LETTEREN EN KUNST
BIOSCOOP
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 14 DECEMBER 1929
cRDE BLAD
HET TOONEEL.
HET VEREENIGD TOONEEL.
„UITKOMST'.
EEN TRIOMF VOOR GEORGETTE
HAGEDOORN.
Georgette Hagendoorn.
Het was gisteren de avond van Georgette
Hagedoorn! Toen het doek na afloop der
voortreffelijke voorstelling van Uitkomst
nog eens omhoog ging, stond onze jeugdige
stadgenoote de „Benjamin" van Het Ver-
eenigd Tooneel tusschen een schat van
bloemen in het midden der artisten! Want
voor haar was de triomf van dezen avond.
Haar gold in de eerste plaats de ovatie, die
het enthousiaste publiek den spelenden
bracht. Georgette Hagedoorn heeft Uitkomst
in deze wederopvoering regelrecht naar het
succes gedragen.
Het spel van dit 17-jarig meisje ls voor
velen een openbaring geweest. Nauwelijks
4 jaar geleden debuteerde Georgette in onze
stad, al was dat debuut dan ook heel wat
bescheidener. Het was op het St. Nicolaas-
feest van de school van den heer Donker
sloot, dat zij leerlinge nog van die school
in Jan altijd Tevreden, het kinderstukje
van Cannegieter, de herbergierster speelde!
De kinderen vonden het prachtig en de oude
ren zeiden tegen elkander, dat er in dat
meisje „talent" stak. Daarna volgden de ja
ren van de tooneelschool en bij elke openbare
opvoering, die de leerlingen van de school in
onzen Stadsschouwburg gaven, trof zij ons
door haar prettig en doorvoeld spel. „Dat
Georgetje wordt goed-zeiden wij_niet_zon-
der chauvinistische voldoening. „Daar zal
hog 'eens een actrice uit groeien!"
Vlugger dan wij vermoed hebben, ls deze
voorspeiling in vervulling gegaan. In de
voorstelling van „Het Hoedje uit Florence"
gaf zij reeds zonder dat zij een woord te
zeggen had het rhythme van den bruilofts
stoet aan. Een figurant je nog, maar één, dat
onmiddellijk de aandacht door haar geestig,
kwikzilverachtig spel op zich concentreerde.
„Wie is dat meisje?" vroegen de menschen,
die haar niet kenden. Ieder zag het onmid
dellijk: dat was iets bijzonders! En de kri
tiek noemde voor het eerst haar naam.
Toen kreeg zij onverwachts vlug haar
kans! Anderen krijgen die dikwijls eerst na
jaren. Georgette Hagedoorn reeds na drie
maanden. Verkade droeg haar de rol van
Jantje op, het jongetje, dat dien prachtigen
droom vol fantasie van Heijermans droomt!
Voor Georgette een hachelijke taak! Aan
deze rol zit immers de herinnering vast van
het sublieme spel van Tilly Lus! Maar Geor
gette Hagedoorn is van het echte ras! Zij
heeft op slag de overwinning behaald en
Jantje zoo gespeeld, dat zij de vergelijking
met haar groote voorgangster in alle op
zichten kan doorstaan. Zóó veel zien de lei
ders van Het Vereenigd Tooneel in dit jonge
meisje, dat Johan de Meester haar onmiddel
lijk reeds voor 'n tweede belangrijke rol die
van Ariël in Shakespeare's De Storm, de rol,
welke bij Het Nieuw Neaerlandsch Tooneel
door niemand minder dan Magda Janssens
werd gespeeld, heeft uitgekozen. Onze har
telijke gelukwenschen aan onze jonge stad
genoote! Wij, Haarlemmers, verheugen ons
hartelijk over dit mooie succes en zullen haar
met meer dan gewone belangstelling in haar
carrière volgen.
