Schotland door een ramp
getroffen.
Het woord is aan
Aan den vooravond van deHaagsche Conferentie.
72 KINDEREN GEDOOD.
Bij bioscoopbrand
in Paisley.
37e Jaargang No. 14272
Verschijnt dagelijks, Behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 2 Januari 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEURENi J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEURi ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: p«r week 0.27*4. met Geïllustreerd Zondagsblad f0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-57J4. Franco per post door Nederland 13.87J4. Losse nummers
jQ.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 037*4. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Boitenspaarne 12
Telefoon No».: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—8 regels /1.75. elke regel meer f 0-35. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnemenc Vraag ea Aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. On*e Groentjes (Dinsdag;
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 10-25. elke regel meer 10.10. «itsL i coot act.
Gratis Ongevallenverzekering roor Weekabonné*. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verliea ran Hand, Voet of Oog f 400.-, Dunn 1 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere ringer f 50.-, Ann- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 2 Jnauari.
De ramp van Paisley.
De ontzettende ramp in de Schotsche stad
Paisley, waarbij tweeënzeventig kinderen ge
dood en een honderdtal gewond werden bij
een paniek in' een bioscoop, ontstaan door
een brandje in de cabine van den filmope
rateur, heeft overal diepen indruk gemaakt.
Veel en velerlei zijn de rampen dezer wereld,
het nieuws van den dag is er altijd vol van,
de jaaroverzichten geven er opsommingen
van, die doodenlijsten van duizenden vormen.
Maar die opsommingen van 1929 hadden niet
somberder, niet naargeestiger besloten kun
nen worden dan door een gebeurtenis als
deze. Niets is aangrijpender dan het nood
lottig ongeval waarvan kinderen het slacht
offer worden. Het treft ons veel dieper dan
de dood van volwassenen, en een massa
ramp als deze doet een huivering van ontzet
ting door de wereld gaan.
Uit de berichten is gebleken, dat de kin
deren niet in den brand, die blijkbaar niet
eens de zaal bereikt heeft en daarin alleen
rook veroorzaakte, maar in de wilde paniek,
die onder hen ontstond, zijn omgekomen, en
dat vrijwel allen naar éen uitgang drongen.
Ook hebben zich een aantal gevallen van
rookbedwelming en gasvergiftiging voorge
daan. Die laatste zijn niet al te duidelijk.
Preciese bijzonderheden omtrent de toepas
sing van veiligheidsvoorschriften in de be
wuste bioscoop hebben ons nog niet bereikt,
en uit eigen aanschouwing weet ik dat het
daarmee in Engeland over het algemeen veel
minder goed gesteld is dan bij ons. Niet dat
het overal zoo zou zijn: in nieuwe gebouwen
vindt men veiligheidsmaatregelen even ruim
toegepast als in Holland. Maar in de oude is
het dikwijls heel anders. Hetzelfde geldt voor
de fabrieken en werkplaatsen, waar men
dikwijls gebreken vindt betreffende hygiëne
en beveiliging van machines, die in ons land
allang tot het verleden behooren. Groote lan
den zijn in die zaken vrijwel algemeen ten
achter bij de kleine staten van het moderne
Europa. De wetgevende machine werkt tra
ger; de uitvoering van genomen besluiten is
moeilijker door het veel grooter gebied, waar
op moet worden gewerkt.
Paisley een stad van nog geen honderd
duizend inwoners, dus kleiner dan Haarlem
behoort tot de oudste Schotsche fabrieks
steden. Het is heel aannemelijk dat juist in
zulk een oud stadje, met dicht aangesloten
bebouwing, nog toestanden bestaan die met
onze begrippen van moderne veiligheidsmaat
regelen in volkomen strijd zijn.
