebouwen zijn geheel uit gebrand. De brandweer had alleen de vol doening, dat een gedeelte van de houtstapels gespaard konden worden. Daartoe werkte ook mede, dat de brandweer van Noord- Haarlem hoewel die niet gerequireerd was met haar kleine motorspuit was op gekomen. De eigenlijke spuit werd in een groote roeiboot gezet en nu kon met Spaarne- water met twee stralen aan den voorkant van de fabrieken gewerkt worden. Een „Van der Heyde" is noodig. Dit illustreert, dat als in den Waarder polder geen goede wegen aangelegd kunnen worden, Haarlem een drijvende motorspuit noodig heeft. Nu de industrieën zich aan de overzij van het Spaarne uitbreiden en Haar lem het voornemen heeft daar niet alleen een haven te maken maar ook speciale in dustrie-terreinen, mag de gevaarlijke toe stand niet langer bestendigd worden. Een motorspuit kost ongetwijfeld veel geld, maar de uitgave is noodzakelijk. Een drijvende motorspuit heeft- evenwel nog het nadeel, dat zij niet te gebruiken is als er veel ijs in het Spaarne ligt. Daarom zou de staf der brandweer het zoo verklaarde zij ons beter vinden als er een weg langs het Spaarne zou worden aangelegd. Zonder bezwaar kan het Spaar ne, dat daar zeer breed is, wat versmald worden om terrein tc krijgen voor dien wegaanleg. Bovendien moeten dan op alle fabrieks terreinen waterleiding met brandkranen ge maakt worden. De groote vuurzee. Sissend verdampte het beetje water, dat de brandweer in de geweldige vuurzee kon gooien. Hoewel het volop daglicht was, leverde het grillige vlammenspel een prach tig gezicht op, vooral omdat roetzwarte wol ken de vlammen omkransden. De fel-brandende houtstapels gelegen op een reusachtigen gloeienden oven. Ver in den omtrek was de brand te zien. Dc brandweer moest voorzichtig optreden omdat de zekerheid bestond, dat vele ma chines aan het electrisch net waren aange sloten. Als een waterstraal een bloot-gelegde kabel treft, is het bijna, wiskundig zeker, dat de brandweerman een geduchte schok krijgt, want de waterstraal is een geleider acr electriciteit- Daarom werd het G.EB. ge waarschuwd en werd in de omgeving de electriciteit tijdelijk afgesloten. Omstreeks half zes dus ruim 2 uur na het uitbreken was de brand zoo goed als Het woord is aan....„ Dr. Frederik van Eeden Tot ons geluk zijn onze instincten sterker dan onze rede. geëindigd, omdat al wat brandbaar was door het vuur verslonden was. Het was toen na tuurlijk noodig, dat er nog wat „nagebluscht" werd. Ongeveer 1 ton schade. Van de twee fabrieksgebouwen stond al leen nog een klein gedeelte van de muren der draadnagelfabriek overeind. Verder was alles één ruïne. Van de machines van beide fabrieken is alleen wat oud roest- over. De schade is nog niet precies te berekenen, maar ons werd verzekerd, dat die ongeveer 1 ton, vermoedelijk zelfs nog meer, zal be dragen. De fabrieksgebouwen waren bij de Ned. Lloyd verzekerd, de ondernemingen waren echter niet gedekt tegen bedrijfsschade. Er is natuurlijk geen denken aan dat den eer sten tijd de bedrijven hervat kunnen worden. Bij de firma Kaub werkten 17 man en bij de N V. Hilarius en Co. 13 man, waarvan 4 op het kantoor. De brand is ontdekt door den portier van de Conrad, die een voorbijkomenden politie agent waarschuwde, die met een bootje naar het fabrieksterrein roeide. Het bleek toen, dat het vuur begonnen is in de timmer fabriek. Uit het later door de politie inge stelde onderzoek is komen vast te staan, dat de leiders van de N.V. Hilarius en Co. 