Schotland door een ramp getroffen. Het woord is aan Aan den vooravond van deHaagsche Conferentie. 72 KINDEREN GEDOOD. Bij bioscoopbrand in Paisley. 37e Jaargang No. 14272 Verschijnt dagelijks, Behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 2 Januari 1930 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEURENi J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEURi ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: p«r week 0.27*4. met Geïllustreerd Zondagsblad f0.32 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3-57J4. Franco per post door Nederland 13.87J4. Losse nummers jQ.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 037*4. franco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Boitenspaarne 12 Telefoon No».: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIEN: 1—8 regels /1.75. elke regel meer f 0-35. Reclames 0.60 per regeL Reductie bij abonnemenc Vraag ea Aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. On*e Groentjes (Dinsdag; Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 10-25. elke regel meer 10.10. «itsL i coot act. Gratis Ongevallenverzekering roor Weekabonné*. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verliea ran Hand, Voet of Oog f 400.-, Dunn 1 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere ringer f 50.-, Ann- of Beenbreuk f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD HAARLEM, 2 Jnauari. De ramp van Paisley. De ontzettende ramp in de Schotsche stad Paisley, waarbij tweeënzeventig kinderen ge dood en een honderdtal gewond werden bij een paniek in' een bioscoop, ontstaan door een brandje in de cabine van den filmope rateur, heeft overal diepen indruk gemaakt. Veel en velerlei zijn de rampen dezer wereld, het nieuws van den dag is er altijd vol van, de jaaroverzichten geven er opsommingen van, die doodenlijsten van duizenden vormen. Maar die opsommingen van 1929 hadden niet somberder, niet naargeestiger besloten kun nen worden dan door een gebeurtenis als deze. Niets is aangrijpender dan het nood lottig ongeval waarvan kinderen het slacht offer worden. Het treft ons veel dieper dan de dood van volwassenen, en een massa ramp als deze doet een huivering van ontzet ting door de wereld gaan. Uit de berichten is gebleken, dat de kin deren niet in den brand, die blijkbaar niet eens de zaal bereikt heeft en daarin alleen rook veroorzaakte, maar in de wilde paniek, die onder hen ontstond, zijn omgekomen, en dat vrijwel allen naar éen uitgang drongen. Ook hebben zich een aantal gevallen van rookbedwelming en gasvergiftiging voorge daan. Die laatste zijn niet al te duidelijk. Preciese bijzonderheden omtrent de toepas sing van veiligheidsvoorschriften in de be wuste bioscoop hebben ons nog niet bereikt, en uit eigen aanschouwing weet ik dat het daarmee in Engeland over het algemeen veel minder goed gesteld is dan bij ons. Niet dat het overal zoo zou zijn: in nieuwe gebouwen vindt men veiligheidsmaatregelen even ruim toegepast als in Holland. Maar in de oude is het dikwijls heel anders. Hetzelfde geldt voor de fabrieken en werkplaatsen, waar men dikwijls gebreken vindt betreffende hygiëne en beveiliging van machines, die in ons land allang tot het verleden behooren. Groote lan den zijn in die zaken vrijwel algemeen ten achter bij de kleine staten van het moderne Europa. De wetgevende machine werkt tra ger; de uitvoering van genomen besluiten is moeilijker door het veel grooter gebied, waar op moet worden gewerkt. Paisley een stad van nog geen honderd duizend inwoners, dus kleiner dan Haarlem behoort tot de oudste Schotsche fabrieks steden. Het is heel aannemelijk dat juist in zulk een oud stadje, met dicht aangesloten bebouwing, nog toestanden bestaan die met onze begrippen van moderne veiligheidsmaat regelen in volkomen strijd zijn. Overigens herinner ik er aan, dat wij in September 1928, na de groote schouwburg ramp in Madrid die zoovelen het leven kostte, aan den heer G. Spaan, secretaris