Het woord is aan 47e Jaargang No. 14293 Verschijnt dagelijks, behalve od Zon- en Feestdagen Maandag 27 Januari 1930 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week ƒ0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32 Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3.5754. Franco per post door Nederland ƒ3 8754. Losse nummers ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754, franco per post. Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIEN: 1—5 regels 1.75. elke regel meer 0.35. Reclame* ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels 0.60^ elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag, Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. i contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD INGEZONDEN MEDEDEELINGEN JJnthracief eierkolen brechcokes&SSLbPiketten in oerzeqelde zakken AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET M! Groote Houtstraat 187 - Tél. 12504 Ami'erdim Hilvertum Bu-sum Leiden RADIO-STORING. EEN NIEUW SLEEPSTUK VOOR DE ELECTRISCHE TRAM. Van een radio-deskundige te Zurich, Hans Kopp, ontvingen wij een artikel over radio storingen door de electrische tram, waaraan wij het volgende ontleenen. Proeven hebben de volgende resultaten opgeleverd. In aanmerking komen slechts twee soorten van storingen, n.l.: Ie. die door de motoren en eventueele iso- latiefouten van den motorwagen ontstaan en 2e: die door den stroomafnemer worden veroorzaakt. Het ondervangen van de motorstoringen is nog niet geheel gelukt doch binnen afzien- baren tijd zullen de deskundigen hierin toch wel slagen. De storingen die de stroomafnemer zelf (rol of beugel) veroorzaakt, komen in de eerste plaats door slecht contact tusschen bovenleiding en stroomafnemer, verder door het tijdelijk verlaten van de bovenleiding door het sleepstuk. Het slechte contact komt het meeste voor bij de verouderde stroomaf nemer-systemen, zooals rol en aluminium- beugel. Bij deze beide systemen is er een zeer klein vlak van aanraking met de bovenlei ding, zoodat door het overgaan van den stroom van de bovenleiding op den stroom afnemer vonken ontstaan, die dan tot het vormen van „brandpaarlen" en inkepingen aan den stroomafnemer leiden. Aluminum vormt door zijn laag smeltpunt gemakkelijk brandpaarlen. Zoo ontstaan door de vele vonken de radiostoringen die gehoord worden als het geknetter van ma chinegeweren. Een goede stroomafnemer moet bil iedere snelheid, bij iedere oneffenheid en elk hoog teverschil der bovenleiding zuiver aanslui ten en een zoo groot mogelijk aanrakings- vlak hebben. Het sleepstuk dat vrij van sto ringen is, moet bovendien uit een materiaal vervaardigd worden, dat niet alleen het ge lijk maken en polijsten mogelijk maakt, maar om het „vonken" van het sleepstuk te verhinderen, moet het materiaal de absolute zekerheid bieden, dat inkervingen en het uitbranden aan het sleepstuk niet voor komen. Na verschillende proefnemingen is nu ge bleken, zoo meent men, dat de radiostorin gen die de tram veroorzaakt, bijna direct op houden, als men, in plaats van de thans ge bruikte sleepstukken, kool gebruikt. Deze conclusie is echter niet juist. Het is daarom, vooral voor radio-ama teurs, van belang te vermelden dat tegen woordig, bij voorbeeld te Weenen en Boeda pest. nieuwe stroomafnemers worden ge bruikt. Het zijn sleepstukken, uit speciaal zacht staal gefabriceerd en met een groot contactvlak. Inkervingen en invretingen van de brandpaarlen op de glijvlakken kunnen hierbij niet voorkomen. De nieuwe stroom afnemers voldoen uitstekend en ondervan gen de radiostoringen. Zij vereenigen bo vendien in zich: groote bedrijfszekerheid, langen levensduur en groote bescherming van de bovenleiding. LABRADOR TE KOOP VOOR 60 MILLIOEN POND STERLING. AANSPRAKEN VAN DE HOLLANDSCHE FAMILIE. Ter bevestiging van reeds vroeger gedane mededeelingen deelt de Minister van Finan ciën van New-Foundland mede. dat de re geering van New-Foundland het voornemen heeft, het eiland Labrador te verkoopen voor den prijs van 60 millioen pond sterling. De oppervlakte van het eiland bedraagt 120 000 vierkante mijlen. Pas in het afgeloopen jaar zijn de eigendomsrechten op het eiland La brador door de Britsche Privy Council toe gewezen aan de regeering van New-Found land, waardoor een einde is gekomen aan een rechtstrijd, die meer dan honderd jaar heeft geduurd. Naar men zich wellicht herinnert zijn er echter nog andere pretendenten naar het eiland Labrador, die door deze oplossing niet bevredigd worden, nl. de Nederlandsche fa milie De La Penha, die haar aanspraken op het eiland ontleenen aan een schenking, ge daan door den koning-stadhouder Willem III aan een der voorvaderen van deze familie, nl. op 1 November 1697 aan Joseph de la Penha. Diens thans levende nazaten hebben een in Amerika gevestigde