Het woord is aan
47e Jaargang No. 14262
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 18 December 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN, J. C. PEEREBOOM ER P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.275$, met GeïBastreerd Zondagsblad f032
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd ia (kom der
gemeente) 3-57*4. Franco per post door Nederland 3.87*4. Losse nummers
ƒ0.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 0,57*4, franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Baitenspaarne 12
Telefoon No».: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Poet giro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—3 regels ƒ1.75. elke regel meer f 0-35. Reclan-.ee
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 1—4 regel» 0.6(^
eflce regel meer /0.1A bniten Arrond. dubbele prijs. Onxe Groentje# (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 025. elke regel meer 0.10. nitsl. i contant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies ▼an Hand, Voet ol Oog i 400.-, Daim 1 250.». Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.
EERSTE BLAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN
Uw wasch komt nooit droog
wanneer U geen praktisch Amerikaansch Droogrek
koopt. De Klompen Centrale beeft ze in alle mode len
SCHADEVERGOEDING AAN
TEUNISSEN EN KLUNDER.
HET GEVRAAGDE GEDEELTELIJK
TOEGEWEZEN.
Het Ainisterdamsche Gerechtshof heeft
dezer dagen een beslissing genomen over de
verzoekschriften van de beide hoofdperso
nen uit de zaak Giessen-Nieuwkerk J. Teu-
nissen en J. C. Klunder, inzake de aan hen te
yerleenen schadevergoeding.
Het Hof besloot een aantal der gevraagde
iposten te moeten verminderen en achtte
geen termen aanwezig het gevraagde we
gens de moreele schade toe te kennen.
Naar Mr. Roobol mededeelde was het Hof
voorts de meening toegedaan, dat de voide-
ringen van de advocaten Mrs. Van Meerten,
■de Vrieze, Roobol en de Hollander niet in
overeenstemming zijn met stand en fortuin
yan de verdachten.
Het Volk meldt nog:
Het Hof heeft aan de beide onschuldig-
veroordeelden toegewezen een bedrag, over
eenstemmende met het door hen gederfde
loon gedurende de 4 1/2 jaar, welke zij in de
gevangenis hebben doorgebracht, onder af
trek van de kosten daaraan verbonden („lo-
geerkosten")Een schadevergoeding, ge
vraagd door den heer Klunder voor het slech
ter worden van zijn gezichtsvermogen, werd
afgewezen, als zijnde niet bewezen. Een
soortgelijke vergoeding aan den heer Teunis-
sen voor lichamelijke verzwakking, voorna
melijk bij het loopen, werd gedeeltelijk toe
gewezen.
Voorts werd toegewezen een bedrag over
eenstemmende met ongeveer 2/3 der werke
lijk gemaakte kosten voor het leveren van
het bewijs hunner onschuld. Een vergoeding
voor het leed en de moreele schade werd niet
toegekend, daar de wet, volgens het oordeel
van het Hof. hierin niet voorziet.
DE WERKEN AAN DE HOOI-
MARKT.
HET WORDT EEN FLINKE
VERKEERSWEG.
Openbare Werken Is thans bezig met het
uitvoeren van de bestratingswerken aan de
Hooimarkt. Pe bestaande rijweg wordt met
ongeveer 3 Meter verbreed en daardoor ge
bracht op 10 Meter. Het tegeltrottoir aan den
Westkant blijft, maar aan de Spaarnezijde
wordt naast den rijweg een verhoogd trot
toir gelegd van ongeveer 8 Meter breed-
Daarin zijn boomen geplant, terwijl breede
openingen verbinding geven van rijweg naar
de zes Meter breede strook langs het water
die bestemd blijft als loswal.
MAN IN ROTTERDAM DOOD
GESTOKEN.
DE .DADER GEARRESTEERD.
Vannacht om kwart over één is de 56-jarige
W. D. Timmermans op den Coolsingcl te Rot
terdam voor het postkantoor door een jon
gen man neergestoken. De dader is gearres
teerd. Het slachtoffer werd naar het zieken
huis op den Coolsingel overgebracht, waar
hij bij aankomst bleek te zijn overleden.