der Haar- lemsche brandweer, verzochten om nog eens een uiteenzetting te geven van de maatrege len tegen brandgevaar in onze Haarlemsche openbare gebouwen. Wij citeerden toen het volgende uit de artt. 229 en 230 van de Al- gemeene Politieverordening: B. en W. verleenen alleen een vergunning tot het houden van een vermoedelijk talrijke voor het publiek toegankelijke bijeenkomst (uitgezonderd voor een bioscoopvoorstelling), dan na zich te hebben verzekerd, dat de deu ren van het gebouw naar buiten openslaan, dat een voldoende aantal uitgangen aanwe zig is en dat de trappen voldoende breedte hebben. Ook moetan voldoende maatregelen genomen zijn, om gelijktijdige uitdooving van alle lichten te voorkomen. B. en W. zul len bepalen, hoeveel uitgangen, deuren, nood- deuren en trappen bij elke bijeenkomst voor het publiek bruikbaar moeten zijn en op welke plaatsen brandende noodlichten steeds aanwezig moeten zijn, wanneer de localitei- ten voor het daglicht afgesloten zijn Ook wordt door B. en W. bepaald, hoeveel per sonen in ieder lokaal en welke brandblusch- mlddelen aanwezig moeten zijn. Verder be palen B. en W. of en zoo ja, op welke wijze en met uitsparing van welke doorgangen de stoelen of barken aan den vloer moeten wor den bevestigd. De brandb'uschmiddelen moe ten natuurlijk in dadelijk bruikbaren toe stand verkeeren. Tot zoover de bepalingen in bovengenoem de artikelen. De heer Spaan deelde ons mede. dat er van de zijde der Haarlemsche Brandweer nog meer veiligheidsmaatregelen worden geno men. Zoo moeten de brandwachts een half uur vóór den aanvang der voorstelling in de schouwburgen present zijn, waar zij een rondgang door het heele gebouw maken om te kijken of allo noodlichten branden en alle brandkranen in goede orde zijn. Verder hou den zij toezicht op de plaatsen in het gebouw, waar niet gerookt mag worden. Er staat op bordjes duidelijk aangegeven, waar wel en waar niet gerookt mag worden. „En wat de bioscopen betreft", zei de heer Soaan, „kan ik u mededeelen, dat er in Haar lem in een voor het publiek toegankelijke bij eenkomst alleen een filmvoorstelling gege ven mag worden in zalen, waar een volgens de voorschriften van Bouw- en Woningtoe zicht en Brandweer gebouwde brandvrije ca bine aanwezig is Heel dikwijls wordt aan ons gevraagd, of men een filmvoorstelling mag geven in een lokaal waar geen cabine is; waar ze zich met een verplaatsbare cabine of een zoogenaamde kofferkino behelpen. Dit werd door ons altijd absoluut geweigerd. wat helaas dikwijls aanleiding tot onaange naamheden geeft. Het publiek is er blijkbaar nog niet voldoende van doordrongen, dat de Brandweer die maatregelen niet neemt om zich te laten gevoelen, maar uitsluitend en alleen om een ramp, zooals nu weer in Ma drid gebeurd is, te voorkomen". Het zou te ver gaan om te beweren dat nooit ongelukken kunnen ontstaan en dat ten allen tijde alles wat op een paniek lijkt vermeden kan worden. Maar wij verkeeren in ons kleine land in het algemeen in deze dingen in veel gunstiger positie dan het groo te buitenland, en v;ij weten bij ervaring dat de veiligheidsvoorschriften in Haarlem wor den toegepast en door de brandweer gecon troleerd op de beste wijze, terwijl de zeker heid van brandvrije cabines, voldoende nood verlichting en voldoende naar buiten open slaande nooddeuren in hoofdzaak een prach tige waarborg van veiligheid geeft. R. P. NA DEN AANSLAG OP UMBERTO. PARIJS, 1 Jan. (V.D-) Naar bekend is, heeft de Italiaan Do Rosa een mislukten aanslag gepleegd op Umberto, den Italiaan- schen kroonprins tijdens diens bezoek aan Brussel. De Fransche politie stelde een on derzoek in in de vorige woning van De Rosa te Enghien-les-Bains. Bij die gelegenheid werd een briefje gevonden waarop de namen voorkwamen van drie Italiaansche journa listen, die voor verboden Italiaansche bla den werkten en in betrekking stonden met De Rosa, Parchiani, Cancia en Sardella. Ver dere onderzoekingen brachten zoo veel