37e Jaargang No. 14219
Verschijnt dagelijEs, BeHalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 29 OctoBer 1929
HAARLEM S DAGBLAD
pIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) /3-57J4. Franco per post door Nederland 3.87H- Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-37J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regels /1.75, elke regel meer 0J5. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels 0.6C^
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onae Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 025. elke regel meer 10.10. oitsl. a contant*
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog i 400.-, Dnim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA.
DINSDAG 29 OCTOBER
Stadsschouwburg: Het Schouwtooneel. 1ste
Gem. Volksvoorstelling. „Op Hoop van Ze
gen". 8 uur.
Westerkapel, Leidschestraat 20: Apologeti
sche voordracht. Ds. L. D. Poot: „Is God een
Nevelbeeld?" 8.15 uur.
Palace. Cinema en Variété. „De Kozakken'
Tooneel: Bolgaroff Troupe. 8.15 uur.
Luxor Theater: „De Held. van Frisco" en
iJ>e Prins en het Dansmeisje". 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „De Carnavalsprins".
Tooneel Madeleine Harrisoh. 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „Atlantis", ïooneel
Mary Curter. 8.15 uur.
y el sen: Raadhuis. Gemeenteraad. 7 uur.
WOENSDAG 30 OCTOBER
Stadsschouwburg: Operette Gezelschap
„De Narren", Dir. Paula de Waart „Hans en
Grietje", 2.30 uur.
Nieuw Nederlandsch Tooneel: Louis Saal-
born. „Nummer Zeventien". 8 uur.
Gem. Concertzaal. Ledenconcert H. O. V.
o. 1. v. Ed. van Beinum. Louis Zimmerman,
yiool. 8.15 uur.
Gebouw Ned. Protestantenbond. Ned. Bij
belgenootschap. Lezing met lichtbeelden J.
L. Pierson: „Rembrandt en de Bijbel". 8 uur
Bioscoopvoorstellingen 's middags en
rs avonds.
Waaggebouw, Spaarne. „Kunst zij ons
Doel". Eeretentoonstelling A. L. Koster.
Teyler's Museum, Spaarne. 16. 11—3 uur.
Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
Bloemendaal. Hotel Vreeburg: Volkstoo-
tieelavond instituut voor Arbeidersontwikke-
Eng, 8 uur,
HET BIOSCOOPCONFLICT
GEËINDIGD.
De algemeene ledenvergadering van den
Nederlandschen Bioscoopbond heeft gisteren
middag in Amsterdam besloten, het onder
leiding van minister Ruys de Beerenbrouck
tot stand gekomen voorstel tot oplossing van
het bioscoopconflict in het Zuiden te aan
vaarden. Hiermede is het conflict beëindigd;
de bioscopen in het Zuiden zullen Vrijdag
heropend worden.
HUISZOEKING BIJ DEN DIREC
TEUR VAN AMSTERDAM'S
GASFABRIEKEN.
ZOOWEL IN ZIJN KANTOOR ALS IN
ZIJN WONING.
Eenige maanden geleden heeft de burge
meester van Amsterdam een politioneel on
derzoek gelast naar de juistheid van geruch
ten die omtrent het beleid van dr. L. J. Ter
neden, directeur der Gemeente-gasfabrieken
te Amsterdam in omloop waren. De justitie
heeft in de resultaten van het politioneele
onderzoek aanleiding gevonden tot het ope
nen van een instructie in deze zaak.
Deze instructie wordt geleid door den
rechter-commissaris mr. A. M. baron van
Tuyll van Serooskerken, in samenwerking en
voortdurend overleg met den substituut
officier van justitie mr. L. de» Blécourt.
Tijdens deze instructie, zijn reeds ver
schillende personen door den rechter-com
missaris gehoord, o.a. de oud-wethouder voor
de Bedrijven, de heer J. ter Haar Jr., en do
gemeente-secretaris, de heer J. J. Roevers.
De stand van het onderzoek in de instructie
schijnt voor den rechter-commissaris aan
leiding te zijn geweest de rechtbank machti
ging te vragen tot het verrichten van een
tweetal huiszoekingen, welke machtiging de
rechtbank, na raadkamer, heeft verleend.
Naar het Volk verneemt, hebben deze
huiszoekingen Zaterdag in den loop van den
dag plaats gehad.