Overigens herinner ik er aan, dat wij in
September 1928, na de groote schouwburg
ramp in Madrid die zoovelen het leven kostte,
aan den heer G. Spaan, secretaris der Haar-
lemsche brandweer, verzochten om nog eens
een uiteenzetting te geven van de maatrege
len tegen brandgevaar in onze Haarlemsche
openbare gebouwen. Wij citeerden toen het
volgende uit de artt. 229 en 230 van de Al-
gemeene Politieverordening:
B. en W. verleenen alleen een vergunning
tot het houden van een vermoedelijk talrijke
voor het publiek toegankelijke bijeenkomst
(uitgezonderd voor een bioscoopvoorstelling),
dan na zich te hebben verzekerd, dat de deu
ren van het gebouw naar buiten openslaan,
dat een voldoende aantal uitgangen aanwe
zig is en dat de trappen voldoende breedte
hebben. Ook moetan voldoende maatregelen
genomen zijn, om gelijktijdige uitdooving
van alle lichten te voorkomen. B. en W. zul
len bepalen, hoeveel uitgangen, deuren, nood-
deuren en trappen bij elke bijeenkomst voor
het publiek bruikbaar moeten zijn en op
welke plaatsen brandende noodlichten steeds
aanwezig moeten zijn, wanneer de localitei-
ten voor het daglicht afgesloten zijn Ook
wordt door B. en W. bepaald, hoeveel per
sonen in ieder lokaal en welke brandblusch-
mlddelen aanwezig moeten zijn. Verder be
palen B. en W. of en zoo ja, op welke wijze
en met uitsparing van welke doorgangen de
stoelen of barken aan den vloer moeten wor
den bevestigd. De brandb'uschmiddelen moe
ten natuurlijk in dadelijk bruikbaren toe
stand verkeeren.
Tot zoover de bepalingen in bovengenoem
de artikelen.
De heer Spaan deelde ons mede. dat er
van de zijde der Haarlemsche Brandweer nog
meer veiligheidsmaatregelen worden geno
men. Zoo moeten de brandwachts een half
uur vóór den aanvang der voorstelling in
de schouwburgen present zijn, waar zij een
rondgang door het heele gebouw maken om
te kijken of allo noodlichten branden en alle
brandkranen in goede orde zijn. Verder hou
den zij toezicht op de plaatsen in het gebouw,
waar niet gerookt mag worden. Er staat op
bordjes duidelijk aangegeven, waar wel en
waar niet gerookt mag worden.
„En wat de bioscopen betreft", zei de heer
Soaan, „kan ik u mededeelen, dat er in Haar
lem in een voor het publiek toegankelijke bij
eenkomst alleen een filmvoorstelling gege
ven mag worden in zalen, waar een volgens
de voorschriften van Bouw- en Woningtoe
zicht en Brandweer gebouwde brandvrije ca
bine aanwezig is Heel dikwijls wordt aan ons
gevraagd, of men een filmvoorstelling mag
geven in een lokaal waar geen cabine is;
waar ze zich met een verplaatsbare cabine
of een zoogenaamde kofferkino behelpen.
Dit werd door ons altijd absoluut geweigerd.
wat helaas dikwijls aanleiding tot onaange
naamheden geeft. Het publiek is er blijkbaar
nog niet voldoende van doordrongen, dat de
Brandweer die maatregelen niet neemt om
zich te laten gevoelen, maar uitsluitend en
alleen om een ramp, zooals nu weer in Ma
drid gebeurd is, te voorkomen".
Het zou te ver gaan om te beweren dat
nooit ongelukken kunnen ontstaan en dat
ten allen tijde alles wat op een paniek lijkt
vermeden kan worden. Maar wij verkeeren
in ons kleine land in het algemeen in deze
dingen in veel gunstiger positie dan het groo
te buitenland, en v;ij weten bij ervaring dat
de veiligheidsvoorschriften in Haarlem wor
den toegepast en door de brandweer gecon
troleerd op de beste wijze, terwijl de zeker
heid van brandvrije cabines, voldoende nood
verlichting en voldoende naar buiten open
slaande nooddeuren in hoofdzaak een prach
tige waarborg van veiligheid geeft.