Ik sprak van een openbaring en werkelijk,
dat was het! Verleden jaar was het Ciska
Kremer, thans Georgette Hagedoorn, die een
jongetje volmaakt speelde. En laten wij het
hier dadelijk mogen zeggen, dat Heyermans'
Jantje aan de actrice veel zwaarder eischen
stelt dan Merijntje, omdat de rol veel meer
spel verlangt. Want hier wordt niet alleen
gevraagd het kind te spelen, maar ook dat
kind weer te geven in de obsessie van een af
schuwelijken droom en in de benauwenis van
het sterven. En hoe voortreffelijk heeft
Georgette Hagedoorn dat .gedaan! Hoe zuiver
bleef zij de lieve, teere, zieke en toch geestige,
jolige jongen! Wanneer ik een opmerking zou
moeten maken, dan is het deze, dat het plat-
Amsterdamsch evenals van de meeste
acteurs en actrices van Het Vereenigd Tooneel
niet geheel „echt" klonk. Men hoorde te
dikwijls, dat het aangeleerd was, en zij viel
nu en dan er ook wel eens uit. Maar dat was
ook het eenige.
Wij zagën in dat zieke kind vooral wan
neer hij van zijn tocht naar het Vondelpark
terugkomt aldoor het gezonde, levendige
joch, dat hij geweest was, voordat hij om
aan den klabak te on'komen uit den boom
was gevallen en zijn ruggegraat had gebro
ken- Georgette Hagedoorn speelde de rol m
al '..aar nuances, prachtig uit. Hoe mooi wa>
dat'angstig kijken en luisteren, wanneer Jacob
den vrijer van Slen te lijf wil gaan, hoe
roerend Jantje's kinderlijke hulp zoeken bij
zijn moeder, als de benauwenis over hem
komt! Hoe nam de fantasie van den droom
haar mee, toen Jantje op den rug van den
zwaan zat om de sterren te plukken, hoe
expressief was toen dat gezichtje! Hoe bleef
zij er aldoor „in", ook in het tweede deel
van den droom! En aan het slot eerst de
Obsessie van den moord op den zwaan, wan
neer Jantje aan zijn st-oel zit vastgekluisterd
en daarna het sterven werd het spel waar
lijk subliem. Er zal wel niemand in de zaal
zijn geweest, dien Georgette Hagedoorn in
deze aldoor zuiver en daarom zoo ontroerend
gespeelde slotscène niet in het hart heeft ge
grepen.
En vergeten wij hierbij ook niet mevrouw
Chrispijn-Mulder te noemen. Mevrouw
Chrispijn was niet de vrouw van Thijs Banes
uit de kelderwoning, maar wel volkomen de
moeder en dat is de liefste en mooiste zij
de van deze rol. In het samenspel van Jantje
en zijn moeder werd door Georgette Hage
doorn en mevrouw Chrispijn het hoogste be
reikt.
Ik heb allen eerbied voor Verkade's regie ln
Heijermans' stuk, al was het duidelijk te
merken, dat de acteurs en actrices in den
Amsterdamschen kelder van Thijs Banes
minder thuis waren dan vroeger de collega's
van de Nederlandsche Tooneelvereeniging!
De leden van het Bouber-ensemble zijn over
tuigender, wanneer zij in den Jordaan zijn,
dan de dames en heeren van het Leidsche
Plein. De laatsten moesten bijna allen de
figuren maken; het bleef bij de meesten
spel! In Sien, de fabrieksmeid van Hetty
Beck en in Jacob van Johan Kaart, die
weer een zeer gelukkigen avond had hoe
beheerschte hij het tooneel in de „verkoo-
ping!" geloofden wij het meest. Een
prachtig figuurtje was ook de schoenlapper
van Frits van Dijk, die in zijn stille spel
met den diamant iets heel bijzonders gaf.
En een woord van hulde voor Verkade, die
onverwachts wegens ziekte van den heer
Flinck de rol van den bakker moest op
nemen en deze rol op suggestieve wijze
speelde.
