PRIMA BELGISCHE
ANTHRACIET
FRANS PERQUIN
Het woord is aan
47e Jaargang No. 14271
Verschijnt dageiijlcs, behalve op Zon- en Feestdagen
DINSDAG 31 DECEMBER 1329
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR! ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.27J4. met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0Ö7J4, franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—3 regel» f 1.75, elke regel mee* ƒ0.35. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f 0.60,
elke regel meer /0.15. buiten Arrend, dubbele prija. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0-25. elke regel mee* 10.10. uitsL i eontant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog l 400.-, Duim f 250.-. Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbrenk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIERENTWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
ONS EERSTVOLGEND NUMMER ZAL
DONDERDAGAVOND VERSCHIJNEN.
EEN RAZZIA DOOR GEHEEL
OOST-INDIë.
Invallen bij Inlandsche leiders.
VRACHTEN PAPIEREN IN BESLAG
GENOMEN; VERSCHILLENDE
ARRESTATIES.
Aneta seint uit Batavia dd. 29 Dec.:
Door geheel Nederlandsch Oost-Indië orga
niseerde de politie hedenmorgen op groote
schaal invallen en huiszoekingen bij de voor
naamste inheemsche, politieke propaganda
voerende leiders en wel in het bijzonder bij
de zoogenaamde leiders van de Partij Natio
nal Indonesia, en zulks naar aanleiding van
de verscherpte, verderfelijke propaganda,
welke kort geleden onder de groote massa
rustige inwoners werd gevoerd.
Een groot aantal papieren werd In beslag
genomen. Er wordt verwacht dat verschei
dene arrestaties zullen geschieden.
Plannen om dezer dagen ongeregeld
heden te verwekken?
Aneta verneemt nader over de invallen en
huiszoekingen, dat bij de autoriteiten bericht
binnen kwam, dat er ernstige aanwijzingen
bestonden, dat het in het voornemen van de
Partij National Indonesia lag omstreeks den
tijd der jaarwisseling georganiseerde onge
regeldheden te verwekken. Teneinde hierom
trent zekerheid te verkrijgen, gelaste de pro
cureur-generaal bij het Hooggerechtshof van
Ned.-Indië om overal waar de P. N. I. vertak
kingen heeft, tegelijkertijd huiszoekingen bij
bestuursleden en andere voormannen van de
P.N.I. te verrichten.
De voorbereiding daarvan 'geschiedde in
het geheim en de uitvoering werd bepaald
op Zondag 29 Dec. des voormiddags zes
uur. De benoodigde politiemacht was Zater
dagavond onder, voorwendsel voor een ge
heel ander doel opgecommandeerd tegen
Zondagmorgen vier uur. Eerst op dat tijd
stip werd den politiemannen het juiste doel
medegedeeld.
Te Batavia geschiedden ongeveer vijftig
huiszoekingen, elke huiszoeking door een af
zonderlijke ploeg van tien man onder leiding
van een Europeesch ambtenaar of beambte.
Bij de invallen bleek, dat de betrokkenen to
taal verrast waren, zoodat blijkbaar de ge
heimhouding stipt was bewaard.
De huiszoekingen, welke zonder incidenten
verliepen, hadden tot gevolg, dat er karren
vrachten papieren werden in beslag geno
men. Deze papieren worden nu door de poli
tieke recherche bestudeerd. De resultaten
daarvan zijn nog niet bekend.
De brandpunten der N.N.I.-actie zijn Ban
doeng, Garoet en Soekaboemi, terwijl in Ba
tavia deze actie tamelijk kalm is. In Bantam
is het thans zeer rustig.
De voornaamste leiders gearresteerd.