's mid dags om 1 uur het kantoor verlaten hebben, nadat zij nog het geheele terrein geïnspec teerd hadden. De heer Kaub en zijn zoon waren teen nog in hun fabriek aanwezig. Zij zijn daarop ongeveer om 2 uur weggegaan. Het vermoeden is, dat de brand door kort sluiting ontstaaii is. De firma Kaub heeft wel met branden te kampen. Eerst is haar fabriek afgebrand toen die aan de Lange Heerenvest gevestigd was en daarna aan de Amsterdamsche Vaart nabij Halfweg. Tenslotte nu weer aan het N B. Spaarne. Dc firma Kaub had geen eigen kantoor, maar gebruikte voor haar kantoorwerk een gedeelte van het gebouw der N V. Hilarius. Ook de kantoorboeken der firma Kaub zijn dus gered. Duizenden belang stellenden. Op het terrein van den brand werden natuurlijk alleen politie en brandweerlieden toegelaten. Duizenden toeschouwers stonden evenwel langs den Spaarne-oever om van het mooie schouwspel dat deze uitslaande brand bood getuige te zijn. Het was daar drukker dan ln den ouden tijd als er groote gondelvaarten door het Spaarne gehouden werden. Ook Zondag maakten velen een wandeling langs het Spaarne om de ruïne te aanschou wen. Verhuurders van roeibooten maakten goede zaken om de nieuwsgierigen naar den overkant te roeien om alles van nabij te bekijken. DE VERDUISTERING TEN NADEELE VAN CALVé-DELFT. Een weldoener van andermans geld. De „Neue Freio Presse" geeft nadere bij- bonderheden over de verduistering, door den vertegenwoordiger in Oostenrijk van de Olie- fabrieken Calvé Delft geplagd. Als vertegenwoordiger genoot hij vaste pro visie van den omzet., waardoor hij een in komen van ruim 50.000 schilling genoot. Volgens opdracht uit Delft werden op het kantoor in de Lainzcnstrasse om de twee of drie dagen lijsten van de geïncasseerde be dragen opgemaakt, die dan met het geld moesten worden opgezonden naar Delft. Hij hield deze lijsten echter achter; ze wetrden een jaar lang in het bureau van den tegen- woordigen pdocuratiehouder tegen wien ook rechtsingang is verleend, maar die nog op vrije voeten is gelaten opgeborgen. Nu en dan nam de vertegenwoordiger een van de steeds talrijker wordende incasso-lusten en zond die met het daarmee overeenkomen de bedrag naar Dc4ft. Toen de directie arg waan begon te koesteren werden twee ac countants naar Weenen gezonden, die totaal vüftig achtergehouden lijsten vonden, waar op een bedrag van 610.000 schilling voorkwam dat dus niet opgezonden was. De vertegen woordiger bekende onmiddellijk de verduiste ring, waarmee hij in 1924 begonnen was. De aanleiding tot de valschheid is een beurs speculatie. die ongelukkig uitliep en een ver lies van 25.000 schilling veroorzaakte. De gearresteerde vertegenwoordiger voerde volgens het blad een grooten staat in do villa, die hü in de Wattmanngasse bewoon de. Hij is getrouwd en heeft drie kinderen. Hoe eigenaardig hy met het verduisterde gd'.d omsprong is ook uit het onderzoek ge bleken. Zoo kwam het voor, dat hU. om goede klanten niet te verliezen, hun een extra- korting toestond van drie procent, een hooge- re korting dan hij zelf van de firma als premie genoot. Niet minder dan 120.000 schil ling schonk hij aan behoeftigen. Ook betaal de hy van het verduisterde geld sommige oninbare posten van gefailleerde klanten. By zijn bekentenis beweerde de* vertegen woordiger te hebben gehoopt door ver grooting van den omzet in staat te zullen zijn, den grooten schadepost aan de firma te Delft te hebben kunnen vergoöien, HET VERZUIM. (19 Oct. Wie Wjtijds gebroed heeft of Maart- en April-kuikens gekocht heeft, mag nu verwach ten, dat de jonge hennen aan of tegen den leg zijn. Aanhef pluimveerubriek in groot dag blad). Ik heb nog eens bij mijn kwitanties gezocht, Ja in de maand Maart heb ik kuikens gekocht, En kyk of het toeval het juist nou zoo wil. Ik kocht cr nog by in 't begin van April; Ze zijn naar mijn weten niet tegen den leg, Maar 'k haal nog geen ei uit het kippenhok weg; Waar zy 't ook op aanleggen op dit gebied. Hun aanleg zU groot. aan den leg zijn ze niet; Ik heb al met zorg naar mijn hennen gestaard. Zelf nauw uit het el, sinds April en sinds Maart; Ik heb vol verlangen by 't nachthok gestaan, Benieuwd of ze ooit aan den leg zouden