GROOTE OPRUIMING
P.J.OOSTWALD&Z".
KOOPJES IN ALLE AFDEELINGEN
t
MAANDAG
13
JANUARI
V.M. 10 UUR
VAN COUPONS, VLOERZEIL, LINOLEUM, INLAID, LOOfMS,
VITRAGE, OVERGORDIJNEN, ENZ. ENZ.
LOOPERS
ZIE DE
ETALAGES
SCHAGCHELSTRAAT 2 - TELEF. 11491 - HAARLEM.
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 10 JANUARI 1930
VAN KUNST EN KUNSTENAARS
Nr. 196
DE KATHEDRAAL VAN CHARTI&S
Als finale onzer Kathedralentocht hadden
wij Chartres gekozen. Zijnde deze stad het
Mekka der kunstenaars van alle tijden en
zeker thans, nu ook de kunst van den „gla
zenier" en het poëem van het gebrandschil
derd glas ook in Holland weer in eere is, van
belang voor wie zich voor kunst Interesseert.
Werken thans bij ons niet Thorn Prikker en
Joep Nicolaas aan de gebouwen der Philips-
fabrleken en trekt de arbeid van Roland
Holst niet meer dan voorbijgaande belang
stelling ten onzent! Zoo hebben wij dan de
fameuze pracht van Chartres op den Oude
jaarsdag mogen aanschouwen en er een in
druk van overweldigenden rijkdom aan kleur
van kunnen meenemen. Meer dan een in
druk is het helaas niet; om te zeggen dat
men al dezen rijkdom gezien cn in zich op
genomen heeft zou men een voorafgaande
studie van deze wondere wereld gemaakt
moeten hebben en er daarna zeker een paar
ciagen in Chartres moeten ophouden. De reis
gidsen „doen" deze stad wel in één dag af,
maar dat is er dan ook doen naar. Wil men
«r werkelijk iets aan hebben, dan is het aan
te bevelen zich te voren een weinig te pre-
pareeren. Een aardig boek daarover kan ik
aanbevelen dat maar eon paar gulden kost en
in lederen boekhandel te krijgen is. Het bevat
uitstekende reproducties naar foto's en heet
Chartres et la Beauce Chartralne, door Mar-
cel-Roblllard, uitgaaf van Rey in Grenoble.
Ik zal er mij niet aan wageu te trachten de
weelde aan beeldhouwwerk en glasschildering
zelfs maar^op te sommen, een vervelend werk
voor mij en een volstrekt onnutte bezigheid
voor mijn lezers. In Baedeker staat dat trou
wens uitmuntend en volledig. Een schets
van den totaalindruk kan ik misschien pro-
bteren te geven.
Wat de Kathedraal van Chartres een apar
te bekoring geeft, is haar ligging. Men kan
haar zier. van boven af, van de heuvels af, die
de stad omgeven, men kan haar zien van on
der af, als men in de benedenstad langs de
Euro wandelt cn telkens door de sohu. pr
achtigste buurtjes wordt aangetrokken. Men
kan hear ook uit dc vlakte benaderen en het
is de trots der Chartrols dat hun kathedraal
tot tien mijl in den omtrek zichtbaar is. Van
all 3 zUden treft de elegantie van dit toch zoo
omvangrijk bouwwerk, het is een slanke en
ranke schoonheid die zich openbaart en het
majestueuze ondergaat gc eerst als ge u aan
don voet. van het gebouw bevindt en door de
overweldigende postuur van hoofdingang of
zuidelijken zijgevel getroffen wordt. Het In
wendige is al even rijk aan sculptuur als de
buitenkant. Rondom het koor loopt een muur
waartegen in ruim dertig tafereelen zeer rijk
gestoffeerde voorstellingen uit het leven van
Christus cn Heiligen zijn aangebracht. Door
verschillende kunstenaars, wier arbeid te da
teeren valt tusschen de jaren 1500 en 1700 on
geveer. is aan deze paneelen gewerkt., en als
men slechte nagaat wat Ln onzen tijd een
enkel echt gothiek beeldje voor handels
waarde bezit, kan men zich van de waarde
van dozen enkelen gang een Idee vormen,
gesteld dan dat hier cenlgerlei waardebepa
ling zin zou hebben, die buiten de cultuur
waarde der objecten omgaat.