Een moeilijk probleem in Uitkomst blijft
steeds de zwaan! Verkade heeft een geheel
nieuwe oplossing gevonden. Hij laat den
zwaan niet buiten het keldergat staan, maar
haalt het dier naar binnen, waar het met
Jantje rondloopt en praat als een kameraad.
En dat lijkt mij zeer goed gezien, want ook
voor ons werd dit zonderlinge dier nu de
zwaan uit Jantje's droom. Hans van Meerten,
die onder de veeren van dit dier stak, speel
de en sprak aldoor voortreffelijk, zoodat de
zwaan op heel gelukkige wijze aan dit
droomspel deelnam.
Wij hopen zeer, dat Uitkomst mag worden
gekozen zoowel voor een abonnements- als
voor een volksvoorstelling. De Haarlemmers
moeten in zoo groot mogelijken getale onze
jonge, talentvolle stadgenoote in dit prachti
ge stuk van Heijermans zien.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK.
CHRISTELIJKE ORATORIUM VEREENIG ING
THE MESSIAH.
Haast was het mij te laat geworden om
tot het einde te blijven. Om half elf begon
de pauze. Maar ik heb me toch laten over
halen om het slot af te wachten en ik heb
er geen spijt van gehad, al kwam dat slot nog
een- een dikke tien minuten later dan een
bestuurslid der C. O. V. mij voorgespiegeld
had. Hier tegenover staat dat in het derde
deel een paar bijzonder schitterende koor-
nummers voorkomen, en dat die zoo voor
treffelijk door het koor der C.O.V. gezongen
zijn, dat het een genot was om te hooren.
Vooral het slotkoor was indrukwekkend en
prachtig van sonoriteit. Doch ik zou aan diri
gent en koor te kort doen, als ik den indruk
wekte alsof de voorafgegane koornummers
dooreengenomen minder goed geslaagd zouden
zijn. Integendeel: op weinige plaatsen na was
het koor uitstekend. Zuiver, beschaafd en goed
gearticuleerd is er gezongen; de talrijke
figuraties klonken zoo duidelijk alsof een
goedgeschoold en machtig solokwartet zong.
Het koor heeft in „The Messiah" heel wat te
doen, en dat was Vrijdagavond maar goed ook,
want het koor stond van de uitvoerenden
bovenaan. Dan volgt de H.O.V. die, op een
paar kleine ongelukjes na zeer goed werk
•leverde; de heer De Vries, die de solotrompet
partij bij de bas-aria „The trumpet shall
sound" blies, kreeg een verdiend „open doekje"
Minder goed voldeed het viertal vocale so
listen, dat samen het „Gemengd Vocaal
Kwartet" vormt, en dan ook in de kleine
fragmenten die het gezamelijk te zingen
had, (Since by man came death, etc.) nog
het gunstigst voor den dag kwam, al bleek
de alt tegenover de anderen iets te zwak.
Individueel gaven de solisten weinig te hooren
dat blijvende goede indrukken naliet. De
sopraan, mevr. Mak van WaayDooremans
hebben we wel eens veel mooier gehoord aan
Vrijdagavond, t-oen timbre noch adcmbcheer-
sching te prijzen vielen.
Over de alt, mej. Jo Immink, zouden we zon
der voorbehoud goed 'kunnen berichten, in
dien zij niet een tekort aan kracht had ge
toond; stem en toonvorming zijn zeer te
prijzen. De tenor Th. de Vries heeft wel een
goede en beschaafde stem, maar zijn zang is
taai en vervelend als een stuk gummi en
een slechte preek. De bas Adr. Rijbroek is
beter, maar heeft de eigenaardigheid alle
tonen crescendo en diminuendo te zingen, iets
dergelijks als wat ik kort geleden bij een
vioolspeler opmerkte. Cembaliste en organist
vervulden hun taak naar behooren; maar
daar zij geen van beiden eigenlijke solopar
tijen hadden, vallen zij niet in de termen voor
bijzondere bespreking, temeer omdat, ik wegens
het gevorderde, gevoraerdere en aller gevor-
derdst-e uur kortheid betrachten moet.