Aneta seint dd. 30 Dec. uit Batavia:
Het onderzoek van de papieren, die in be
slag genomen zijn bij de huiszoekingen bij de
leiders van de P. N. I. heeft tot dusver weinig
resultaat opgeleverd. Tal van inheemschen
zijn vastgehouden om te worden gehoord,
terwijl verscheidene vooraanstaande agita
tors gearresteerd zijn. Onder hen bevinden
zich mr. Iskacj, mr. Ga tot, mr. Sartono en
mr. Ali Sasctromidjojo en verder ir. Soekarno
en ir. Anwari, die reeds veel jaren een be
langrijke rol vervullen in de nationalistische
beweging en daarbij niet aarzelden zich te
bedienen van uitdrukkingen, die ten doel
hadden de macht van de regeering te onder
mijnen. t
Er zijn overtuigende bewijzen, dat Ban
doeng het voornaamste brandpunt van de
destructieve propaganda is. Na het jongste
optreden van de regeering is dit echter totaal
vernietigd. Tot de andere punten van waar
uit actie gevoerd werd, behooren ook Djokja,
Semarang, Soemrabaja en Solo.
Overal is het kalm.
EEREDOCTORAAT VOOR
PRINSES JULIANA.
VERLEEND DOOR DEN SENAAT DER
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
De Senaat van de Universiteit te Leiden
heeft aan Prinses Juliana het eere-doctoraat
in de Letteren en Wijsbegeerte verleend. Als
promotor is aangewezen de hoogleeraar pref.
dr. J. Huizinga, decaan van de faculteit der
Letteren en Wijsbegeerte. Maandag heeft
prinses Juliana met goed gevolg haar laatste
tentamen in het Volkenrecht afgelegd,-
Friedrich Koch Wawra:
De macht der openbare meening schiep
de meest markante factor in het Holland-
sche levende nuchtere lijn van het alge
meen erkende „fatsoen". Wie in Holland iets
bijzonders doei, zal daarmee drie keer zoo
vlug in het oog loopen als in eenig ander
land ter wereld. In het Hollandsche leven
ontbreekt de groote geste, het „tout savoir
c'esl tout pardonner" der groote naties. Als
solide, degelijke burger temidden der andere
burgers zoo weinig mogelijk op te vallen, als
een getrouwe individueele weerspiegeling
van zijn volk, is het doel dat de Hollander
zich bij de bepaling zijner houding temidden
van de gemeenschap stelt.
GELUKKIG 1930.
Het oude blad is vol, het wordt straks om
geslagen
En wat gij er op schreeft blijft er voorgoed
op staan.
Totdat gij op uw tijd, aan *t einde uwer
dagen.
Van aardsche zorg bevrijd, uit 's levens
school zult gaan;
Gij keert naar 't nieuwe blad dat U weer
wordt gegeven.
Tot het geheele boek, Velks dikte gij niet
weet,
Door u met uwe daden zal zijn volge
schreven.
Waarnaar het hoogst bestier uw aardsche
leven meet;
Het nieuwe Blad ligt klaar, straks zal het
zich gaan vullen
Met vasten regel, dien te stuiten niets
vermag,
Bij u berust de macht hoe daarop prijken
zullen
Uw werk en uw vermaak, geleefd van dag
tot dag;
Uw kracht is ongelijk en ongelijk uw
streven.
Veel kan u zijn ontzegd en buiten uw
bereik.
Maar neemt gij heel de kans, die aan u is
gegeven.
Dan is voor elk de eer van zijn succes
gelijk;
Niet elke daad zal goed, niet alle pogen
wijs zijn,
Want moeilijk Is de taak en feilbaar is het
ras.
Maar in de levensschool zal altijd nog een
prijs zijn,
Voor wie van goeden wil en ernst en ijver
was;
Roept van het oude jaar uw feilen u te
binnen,
Ziet waar het oude blad van fout en kwaad
gewaagt.
Zorgt dat g'aan 't eind van 't jaar, dat
thans staat te beginnen,
Terugziend zeggen kunt; Ik ben toch wel
geslaagd;
Al tobbend in hun strijd en zorgen leeren
menschen,
Het leven voor zichzelf, de plichten tot
Ik wil u in dien zin de grootste kennis
wenschen,
Dan wordt het jaar dat komt ook een
voorspoedig jaar.