Maar waarom ik nog bovendien ditmaal
van mijn uitstapjes meer dan gewoonlijk
vertel, het ls, omdat Chartres mij afgezien
van haar Kathedraal, zulk een bekoorlijk
oord voor schilders lijkt. Brugge ls heel mooi.
al ls er van Brugge al heel wat afgeknabbeld
in den loop der jaren en is het niet meer
zoo gaaf als toen ik er dertig jaar geleden
voor het eerst kwam. En dan Brugge is wel
wat afgezaagd geworden door de schilderende
raensehheid. Ik durf bijna zeggen: Chartres
heeft veel met Brugge gemeen maar is
mooier. Ik sprak al van die walletjes beneden
langs de Eure, met hier en daar fantastische
waschgelegenheden, waarin donkere vrouwen
haar wasch kloppen en slaan en uitspoelen in
het bruingele rivierwater. Het riviertje
stroomt snel langs hun bezige handen, wring:
zich in hoeken en bochten tusschen hooge
steenen wallen, waarlangs prachtige oude
huisjes gereid staan met boomen er voor Een
oude kloostermuur vormt ergens een afslui
ting, dan ls er ineens een vrije blik naar een
hooger terras van een kloostertuin en de
Kathedraal bekroont het doorzicht. Weer iets
verder is het een scheeve sluis, die een prach
tige lijn door het kader trekt of een houten
doorzichtig en vooral doorluchtig bouwsel,
waarin de Chartroises gezamentlijk hun
wasch te drogen hangen. Het is een Brugge
vol natuurlijk leven en de vreemdeling die
zijn reisgids volgt, komt daar niet, maar
spoedt zich spoorslags verder, als hij de
Kathedraal „gedaan" heeft.
Werkelijk, het is een oord voor Hollandsche
schilders. Herman Heuff, de veelbereisde, zal
het misschien wel kennen: anders zou ik het
hem aanraden als eerstvolgende sketching-
ground. Maar het leven dat is misschien
een bezwaar thans wordt duur in Frank
rijk. Zijn niet vandaag, met Nieuwjaar, hier
in Parijs, de prijzen in de Metro alweer met
15 pCt. verhoogd en vreezen de handelsmen-
schen hier niet, dat het in 1930 niet goedkoo-
per worden zal. Al hebben de deputes deze
week dan ook in een nachtelijke kamerzitting
voor een vermindering der belastingen ge
stemd.
Zoo zijn we dan weer op weg naar huis om
verder kunst te kijken ln eigen land. Als je
maar oud genoeg wordt, zie Je heel wat. En
wat voor den één van 't allerhoogste belang
is, is vaak voor den ander slechte bijzaak. De
moeilijkheid blijft den evenaar te vinden,
waaromheen al die schoonheid blijft balan-
ceeren, zonder overschatting van het momen
tele. zonder geringschatting voor waaraan
wij zelf geen deel hebben. De moeilijke taak
van den criticus. Maar zoo nu en dan een
beetje echt antiek gaan kijken, is niet kwaad
en maakt bescheiden.
I Januari 1930.
J. H. DE BOIS.
JUBILEUM J. L. PERUKEL.
De heer J. L. Peruikel hoopt 23 Januari den
dag te vieren, dat hij 25 jaar in dienst is
bij de firma J. Sabelis en Co., verf- en glas-
handel.
DE VREEMDE GETUIGE.