Zij werden verricht door den rechter-com
missaris mr. baron Van Tuyll van Seroos
kerken, den substituut-officier van justitie
tmr. De Blécourt, een griffier, inspecteur
Post-huma en eenige rechercheurs.
De huiszoekingen, welke geruimen tijd in
beslag namen, vonden plaats zoowel op het
hoofdkantoor der gasfabrieken aan den
Amstel, in de directeurskamer, als in de
particuliere woning van dr. Terneden in de
Jan van Eyckstraat.
In hoeverre de huiszoekingen in dit of
ander opzicht resultaat hebben opgeleverd,
kan het blad vooralsnog niet melden.
STORING IN HET ELECTRISCH LICHT.
Naar wij vernemen is er in een vijftiental
perceelen in de Thomsonlaan Zondagavond
een storing geweest in het electrisch licht.
De bewoners hebben het dien avond zonder
electrisch licht en ook zonder radio
moeten stellen. Oorzaak was een defect aan
een kabel, waarschijnlijk ontstaan door het
zware weer. Dadelijk werd emt de herstel
werkzaamheden begonnen,
HAARLEM, 29 October
Het Surrogaat.
Een Engelsch musicus, Sir Landon Ronald,
heeft eer Londensch dagblad verheugd met
de opinie, dat „middelmatigheid in het mu
ziekleven dood is, en dat wij dit te danken
hebben aan de mechanisch-voortgebrachte
muziek." Het I^ondensche dagblad wijdt hier
aan een hoofdartikeltje, waarin het dit
grootsche woord beaamt- Het zegt dat de
gramofoon en de radio niet alleen het mu-
ziekminnend publiek geweldig vergroot heb
ben, maar het ook een oordeel des onder
scheids hebben bezorgd, dat het vroeger niet
bezat. Er zijn niet veel menschen meer die
tweederangs concerten in een saai dulden,
en wat de prestaties van tweederangs ama
teurs in particuliere woningen betreft
die beproevingen behooren nu vrijwel tot het
verleden. Maar de muziekonderwijzers be
hoeven zich niet bezorgd te maken: de En-
gelschen zullen geen natie van luistervinken
worden zonder verder iets muzikaals te pres-
teeren. De drang tot muziekbeoefening is
sterk in iederen mensch voor wien muziek
een onmisbaar deel des levens is. Het beste
dagelijks te hooren zal deze drang onweer
staanbaar maken.
Tot zoover de voorlichting van dit Londen-
sche dagblad, dat zich gesteund voelt door
Landon Ronald's meening, maar overigens
een vooi'zichtige poging, om de kool en de
geit te sparen, niet achterwege laat.
Wat mij betreft: ik heb deze beschouwing
met stomme verbazing gelezen, vooral omdat
een musicus haar geïnspireerd had al is
het dan ook geen groot musicus. De climax
van de radio-rage is voorbij, en nog schrijft
een groot Engelsch dagblad dat mechani
sche muziek „de beste" is! Zijn er werkelijk
veel menschen die dit gelooven? Verklaart
dat dan misschien, dat gisterenavond het
concert van Joan Manén, een violist met een
wereldreputatie, in den Stadsschouwburg
niet meer dan een goede dertig hoorders trok,
zoodat Manén er in de eerstkomende jaren
wel niet aan zal denken om weer naar Haar
lem te komen? Verklaart dat hot halfvolle
zaaltje waarvoor Frédéric Lamont, een pia
nist met een wereldreputatie, in Heemstede
optrad? Moeten wij daaruit dan afleiden dat
„de tijden der middelmatigheid dood zijn,
dank zij.... de mechanische muziek? Moe
ten wij ons verheugen dat de menschen het
niet meer de moeite waard vinden om naar
Manén en Lamont te komen luisteren, om
dat ze thuis mechanisch overgebracht
het orkest van Nico Treep en den zang van
Hélène Cals kunnen hoorenof Manén en
Lamont zelf, per gramofoonplaat?