EEN TEKORT VAN 150.000.
Bij een Amsterdamsch commis-
sïonnair in geslepen diamant.
Naar het Volk verneemt, is een belangrijk
tekort ontdekt bij de firma M- P-, Amster-
damsch commissionnair in geslepen diamant.
Het tekort zou een bedrag beloopen van
150-000, dat ten laste Komt van een viertal
Amsterdamsche firma's. Ook de erfgenamen
van P.'s gewezen compagnon, die enkele
maanden geleden is overleden, zullen waar
schijnlijk de dupe zijn.
BOKSEN.
PRIMO CARNERA SLAAT
DIENER.
In Albert-Hall te Londen had Dinsdag
avond de bokswedstrijd plaats tusschen den
reus Primo Camera en den Duitsc'nen kam
pioen Diener. In de zesde ronde plaatste Car
nera een harden slag op Diener's kin, die
Diener de nederlaag bracht. Kort hierna
brak de scheidsrechter den strijd af en ver
klaarde Carnera tot overwinnaar.
ERNSTIG ONGELUK TE
GOUWSLUIS.
JONGE VROUW ONDER DEN TREIN.
Op het station Gouwsluis van de spoorlijn
UithoornAlfen a. d. Rijn is gisteravond de
26-jarige onderwijzeres, mej. M. de Moor.
woonachtig te Amsterdam, toen zij met- haar
verloofde op den reeds in beweging zijnden
trein wilde springen, uitgegleden en tus
schen de wielen gevallen. Beide beenen wer
den haar afgereden. Het slachtoffer is te
Alphen verbonden en in zorgwekkenden toe
stand naar het Academisch ziekenhuis te
Leiden vervoerd, meldt de N. R. C.
ERNSTIGE ONTPLOFFING IN DE
VEREENIGDE STATEN.
65 Mijnwerkers ingesloten.
1230 M. ONDER DEN GROND.
NEW YORK. 17 Dec. (VD.) Dooi* een
geweldige ontploffing van mijngas, werden in
een kolenmijn bij Mac Allister (Oklamoma)
65 mijnwerkers op 1230 meter onder den
grond ingesloten. De uitgangen zijn versperd-
Het reddingswerk is in vollen gang. Tot nu
toe werden een doode en twee gewonden ge
borgen. De hoop de anderen te kunnen red
den is gering.
MISLUKTE AANSLAG IN
BERLIJN.
OVERVAL IN F.FN JUWELIERS
WINKEL.
BERLIJN, 17 Dec. (V-D.) In den goud
standpunt ten opzichte van de Personeels-
en Co. werd hedenmiddag een roofoverval
gedaan. Er verschenen twee jongelui, die zich
uitgaven voor beambten der crimineele politie
en de in den winkel aanwezige dames, de
echtgenoote van den eigenaar en haai- nicht,
sommeerden enkele zoogenaamde van heiing-
afkomstige artikelen te toonen. Eensklaps
sloegen zij mevrouw Piltz tegen den grond
en bedreigden haar nicht die evenwel vol
doende tegenwoordigheid van geest bezat zich
los te rukken, de vlucht te nemen en om
hulp te roepen. Terwijl het een der indrin
gers mocht gelukken te ontsnappen, werd de
ander die een revolver in de hand hield door
voorbijgangers overweldigd. Hij werd aan de
politie overgeleverd.
Een kiikie tn de aerechtszaal te Szolnok maar de Bongaarsche gi/tmengsters terecht ston-
ien De ho^n tmkaweri ter dood veroordeeld. Drie andere vroumen noorden
^slaw tZhthJetrat tegen zich ehenen m0™ 5"-
zanne Tazckas. Hier. toerden. vergiftigde mgemaaktc vruchten oewaara.
EEN WEG MET EEN MIDDEN
TROTTOIR IS ééN WEG.
UITSPRAAK VAN DEN KANTON
RECHTER TE HAARLEM.
