31
OCTOBER
WERELDSPAARDAG
AGENDA.
VOORSTELLING
37e Jaargang No. 14221
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 31 October 1929
HAARLEM S DAGBLAD
directeuren: j. c. peereboom en p. w. peereboom.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
hoofdredacteur: robert peereboom
ABONNEMENTEN: per week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummers
/0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 10-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regels 1.75. elke regel meer 0A5. Reclame»
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.60,
elke regel meer /0.15, buiten Afrond, dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. /0.25, elke regel meer 0.10. uitsl. contant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
DONDERDAG 31 OCTOBER
Groote Kerk: Laatste middag-orgelbespe
ling. 34 uur.
Stadsschouwburg: Piano-avond Prances
Nash. 8 uur.
Kloppersingelkerk: Herdenking Hervor
mingsdag. Spr. M. den Boer.
Palace. Cinema en Variété. „De Kozakken"
Tooneel: Bolgaroff Troupe. 8.15 uur.
Luxor Theater: „De Held van Frisco" en
„De Prins en het Dansmeisje". 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „De Carnavalsprins".
Tooneel Madeleine Harrisch. 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „Atlantis". Tooneel
Mary Curter. 8.15 uur.
Heemstede: Raadhuis. Gemeenteraad
8 uur.
VRIJDAG 1 NOVEMBER
Stadsschouwburg: Mij. tot Bevordering
der Toonkunst. Liederenavond Ilona Durigo.
8 uur.
Schouwburg Jansweg: Revue Operette
„Rose Marie", .15 uur.
Bioscoopvoorstellingen. Nieuw programma.
Waaggebouw, Spaarne. „Kunst zij ons
Doel". Eeretentoonstelling A. L. Koster.
Teyler's Museum, Spaarne 16. 113 uur.
Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
ingezonden mededeelingen
RAAKS cabaret HAARLEM
Vrijdag 1 November aanvang WINTERSAISON
Programma: 25
TUMMERS
Holl. pianohumorist
WALLY CHANDONNY
Duitsche operette diva
BORCIA
Fransche cabaretier
Afgewisseld door: DANSEN
lederen Zaterdag: SOCIETY AVOND
Geopend tot 's nachts 3 uur. Na 12 uur geen toegang
FAMILIEDRAMA TE AALSMEER
OVERSPANNEN DAAD VAN EEN
VROUW.
Uit Aalsmeer woordt aan de Telegraaf ge
meld: Het schijnt in het gezin van de familie
de M. aan den Ringdijk in de Haarlemmer
meer allesbehalve rustig toe te gaan. Een
jong echtpaar woont daar bij de ouders van
den man in en de vrouw mag zich blijkbaar
niet in de sympathie der schoonouders ver
heugen. Na verschillende huiselijke scènes is
het ook nu weer tot een uitbarsting gekomen.
Schoonpapa gaf schoondochter een pak slaag
en de vrouw geraakte daardoor in een zoo-
danigen zenuwtoestand, dat zij haar ruim
één-jarig kindje opnam en het In de Ring
vaart wierp, waarna zij zelf te water sprong.
Een buurmeisje, dat van deze tragedie ge
tuige was, wist moeder en kind van een wis
sen dood te redden, door, hoewel zij zelf niet
zwemmen kon, beiden op het droge te helpen.
Het gebeurde heeft in de omgeving groote
.verontwaardiging gewekt.
Etienne Clêmentél, die thans "belast is met
de vorming eener nieuwe Fransche regee
ring (Men zie 't Belangrijkste Nieuws onder
hel Buitenlandsch Overzicht).
Clémentel werd in 1865 in Clermonl-Ferrand
géboren, heeft zitting in verschillende finan-
cieele en industrieele instellingen, en is de
stichter van de Internationale Kamer van
Koophandel. Sinds 1905 nam hij deel aan
1 acht ministeries
DE INSPECTRICE VAN POLITIE.