Ik vind de radio een prachtige uitvinding,
vooral voor schepen op zee, voor oude men
schen die bezwaarlijk meer vaak uit kunnen
gaan en voor bewoners van verre uithoeken
der samenleving. De gramofoon verdient de
zelfde hulde, is bovendien vrij van onweer
en voldoet uitstekend als amusementsmiddel
in den liuiselijken kring. Maar wat deze in
strumenten aan muziek voortbrengen is en
blijft, zal altijd blijven: surrogaat. Mecha
nisch surrogaat. Het kan onmogelijk op écn
lijn gesteld worden met het hooren van een
zaalconcertook al is er geen atmosferi
sche stoornis en al schijnen er volgens
geruchten families te bestaan, waarin
men in staat is om een heele symphonie met
aandacht aan te hooren, zonder conversatie,
zonder lectuur en zonder de normale huis
houdelijke „bijgeluiden". Ik heb het nog nooit
bijgewoond, maar men zegt dat het voor
komt.
Om evenwel te gaian beweren dat de
mechanische muziek de middelmatigheid ge
dood heeftdat lijkt mij de zaak vol
komen op haar kop zetten. Als de kunst
in een toestand geraakte, waarbij het surro
gaat boven het echte geprefereerd werd,
zou de verwording wel heel erg zijn. Geluk
kig is daar geen gevaar voor. De teekenen
van reactie zijn duidelijk. De rage begint te
luwen.
Ik ken tegenwoordig veel menschen, die
den stortvloed van mechanische muziek, over
hen uitgegoten, niet langer kunnen verdu
ren. Sommigen hunner zetten de radio soms
een heelen avond af. Anderen zijn, na eenige
avonden stilte beproefd te hebben, nog eens
naar een concert gegaan, en hebben ontdekt
dat dit toch eigenlijk wel mooier was, en
hen zoowaar ontroerde.
Het echte wint op den duur altijd. Intus-
schen maken de kunstenaars een zwaren tijd
door, en zij hebben wel kans dat het nog
iets erger wordt, als veel menschen door het
hooren van de complete gemechaniseerde
werken van alle oude componisten zoo over
verzadigd zijn, dat zij liefst eens een tijd. lang
heelemaal geen muziek willen hooren.
Want nimmer is de wereld er zoo mee ge
bombardeerd als in dezen tijd, en de oudste
dienders uit de jeugdperioden van Rossini,
Verdi en anderen schallen maar lustig door
den ether nevens een niet te stuiten over
vloed van jazz, Beethoven-symphonieën en
alles wat men maar wil
Enfin, de reactie op de overdaad zal ook
weer verdwijnen, en het zaal-concertwezen
zal niet sterven, maar herleven tot nieuwen
bloei door den steun der liefhebbers van
„het beste".
Ik ben mij volkomen bewust dat dit geen
populaire beschouwing is. Maar ik kom liever
ronduit voor een ernstige overtuiging uit
de overtuiging dat het in het belang van het
muziekleven is. dat de wereld spoedig tot
bezinning komt dan mee te praten met
een mode-hobbylaat staan: met de
boven-aangehaalde Engelsche beschouwin
gen.
R. P;
Het woord is aan
Georges Clemenceau'
Poincaré weet alles en kan niets; Briand
weet niets en kan alles.
DE APPEL.
(Bij den politierechter te
Haarlem:
Heb je nooit appels gesto
len? vroeg het O. M.
De jongen schudde van neen.
Nou. ik wel zei de amb
tenaar van het O. M.)
Jaren, vrienden, lange jaren,
Bleef herinnering mij bezwaren,
Heeft een dwangbeeld mij gedrukt,
Nachten kon 'k niet slapen van de
Wetenschap der oude schande,
Waar ik onder ging gebukt;
Altijd bleef mijn hoofd gebogen,
Met terneergeslagen oogen.
Moest 'k berouwvol boete doen,
Steeds was ik van angst bezeten,
Dat de wereld eens zou weten,
Van de vlek op mijn blazoen;
Eensklaps wijkt die droeve stemming,
De doorloopende beklemming,
Valt mij van de schouders af,
Ik heb lang genoeg gezwegen,
Nu 'k gezelschap heb gekregen,
Vrees ik eerverlies noch straf;
Want wat maak ik mij te sappel,
Ook al stal 'k wel eens een appel,
In een lang vervlogen jaar,
'k Voel 't nu haast als onderscheiding,
Dat 'k bezweek voor die verleiding,
Met een O. M. ambtenaar;
Zou mij ooit de schande wachten,
Dat ik nog eens als verdachte,
Voor 't gerecht in Haarlem kwam,
En men mij ten laste legde,
Dan zal 'k wijzen op 't gezegde,
Van den appel en den stam.