Het Engelsch klonk zeker niet slechter dan
het gewoonlijk gebezigde Duitsch; men
moet echter in aanmerking nemen dat door
de za&lacoustiek veel van de uitspraak ver
vaagt.
Hoe kort ik ditmaal ook moet en wil zijn.
toch kan ik niet eindigen zonder den dirigent
George Robert een eeresaluut te brengen voor
wat hij vooral met zijn koor bereikt heef:. Er
is in het kort der C.O.V. de laatste jaren
niet numeriek, maar kwalitatief, een enorme
vooruitgang te constateeren en dat is wel
aan Robert's kunde als koorleider en -vormer
an aan zijn toewijding en ijver te danken
Daardoor had het koor het mooiste deel van
"en avond. En ik zag met genoegen dat hem
een krans en bloemen als hulde gebracht
werd.
Maar van de soli is mij ook één moment
bijgebleven, n.l. toen de bas zong: „Why do
nations so furiously rage together, and why
do the people imagine a vain thing?" Heef:
Handel met deze woorden den wereldoorlog
en Genève willen profeteeren?
KAREL DE JONG.
DE UITKIJK.
Joris Ivens' nieuwe film
„Regen".
LUXOR-THEATER.
Raimondo van Riel als
„De Zigeunerprimas"
Een uitmuntend programma wordt deze
week in het Luxor Theater vertoond, met als
glanspunt de film „De Zigeuner-primas",
bewerkt naar de operette van Emmerich Kal
man.
In dit nummer is het al vuur en levendig
heid wat vertoond wordt. De hoofdpersonen
zijn Zigeuners en als ze hun viool ter hand
nemen "worden deze menschen kunstenaars.
Zoo is hec ook met Dajo Belas, den Zigeuner-
primas. Deze is door zijn kunst schatrijk ge
worden, trekt zich terug naar zijn geboorte-
Diaais en heeft het plan zijn nichtje Ju-
ïischka te huwen. Deze rekening faalt echter
eenigszins, want Dajo heeft een zoon en
vóórdat de vader thuis is hebben de jongelui
kennis met elkaar gemaakt. Nu ontspint zich
een heele geschiedenis van geldgebrek, liefde
enkunst. De koning van Massilien heeft
namelijk geldgebrek, men wil een leening
bij Rothschild sluiten, maar dat gaat niet-
zoo gemakkelijk. Graaf Gaston een vriend
van Dajo, wil Dajo voor Rothschild laten
spelen. Dajo die ook een groot violist is, zal
dan spelen op het hoffeest, waar Rothschild
zal verschijnen. De jonge Belas speelt zóó
schitterend dat de geldmagnaat van gedach
ten verandert. Het einde van de geschiedenis
is dat- de jongelui elkaar vinden en dat
Dajo Belas alléén achterblijft. Zooals gezegd,
er wordt met het noodige enthousiasme ge
speeld.
Behalve voor spel en aankleeding verdient
ook de muzikale begeleiding een woord
van lof.
Vóór de pauze maakten we een uitgebreide
reis met de Murgtalbahn door het Zwarte
Woud en genoten weer van de schoone na-
tuurgezichten.
Voorts 2 komische 2-acters.
Het Journaal is niet het minst goede deel
van het programma. Er is veel moois in.
CINEMA PALACE.
Nog eens „Brodway Melody".
Alexander de Haas op het
tooneel.
Een reprise van een serie vertooningen
van „Broadway Melody". Over deze film, die
de vorige week al gerecenseerd werd, behoe
ven wij dus niets meer te zeggen-
Het bijprogramma is nieuw. Daarvan noe
men wij in de eerste plaats het intermezzo
op het tooneel. Dezen keer is het Alexander
de Haas, de uitstekende chansonnier-con
ferencier, die voor een alleraangenaamste af
wisseling op het film programma zorgt. Wij
waren reeds eerder in de gelegenheid om het
zeer bijzondere talent van dezen zanger
naar waarde te prijzen. Het zij hier echter
nog eens gezegd, dat- de Haas tot de aller-
besten behoort, die zich in deze soort der
zoogenaamde kleinkunst verdienstelijk
maken.