MEJ. J. E. BRAAT UIT ROTTERDAM
BENOEMD.
De Burgemeester van Haarlem heeft met
ingang van 1 Februari 1930, benoemd tot
inspectrice bij de politie alhier, Mejuffrouw
J. E. Braat, thans politie-assistente te Rot
terdam.
Me juffrouw Braat heeft ln deze gemeente
hare opleiding genoten aan een der Hoogere
Burger Scholen. Daarna was zij gedurende
een aantal jaren verpleegster in het St.
Elisabeth's Gasthuis alhier. Zij verwierf in
middels het diploma voor zieken- en kraam-
vrouwverpleging en werkte alhier ook eenigen
tijd als wijkverpleegster.
In den oorlog verrichtte zij ambulance-
werk voor Engeland en Duitschland.
Zij werd in Maart 1919 benoemd in hare
tegenwoordige betrekking in Rotterdam.
DE CULEMBORGSCHE
MOORDZAAK.
Processtukken tijdelijk
verdwenen.
PRESSIE OP DE WED. HAVEMAN
UITGEOEFEND?
Het Volk publiceerde over de Culemborgsche
moordzaak o.a. nog het volgende:
De beide verdedigers, die in de Culem-
borgsche moordzaak voor de onschuldig ver
dachten, Sweeris en Vrogee, zijn opgetreden,
mr. Roobol en Jhr. mr. van der Goes van
Naters, zijn op bepaalde oogenblikken tot de
ontstellende ontdekking gekomen, dat eon
aantal belangrijke processtukken in het dos
sier ontbraken.
O.a. waren bij de stukken niet te vinden
de proces-verbalen van dè bekentenis van
een nicht ddr Collé's dat zij een geldkistje
in bewaring had gehad en van een verkla
ring van zekeren Brey over het feit dat C.
v. d. Linden in dronkenschap togen Auke
Opdam had gezegd, dat die „er" ook bij
geweest zou zijn.
„Een hoogst belangrijke verklaring" is,
volgens het Volk, „die welke indertijd ge
relateerd is in een door den agent van politie
H. J. Vroege opgemaakt proces-verbaal. Dit
proces-verbaal betrof een gesprek, dat in
tegenwoordigheid van zekeren Willem Kreg-
ten en Jelle van Baayen is gevoerd, uit welk
gesprek zou zijn komen vast te staan, dat
Cornells van der Linden op den avond van
den moord op de Van Wiggens, den ex-
rechercheur Haveman en Auke Opdam over
de rivier de Lek had geroeid.
„Dit proces-verbaal van den agent Vroege
is, na de inzending aan den officier van
justitie, zoek geraakt. Het heeft althans zeer
geruimen tijd aan het officeele dossier ont
broken. Eerst eenigen tijd, nadat de moord
zaak voor het Arnhemsche hof was behan
deld en de» verdachten Sweeris en Vroege
waren vrijgesproken, is dit proces-verbaal
weder „gevonden", zoodat het zich thans
weder in het bezit der justitie bevindt.
„Er is nog een ander waardevol proces
stuk spoorloos verdwenen. Door mr. M. S.
Kalma te Assen, die destijds de raadsman
was van de weduwe Haveman bij haar po
gingen in het genot te worden gesteld van
weduwenpensioen, was op 4 September 1926
tot den rechter-commissaris Mr. Hofdijk,
een schrijven gericht.
De weduwe Haveman was toen kroonge
tuige in de Culemborgsche moordzaak (con
tra Sweeris en Vroege). In bedoelden brief
deed mr. Kalma den rechter-commissaris
mededeeling van zijn bevinding: „dat juf
frouw Haveman hem in zeer overspannen
toestand, geheel eigener beweging was komen
verklaren, dat zij telkens onjuiste verkla
ringen in de moorzaak had afgelegd en nog
aflegde, daartoe gedwongen door de haar
verhoorende rechercheurs en daarna door
den rechter-commissaris: dat zij deze ver
klaringen wilde herroepen, doch door dreige
menten gedwongen werd deze verklaringen
te geven en dat zij zich in een zoodanigen
toestand gevoelde, dat zij elke verklaring en
eiken zin, welke men van haar in die om
standigheden zou eischen, zou afleggen".