DOODELIJK ONGEVAL OP EEN
TRAWLER.
EEN STUURMAN TUSSCHEN DE
WINCH BEKLEMD.
Men meldt ons uit IJmuiden:
Een doodelijk ongeval vond Zondagnacht
plaats aan boord van den hedennacht te
IJmuiden binnengekomen stoomtrawler
„Amsterdam" IJ.M. 100 van de N.V. reederij
„Zaanstroom". Wegens ziekte van een der
opvarenden wilde de schipper naar IJmuiden
terugkeeren, om welke reden het net werd
ingehaald. Bij het aan boord halen van de
vischborden stond de stuurman H. Scholder
aan de winch. Hij heeft zich daarbij voorover
gebogen om een kraan dicht te draaien. Ver
moed wordt, dat zijn kleeren daarbij door het
kleine kopwiel werden gegrepen, met het
noodlottige gevolg, dat de ongelukkige talloo-
ze malen in de rondte werd geslingerd. Toen
de andere opvarenden, die tijdens het onge
val bezig waren de vischborden binnen boord
te halen te hulp snelden en de winch tot stil
stand brachten, bleek het dat Scholder reeds
dood was. Zijn lichaam was deerlijk ver
minkt. Het slachtoffer, dat te IJmuiden
woonde, was 33 jaar oud en vader van 2 kin
deren.
SLEEP IN NOOD BIJ URK.
Een schip gezonken.
DE ZEVEN OPVARENDEN GERED.
Een sleepboot met drie schepen achter
zich, verkeerde Maandagmiddag nabij Urk in
nood, meldt de Tel. De sleep was op weg van
Amsterdam naar Lemmer, toen men door
hevige stormvlagen overvallen, de haven van
Urk wilde binnenloopen. De sleepboot „On
derneming" van Amsterdam, kapt. L. Wijk
huizen, kreeg daarbij den draad in de schroef
en sloeg tegen de zeewering. Van het vol
gende schip de „Drie Gebroeders" schipper J.
Wels uit Strijen, geladen met gerst van Am
sterdam naar Liebaard, sloegen de zeilen
overboord, waarbij de schipper niet ernstig
aan de hand werd gewond. Het schip lag
reddeloos. De „Twee Gezusters", schipper K.
Brink, van Amsterdam naar Leeuwarden,
sloeg weg en liep nabij Urk op een hoogte.
Een 900 tons sleepschip dat de rij sloot ging
voor anker. Toen gingen Urker motorbotters
naar buiten om te trachten den opvarenden
hulp te bieden.
De „U.K. 83" en de „U.K. 25" slaagden er
na de grootste moeite in de „Drie Gebroeders"
binnen te brengen. De „Twee Gezusters" was
met de motorbotters niet te naderen. Van uit
Urk werd daarop een reddingboot bemand,
die er na twee zware tochten in slaagde de
opvarende zeven personen, t. w. den schipper
en zijn vrouw, twee dochters en drie zoons,
behouden binnen te brengen. Het schip was
inmiddels gezonken. De redding ging gepaard
met groot levensgevaar en werd door de be
volking van de zeewering af met spanning
gade geslagen. De geredden werden in Urk
gastvrij opgenomen.
Men zou den dag afwachten om tc probee-
ren het sleepschip binnen te brengen. In-
tusschen vreesde men, voor de levens der op
varenden.
Nader verneemt het blad nog, dat de sleep
boot in de haven van Urk is aangekomen cn
dat voor geen der opvarenden van den sleep
direct levensgevaar meer bestaat.
DE CULEMBORGSCHE
MOORDZAAK.
DE AANKLACHT VAN SWEERIS.
Naar aanleiding van de meineedzaak tegen
De Smale voor het gerechtshof te Den Bosch
heeft de heer Sweeris, die indertijd door het
gerechtshof te Arnhem werd vrijgesproken
van den moord op de Van Wiggens te Cu-
lemborg, den officier van Justitie te Tiel, ge
lijk wij gisteren reeds meldden, verzocht een
strafvervolging in te stellen tegen A. Collé
Sr., J. A. Collé. A. Collé Jr. cn Auke Opdam,
terzake „moord door geweldpleging, gepaard
gaande met diefstal!"