be zwarend materiaal aan het licht, dat de po litie Dinsdag tot de arrestatie der drie jour nalisten overging. Deze arrestatie heeft alge meen opzien gebaard. BEGIN. Het is begonnen in mijn bed, Waar ik, van jaar noch tijd bewust, De wekker maar had afgezet, Want d' eerste dag was een van rust; Het is begonnen op vandaag, Met dat ik me verslapen had En met een overladen maag Droge beschuit-met-haarpijn at; Het is begonnen loom en lui Maar ook met heftig stormig weer Een kille lange regenbui, Viel kletsend op het aardrijk neer; Het is begonnen met een vloed Van kaartjes-met-een-zegenwensch, Die schaamte bracht in mijn gemoed, 'k Vergat zelf menig vriendlij k mensch; Het is begonnen met het feit, Dat 'k onverhoeds een venster brak. En (vrij van bijgeloovigheid) Gebroken glas brengt ongemak; Het is begonnen dat de post. Me heel veel hartlijks heeft gebracht, Maar ook wel minder lekkre kost, Bijvoorbeeld dat de fiscus wacht; Het is begonnen 't nieuwe jaar, En 'k ga het maar weer hoopvol in, Maar. onder ons, is 't bij elkaar, Nu niet zoo'n bijster best begin. P. GASUS. Henry Asselin: De Hollander heeft éen hartstocht, en dat is zijn vrijheid. Elke dwang, zelfs wanneer het verstand de absolute noodzakelijkheid daarvan doet gevoelen, is het onderwerp van felle critiek. HET PHOENIX-TERREIN. DE INDUSTRÏEëN ZOEKEN ANDERE TERREINEN. Wij hebben indertijd al medegedeeld, dat de erfpacht van het Phoenix-terrein aan de Parklaan en de Friesche Varkensmarkt, 1 Januari 1933 eindigt. De gemeente heeft al jaren geleden een uitbreidingsplan vastge steld waaruit bleek, dat de bedoeling is een flinken verkeersweg aan te leggen van de Friesche Varkensmarkt achter het Ripperda- park om naar het Stationsplein. Het perceel van de Autocentralc aan den Jansweg en een pand in de Ripperdastraat is daarvoor reeds aangekocht. Toen die plannen openbaar gemaakt wer den, rees er verzet van de industrieelen die hun ondernemingen op het Phoenix terrein hebben. Wij vernemen nu evenwel, dat eenige der grootste industrieelen er al in geslaagd zijn om elders in de gemeente geschikte terreinen te koopen. In den loop van de komende jaren zal de verhuizing plaats hebben. Onder de belanghebbenden is nu blijkbaar de overtuiging gekomen, dat de gemeente niet genegen zal zijn om na 1 Januari 1933 het terrein opnieuw aan de industrie in erf pacht te geven. De belanghebbenden heb ben dus nog drie jaar om voor de ontrui ming to zorgen, DE VERKOOP DER KINDERPOST ZEGELS EN BRIEFKAARTEN. DE PRENTBRIEFKAARTEN UITVERKOCHT. Men schrijft on.- Evenals in verschillende andere plaatsen, zijn thans ook in Haarlem de prentbriefkaar ten voor rt misdeelde kind. uitverkocht. Het vorig jaar werden te Haariem 500 van elk der twee series, dus totaal 1000 pakjes prent briefkaarten verkocht. Dit jaar had het co mité een voorraad van 1000 pakjes van elk, dus totaal 2000 pakjes. Deze zijn thans reeds alle verkocht. De verkoop der postzegels aan de loketten en in den stand aan het Postkantoor gaat nog voort. Laat de opbrengst van den post zegelverkoop nu in elk geval ook het resul taat van het vorig jaar overtreffen. Men denke er om. dat de verkoop der post zegels slechts tot 9 Januari duurt; de zegels blijven echter onbeperkt geldig ook voor het buitenland. Er schijnen nog steeds menschen te zijn die niet weten, dat men de kinder postzegels gewoon kan gebruiken voor de frankeering zijner correspondentie! De post zegels hebben precies gelijke geldigheid als gewone postzegels, alleen betaalt men een kleinen opslag voor de misdeelde kinderen. HET EGYPTISCHE KABINET AFGETREDEN. LONDEN, 31 Dec. (V.D.) Naar te ver wachten was is het Egyptische kabinet Dins dagmorgen afgetreden. Nahas Pasha heeft opdracht gekregen een nieuw kabinet samen te stellen. Hij heeft de opdracht in beraad gehouden. Adly Pascha zal de loopende kwesties afhandelen. Zooals bekend is Mahas Pasha leider der Wafd-party. Op het ministerie van Binnenlandschc Zaken te Parijs had