Hedenmorgen heeft de kantonrechter te
Haarlem, mr. P. H. F. Bijll de Vroe schrifte
lijk vonnis gewezen in de zaak van den heer
Th- H. M- van Swieten. hoofdredacteur van
het weekblad „De Auto" te Heemstede, die
in principe uitgemaakt- wenschte te zien of
een straat waarin een middentrottoir aan
wezig is als één weg beschouwd wordt of
ieder der wegbanen als een weg afzonderlijk,
die in twee richtingen berijdbaar is.
De heer Van Swieten die het laatste stand
punt innam had zich op den Kleverparkweg
te Haarlem laten bekeuren en 14 dagen ge
leden diende de zaak voor het Kantonge
recht. De eisch was 0-50 boete of 1 dag
hechtenis.
De Kantonrechter zeide in zijn vonnis den
Kleverparkweg te beschouwen als één weg,
welks karakter niet gewijzigd wordt door de
aanwezigheid van een middentrottoir of
vluchtheuvel. Dit standpunt acht hij niet in
strijd met de definitie in de Motor- en Rij-
wiehvet van een weg gegeven. Wegens over
treding van artikel 6 van de Motor- en Rij-
wielwet, het zonder noodzaak links rijden ls
verdachte dus strafbaar, doch omdat het een
principleele uitspraak gold werd hij veroor
deeld tot de minimum-boete, 0-50 of 1 da"
hechtenis.
Verdachte, vertegenwoordigd door diens
raadsman, mr. R. N. van Essen, rechtskundig
adviseur van de K-NJLC. te Amsterdam zal
naar te venvachten ls van dit vonnis in hoo-
ger beroep gaan, bij de Arrondissc-me.its-
Reehtbank te Haarlem.
EEN BAKFIETS GESTOLEN.
De rijwieldie ven in Haarlem worden steeds
brutaler.
Het. politierapport meldt meestal eiken dag
diefstal van één of meer rijwielen. Vermoe
delijk betreft liet hier dezelfde bende, die
op deze wijze voo: een ..broodwlnninkje"
tracht te zorgen.
Meestal worden gewone rijwielen (natuur
lijk geen oude afgereden karrtejes) gestolen.
Die worden dan gewoonlijk meteen door het
verwisselen van onderdeden, bijvoorbeeld een
ander stuur of zadel, onherkenbaar gemaakt
waardoor het feit verklaard wordt, dat deze
fietsen bijna nooit terug gevonden kun
nen worden.
Maar nu is er voor de variatie eens een
bakfiets gestolen en die is blijkbaar niet van
gedaante veranderd. Met het gevolg, <lat die
wél terug, gevonden is en wel op een heel
merkwaardige manier.
Bij de politie was aangifte gedaan, dat de
vorige week Donderdag, ten nadeele van den
koopman C, L. een bakfiets was gestolen en
nog wel een met een hoeveelheid boter en
worst in den bak!
De benadeelde za! zich wellicht reeds, zij
het ook tegen wil en dank, met zijn verlies
getroost hebben, of in ieder geval hebben
gedacht, zijn wagentje nooit meer te zien.
Doch dit liep nu eens anders uit!
Hij liep Dinsdagmiddag door de Bartel-
jorisstraat en wie schetst zijn verwonde
ring en blijde verrassing! zag daar een
ander op zijn bakfiets rijden!
Dat kon natuurlijk niet. getolereerd wor
den!
De koopman liep den dief na en bulderde
hem toe:
„Hé. stap-es af! Hoe kom je aan die bak
fiets!"
„Die heb ik gekocht!", antwoordde de aan
gehoudene brutaalweg.
L. wist echter wel beter.
„Ga-'es even mee naar het politiebureau",
aldus noodigde hU hem uit. „dan zullen we
dat zaakje wel eens uitzoeken!"
Getweeën gingen ze toen het was ge
lukkig niet ver naar het bureau in dc
Smed est raat.
Ook hier werd de rol van den grooten on
bekende voortgezet.
„Die bakfiets heb ik bij me om te ver-
koopen voor A. T.'\ zei hij tegen den inspec
teur.
Deze geloofde daar natuurlijk niets van.