R. P.
NA DEN AANSLAG OP UMBERTO.
PARIJS, 1 Jan. (V.D-) Naar bekend is,
heeft de Italiaan Do Rosa een mislukten
aanslag gepleegd op Umberto, den Italiaan-
schen kroonprins tijdens diens bezoek aan
Brussel. De Fransche politie stelde een on
derzoek in in de vorige woning van De Rosa
te Enghien-les-Bains. Bij die gelegenheid
werd een briefje gevonden waarop de namen
voorkwamen van drie Italiaansche journa
listen, die voor verboden Italiaansche bla
den werkten en in betrekking stonden met
De Rosa, Parchiani, Cancia en Sardella. Ver
dere onderzoekingen brachten zoo veel be
zwarend materiaal aan het licht, dat de po
litie Dinsdag tot de arrestatie der drie jour
nalisten overging. Deze arrestatie heeft alge
meen opzien gebaard.
BEGIN.
Het is begonnen
in mijn bed,
Waar ik, van jaar noch tijd bewust,
De wekker maar had afgezet,
Want d' eerste dag was een van rust;
Het is begonnen
op vandaag,
Met dat ik me verslapen had
En met een overladen maag
Droge beschuit-met-haarpijn at;
Het is begonnen
loom en lui
Maar ook met heftig stormig weer
Een kille lange regenbui,
Viel kletsend op het aardrijk neer;
Het is begonnen
met een vloed
Van kaartjes-met-een-zegenwensch,
Die schaamte bracht in mijn gemoed,
'k Vergat zelf menig vriendlij k mensch;
Het is begonnen
met het feit,
Dat 'k onverhoeds een venster brak.
En (vrij van bijgeloovigheid)
Gebroken glas brengt ongemak;
Het is begonnen
dat de post.
Me heel veel hartlijks heeft gebracht,
Maar ook wel minder lekkre kost,
Bijvoorbeeld dat de fiscus wacht;
Het is begonnen
't nieuwe jaar,
En 'k ga het maar weer hoopvol in,
Maar. onder ons, is 't bij elkaar,
Nu niet zoo'n bijster best begin.
P. GASUS.
Henry Asselin:
De Hollander heeft éen hartstocht, en dat
is zijn vrijheid. Elke dwang, zelfs wanneer
het verstand de absolute noodzakelijkheid
daarvan doet gevoelen, is het onderwerp van
felle critiek.
HET PHOENIX-TERREIN.
DE INDUSTRÏEëN ZOEKEN ANDERE
TERREINEN.
Wij hebben indertijd al medegedeeld, dat
de erfpacht van het Phoenix-terrein aan de
Parklaan en de Friesche Varkensmarkt, 1
Januari 1933 eindigt. De gemeente heeft al
jaren geleden een uitbreidingsplan vastge
steld waaruit bleek, dat de bedoeling is een
flinken verkeersweg aan te leggen van de
Friesche Varkensmarkt achter het Ripperda-
park om naar het Stationsplein. Het perceel
van de Autocentralc aan den Jansweg en
een pand in de Ripperdastraat is daarvoor
reeds aangekocht.
Toen die plannen openbaar gemaakt wer
den, rees er verzet van de industrieelen die
hun ondernemingen op het Phoenix terrein
hebben.
Wij vernemen nu evenwel, dat eenige der
grootste industrieelen er al in geslaagd zijn
om elders in de gemeente geschikte terreinen
te koopen. In den loop van de komende jaren
zal de verhuizing plaats hebben.
Onder de belanghebbenden is nu blijkbaar
de overtuiging gekomen, dat de gemeente
niet genegen zal zijn om na 1 Januari 1933
het terrein opnieuw aan de industrie in erf
pacht te geven. De belanghebbenden heb
ben dus nog drie jaar om voor de ontrui
ming to zorgen,
DE VERKOOP DER KINDERPOST
ZEGELS EN BRIEFKAARTEN.