dezer dagen Tardir dc Fran- schc gedelegeerden crm zich verzameld. Op dc foto ziet. men rechts aan dc tafel Briand Tardicu en Loucheur Onbeschrijfelijke ellende. Tijdens een kindervoorstelling is in een bioscoop te Paisley in Schotland een brand uitgebroken, waardoor bijna 80 menschen, meest kinderen, zijn omgekomen. Uit de cabine van -den operateur sloegen plotseling vlammen, zoodat weldra de heele toeschouwersruimte in brand stond. Er ont stond een paniek en de menschen snelden naar de uitgangen, die spoedig versperd wer den door elkaar verdringende kinderen. Politie, brandweerlieden en burgers brachten de kinderen in allerijl naar bulten onder de oogen der ontstelde moeders. V. D. meldt nog dat de brand plaats had in het Glen-bioscooptheater. Volgens de eer ste officieele rapporten hebben 72 kinderen van 16 maanden tot 14 jaar het leven ver loren. Bij het gedrang aan de uitgangen werd een groot aantal kinderen or.der den voet ge- loopen, zoodat politie en brandweer later de grootst mogelijke moeite hadden de gewon de en bewustelooze kinderen in veiligheid te brengen. In het ziekenhuis zijn in totaal 150 kinderen ondergebracht, waarvan gelukkig slechts een klein aantal ernstige verwondin gen heeft bekomen. Een ooggetuige heeft het volgende relaas van het gebeurde gedaan: Toen ik een der deuren van de in zware rookwolken gehulde zaal bereikt had, was een politiebeambte tevergeefs bezig de van angst vervulde kinderschare tot orde te brengen. Bij den uitgang bovenaan de beide hoofdtrappen naar de galerijen, lagen de on der den voet geloopen kinderen bij zes tege lijk over elkaar. Zoodra het bericht van de ramp zich ver spreidde, ijlde de burgerij in groot en getale naar de plaats des onheils. Langs ladders haastte men zich naar de vensters en ver brijzelde deze. Men kroop door de ramen in de zaal, tegelijkertijd was ook reeds een ge neesheer ter plaatse verschenen. Men slaag de er in een groot aantal der onder den voet geloopen kinderen in veiligheid to brengen. Toen dc ambulance-dienst ontoereikend bleek, werd een tramwagen gerequireerd, die daarop gebruikt werd voor het vervoer der dooden en gewonden naar het nabij gelegen Alexandra-ziekenhuis. Een aldaar juist aan den gang zijnde Kerstmatinée werd direct afgelast. Ondertusschen werden alle beschik bare medici gealarmeerd, zoodat in korten tijd voldoende medische hulp ter plaatse was. In het ziekenhuis liepen moeders wanho pig te zoeken naar haar kinderen: ooggetui gen verklaren, dat zij twaalf kinderen za gen sterven. De doctoren werkten met tra nen in de oogen; velen zusters werd het, te machtig. Een man die naar het ziekenhuis snelde omdat hij wist dat zijn drie kinderen naar de bioscoop Waren gegaan, moest hoo- ren, dat zij alle drie waren omgekomen. Moe ders, die haar kinderen gevonden hadden, hielpen de doctoren en trachtten in vele ge vallen door kunstmajtige ademhaling be wustelooze kinderen bij te brengen. Het bleek dat veel jongens en meisjes dooi de kool- monoxy de-dampen, die zich de zaal hadden ontwikkeld, bevangen waren; in vele gevallen kon ook toediening van zuurstof niet meer baten. Hoe de brand in dc cabine is ontstaan, heeft men nog niet kunnen vaststellen. De operateur verklaarde, dat gedurende het ver- toonen van de film „The Crowd", een assi stent bezig was met 't weer opwinden van het reeds vertoonde gedeelte, toen hij plot seling een sissend geluid hoorde. Hij stelde een onderzoek in en zag dat het weer opge wonden gedeelte van de film vlam had gevat. Er ontwikkelde zich plotseling een dichte rook: de operateur begreep het gevaar en trachtte nog de brandende film naar bulten te dragen, doch het was reeds te laat: de rook had zich reeds een weg naar de zaal gebaand, en de kinderen schreeuwden on middellijk: „Brand! Brand!" Hulp kwam in vele gevallen te laat. Men vreest dat zich onder de puinhoopen van het geheel verwoeste bioscooptheater nog een aantal lijken van kinderen bevinden. De bioscoop was vol kinderen uit de ar beidersklasse. Buiten de bioscoop hadden aangrijpende tooneelen plaats. Tal van moe ders. die van den brand gehoord hadden, snelden naar het gebouw en vochten wan hopig om hun kinderen te redden. Officieel wordt gemeld dat het aantal doo den bij den bioscoopbrand te Paisley 72 be draagt. LONDEN. 