HU liet dien T. naar het bureau brengen
Ook deze wist van den prins geen kwaad
en zei met het onschuldigste gezicht van
dc wereld:
„Ik heb die wagen op 12 December in een
café aan den Koudenhorn van drie onbe
kende personen gekocht
Ten bewüze daarvan liet hij zelfs een ver
zegelde kwitantie zien!
De politie maakte toen aan al die leugens
een einde en stelde ten huize van den in de
Barteljorisstraat gesnapten man, G. B. ge
naamd, een onderzoek in en daar vond zij
nog een gedeelte van de boter (eigenlijk was
margarine), die in den gestolen bak had ge
zeten!
De politie zet nu natuurlijk het onderzoek
ijverig voort.
LANGE AFSTANDSRECORD
DOOR COSTES GEBROKEN.
MARSEILLES, 17 Dec. (V.D) De Fran-
sc'ne vlieger Costesc landde op het vliegveid
Istrls om 13 uur 24 m. na 5060 mijlen'te
hebben gevlogen in den rijd van 54 uren en
40 minuten. Hiermede heeft liU het lange
afstandsrecord voor rondvluchten vcrbeteici
met 260 mijlen.
Mirabeau
De jonge Robespierre zal het ver brengen,
icant hij gelooft zelf ieder woord dat hij zegt.
HAARLEM, 18 December
Een Onthulling.
Een van de bekendste Engelsche legeraan
voerders tijdens den grooten oorlog was de
generaal Sir Ian Hamilton. HU voerde o.a.
het bevel over het Engelsche expedltieleger
in de lange en hopelooze Gallipoli-affaire.
BU de onthulling van een oorlogsg>ienk-
teeken heeft deze nuchtere Schot nu oen rede
gehouden, waarin hU een belangrijke bU-
drage heeft geleverd voor de anti-oorlogs-
actie. Niet door te zwetsen in sabelzwaaiers-
trant. of met een ouden tegenstander eens
nrettig te drinken op den ..grootsten rijd uit
hun leven", zooals de generaals Smuts en
Von Lettow-Vorbeck. Neen. Sir Ian heeft- zich
ooenlUk in de gelederen der oorlocsbestrUders
geschaard, door het geheime gekonkel met
müitaire verdragen openlyk te erkennen.
Hij zei ronduit:
„dat de Britsche staatslieden den oor
log met een woord zouden hebben kun
nen teeenhouden wanneer zU niet op
noodlottige wüze gebonden waren ge
weest door die militaire en maritieme
besprekingen, welke in den loon der ja
ren waren gevoerd, in het geheim, achter
den rug van het parlement en het vo'.k
om, soms zelfs achter den rug om van
sommige leden van het kabinet, Acht jaar
lang waren die militaire besprekingen
gaande geweest en vier maanden lang
die maritieme besprekingen. Die bespre
kingen werden door een handjevol men-
schen nauwgezet gebezigd om de handen
der regeering te binden, teneinde te be
letten dat zU op het laatste ooaenbMk
zeide zooals zij had moeten kunnen
zeggen „wie het eerst mobiliseert,
moet in de eerste r>laats met Engeland
rekening houden". Toen de vrede op het
uiterste lag, heeft de Britsche minister
van buitenlandsche zaken inderdaad ge
poogd die kaart uit te spelen, maar hij
faalde omdat de geallieerde mogendhe
den wisten dat Engeland zich door de
militaire besnrekinven op zlin eer ver
bonden had te vechten als zU vochten".
Deze rede van Sir Ian komt u ongetwijfeld
bekend voor want in een heele reeks artike
len in den aanvang van dit jaar heb ik pre
cies hetzelfde betoogd. Op deze wUze wor
den oorlogen voorbereid, in geheime onder
onsjes. ondanks het parlementaire stelsel,
ondanks de democratische wetgeving. Zelfs
achter de ruggen van ministers om! Toen
tijdens de Utrechtsche documenter.-affalre
de Beleische oud-ministers Vandervelde, An-
seele. Wouters en Huysmans bU monde van
den laatste verklaarden, dat er geen geheime
overeenkomsten gemaakt konden ziin, want
zij waren toen aan het bewind en zU wisten
er toch niets van, heb ik de meening geuit
dat dit argument waardeloos was. Natuurhik
zou men hen er buiten hebben gehouden. LU
waren immers erkende tegenstanders!