Dc heer Sweeris grondt dit verzoek, volgens
het Volk, o.a. op het feit-, dat mr. Roobol op
de zitting der Tielsche rechtbank d.d. 8 No
vember 1928. toen hij in de meineed-zaak te
gen de gebroeders Collé als getuige werd ge
hoord, wijzende op Arnold us en Johannes
Collé heeft gezegd: „Deze menschen pleegden
den moord" en dat de beide verdachten deze
verklaring niet hebben betwist-
Voorts maakt de heer Sweeris den officier
van justitie in zijn request opmerkzaam op
verschillende feiten, welke er op zouden wij
zen, dat een strafvervolging tegen de vier
genoemde personen alleszins gerechtvaardigd
zou zijn.
Zoo wijst hij er o.a. op:
„dat ook op de zitting van het Hof te Den
Bosch op 21 October jl. door mr. Roobol is
gezegd, dat hij de daders der Culemborgsche
moordzaak kende;
dat hem bekend Is, dat minstens vier Po-
litie-ambtenaren onder eede hebben ver-
klaard. dat bedoelde moord zou zijn gepleegd
door meergenoemde Collé's;
dat hem ook bekend is, dat deze Collé's en
Auke Opdam den moord hebben verweten;
dat ook bekend mag worden geacht, dat
noch de Collé's, noch Opdam zich een be
hoorlijk alibi hebben kunnen verschaffen;
dat zij na den moord zeer veel geld heb
ben uitgegeven, waarvan de herkomst door
hen in strijd met de waarheid is opgegeven
en dat ook bekend is, dat de Collé's de
Justitie op vele dwaalsporen hebben ge
bracht".
Hetzelfde blad meldt ook dat de minister
van justitie aan vorengenoemden officier van
justitie den wensch heeft te kennen gegeven,
dat den politie-schetkundige te Arnhem op
gedragen zal worden, een onderzoek in te
stellen naar den schrijver van den anonie-
men brief, welken de commissaris van politie
te Cuiemborg den dag na den moord ont
ving, van welken brief melding werd ge
maakt bij de behandeling der zaak voor het
Arnhemsche Hof.
DE FRANSCHE KABINETSCRISIS
DE SOCIALISTEN DOEN NIET MEE!
PARIJS. 29 October (Havas), De socia
listische nationale raad weigerde deelneming
aan de regeering.
Dit bericht komt buitengewoon onver
wacht. Thans fs het volkomen onzeker of
Daladier zijn opdracht zal kunnen volbren
gen, zooals hij zich voorgesteld heeft dit te
zullen doen.
MOORDAANSLAG OP EEN
RAADSLID.
DE DADER OP SCHOUWEN GEPAKT.
Maandagochtend heeft In Serjansland
(Schouwen) een moordaanslag plaats gehad.
De landarbeider E. de Letter, kreeg twist
met den heer A. F. v. Hoeven, raadslid der
gemeente, bij wien hy vroeger in dienst is
geweest. De twist liep zoo hoog, dat de Letter,
die aan het jagen was. met een jachtgeweer,
drie schoten op den heer van Hoeven loste.
Deze werd echter door de hagel slechts licht
aan een der armen gewond. De dader zou
heden voor den officier van Justitie te Mid
delburg worden geleid.
HET VOLKSBEGF.HREN TE
BERLIJN.
BERLIJN, 29 Oct. (V.D Volgens d«
officieele opgaven hebben te Berlijn tot en
met gisteren 214.574 personen de lijsten voor
het Volksbegehren geteekend. Naar men weet,
is heden de laatste dag van dc»n gestelden
termijn. Zondag werd door 24.567 personen
geteekend.
Het „Kampioenschap van het dure leven".
De wedstrijd in het hardloopen om het
„kampioenschap van het dure leven" heeft
dezer dagen voor den tienden keer in Mont-
martre plaats gehad. Bij de „Moulin Rouge"
werd gestart, het eindpunt was op dc place
du Tertre. De prijs bestond uit een mand
levensmiddelen, voldoende voor een diner
voor zes personen en een vaas in Limoges-
porceleln.
De foto links toont den winnaar Julien met
zijn prijzen, hieronder ziet men hem op het
laatste, zware stukje tegen de „Escalier du
Calvalre" op, die naar de Place du Tertre
leidt.