1 Jan. rv.D.) Door den des kundige van het departement van binnc-n- ".andschc zaken wordt een onmiddellijk on derzoek ingesteld naar de ramp in de bioscoop te Paisley. Het openbaar onderzoek zal later geschieden. Naar verluidt, is men teruggekomen van de veronderstelling, dat de slachtoffers omgekomen zijn fengevu'ge van de ontwikkelde koolmonoxyde. Het schijnt titans n.l. vast te staan, dat wanneer er geen paniek ontstaan was, er dan gocn slacht offers zouden zijn gevallen, aangezien de brandende film, ofschoon deze veel rook ont wikkelde. naar buiten geworpen was op ven stuk braak liggpnd land, enkele minuten, na dat de brand ontstaan was. Gelijk een der employés zeide: „De kinderen werden gedood bij hun pogingen om te ontsnappen aan een gevaar, dat neit bestond. Doch er was reeds „brand'" geroepen en daardoor was het te laat een paniek nog te kunnen tegen gaan Het grootste aantal slachtoffers is gevallen tengevolge van verstikking in het gedrang. Eenigen sprongen van de balcons boven op de hoofden van de in de parterre zittende kinderen. De koning en koningin hebben een condoleantie-telegram gezonden terwijl de mi nisterpresident per telefoon uiting gaf aan zijn deelneming. In een buitengewone zitting heeft de ge* meenteraad besloten oen fonds te stichten me', een inleg van 1000 por.d ter bestrijding van begrafeniskosten van de slachtoffers. Een openbare begrafenisdienst zal Vrijdag a.s. gehouden worden. 382 ARRESTATIÊS IN BERLIJN. BERLIJN, 1 Jan. (V. D.) In den afgeloopcn nacht zijn door de politie te Berlijn 382 ar restaties verricht. In de meeste gevallen be trof het ordeverstoringen. Bovendien hadden arrestaties plaats wegens vechtpartijen, dronkenschap, misbruik maken van brand melders en zaakbeschadiging. Sylvesternacht werd de brandweer 52 malen gealarmeerd. In hoofdzaak betrof het kleine branden. Een groote brand woedde in het atelier van Munnesmann Roohren Werkc. Dc brandweer verscheen hier met groot materiaal, terwijl bovendien "en drijvende, stoomspui' aan het blusschingswerk deelnam. Het Belangrijkste. Gr- Brittannië: Schotland door een ramp ge troffen. Ontzettende bioscoopbrand in Paisley. (pag. 1, te -lad). Het Soc. Dem. Tweede Kamerlid G. W. San nes overleden. (pag. 2, le blad). Auto bij Maartensdijk tegen een boom ge reden. '(f- 1, 2e blad). De Razzia in Ncdcrlandsch Indie. (pag. 1, 2e blad) Misdaad of ongeval? Een vrouw gewond bij Rijswijk gevonden. (pag. 2, 2e blad). Moordaanslag in Apeldoorn. Man levensge vaarlijk gewond. (pag. 2, 3e blad). Italië: Nieuwe arrestatie na.v. den aan slag op Umberto. (pag. 1, le blad). China: De notawlsseling met Engeland inzake de exterritoriale rechten. (pag. 2, 3e blad). Frankrijk: De laatste beraadslagingen voor de Haagsche Conferentie. (pag. 2, 3c blad). Dc conventie inzake dc afschaffing van tal en uitvoerverboden in gevaar. (pag. 2, 3c blad) Spanje: Zonderlinge gebeurtenissen in Spanje. Zal Primo moeten wijken? (pag 2. le blad), (pag. 2, 3e blad) Duitschland. Erich Maria Remarque bij een auto-ongeluk ernstig gewond. (pag. 2, 3e blad) Britsch Indië: Gandhi's invloed doet zich gelden. (pag. 2, 3e blad). H. F. C.—Oud-Internationals 4—1. (pag. 2, 3e blad) (Voor de laatste berichten zie men dc 2de pagina van het Eerste Blad). ARTIKELEN. R. P.: De ramp in Paisley. (pag. 1, le blad). P. Gasus: Begin. (pag. 1, le blad). J. C. P.: Om Ons Heen; Officieele Taal. (pag. 1, 2e blad). J. H- de Bols: Rouaan. (pag. 1, 2c blad). Henry de Forge; De Vreemde Schrijfs'er <H.D. Vertelling) (pag. 2, 2e blad). Geïllustreerd Bijvoegsel „Femina". (pag. 4, 2e bladlj

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1