Welnu, hier hebt u een insider, een der
voornaamste Engelsche legeraanvoerders, die
deze redeneering bevestigt. „Achter den rug
van sommige leden van het kabinet om!"
Precies. Dat is dus in Engeland gebeurd, vóór
1914, jaren lang. buiten medeweten van libe
rale ministers, die blikbaar een andere op
vatting huldigden van de taak eener demo
cratische regeering en van de bevoegdheden
van het oudste parlement in Europa, dan de
generaals en admiraals die geheime afspra
ken maakten! En tenslotte kon de minister
van Buitenlandsche Zaken, Sir Edward Grey,
er niet uit komen omdat „Engeland zich op
zün eer verbonden had te vechten
Engeland? Neen. een kleine kongsie van
lieden, wier bevoegdheden als zoodanig door
geen enkele wet erkend werden. Engcland's
eer? Neen, de eer van die enkelingen om hun
woord na te komen, hun woord tegenover
enkelingen van een andere natie, dat dus
zwaarder woog dan hun plicht om de wettc-
lUke overheid van hun land in hun daden te
kennen. Een wonderlyke begripsverwarring,
een allerzonderlingste opvatting van pa-
triotisrae! Maar een feit niettemin.
Ec-nige maanden geleden heeft de wereld
zich verontwaardigd over de onthullingen
betreffende den Amerikaan Shearer, die be
taald was om de vloot-ontwapeningsconfc-
rentie in Genève in de war tc sturen, en
blUkbaar volkomen geslaagd was in dc uit
voering van zUn opdracht. Ook dat geval gaf
een duidelyke bevestiging van hetgeen ik
betoogd bad, en het bewees bovendien, dat
de methodes van voor 1914 volstrekt niet zUn
opgegeven. Het „geheime instrument" werkt
nog steeds. In vredesrijd rust het ergens in
de diepten van archieven, heeft geen vnkele
sanctie, is niet door eenige regeering aan
vaard. Iaat staan door een parlement gera
tificeerd. en zou door eenvoudige publicatie
onmidaelUjk krachteloos worden.
Maar als het oorlogsgevaar, tn het geheim
aangestookt, eenmaal acuut wordt, als ze
nuwachtige ministers en opgewonden parle
menten het hoofd kwUt raken en in hun
wanhoop jammeren: „Onze generaals!
Het woord is thans aan onze generaals!"
Het woord is thans aan onze generaals!
als de staat van beleg wordt afgekondigd
de mobilisatie bevolendan komt het ge
heime instrument voor den dag, cn wordt
erkend. Het overheerscht, het doet zUn nood
lottige werk. Het is „het woord van de gene
raals"
Truth is stranger than fiction, zegt een
Engelsch spreekwoord. Waarheid is vreemder
dan verdichtins. Vele menschen zdjn te nuch-
Het Belangrijkste.
Zeer ernstig ongeluk in de V. S.
(pag. 1, le blad).
De schadevergoeding aan Teunissen cit
Klunder.
(pag. 1, lc blad).
Costes breekt het langc-afstandsrecord
rondvluchten.
(pag. 1, le blad>.
Primo Carnera slaat Diener.
(pag. 1, le blad).
Een man in Rotterdam doodgestoken.
(pag. 1, le blad).
Een jonge vrouw bij Gouwsluis onder den
trein.
(pag. 1, lc blad).
Om Ons Heen. Centrale stedenvencarming.
(pag. 1, 2e blad)
De huiszoekingen bij Ncdcrlandschc com
munisten.
(pag. 1, 2c blad)
Het ontwerp tot verlaging der crisislasten in
de 2de Kamer. 1 Februari gaat dc belas
tingverlaging in.
(pag. 1. 2e blad)
Dc Koningin krijgt paarden van de Horii
gaarsche regeering ten geschenke.
(pag. 1, 2e blad*
Moeilijke dagen voor dc Engelsche regee
ring. Het ontwcrp-Mijnwct in behandeling.