„Deze brief, d.d. 4 September 1923 ,was
een jaar later bij de behandeling van de
zaak tegen Sweeris en Vroege voor het ge
rechtshof te Arnhem in het dossier, zooals
dit den verdedigers vanwege het parket werd
terhand gesteld, niet aanwezig.
„Men moet zich eens indenken welk een
groote be teekenis de aanwezigheid ln het
dossier van dit processtuk voor de verdedigers
zou hebben gehad. Zij toch hebben zich alle
moeite gegeven om aan te toonen, dat de
verklaringen van mejuffrouw Haveman niet
op normale wijze tot stand waren gekomen.
„De brief van mr. Kalma, waarvan de ver
dedigers eerst maanden later ni. in ver
band met de meineed-procedure Collé's
wed. Haveman hoorden, zou voor hen
dus het belangrijkste processtuk zijn geweest.
„Van de drie eerstgenoemde feiten is in
dertijd door de verdedigers jhr. mr. Van der
Goes van Naters en mr. Roobol mededeeling
gedaan, zoowel aan den officier van justitie
te Tiel als aan den procureur-generaal te-
Arnhem, waarbij zij opheldering nopens dit
vreemde gebeuren hebben gevraagd- Een ver
klaring hiervan hebben de verdedigers wil
der nimmer ontvangen",
Het woord is aan
Herbert N. Casson
De verplichtingen van het burgerschap?
Ge kunt ze ontwijken zoo ge wenscht, maar
het resultaat is tenslotte Moskou,
ingezonden mededeelingen
Die wat spaart in der tijd
Vindt wat in den nood.
Aan allen, die met ons over
tuigd zijn van het groote nut
van het sparen, wordt gevraagd
hun invloed binnen eigen kring
te willen aanwenden om tot
spaarzaamheid op te wekken
EEN JARIGE.
(Op 1 November wordt de
oudste inwoonster van Neder
land, de weduwe Breseyn-Zuu-
ren, Hoogstraat Utrecht, 104
jaar).
Honderdvier jaar reeds te leven,
In dit aardsche tranendal,
Zie, dat is een zeer bijzonder,
Een vermeldenswaard geval;
Als ik met felicitaties,
Op haar feestdag tot haar kom,
Is 't met diep respect, verschuldigd,
Aan den hoogen ouderdom;
Hoeveel arbeid heeft zoo'n oudje,
In haar leven niet gedaan,
Hoeveel zorg en moeilijkheden,
In die jaren niet doorstaan;
Stil en trouw heeft zij haar krachten,
Aan haar kleinen kring gewijd,
Stellig bracht haar 't leven vreugden,
Maar ook ongetwijfeld strijd;
Ook van hen, wier aardsche streven.
Nimmer gaat naar roem en macht,
Van de stillen in den lande,
Vergt het leven moed en kracht;
Als ik daarom heel bescheiden,
Met dit rijmpje in de krant,
Hulde breng op haar verjaardag,
Aan de oudste vrouw in 't land,
Dan betuig 'k door haar mijn eerbied,
Voor haar moed, haar kracht, haar trouw,
Aan de moeder onzer volkskracht,
De bescheiden burgervrouw.
P. GASUS.
DE SCHNEIDER-CUP
RACES.
ENGELAND DOET NIET MEER MEE.
LONDEN, 20 Oct. (V.D.) Het ministerie
van luchtvaart maakt bekend, dat de Brit-
sche regeering in het vervolg niet meer zal
deelnemen aan de internationale wedstrij
den voor watervliegtuigen om den Schneider
Cup.
DE P. E. G. E. M.
HET REORGANISATIE-PLAN.