De heer B., de „vreemde getuige", over
wien wij in een Politiereohter-verslag in ons
nummer van Zaterdag schreven, zond ons
een uitvoerigen brief, waarin hij zegt dat hij
zich niet souverein voelde, maar „in zulk een
omgeving superieur".
Verder zegt inzender dat hij ln zijn brief
aan den Officier van Justitie neit geschre
ven heeft: „U heeft het redht niet", maar:
„Met welk recht deed u dit?" (nX de beide
opgegeven en in 't procesverbaal genoemde
getuigen niet en een ander wèl oproepen).
Voorts meen:* de heer B. dat de verslag
gever een scheeve voorstelling van de zaak
gekregen en gegeven heeft, omdat de quaestie
van de aanrijding zelve op de zitting niet
:ot haar recht kwam en deelt hy mede dat
hij niet op de'treeplank is gesprongen, om
dat de vrachtauto geen treeplank had.
Tenslotte zegt inzender dat hy niet ge
vraagd heeft, hem den brief aan den officier
niet kwalijk te nemen, en dat de Politierech
ter daarop niet geantwoord heeft: „Ik neem
u niets kwalijk enz-Ook is het onwaar,
zegt hy, dat hy er op stond dat beide andere
getüigen, die het O.M. en de Politierechter
niet meer wilde hooren, tóch zouden gehoord
worden. Hij had dadelijk goedgevonden, dat
die beide getuigen niet werden gehoord.
Onze verslaggever teekent hieëbij aan:
Dat de vreemde getuige zich „in deze om
geving" (dat is dus in de Rechtbank-omge
ving) „superieur" gevoelde is haast nog dwa
zer dan dat hij zich .souverein" gervoelde, met
welk woord wij wilden duidelijk maken dat
de getuige meende, zich boven den Officier
te kunnen stellen en dien te kunnen voor
schrijven, welke getuigen hy behoorde op te
roepen.
De quaestie van de aanrijding was inder
daad niet aan de orde, alleen het geval van
mishandeling waarvoor de verdachte een boete
kreeg.
Wanneer de auto geen treeplank had, kan
de getuige er ook niet opgesprongen zyn.
Wij meenden uit de behandeling der zaak te
kunnen opmaken, dat de getuige op de ge
noemde wijze de auto wilde beletten voort te
rijden, maar willen hem gaarne gelooven. ,Het
is van zeer ondergeschikt belang, in iede:
geval deed de getuige, naar de verdachte
mededeelde, pogingen om de auto het voort
rijden te verhinderen hetgeen hem de boos
heid van den chauffeur op den hals haalde.
De getuige heeft wèl gevraagd, hem de
wijze waarop hy zijn brief aan den Officier
had ingekleed, niet ten kwade te duiden, en
1e Politierechter heeft daarop letterlijk het
in het verslag vermelde antwoord gegeven.
Tenslotte heeft, de getuige zich niet dade
'.Ijk er bü neergelegd, dat de twee andere
getuigen niet zouden worden gehoord. Waar
voor was het anders noodig geweest hem de
loor die getuigen by de politie afgelegde ver
klaringen voor te lezen?
REGEERÏNGSVERKLARING
OVER DE ACTIE TEGEN DE P.N.I.
„EEN DAAD VAN BILLIJKHEID EN
RECHT'.
Aneta seint ons uit Batavia, dd. 10 Januari:
In de hedenmorgen geopende tweede ge
wone zitting van het zittingsjaar 1929/1930
van den Volksraad heeft de regeeringsge-
machtigde voor algemeene zaken bij den
Volksraad mr. ir. H. J. Kiewiet de Jonge, na
mens de Regeering een verklaring afgelegd
inzake de actie tegen de Party Nasional In
donesia.
De Regeeringsverklaring is drieledig. Ten
eerste bevat zij de motieven die de regeering
aanleiding hebben gegeven opdracht te ge
ven tot het instellen van de huiszoekingen,
ten tweede worden in de verklaring de voor
loop ige resultaten van het onderzoek open
baar gemaakt en ten derde behandelt de ver
klaring het beleid van de regeering jegens
de volksbeweging.