P. GASUS.
ERNSTIG VLIEGONGEVAL.
VIJF DOODEN.
LONDEN, 31 Dec. (V.D.) Bij het neerstor
ten van een vliegtuig in de nabijheid van
Amarillo in den staat Texas werden vijf per
sonen gedood. Het vliegtuig, een verkeerstoe-
stel, sloeg op een hoogte van ongeveer 70 M.
over den kop en stortte neer. Alle inzitten
den werden op slag gedood.
ROTSSTORTING OP HELGOLAND
HAMBURG, 30 8>ec. (V. D.) De „Hambur
ger Nachrichten" meldt, dat aan de Zuid
zijde van het eiland Helgoland nabij het
badhuis een groot rotsstuk naar beneden is
gestort, tengevolge waarvan een drietal ge
bouwen volkomen vernield werd. Menschen-
levens zijn niet te betreuren.
HAARLEM. 3
Het Rustpunt.
Oudejaarsavond. Het jaarlijksche rustpunt
in de groote jacht. Een schoone traditie. Ik
ben het niet eens met Melis Stoke, die in De
Groene zijn sarcasmen erop loslaat onder den
titel „De a.s. prompte ontroering". Dewelke
prompte ontroering hem, volgens zijn verze
kering, onverteerbaar in de maag ligt. Neen,
Melis, dat is.mis. De vriendelijke oude tradi
ties hebben haar schoonen zin. De jaarlijk
sche rustpunten worden, in de wilde jacht
van ons leven, zelfs s;eeds kostbaarder.' Na
tuurlijk zal het model-1930 van den moder
nen levensmotor weer een paar cylinders er
bij hebben, en wat sneller zijn. Er zullen meer
asphaltwegen komen. We zullen nog harder
gaanIs het dan niet noodig om even uit
te schakelen en te rusten voor we verder
gaan?
Ieder keert even tot zichzelf in. Uw krant
doet het ook. Zij is in 1929 weer in omvang
toegenomen. Zij heeft de sfeer van haar be
langstelling weer uitgebreid. En zij heeft
nieuwe voornemens voor 1930. Kan het an
ders? In de groote jacht behoort de krant
tot de kopgroep. Zij mag er niets van missen.
Maar het moet dan ook. Er wordt wat van
ons verwacht. De rol die het courantenwezen
in het moderne leven speelt, schijnt nog
steeds grooter te worden. De invloed, dien de
krant kan uitoefenen, neemt nog steeds toe.
De verantwoordelijkheid, die op ons journa
listen rust. groeit immer. Als wij daar maar
domweg prat op gingen, zonder er de zwaarte
van te voelen, zou het een bedenkelijke toe
stand zijn. Maar wij voelen het geducht. Dit
is een beroep dat ruimschoots gelegenheid
tot zelfcritiek geeft, en tevens tot het besef
van zijn roeping. Als het alleen de taak van
berichtgeving, van nieuwsproductie betrof,
ja dan
Maar het vraagt veel meer.
Er zijn vele zaken waarvoor wij met volle
kracht actie moeten voeren om te kunnen
meehelpen tot hec uiteindelijke succes. Ik
noem er twee van. De eerste is de strijd tegen
den oorlog, waarvan de enorme beteekenis
alle andere maatschappelijke actie ver over
treft. omdat al die andere op den duur van
het. welslagen van die eene afhangen. De
tijd is rijp om daarin succes te behalen, om
groote vorderingen te maken. De pers heeft
op dit gebied een groote verantwoordelijk
heid.
De tweede is de car-. ne voor de duurza
me verdwijning van wantoestanden in onze
eigen naaste omgeving, zooals ik geschetst
heb in een uitvoerig artikel „Bij de armsten
der armen", na een tocht door de krotten van
Amsterdam en Haarlem. Daarin heb ik gewe
zen op de dwingende noodzakelijkheid om de
volkshuisvesting te verbeteren, op de on
rechtvaardige misstanden waarvan vele
werkloozen het slachtoffer zijn, op de on
juistheid te meenen dat men alleen met lief
dadigheid die toestanden verbeteren kan. De
liefdadigheid is goed tot leniging van den
nood van het oogenblik. Meer niet.