Nadat Haarlem besloten had zijn centrale
niet in de P-E-G.E.M. in te brengen, is
zooals onze lezers weten de P E.G.E.M- ge
deeltelijk uit elkaar gevallen. De combinatie
van de centrales van Haarlem, Amsterdam
en de provincie werken nu niet meer samen
wat de opwekking van den stroom betreft.
Er werd evenwel in beginsel door de be
langhebbenden besloten om de de P.E.G.E.M.
in beperkter vorm te laten bestaan. Haar
werkzaamheid zal voortaan bestaan in het
exploiteeren van kabels die indertijd voor
gezamenlijke rekening gelegd zijn en het
leveren van stroom aan de spoorwegen.
Het reorganisatieplan is thans ongeveer
gereed. Binnenkort zal daarover een voorstel
van Ged. Staten aan de Prov. Staten van
Noord-Holland yen j rijnen.
WALLSTREET.
Iets uit haar historie.
Mr. G. F. Baker, de nestor der New-Yorksche
bankiers, wiens persoonlijke verliezen ten
gevolge der geioeldige koersdaling in twee
dagen tijds ongeveer veertig niillioen gulden
bedroegen.
Het davert en dondert en dreunt cn giert
en gilt rondom Wallstreet. Vlakbij stroomt
het verkeer door Broadway, er onder razen
de subways, sirenes loeien en rook wolkt de
lucht in Maar Wallstreet zelf, smalle zij
straat als zij feitelijk is, kent niet de einde-
looze auto-ketens, weet niets van onder-
grondsche treinen die elders rommelend
langs de fundamenten snellen. In Wallstreet
schuiven slechts glanzende auto's en grauwe,
gepantserde cn sterk bewaakte cars waarin
schatten van de eenc kluis naar de andere
overgebracht worden.
Maar in Wallstreet klopt het hart van den
New-Yorkschen geldhandel met felle slagen,
het hart van de financieele wereld. „Wall
street hands all the money in the world"
zeggen de Amerikanen.
Zóó kent men Wallstreet, men ként no. 15,
de Beurs op den hoek met Broadstreet, die
heelemaal niet breed ls nu de torenhuizen
er de wolken zoeken en 't licht onderschep
pen, maar die breed was in de oogen der
goedige New-Yorkers uit ouden tijd toen het
stille grachtje er gedempt werd en de hou
ten huisjes met onderdeuren en groene lui
ken er wat beteuterd staarden naar die nu
heel breed geworden straat.
Petrus Stuyvesant, de norsche, strenge,
koppige gouverneur, de laatste Hollander die
hier het bewind voerde vóór Richard Ni-
cholls in 1664 zonder slag of stoot Nieuw-
Amsterdam en en-passant Nieuw Nederland
voor de Engelschen in bezit nam. die Petrus
Stuyvesant liet aande noordzijde van de
stad Nieuw-Amsterdam een wal opwerpen,
weinige minuten loopens van de Batterij
aan de zuidpunt van Manhattan. Maar de
stad groeide, zooals zij nog immer groeit, en
over de welige heuvels kwamen streets en
avenues met bioscopen en wolkenkrabbers,
met stations en kantoren en warenhuizen.
Doch waar de wal gelegen had en een straat
van Trinity Church naar de havenbuurten
voert bleef de naam bewaard, ontstond de
Walstraat: Wallstreet.
Dichtbij meerden op Hudson of East-River
de stoere, snelle schepen van zeeroovers. De
oude Hollanders schijnen met deze heeren al
danig te hebben gehandeld en de eerste New-
Yorkers deden het zeker. En door Wallstreet
stapten ze met pistolen in den gordel in
schilderachtige kleedij. In Wallstreet hadden
ze hun herbergen waar zwaar gedronken
werd, waar de dukaten over den vloer vlo
gen. waar ruwe lach schaterde.