De aanleiding.
Wat het eerste gedeelte van de verklaring
betreft, wordt uiteengezet dat de tegen
woordige regeering reeds herhaaldelyk waar
schuwingen heeft doen hooren tegen het
extremistisch drijven. Het hoofdparket heeft
medio December verschillende berichten ont
vangen, welke berichten op steeds duide
lijker wijze convergeerden naar bepaalde
tijdstippen, gelegen op of omstreeks Nieuw
jaar 1930.
Men had hier niet meer te maken met ge
ruchten maar met behoorlijk gedocumen
teerde berichten. In enkele weken tyds ont
ving het hoofdparket alleen uit West-Java
een vyftigtal van de meest los tot elkaar
staande berichten die alle wezen in de rich
ting van de Party Nasional Indonesia en die
alle dreigende waarschuwingen inhielden
over ongeregeldheden, waarschuwingen, die
dikwijls in dier mate gepreciseerd waren,
dat zij wel van ingewijden afkomstig moes
ten zyn. Onder deze omstandigheden zou het
kortweg gezegd, onverantwoord zijn geweest,
indien de Regeering verder in hare houding
van waakzaam afwachten zou hebben vol
hard.
Voorloopige resultaten.
Wat het tweede punt van de verklaring
betreft, wordt vastgesteld dat, ofschoon we
gens het korte tijdsbestek pas een deel van
het verzamelde materiaal geschift en ver
werkt werd, en in verband met het feit, dat
het hier een justitiezaak geldt, aangaande
de voorloopige resultaten slechts kan worden
medegedeeld, dat in diverse opzichten het
bestaande vermoeden reeds bevestiging heeft
gevonden, het vermoeden dus, dat aanleiding
heeft gegeven tot het optreden en dat in
hield: samenspanning, opstand, alsmede
deelneming aan een vereeniging met het
oogmerk misdrijven te plegen, welk laatste
delict reeds gepleegd is. De regeering spreekt
haar hooge waardeering uit voor den arbeid,
die gepresteerd is door de beide bestuurscorp-
sen en door de politie, waardoor alle geledin
gen van de gemeenschap zich veilig weten,
doch zij betreurt het ernstig, dat op sommi
ge plaatsen aan den Regent niet het hem
toekomende aandeel in de voorbereiding en
de uitvoering van dezen spoed-maat-regel ge
geven is.
Het Regeeringsbeleid.
In het derde deel van de verklaring zegt de
Regeering dat zij verder geen opdracht heeft
gegeven tot het uitstrekken van de huiszoe
kingen en aanhoudingen ten aanzien van.
personen, die niet bij de Party Nasional In
donesia zijn aangesloten. De Regeering ver
klaart met zeer grooten nadruk, dat het
geenszins hare bedoeling is geweest op te
treden tegen vereenigingen zooals b.v. Boedi
Oetomo, Mohamadyah, Tamanslswo en de
Soerabajasche Studieclub, dan wel tegen
niet-leden van de Party Nasional Indonesia.
De Regeering spreekt de hoop uit, dat zij
hiertoe nimmer genoodzaakt moge worden.
In het slot van de redevoering zeido mr.
Kiewiet de Jonge, dat de Regeeringsdaad
welke hierboven was toegelicht onvermijde
lijk was en verre van een daad van politieke
reactie of willekeur, was het een daad „van
justitie, gemeenschapsbeveiliging, billijk
heid en recht."
41/3 PCT. LEENING ROTTERDAM.
De Raad der gemeente Rotterdam besloot
gisteren tot het aangaan der 4 1/2 pc.t. geld-
leening, groot f 25 millioen tot consolidatie
van de vlottende schuld en tot conversie van
de 51/2 pet. leening 1925, groot pro resto
f 14.040.000.