DE PRENTBRIEFKAARTEN
UITVERKOCHT.
Men schrijft on.-
Evenals in verschillende andere plaatsen,
zijn thans ook in Haarlem de prentbriefkaar
ten voor rt misdeelde kind. uitverkocht. Het
vorig jaar werden te Haariem 500 van elk
der twee series, dus totaal 1000 pakjes prent
briefkaarten verkocht. Dit jaar had het co
mité een voorraad van 1000 pakjes van elk,
dus totaal 2000 pakjes. Deze zijn thans reeds
alle verkocht.
De verkoop der postzegels aan de loketten
en in den stand aan het Postkantoor gaat
nog voort. Laat de opbrengst van den post
zegelverkoop nu in elk geval ook het resul
taat van het vorig jaar overtreffen.
Men denke er om. dat de verkoop der post
zegels slechts tot 9 Januari duurt; de zegels
blijven echter onbeperkt geldig ook voor het
buitenland. Er schijnen nog steeds menschen
te zijn die niet weten, dat men de kinder
postzegels gewoon kan gebruiken voor de
frankeering zijner correspondentie! De post
zegels hebben precies gelijke geldigheid als
gewone postzegels, alleen betaalt men een
kleinen opslag voor de misdeelde kinderen.
HET EGYPTISCHE KABINET
AFGETREDEN.
LONDEN, 31 Dec. (V.D.) Naar te ver
wachten was is het Egyptische kabinet Dins
dagmorgen afgetreden. Nahas Pasha heeft
opdracht gekregen een nieuw kabinet samen
te stellen. Hij heeft de opdracht in beraad
gehouden. Adly Pascha zal de loopende
kwesties afhandelen. Zooals bekend is Mahas
Pasha leider der Wafd-party.
Op het ministerie van Binnenlandschc Zaken te Parijs had dezer dagen Tardir dc Fran-
schc gedelegeerden crm zich verzameld. Op dc foto ziet. men rechts aan dc tafel Briand
Tardicu en Loucheur
Onbeschrijfelijke
ellende.
Tijdens een kindervoorstelling is in een
bioscoop te Paisley in Schotland een brand
uitgebroken, waardoor bijna 80 menschen,
meest kinderen, zijn omgekomen.
Uit de cabine van -den operateur sloegen
plotseling vlammen, zoodat weldra de heele
toeschouwersruimte in brand stond. Er ont
stond een paniek en de menschen snelden
naar de uitgangen, die spoedig versperd wer
den door elkaar verdringende kinderen.
Politie, brandweerlieden en burgers brachten
de kinderen in allerijl naar bulten onder de
oogen der ontstelde moeders.
V. D. meldt nog dat de brand plaats had
in het Glen-bioscooptheater. Volgens de eer
ste officieele rapporten hebben 72 kinderen
van 16 maanden tot 14 jaar het leven ver
loren.
Bij het gedrang aan de uitgangen werd
een groot aantal kinderen or.der den voet ge-
loopen, zoodat politie en brandweer later de
grootst mogelijke moeite hadden de gewon
de en bewustelooze kinderen in veiligheid te
brengen. In het ziekenhuis zijn in totaal 150
kinderen ondergebracht, waarvan gelukkig
slechts een klein aantal ernstige verwondin
gen heeft bekomen.
Een ooggetuige heeft het volgende relaas
van het gebeurde gedaan:
Toen ik een der deuren van de in zware
rookwolken gehulde zaal bereikt had, was
een politiebeambte tevergeefs bezig de van
angst vervulde kinderschare tot orde te
brengen. Bij den uitgang bovenaan de beide
hoofdtrappen naar de galerijen, lagen de on
der den voet geloopen kinderen bij zes tege
lijk over elkaar.