Captain Kidd, de befaamde, de virtuose pi
raat trouwde met een rijke weduwe die in
Wallstreet woonde en zoo werd hij ,.a real
Wallstreet-man". Een collega van hem, nog
ruwer, nog stoutmoediger, was Morgan. Het
schijnt dat de eerste New-Yorksche geld
mannen rijk werden door het opkoopen van
den piratenbuit, dat wordt in oude kronieken
tenminste verkondigd. Maar deze Morgan was
toch geen voorvader van het bekendste ban
kiersgeslacht van onzen tijd, al heeft een der
Morgans ook enkele jaren geleden in een
Amerikaansch geestige bui zijn jacht zwart
laten schilderen en het „Corsair" gedoopt.
Op den hoek van Wallstreet en Nassau-
street is in de hall van een grauw, modern
gebouw een bruine steen gemetseld, een
steen uit de stoep van Federal Hall, de steen
waarop Washington stond in zijn fluweelen
pak met witte kousen en zwarte schoenen
met zilveren gespen, toen hij op 30 April 1789
als eerste president der Vereenigde Staten
den eed aflegde.
En even verder, in Broadstreet is nog steeds
de „Long Room" in ouden stijl, waar tien da
gen nadat de Engelschen in November 1783
van New-York waren weggetrokken. George
Washington van vier-en-veertig vrienden
officieren afscheid nam, nu de strijd ten
einde was.
Dat was in den romantischen ouden tijd.
Nu leeft Wallstreet van tien tot drie op
beursdagen, nu verdringen er zich de men-
schen bij honderden in de smalle straatkloof
onder beurstijd. Want 's avonds schuurt de
wind er een krantenpapier over leege trot
toirs en staan somber en donker de machtige
wolkenkrabbers er zij aan zij. Nu is Wall
street hard cn koud als dc dollar zelve.
Maar Ik wilde alleen iets vertellen van wat
de geschiedenis je zegt, als je slentert door
Wallstreet, door deze merkwaardige, be
roemde straat die van het oude slechts de
schoonc herinnering hield.
C. O. B,
POGING TOT ONTVOERING
VAN EEN MEISJE.
Dinsdagmiddag is in de omgeving van don
Lceuwarderweg te Groningen een poging
gedaan om een 10 a 11-jarig schoolgaand
meisje te ontvoeren. Een heer in een auto
vroeg aan hot meisje met hem mede te rij
den. Het kind cn haar vriendinnetjes, zeer
ontdaan, gilden luidkeels cn zetten het op
een loopen. De heer zette het meisje na,
greep het en duwde het in den auto. Een
agent van politie, gewaarschuwd door de
vriendinnetjes, heeft het meisje uit den auto
gehaald en proces-verbaal opgemaakt. De
kinderen waren zeer zenuwachtig, aldus de
Tel.
STOOMBOOT MET ACHT MAN
VERGAAN?
KOLBERG. 30 Oct, (V.D.) 26 Octobef
jj. heeft het stoomschip „Stolpmuende", uit
Stolpmuende, bevracht met stukgoederen cn
telegraafpalen, zee gekozen met bestem
ming naar Stettin. Sedert dien dag Ls van
het schip niets meer vernomen, baar do
reis anders maar 15 uur duurt neemt men
aan dat het met 8 koppen bemande vaartuig
ls vergaan.