DE K. L. M. IN 1929.
Een goed Jaar.
Het luchtverkeer in 1929 is zeer voorspoedig
geweest. Er is geen fenkele tegenslag onder
vonden, de averij, welke vliegtuigen hebben
beloopen, is niet noemenswaard geweest, de
regelmaat van den dienst bedroeg 96 6 pet.
Het vervoer van passagiers is met 13 pet.
vermeerderd, dat van goederen met 29 pet.,
dat van briefpost met 87 pet. en dat van pak-
ketpost met 54 pet.
BLOEMENDAAL.
RETRIBUTIE VERORDENIN G.
De heer W. Noorman heeft bij den Raad
een voorstel ingediend tot wijziging van Art.
3 van de Verordening op de heffing van
retributie voor de toelating van leerlingen
uit de gemeente Bloemendaal op de scholen
voor Middelb. en Voorbereidend Hooger Dag
onderwijs der gemeente Haarlem.
De voorsteller wil art. 3 doen lezen als
volgt:
„De retributie bedaagt.r enz. enz.
van 1500.en minder niets
1501.— tot 2000.— 20.—
2001— 2500— j 30—
2501— 3000.— 50—
3001.(en vervolgens de verordening).
B. en W. geven in overweging het voorstel
van den heer Noorman niet aan to nemen,
te meer daar in de verordening reeds de
mogelij klieid wordt opengesteld om voor
leerlingen, die uitmunten door aanleg en
ijver, telkens voor een jaar, geheel of ge
deeltelijk vrijstelling van retributie te ver-
leenen.
De Onderwijscomissie kan zich in meerder
heid hiermede vereenigen. Om aan het
standpunt van den voorsteller tegemoet te
komen adviseert de Commissie art 3 in dien
zin te wijzigen dat de retributie voor hen
wier inkomen 2000 of minder is, 40 en
voor hen wier inkomen 2001 of heer doch
niet meer dan 300 is, 60 zal bedragen.
PENSIOENGRONDSLAGEN.
B. en W. stellen den Raad voor, met in
gang van 1 Januari 1930 nader vast te stel
len de pensioengrondslagen van: Jhr. A. Bas
Backer, burgemeester, op 6600; Mr. Dr. J,
F. Veeren, secretaris, op 5500 en Jhr. B.
De Jonge van Campens Nieuwland, ontvan
ger, op 4200.
Voorts stellen B. en W. voor het totaalbe
drag aan pensioengrondslagen op 1 Juli 1922
van de ambtenaren (met uitzondering van
de boventallige onderwijskrachten) in dienst
der gemeente te bepalen op 198.869.32 voor
eigen pensioen en 282.653.80 voor weduwen-
en weezen pe nsioen.
Het laatste voorstel berust op de overwe
ging dat met den datum van het inwerking
treden der Pensioenwet 1922 de pensioens
grondslagen van de ambtenaren, die destyds
in het genot van vacantietoeslagen waren,
met het bedrag daarvan, krachtens die Wei,,
verhoogd dienden te worden, waarmede in
dertijd by het vaststellen van het totaal be
drag aan pensioensgrondslagen der ambte
naren op 1 Juli 1922 geen rekening gehouden
werd, omdat toch alle vacantietoeslagen op
1 Januari 1923 reeds kwamen te vervallen.
ALS GIJ
DRUKWERK
NOODIG HEBT,
DRAAG HET
DAN OP
AAN
HAARLEM'S
DAGBLAD
GIJ ONTVANGT HET
SNEL EN KEURIG EN
DE PRIJS IS BILLIJK
UIT HET AMERIKAANSCHE LEGER.
Khaki Werkhemden U-S-A. a 1-50 en lioogcr. halve Overalls U-SA
2-50, heeie Overalls U-S-A. 3-95. blauwe Werkjassen cn -broeken U.S.A.