Zoodra het bericht van de ramp zich ver
spreidde, ijlde de burgerij in groot en getale
naar de plaats des onheils. Langs ladders
haastte men zich naar de vensters en ver
brijzelde deze. Men kroop door de ramen in
de zaal, tegelijkertijd was ook reeds een ge
neesheer ter plaatse verschenen. Men slaag
de er in een groot aantal der onder den voet
geloopen kinderen in veiligheid to brengen.
Toen dc ambulance-dienst ontoereikend
bleek, werd een tramwagen gerequireerd, die
daarop gebruikt werd voor het vervoer der
dooden en gewonden naar het nabij gelegen
Alexandra-ziekenhuis. Een aldaar juist aan
den gang zijnde Kerstmatinée werd direct
afgelast. Ondertusschen werden alle beschik
bare medici gealarmeerd, zoodat in korten
tijd voldoende medische hulp ter plaatse
was.
In het ziekenhuis liepen moeders wanho
pig te zoeken naar haar kinderen: ooggetui
gen verklaren, dat zij twaalf kinderen za
gen sterven. De doctoren werkten met tra
nen in de oogen; velen zusters werd het, te
machtig. Een man die naar het ziekenhuis
snelde omdat hij wist dat zijn drie kinderen
naar de bioscoop Waren gegaan, moest hoo-
ren, dat zij alle drie waren omgekomen. Moe
ders, die haar kinderen gevonden hadden,
hielpen de doctoren en trachtten in vele ge
vallen door kunstmajtige ademhaling be
wustelooze kinderen bij te brengen. Het bleek
dat veel jongens en meisjes dooi de kool-
monoxy de-dampen, die zich de zaal hadden
ontwikkeld, bevangen waren; in vele gevallen
kon ook toediening van zuurstof niet meer
baten.
Hoe de brand in dc cabine is ontstaan,
heeft men nog niet kunnen vaststellen. De
operateur verklaarde, dat gedurende het ver-
toonen van de film „The Crowd", een assi
stent bezig was met 't weer opwinden van
het reeds vertoonde gedeelte, toen hij plot
seling een sissend geluid hoorde. Hij stelde
een onderzoek in en zag dat het weer opge
wonden gedeelte van de film vlam had gevat.
Er ontwikkelde zich plotseling een dichte
rook: de operateur begreep het gevaar en
trachtte nog de brandende film naar bulten
te dragen, doch het was reeds te laat: de
rook had zich reeds een weg naar de zaal
gebaand, en de kinderen schreeuwden on
middellijk: „Brand! Brand!"
Hulp kwam in vele gevallen te laat. Men
vreest dat zich onder de puinhoopen van het
geheel verwoeste bioscooptheater nog een
aantal lijken van kinderen bevinden.
De bioscoop was vol kinderen uit de ar
beidersklasse. Buiten de bioscoop hadden
aangrijpende tooneelen plaats. Tal van moe
ders. die van den brand gehoord hadden,
snelden naar het gebouw en vochten wan
hopig om hun kinderen te redden.
Officieel wordt gemeld dat het aantal doo
den bij den bioscoopbrand te Paisley 72 be
draagt.
LONDEN. 1 Jan. rv.D.) Door den des
kundige van het departement van binnc-n-
".andschc zaken wordt een onmiddellijk on
derzoek ingesteld naar de ramp in de
bioscoop te Paisley. Het openbaar onderzoek
zal later geschieden. Naar verluidt, is men
teruggekomen van de veronderstelling, dat
de slachtoffers omgekomen zijn fengevu'ge
van de ontwikkelde koolmonoxyde. Het schijnt
titans n.l. vast te staan, dat wanneer er geen
paniek ontstaan was, er dan gocn slacht
offers zouden zijn gevallen, aangezien de
brandende film, ofschoon deze veel rook ont
wikkelde. naar buiten geworpen was op ven
stuk braak liggpnd land, enkele minuten, na
dat de brand ontstaan was. Gelijk een der
employés zeide: „De kinderen werden gedood
bij hun pogingen om te ontsnappen aan een
gevaar, dat neit bestond. Doch er was reeds
„brand'" geroepen en daardoor was het te laat
een paniek nog te kunnen tegen gaan
Het grootste aantal slachtoffers is gevallen
tengevolge van verstikking in het gedrang.