Een vers als: „Onze Moedertaal" heeft alle
kracht van de goede parodie en de vertol
king van de Haas is voortreffelijk. En welk
een bekoring gaat er uit van het eenvoudige
liedje op den eenvoudigen man, die zijn een
voudige vrouwnog steeds lief heeft!
Het „Journaal" bevat onder anderen een.
heel belangrijk gedeelte, gewijd aan het le
ven en den dbocl va ft Georges Clémenceau.
Tenslotte vermelden wij de zeer' dolle
klucht van den doedelzak en de boksmatch
waarin goede bekenden uit de Hollywoodschc
wereld der nonsense hun best doen om een
mal geval tot een goed einde te brengen.
REMBRANDT-THEATER.
Lya Mara in „Weenen danst weer".
„Weenen danst weer" is een oude bekende
van ons en heeft weer zijn publiek meege
sleept en in de Weensche sfeer gebracht. In
opgewekte stemming kan men deze film ette
lijke malen zien, zonder dat hij verveelt,
telkens ontdekken we nieuwe charmes. Lya
Mara kan zich hier uitleven als de tempera
mentvolle Fritzi. De zangnummers worden
verzorgd door de zangeres Hella. Alexander,
die met haar mooi geluid haar toehoorders
sterk wist te boeien, die haar dan ook har
telijk toejuichten. De wals van Joh. Strauss,
Wiener Blut-, wordt door het Rembrandt-
orkest onder leiding van N. Snoeck, met het
noodige vuur vertolkt.
„Eenvoudige menschen" is een film voor
eenvoudige menschen. Een leerrijke film is
..Palermo de schoone stad op het schoone
Sicilië. Het Rembrandt Journaal en Poly-
goon's Holl. Nieuws geven weer hun weke-
lijksche beelden.
Als verrassing en ter kennismaking met
de Sound film, zooals we die op de Groote
Markt te hooren zullen krijgen, gaf de direc
tie van Rembrandt-Theater aan het begin
van de tweede voorstelling „Madehen, mein
Madchen", gezongen door Richard Tauber.
Nog nooit hoorden we zoo mooi een geluids
film. Wanneer „the Singing Fool", die de
volgende week of daarna in Rembrandt gaat,
op dezelfde wijze wordt ten gehoore gebracht
dan kan èn directie èn publiek tevreden
zijn. De gehoorde weergave was bijna vol
maakt.
N.V. HANDELSVEREENIGING
„AMSTERDAM".
AMSTERDAM, 13 Dec. (V-D.) In de
heden gehouden buitengewone algemeene
vergadering van aandeelhouders werd het
aantal leden van den Raad van Commissa
rissen met ingang van 1 Januari 1930 be
paald op 7 en werd met ingang van denzelf
den datum tot 7den commissaris benoemd
de heer Mr. L- J. A- Trip, oud-president der
Javasche Bank. te den Haag.
Aan de vergadering werd medegedeeld, dat
het Bestuur heeft besloten per 2 Januari as.
op rekening van het dividend over het jaar
1929 een interim-dividend betaalbaar te
stellen van 15?».
DE „BEROOVING" OP HET
KONINGSPLEIN.
Inzake de vermissing van een tasdh in
houdende bankbiljetten voor een bedrag van
f 65.000 en eenige. chèques ter waarde van
f 5000 is nog geen nieuws bij de Amsterdam-
sche politie binnengekomen, meldt de Tel.
Op den oproep van den commissaris van het
bureau Singel, waarin gevraagd wordt of
iemand gezien heeft, dat de jongen de tasc'n
op den hoek van het Spui en het Singel
aan een man overgaf, heeft zicli niemand
aangemeld.