De duurzame verbetering in die toestan
den is ons aller plicht, afgezien van politieke
partijprograms. Het is een zaak die in onzen
tijd boven politiek geschil verheven behoort
te zijn. En als wij dan zien welke geweldige
overschotten de staatsfinanciën der laatste
jaren aantcmen is er reden tot verbazing
over het feit, dat de weg van de sociale voor
zieningen in zulke noodtoestanden niet met
meer doorzettingsvermogen in Den Haag
wordt gevolgd.
Dit zijn twee hoogst belangrijke aangele
genheden. waarin de krant een groote stimu-
leerende taak te vervullen heeft. Er zijn er
veel meer. Er zullen steeds weer nieuwe bij
komen. Het terrein is onafzienbaar. Wij zul
len nooit kunnen zeggen dat wij in het af-
geloopen jaar genoeg hebben gedaan. Wij
zullen nooit tevreden kunnen zijn met op
dezelfde manier te blijven ageeren.
Als wij fouten maken zullen wij ons niet
kunnen beroepen op het feit, dat iedereen
dat doet. maar het meer dan eens moeten
toeschrijven aan de snelheid van handelen
en beslissen, die in de taak en den aard van
ons werk nu eenmaal onvermijdelijk zijn.
Het hoofd-programput van dit blad is en
blijft dat wij het algemeen belang trachten
te bevorderen naar ons beste weten, niet de
belangen van eenige bepaalde groep of rich
ting of klasse der samenleving. Ais overtui
ging moge ik daarbij aanhalen het. woord
van Carlyle, reeds eerder geciteerd op deze
pagina: „Want niets houdt zoolang
st-and als een eerlijk gesproken woord"
R. F.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
N. t\ VAN GELDER Co., AMSTERDAM
Prins Hendrikkade 25-27 en Van Baerlestraat 40
UITVERKOOP:
g wegens verbouwing
Uitsluitend A contant Geen zichtzendlngcn
Geen korting op „WEDGWOOD" en „DELFT8CH"
DE BESTE KWALITEI1
Afm. 20/30 m.m. f 3.10
Afm. 30/50 m.m. f 3.10
per H.L. franco thuis.
162 Groote Houtstraat - Telefoon 10212
BRAND IN DE CHERIBON-
STRAAT.
EEN GEVAL VAN BRANDSTICHTING?
Maandagavond werd door bewoners van de
Cheribonstraat- brand ontdekt in perceel 27
van die straat, doordat er rook uit kwam.
Met. een sleutel verschaften zij zich toegang
tot dat perceel, dat bewoond wordt -door C.
N. van L.
Het bleek, dat er niemand thuis was en
dat er in de achterkamer, bij de deur die
toegang geeft naar de voorkamer, een gat in
den vloer was gebrand. Ook die voorkamer
deur was gedeeltelijk verbrand alsmede de
deurstijl en het behang.
Over den schoorsteen hingen een schoor
steenvalletje en eenige doeken, die tot op
de flink brandende haard reikten. Dicht bij
de haard stond een crapaud, aan den an
deren kant een neergeslagen kinderstoel,
waarover ook aan den kant van de haard
doeken, een dekentje enz. gelegd waren.
Daarnaast stond de tafel, waarover aan de
zijde van de haard een damesjapon was ge
hangen.
Voor het raam hingen dikke gordijnen, die
goed over elkaar sloten, doordat er een steel
tegenaan geschoven was.
In den geheel tegenovergestelden hoek van
de kamer is een kelderkast. Hierin stonden
een dames- en een heerenrijwiel, waarvan
de banden wat verbrand waren. Ook lag er
eenig stroo, dat gebrand had.
Het vuur kon door de omwonenden met
eenige emmers water worden gebluscht. De
brandweer, die onmiddellijk gewaarschuwd
én spoedig ter plaatse was, behoefde niet op
te treden.