Eenigen sprongen van de balcons boven op
de hoofden van de in de parterre zittende
kinderen. De koning en koningin hebben een
condoleantie-telegram gezonden terwijl de mi
nisterpresident per telefoon uiting gaf aan
zijn deelneming.
In een buitengewone zitting heeft de ge*
meenteraad besloten oen fonds te stichten
me', een inleg van 1000 por.d ter bestrijding
van begrafeniskosten van de slachtoffers.
Een openbare begrafenisdienst zal Vrijdag
a.s. gehouden worden.
382 ARRESTATIÊS IN BERLIJN.
BERLIJN, 1 Jan. (V. D.) In den afgeloopcn
nacht zijn door de politie te Berlijn 382 ar
restaties verricht. In de meeste gevallen be
trof het ordeverstoringen. Bovendien hadden
arrestaties plaats wegens vechtpartijen,
dronkenschap, misbruik maken van brand
melders en zaakbeschadiging. Sylvesternacht
werd de brandweer 52 malen gealarmeerd.
In hoofdzaak betrof het kleine branden. Een
groote brand woedde in het atelier van
Munnesmann Roohren Werkc. Dc brandweer
verscheen hier met groot materiaal, terwijl
bovendien "en drijvende, stoomspui' aan
het blusschingswerk deelnam.
Het Belangrijkste.
Gr- Brittannië: Schotland door een ramp ge
troffen. Ontzettende bioscoopbrand in
Paisley.
(pag. 1, te -lad).
Het Soc. Dem. Tweede Kamerlid G. W. San nes
overleden.
(pag. 2, le blad).
Auto bij Maartensdijk tegen een boom ge
reden.
'(f- 1, 2e blad).
De Razzia in Ncdcrlandsch Indie.
(pag. 1, 2e blad)
Misdaad of ongeval? Een vrouw gewond bij
Rijswijk gevonden.
(pag. 2, 2e blad).
Moordaanslag in Apeldoorn. Man levensge
vaarlijk gewond.
(pag. 2, 3e blad).
Italië: Nieuwe arrestatie na.v. den aan
slag op Umberto.
(pag. 1, le blad).
China: De notawlsseling met Engeland inzake
de exterritoriale rechten.
(pag. 2, 3e blad).
Frankrijk: De laatste beraadslagingen voor
de Haagsche Conferentie.
(pag. 2, 3c blad).
Dc conventie inzake dc afschaffing van tal
en uitvoerverboden in gevaar.
(pag. 2, 3c blad)
Spanje: Zonderlinge gebeurtenissen in
Spanje. Zal Primo moeten wijken?
(pag 2. le blad),
(pag. 2, 3e blad)
Duitschland. Erich Maria Remarque bij een
auto-ongeluk ernstig gewond.
(pag. 2, 3e blad)
Britsch Indië: Gandhi's invloed doet zich
gelden.
(pag. 2, 3e blad).
H. F. C.—Oud-Internationals 4—1.
(pag. 2, 3e blad)
(Voor de laatste berichten zie men dc 2de
pagina van het Eerste Blad).
ARTIKELEN.
R. P.: De ramp in Paisley.
(pag. 1, le blad).
P. Gasus: Begin.
(pag. 1, le blad).
J. C. P.: Om Ons Heen; Officieele Taal.
(pag. 1, 2e blad).
J. H- de Bols: Rouaan.
(pag. 1, 2c blad).
Henry de Forge; De Vreemde Schrijfs'er
<H.D. Vertelling)
(pag. 2, 2e blad).
Geïllustreerd Bijvoegsel „Femina".
(pag. 4, 2e bladlj