Een beeld uit de nieuwe film van, Joris Ivens: „Regen".
In De Uitkijk, het Amsterdamsche theater
voor de avant-garde-film heeft „La Passion
de Jeanne d' Are" vier weken gedraaid en
de hier ter stede bekende film „Gras" die op
het tweede programma werd „ingezet", wordt
nog een week geprolongeerd. Waardoor het
bestaansrecht van dit theater naast de an
dere bioscopen dus ten deele reeds aange
toond is, alleen zal nog moeten blijken of
de directie steeds geschikte films zal kunnen
krijgen en of de toeloop van publiek zoo groot
zal blijven als de eerste weken het geval
was.
Zooals men weet geeft de Amsterdamsche
Filmliga in De Uitkijk haar voorstellingen
en gisterenavond werd daar voor de leden
oa. de eerste vertooning gegeven van Joris
Ivens' nieuwe film „Regen".
Kunt ge u een typischer Hollandsch ge
geven indenken voor een film alsregen?
Is het niet een geweldige taak om van zoo
iets naargeestigs, zeurderigs, grauws als
regen een boeiende film te maken?
Ivens. de jonge cineast heeft gefilmd met
zijn kleine camera onder een groote para
plu terwijl de regen neerplensde en M. H. K.
Franken voerde de regie, niet op de gebrui
kelijke wijze door leiding te geven bij het
opnemen, doch door het. samenstellen van
tallooze reeksen van beelden tot één geheel
te leiden.
Zoo komt het. dat we Ivens* persoonlijk
heid in de montage soms missen, doch we
herkennen zijn buitengewoon mooien en
scherpen, niet- zelden geestigen kijk op zijn
onderwerp, zijn thans foto-technisch vol
maakte werk.
Na te vertellen ls deze film totaal niet
Zij werd opgebouwd uit: zon, wolken, krin
getjes in 't water, glimmend asfalt, lekkende
goten, regenstriemen tegen de ruiten, op
klarende lucht, lichte wolken, zon.
Dat is meteen de inhoud, het verhaaltje.
Wonderlijk mooi heeft Ivens alles gezien,
gefilmd. Koe zuiver van beeldverdeeling zijn
vele van de korte scènes, hoe raak heeft- hij
zijn fragmenten niet gekozen: scherpe re
flecties van huizen langs een achtergracht
de straten, gezien door de beslagen ruiten
van een tram, van een auto waarlangs de
wLsscher regelmatig heen en weer beweegt,
een zeulende moe met kinderwagen weer
spiegeld in het asfalt, menschen die op trams
staan te wachten, een klapperend stuk
waschgoed in den wind als <ie bui opkom;.
En hoe teer zijn die beelden, genomen door
een raam waarop de regen streepjes trekt of
bobbeltjes plast.
Over deze film, die slechts Impressies geeft
en die door de montage van al die beelden
tot een absolute eenheid werd, kan men
slechts enkele indrukken schrijven. Maar zij
is mooi, zij boeit.
Heel knap werk hebben de twee jonge
cineasten Ivens en Franken geleverd, naast
het prachtige fragment „„Heien" behoort
„Regen" tot Ivens' beste producten. En het
is wel verblijdend dat deze karakteristiek
Hollandsche film binnenkort in Parijs en
Moskou vertoond zal worden en ook dat
..Regen" op het programma van verschillende
Nederlandsche bioscopen gezet zal worden.
Want daar moet het heen. films als deze
mogen niet blijven voor een uiteraard be
perkt publiek als leden der Liga of bezoekers
van „De Uitkijk".
C. G. B.
DE SCHOOLARTSEN EN HET
PLATTELAND.
HULP DER PROVINCIE.