Als verdacht van brandstichting zijn door
de politie voor nader onderzoek in bewaring
gesteld de bewoner van L. en diens kostgan
ger P. A. B.
HET BADHUTS T7J HAARLEM
NOORD.
Het nieuwe badhuis van „Het Witte Kruis"
in Haarlem-Noord, in de Van Egmondstraat,
nadert zijn voltooiing.
Waarschijnlijk zal het 31 Januari a.s. of
ficieel worden geopend en dus op 1 Februari
in gebruik genomen.
Zooals icij reeds in een uitvoerig artikel mededeelden beslaat de Huarlemsche Arbeid sbeurs 2 Januari 25 jaar
Van links naar rechts: Dc heer P. Sorgdrager de eerste directeur.
Het groote uitstekend ingerichte gebouw in dc Hoofmanstraalwaar de dienst sinds 1926 gevestigd is
Dc heer J Vader de tegenicoordige directeur ran den Gem. Dienst voor de Werkloosheids bestrijding, waarvan dc Arbeidsbeurs een
onderdeel vormt. Nadat de heer. Vader 1 Juli 1920 in dienst getreden was, bleef dc heer Sorgdrager nog tot 1926 belast, met het di-
rcctcurschap van dc Arbeidsbeurs
Het Belangrijkste.
Een razzia door geheel Oost-Indië.
(pag. 1, le blad).
Het Zilveren feest der Arbeidsbeurs.
(pag. 1, le blad).
Eere-doctoraat voor Prinses Juliana.
(pag. 1, lc blad).
De Eerste Kamer en de vacclnatiebepalingcn
(pag. 1, 2e blad).
De uit Scheveningen ontsnapte gevangene.
Een staaltje van uitbrekerskunst.
(pag. 1, 4e blad).
De schade op de Madioen.
(pag 1, 5e blad).
De moord in Rotterdam. Verdachte herin
nert zich niets meer.
(pag. 1, 5e blad).
De verduisteringen bij de Hembrug.
(pag. 2, le blad)
Gratie voor Lëon Daudet en anderen.
(pag. 2, le blad'.
(pag. 2, le blad).
Britsch-IndiëHet congres der Liberalen in
Madras. Geen bevredigende reactie op
Lahore.
(pag. 2, 4e blad).
Polen: De beteekenis der nieuwe Poolschc
regeering.
(pag. 2, 4e blad)
FrankrijkClièron over het plan Young.
(pag. 2, 4e blad).
Spanje: Het einde van Primcfs dictatuur
nabij?
(pag. 2, 4e blad).
'Voor dc laatste berichten zie men dc 2de
pagina van het Eerste Blad).
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het Rustpunt.
(pag. 1, le blad).
J. C. P.: Om Ons Heen: Oudejaarsavond cn
Nieuwjaar.
(pag. 1, 2e blad).
P. Gasus: Gélukkig 1930.
(pag. 1, le blad).
Gérard d'HouviUc: Toni's mooiste Nieuw
jaarsgeschenk (H.-D.-Ver telling).
(pag. 2. 2e blad).
Beursman: Bcurslndrukken van 1929.
(pag. 3, 2e blad).
De winterspelen te Davos.
(pag. 2, 3e blad).
Joseph Caillaux: Kan een toekomstige oor
log verhinderd worden?
(pag. 1, 4e blad).
J. H. de Bots: De Kathedraal van Amiens.
'pag. 2, 4c bladi,
H. E. Knappert: Met de Stille Klap.
(pag l. 5e blad).
W. M. Bekaar: Oudejaarsavond in Weenen.
(pag 1, 5e blad).
C. J. Groothoff
Sportwereld.
Door de Internationale
(pag. 1, 6e blad).
OOSTENRIJK EN NEDERLAND.
WEENEN, 31 Dec. 'B.T-A.) De bondsraad
keurde het OostcnrUksch-Nederlaudseii har-
licls-schcepvaartYcrdrag goed.