(pag. 1. 4e blad).
Majoor Franco in Madrid gearresteerd?
(pag, 1, 4e blad).
Panaït Istrati over het Bolsjewistisch
regiem.
(pag. 1, 4e blad),
(Voor dc laatste berichten zie men de 2a
pagina van het Eerste Blad).
tor en daardoor te onverstandig om dit to
beseffen. Intrige en konkclarU beschouwen
zij maar liet liefst als .sonsatieromannctje.s-
onderwerpen. ZU doen er nlot aan, hun keu
nissen doen er niet aan, dus het zal wel niet
zoo wezen. En zdj kunnen zich niet voorstellen
dat zijzelf en al wat hun dierbaar is vernie
tigd kunnen worden door toedoen van een
klein groepje onverantwoordelUke fantasten,
die ondanks 's lands wetten hebben samenge
spannen om hun dolzinnige combinaties to
kunnen vastleggen.
Wat sir Ian Hamilton gesproken heeft toö
het Engelsche volk, bU dat gedcnktccken voor
enkele van de mlllloencn Engelschcn, die door
den oorlog vermoord zU», komt ecnvoudi,:
hierop neer: „GU zljt bedrogen. Achter uw
rug om, achter den rug van uw volksverte
genwoordiging en van verscheidcnen van n.v
ministers om, is over uw lot beschikt. Er Ls
een vonnis over u uitgesprokenby u, over
u en zonder u, hoewol er lieden aan deelna
men die tot de uwen heeten te behooren
Dat is het ontstaan van oorlog.
Van den nobelen, ridderlijken, romanti-
schcn, geestdrlfUgen oorlog, gevoerd met on
derzeeërs tegen weerloozo koopvaardijsche
pen. met vliegtuigen, luchtschepen cn vér-
dragend geschut tegen onbeschermde steden,
met gifgassen cn bacillen-culturen op het
slagveld.
Eigenlijk blijft het volkomen in de lUn. Do
voorbereiding moet wel even laag, achter
baksen en minderwaardig zUn als dc strijd -
methodon zelf. Sluipmoord werkt alleen 14
het duister
R. P.
VROUW IN BRAND GERAAKT
TE VELSEN.
BIJ HET VERPLAATSEN VAN EEN
SPIRITUSLAMPJE.
Mejuffrouw LJ, wonende aan den Wijker-
straatweg tc Vclsen wilde Dinsdag een bran
dend spirltuslampjc verplaatsen. ZU had
daarbU het ongeluk te vallen, tengevolge
waarvan hare kleoren In brand geraakten.
De hevig ontstelde vrouw snelde de trap op.
Een kostganger, die des nachts gewerkt had
en zich nog te bed bevond snelde dc vrouw
te hulp. HU wierp een deken om de vrouw,
die ln vlammen was gehuld en slaagde er 1:1
de vlammen te doovcn. Zij had echter reed
ernstige brandwonden aan het gelaat en dT
borst bekomen, terwUl ook de kostganger, c
heer S. brandwonden had bekomen. Beidei
werden naar het Roodc KruLs Ziekenhuis
Beverwijk vervoerd, waar bij onderzoek blee'c
dat de wonden van den heer S. niet ernstig
waren, zoodat hU niet behoefte tc worde4
opgenomen. Mej. IJ. was er echter slecht aa r
toe, daar haar lichaam over een groot- ge
deelte met brandwonden was bedekt. Haar
toestand is zorgwekkend, doch niet levens
gevaarlijk.
LANGE AFSTANDSVLUCHT
LONDEN-KAAPSTAD.
LONDEN, 17 Dec. (V.D.) Te CranweQ
'Lincolnshire) Ls de tot de Engelsche lucht
strijdkrachten behoorendc eendekker heden
morgen te 7.50 gestart voor een lange af-
standsvlucht van Londen naar Kaapstad. Di
start van het. vliegtuig, dat vier ton benzine
aan boord had, verliep v!ot. De piloot hoopt
Donderdagavond te Kaapstad te arrlvcercn.