In de commissie uit de Prov. Staten van
Noord-Holland die rapporteerde over het
voorstel van Gcd. Staten om van provincie-
wege de schoolartsendiensten voor het plat
teland tc organIseeren, is gevraagd of er
geen districten gevormd dienen tc worden,
waarin 3 of 4 schoolartsen werken, opdat zij
bij elkander steun vinden? Verder werd op
gemerkt, dat deze dienst niet voldoende zal
zijn, zoolang de kleuter- en tuberculose-
verzorging er niet bij betrokken worden.
De financieele grondslag van het voor
stel werd door een lid zeer zwak genoemd.
Van Rijks- en gemeentelijke subsidiën staat
nog niets vast. Zullen de kleine gemeenten
iets doen? Er dient een betere financieele
grondslag te komen. De Provincie moet 50
pet. van de kosten dragen. De voorgestelde
regeling is onbillijk tegenover de gemeenten
met bestaande diensten. Thans wordt een
premie gesteld op de nalatigheid.
Er dient verband te komen tusschen dezen
dienst en bestaande gezondheidsdiensten.
Een schoolarts moet een schoolverpleegster
naast zich hebben. Indien afwijkingen bij de
kinderen worden opgespoord, moet de school
arts zich tot anderen kunnen wenden om in
de afwijking te voorzien.
Een lid zag het aantal te controleeren
kinderen niet gaarne boven de 6000 per
schoolarts.
Een ander lid vraagt: Hoe zal het gaan
wanneer gemeenten niet willen medewerken
ln bepaalde kringen? Hoe staat- men tegen
over de besturen van bijzondere scholen?
Zullen de ouders er genoegen mede nemen,
ook wanneer de schoolbesturen met de rege
ling instemmen? Zullen cr geen groote be
zwaren komen, wanneer de plaatselijke gc-
neesheeren gepasseerd worden? De bedoeling
is toch geen andere dan dat de schoolarts
arvïseert?
Door een ander lid werd opgemerkt:
Verdient het geen overweging het den
kleinen plattelandsgemeenten wat gemak
kelijker te maken door de regeling te doen
zijn: de gemeenten 1/3, de Provincie 13 en
het Rijk 1/3?
Het in de commissie aanwezige lid van Ge
deputeerde Staten zegt, dat dit voorstel is
de vrucht van een langjarige overweging.
Geleidelijk gaat op dit terrein zich dan een
begin van organisatie vormen.
In wezen moeten we hebben een Gezond
heidsdienst. waarvan de schoolartsendienst
een onderdeel uitmaakt. Dat het school
artsen-instituut, eenmaal zelfstandig opge
zet, niet gemakkelijk hierin onder te bren
gen zal zijn, heeft dc praktijk in bepaalde
steden reeds bewezen.
We beginnen aan den verkeerden kant,
maar wanneer de Provinciale Staten willen,
dat er in deze iets gebeurt, dan moet het op
deze wijze. Wij kunnen de gemeenten niet
dadelijk tot gezondheidsdiensten brengen. De
algemeene gedachte is: begin nu maar eerst
met de schoolartsen, dan groeit de rest wel.
Het tlians voorgestelde is geen premie op
dc nalatigheid, maar het helpen van on-
machtigen. 78 plattelands-gemeenten staan
in belastingdruk hooger dan Amsterdam en
Haarlem.
PROF. Dro. J. JESWIET OVER SUIKERRIET
OP NIEUW GUINEA.
Prof. dr. J. Jeswiet heeft Vrijdagavond voor
de in zoo grooten getale opgekomen leden
van de Nederlandsche Natuur Historische
vereeniging dat de foyer van het Rembrandt
Theater te klein bleek om ze allen te bergen,
een buitengewoon belangwekkende lezing ge
houden over zijn reis door Engelsch Nieuw
Guinea. De voorzitter mr. J -D. van der Plaats
Stelde prof. Jeswiet voor als een oud-stadge
noot niet alleen, maar tevens als oprichter
der afdeeling, dien het dus bijzonder plezier
moet hebben gedaan te kunnen constateeren
hoe zijn peeteklnd groeit en bloeit.