ƒ2.65. zwarte Overhemden U-S-A- ƒ350. Amcrikaansche Legersokken
vanaf 90 cent- Swceters, zuiver wol, 12-50- Regenjassen vanaf 7-50- Pij
pen waterproof ƒ2.90- Leeren jekkers, zwart en bruin nappa, 17-50 tot
ƒ35Dames leeren Mantels, alle kleuren, vanaf 52-50. 30
Amerikaansch Huis, 60 Spaarne 60,
TELEFOON 14881.
Aanbevelend. JACK MORRIS.
ERWTENSOEP
met Worst of Kluif. Fabrikaat
STEGEMAN Co., DEVENTER.
OVERAL VERKRIJGBAAR.
26
H. J. v. d. MEER RADIO
GROOTE OPRUIMING
v. a. 11.88
21.48
Luidspr. Aimti, Hegiwt Etaü
Philips
Biaupunkt magncetsysteem 11-88
4-pcilg magneeteysteom o-ft Listen-IIcgra 6-28
Pilot Bouwdoos (origineel) 67 48
Waldorp toestel 78.48
Plaatstroom 13-48
Gelijkrlchter 4.75
Utillty-fUnregéUnttp van 550 voor 3.88
Cond. v. 4.98 voor 2J6
Tranef. v. 4.88 voor 1.98
Varta accu 5.96
Prima Accu geladen 4.50
Extra hooge korting op Pilot, Splendor, Teleftmken, Lissen materiaal
Peter boekjes 75
Antennedraad p. lx 69
Enz., enz. enz. ei*.
Profiteert hiervan. Zie de Etalage.
Sajpnkasten wegens plaatsgebrek van af 7.88
ALLES MET GARANTIE-
SCHAGCHELSTRAAT 7
50
Dc stielheid van „DE(N) SNELLE(N)
VISSER" is een regelmatige snelheid,
die altijd en onder alle omstandighe
den wordt volgehouden-
Daarom verzendt men de goederen
welke op een bepaalden tijd bezorgd
moeten worden te Amsterdam, in Net
Gooi, tc Haarlem. Santpoort. Bloemen»
daal en Zandvoort per ..SNELLE
VISSER"-
Het kantoor raa ,,DE(N) SNEL»
LE(N) VISSER" is te Haarlem: Warmoesstraat 15, Tele; 12400 en
11700.
NV. K, VISSER'S AUTODIENSTEN.
BEGINT ONZE
3x4 Tapis Beige Karpet
IJzersterk 10.90
3x4 Axminster Karpet 13.90
3x4 Wilton Karpet 39.75
Buitengewoon lagen prijs.
VLOERZEIL, per el 69 en 89 ct. Zijde Tafelkleed 130/160 2.89
LINOLEUM, 2 M. breed, per el 1.69 Pluche Tafelkleed, gr. maat 6.90
ENORME VOORRAAD OOK IN BETER
GENRE KARPETTEN, WAARONDER
GROOTE MATEN, TEGEN EXTRA
LAGE PRIJZEN.
UITGEBREIDE KEUZE IN
OOK BREEDS
van 'f 0.59 tot 4.90.
Wollen Dekens, 2-persoons
gebloemd 8.90
Gestikte Dekens 4.89
3-Deelig Kapok Bedstel 29.75
Talie Gordijnen, per stak 0.95
Afgep. Overgordijnen, p. raam 7.90
GEEN ZICHTZENDINGEN. VERKOOP ALLEEN CONTANT.
JBF- GESLOTEN VAN 12 TOT 2 UUR.
Met het oog op de te
verwachten d-ukte zijn
onze Winkel en Maga
zijnen a^. ZATERDAG
njn. 6 uur
GESLOTEN.
DE ETALAGES ZIJN
ECHTER VERLICHT
VAN 6 TOT 10 UUR.
Uw voordeel is het
daarin een kijkje tc
nemen.
V