HAARLEM, 31 October
De soos van Brittanje
„Men begint zich in Londen ernstig eri
met diepe bezorgdheid af te vragen of een
van de oudst gevestigde» Instellingen van
Engelsch maatschappelijk leven, dc club, do
soos van Brittanje, tot ondergang is ge
doemd. Zeker is dat deze instituten in hun
oorspronkelijke functie en bedoeling, als een
soort veste voor den man, meer en meer
aan den tijdgeest, die vrouwen in Korte
rokken stak cn haar vrije boenen cn zoo
veel andere vrijheid gaf. moeten offeren. De
meeste clubs in Londen zijn ad geen ontoe
gankelijk gebied meer voor do dames. Maar
zelfs deze concessie schijnt het leven van
vele clubs niet, te kunnen redden. Verschei
dene belangrijke clubs in lic»t West End zien
hun normaal ledental kwijnen en raken in
financieele moeilijkheden. Er zit niets anders
op dan dat men meer concessies doe*, het
geen bet eekent dat het oude karakt.v van
het clubleven („oud" in meer dan een op
zicht getuige de mausoleum-achtige atmos
feer van sommige clubvertrekken) geheel
verloren gaat. Een club. die zijn ledental
wil zien ve»,-groote 11, moet zorgen voor e n
eersteklas cocktail bar. een instelling waar
van het gezicht oude clubleden met ontzet
ting vervult. Zwembassins zijn ook gowenscht.
En „squash racquets courts" (voor een soort
muurtennis, graag door de Jongere generatie
met den Prins van Wales aan het hoofd,
beoefend om kwiek te blijven) worden ook
gevraagd.
Als een typisch symptoom van verval moet
worden beschouwd het feit dat de Navy and
Army Club zijn personeel aanzienlijk heeft
verminderd. Het voorbeeld is al door andere
clubs gevolgd. De „week end" gewoonte der
laatste jaren, de lust om aan het einde van
de week (en soms midden in de week) ergens
heen te gaan voor golf of voor e»,m auto
tocht houdt de jongere generatie ook uit do
clubs. Die zelfde generatie geeft tegenwoor
dig ook niet zelden de voorkeur aan de
restaurants waar het leven zoovee»! opge
wekter voortklotst en waartegen chibs moei
lijk kunnen concurreeren.
De clubs kunnen niet meer aanbieden dan
een leeskamer, een biljartzaal, een bar en
goed bereid voedsel. Intusschen ontstaat
langzamerhand een nieuw type club in het
West End, opgericht door „bright young
people", die goed floreeren. Maar in die ge
vallen is de inrichting cn de opvatting van
liet bestuur in overeenstemming met den
tijd. Het is er vroolijk. De zalen zijn opzich
tig van moderne decoratie en men danst er,
want vrouwen zijn even welkom aLs man
nen. En de Cityclubs, hoofdzakelijk eet-
clubs voor zakenmcnschen, instellingen
van jongeren datum dan de echte West End
clubs floreeren zuiver op utlliteitsgrondcn
maar doen ook afbreuk aan de clubs ln heb
West End, aangezien zakenlieden, die vaak
hoofdzakelijk lid waren van een club „up
west" om er te gaan lunchen nu in de City
club blijven."
Dit schrijft onze Londcnsche correspon
dent. Misschien meent u dat deze aangele
genheid voor ons in Holland van weinig be
lang is: dat het ons koud kan laten of do
Londensche clubs, gezamenlijk vormend, „do
soos van Brittanje", ten onder gaan. Maar
dat is niet zoo. Want de soos van Brittanje
was niet alleen de veste van de mannen,
maar ook het bolwerk van Britsch conser
vatisme, van eilanders-geest en zelfgenoeg
zaamheid. Dat kan ons niet onverschillig
laten in een tijd, waarin groeiend interna
tionalisme, groeiend wederzijdsch begrip rn
vertrouwen tusschen de volken ontstaan, cn
de hoop geven op een nieuwe, betere
wereldorde in de toekomst. Engeland's
„splendid isolation", afzijdigheid, zelfzucht,
onwil om mee te werken tot een grooten
nieuwen opbouw, zooals wij die nog zagen
onder de vorige regeering, met Lord Cushen-
dun als vertegenwoordiger in Genève, vond
altijd een machtigen steun in de clubs.
Ik heb ze jaren lang gekend, die Londcn
sche sociëteiten. Van een der grootste en
bekendste ben lk een paar jaar lid geweest.
Ik ken ze. Bolwerken van star conservatisme
het starre conservatisme dat je moet
vinden in een huis, waarin alleen mannen
wonen, waarin iedere verandering als ccq