Prof. Jeswiet heeft daarna op onderhou
dende wijze, vrij van alle universitaire droog
heid, doch in een voordracht die tevens den
stempel droeg van de hoogc wetenschappelij
ke begaafdheid van den spreker, verteld van
zijn onderzoekingen. Het. dool daarvan was
hot bestudeeren van het suikerriet, dat op
Nieuw Guinea overvloedig aanwezig is. Do
expeditie werd uitgerust op initiatief van de
Amerikaansche regeering. die cr voordeel in
zag voor dc suikerrietculturcs in do Zuide
lijke Staten. Doch toen prof. Jeswiet uitgc-
noodigd werd om mee te gaan stelde hij tot
voorwaarde, dat dc resultaten tevens ten
goede zouden komen aan de Javasche sui
kerindustrie. En de Amerikanen antwoord
den met het royale aanbod: „Wij hebben uw
geld niet noodig, wij vragen alleen uw be
langstelling".
De heele expeditie Is per watervliegtuig on
dernomen onder de uitmuntend goede be
sturing van den vlieger-mecanicien R. K.
Peck, expeditiereizigcr bij uitnemendheid. De
directeur van de Cclotexfabrick die, omdat
suikcrrietvezel zijn grondstof ls ten zeerste
van de suikerrietcultuur afhankelijk is,
stelde het vliegtuig ter beschikking.
Met twee Amcrlkaansche professoren, een
phyto-pat-holoog en een entomoloog heeft
prof. Jeswiet de reis gemaakt.
Hij vond in het schier onontdekte gebied
van Nieuw Guinea zes variëteiten van sui
kerriet, in totaal bracht hij die ook dc gc-
heele Australische suikerrietcultuur bezich
tigde 170 vormen van het riet mee, voorts
1000 bladen herbaria, en een rijke verzame
ling schelpen, gesteenten, grondsoorten en
gebruiksvoorwerpen van dc stammen, bene
vens 500 foto's.
Van welke Papoea's hij dit alles verwierf,
hoe deze kanibalenstammen uiterlijk alle ten
zeerste verschillen, hoe zij de cultures meest
verwaarloozen, doch cr in enkele gevallen
ook wel zorg aan besteden, hoe rij zich rij
kelijk tooien en hoe zij primitief wonen, dit
alles liet prof. Jeswiet ln een uitgebreide zeer
fraaie door hem zelf vervaardigde collectie
lichtbeelden ten duidelijkste zien.
En de leerrijke toelichting, die hij daarop
gaf kenmerkte zich door een amusante gees
tigheid en een uit groot enthousiasme ge
boren opgewektheid.
Mr. Van der Plaats dankte hem onder veel
bijvalsbetuigingen voor het gegevenc.
HET PROVINCIAAL PERSONEEL
DE VACANTIETOESLAG.
De commissie in de Prov. Staten van
Noord-Holland die het voorstel van Gcd.
Staten om den v3cantletoeslag ongewijzigd
te handhaven onderzoekt, kon niet tot een
meerderheid komen. Sommige leden voelden
er voor om den vacantletoeslag van 20 op
35 te brengen. Anderen betoogden, dat zij
voor ongehuwden die 1509 verdienen een
toeslag van f 20 voldoende vonden. Ook gin
gen er stemmen op om voor kinderen onder
de 17 jaar op den vacantletoeslag nog een
bijslag te geven van 3.
Algemeen werd ln de commissie betreurd,
dat het Georganiseerd Overleg van het pro
vinciaal personeel inzake 1en vacantletoeslag
niet tot eenstemmigheid Is kunnen komen.
Het gevolg is dus. dat de Prov. Staten zelf
standig zullen moeten beslissen.
SPREEKUUR VAN DEN WETHOUDER VAN
ONDERWIJS.
De heer W. Roodenburg, Wethouder van
Onderwijs, ls verhinderd a-s. Maandag zijn
gewone spreekuur te houden.