gaan; Nu ken ik myn vonnis, myn kans is voorbij, Ik mag niets verwachten, van hoop op een ei; Ik kocht hen op tyd, dus mUn hennen zijn goed, Maar wee mij dat 'k zelf niet bijtijds heb gebroed. HAARLEM, 21 October Een Overdaad. In dc Engelschc pers is weer eens eert noodkreet aangeheven vanwege de verschrik kelijke overproductie van romans. Dc pre- clese statistischs gegevens heb ik niet bij do hand, maar ze doen er ook weinig toe. Hoofd zaak is, dat er per jaar ln Engeland vele dui zenden nieuwe romans verschUnon, waarvan verreweg de meeste weer ongemerkt vcr- dwynen, behalve dan uit dc boekenkasten van den auteur en zijn met present-exempla ren begiftigde familieleden en vrienden. liet restant ligt nog eenige jaren op den rommel zolder van des uitgevers pakhuis. Getaxeerd wordt dat 1 op do 500 romans een succes is, hetgeen niet wil zeggen dat dit succes blyvend zal zijn, en het werk blijven leven voor het nageslacht. Dergeiykc gebcnc- dyde werken vormen een nog veel lager per centage. De meest successen duren maar kort.... enkele maanden, of een jaar, en zijn dan veelal gebaseerd op een of ander bij motief, dat wel de mode met cenc kleine m, maar niet de Litteratuur met een groote L betreft. In haar noodkreten jammert dc Engelschc pers voortdurend, dat er heusche meester werken in de verschrikkclUko veelheid verlo ren moeten gaan. Haar doel is blykbaar, door haar waarschuwingen dc quantiteit te be knotten. Dit schijnt in alle landen noodza kelijk. Overal doet zich het vreemde ver schijnsel voor dat dc productie van romans toeneemt naarmate de menschen minder tijd hebben om te lezen. Het ergste is het voor de critici, van wier oordeel het succes in belangrUkc mate af hangt, en die niet dc minste kans meer heb ben om de hcelc productie door te lezen. Jaren geleden bracht ik eens in Londen een bezoek aan Robert Lynd, een der bekend ste litteraire critici. Ik vond hem in z'n werk kamer op de zevende of achtste verdieping van een krantengebouw in Fleet Street. Hij was omringd door stapels nieuwe boeken. Zc verborgen dc wanden geheel. Ze lagen op ta fel, op stoelen, onder tafel en onder stoelen. Sommige stapels wiebelden zoo maar midden in dc kamer. Lynd was bleek en mager. Hij kamde rtiefc z'n hand door een wilde grijze haardos. D»ar- op wipte hij twee stapels van een stoel, schopte drie eronder uit cn zei: ..Ga zitten, collega. Wat kan ik voor je doen? TUd? Waarachtig heb ik tUd! Dacht jc dat ik de zen achterstand ooit nog inhaalde? Kun jij me een raad geven hoe ik dit alles beoor- declen moet? Hoe de dragelUke. de goede, de zeer verdienstelijke cn dc doodenkele mees terwerken op te diepen uit den chaos van prullen?Het is onmogeUjk. Af en toe doe je een gelukkigen greep, en daar mag je bly mee zyn. Op schryversnamen afgaan helpt ook niets, want hoeveel zyn er niet die na éen goed ding er nooit meer in slagen om het te evenaren, laat staan te overtreffen? Als je den Derby-winner wilt vinden, moet Je ook niet op den jockey spelen,..." In dezen trant sprak Lynd, in komischen wanhoop. Groot was mijn sympathie met dezen gckwelden man, vooral toen ik dacht aan de vele werken van auteurs zooals Ethel M. Dell en dc massa-producent Edgar Wal lace, die zich in den berg moesten bevinden. En aan dc duizenden lords en country-squi res, die onveranderlyk als hoofdpersonen op treden om het snobistisch-strevende deel des publieks, dat zeer groot is, te boeien. En ten slotte ook aan het beroemd geworden epi gram van Lady Oxford in Engeland meer algemeen bekend als Margot Asquith die zeidc: ,Dc Engelsche romancier schrijft over alle onderwerpen onder de zon, en geen enkel boek is af. De Fransche romancier durft geen boek uitgeven of het moet in vorm en uit werking onberispelijk af zyn, maar, waarom

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1929 | | pagina 1