maatschappij ge vormd, de De la Penha Comp. Inc., welke te gen de door de Britsche Privy Council geno men beslissing in beroep zal gaan en de aan spraken van de familie De la Penha zal ver dedigen. DE ONDERGANG VAN DE „R/JNTE CERVANTES". DE TRAGISCHE DOOD VAN KAPT. DREYER. HAMBURG, 25 Jan. (V. D.) Volgens bij de HamburgZuid-Amerika Scheepvaart Maat schappij Zaterdagochtend ontvangen tele grammen wordt bevestigd, dat de kapitein van de „Monte Cervantes" Dreyer den dood gevonden heeft. Kapitein Dreyer heeft tot het laatste oogenblik gehoopt, dat het mo gelijk zou zijn de „Monte Cervantes" te be houden, ofschoon uit het onderzoek was ge bleken. dat de rots, waarop het schip was te rechtgekomen, den geheelen bodem van het schip had opengehaald. Vrijdagmiddag werd de positie van het schip veel slechter. Door de van ter zijde komende zeeën was het schip verder naar stuurboord geslagen en daar door was het lek zooveel grooter geworden, dat de eerste ingenieur den kapitein mede deelde, dat men Ondanks de pompen, die met de hoogste capaciteit werkten, geen weer stand kon bieden aan het met kracht naar binnen stroomende water. Men begon te vree zen, dat het schip zou gaan zinken en in dag- en nacht-ploegen werd er aan gewerkt om alle proviand, de bagage uit te laden en ruimte in de reddingbooten te maken voor de passagiers voor het geval, dat het hulp- schip te laat zou arriveeren Toen de passa giers het schip hadden verlaten konden zij, ondanks de medewerking van de voor Us- huaia liggende schepen en van de bevolking slechts op primitieve wijze worden onderge bracht. De positie van de „Monte Cervantes" werd tegen den middag van Vrijdag zeer critisch, aangezien het voorschip vol water liep en steeds dieper wegliep. Kapitein Dreyer ge lastte de geheele bemanning het schip te verlaten, doch liet zich ondanks alle aan drang, die de officieren op hem uitoefenden, niet er toe bewegen, zijn eigen plaats op de commandobrug te verlaten. De eerste offi cier en de hoofd-ingenieur bleven tot eenige minuten voor de catastrophe bij Kapitein Dreyer en konden zich met groote moeite redden. Het is welhaast uitgesloten, de „Mon te Cervantes" te lichten. Meer dan honderd schepen van verschillende nationaliteit lig gen op den bodem van de om zijn stroomin gen gevreesde Beagle-straat. WONINGBOUW. GUNNINGEN. Burgemeester en Wethouders van Haarlem hebben het bouwen van 64 woningen en een bergplaats op een terrein gelegen aan en nabij de Archipelstraat, welk werk openbaar is aanbesteed op 23 September 1929 aan den laagsten inschrijver, P. Christiaanse te Am sterdam, gegund voor f 194.766, Het bouwen van 99 woningen, twee berg plaatsen en een wasch- en badhuisje, op een terrein gelegen nabij den Harmenjansweg. welk werk ook openbaar is aanbesteed op 23 September, is voor f 308.547,gegund aan den laagsten inschrijver, A. Lastdrager te Den Helder. EEN SCHOT OP EEN TRAM GELOST. REIZIGER DOOR GLASSCHERVEN LICHT GEWOND. Zaterdagavond is bij de politie kennis gegeven, dat in de buurt van de Schouwtjes- brug met een buks geschoten is op de tram uit Zandvoort. Dit schieten had vrij ernstige gevolgen. Een ruit werd verbrijzeld en de 23-jarige J. P. uit de Karolingenstraat werd licht gewond. De politie heeft nog niet kun nen vaststellen waar de schoten vandaan kwamen, zij stelt een onderzoek in. BROEDERTWIST. Zaterdagavond ontstond tusschen de broers H. B. en G. B. in de Oranjeboomstraat twist. H. maakte gebruik van een gummistok. G. vocht met een mes. Het gevolg was dat de broer met het slaginstrument het moest af leggen tegen dien met het steekwerktuig, dat hem eenige wondjes van niet ernstigen aard aan het hoofd had toebedeeld. Een lid van den Ongevallendienst heeft den gewon de per ziekenauto naar het St.-Elisabeths- gasthuis doen vervoeren. METSELAAR VAN EEN LADDER GEVALLEN De 18-jarige metselaar D. v. d. B. uit Lei den is Zaterdagmorgen in de Thomsonlaan van een ladder gevallen en daardoor aan het gelaat gewond. Na in het Groote Gast huis verbonden te zijn is hij naar zijn werk teruggekeerd. DE ZIEKENHTISVERZERER1NG. Tusschen de besturen van de diverse zie kenfondsen is thans overeenstemming be reikt ten opzichte van het uit te schrijven referendum over de uitbreiding van de zie kenhuisverzekering, door naast de opne ming in het ziekenhuis ook recht op opne ming te kunnen doen gelden in een Sanato rium, Parkherstellingsoord, Kinderherstel lingsoord en Oudeliedentehuis. De contributie der verzekering zal dan van 5 op 8 cent gebracht worden, waarvan dooi de ziekenfondsen aan de gemeente 7 cent moet worden betaald. DE ZAAK-LIEBERMANN. PROMOTOR SEDEYN VERHOORD. Na de pauze treedt als eerste getuige mr. E. M. B. Kortenoever voor het hekje. Get. is commissaris der Discontobank ge weest; wel werden de commissarissen ge raadpleegd, doch langzamerhand kreeg Lie- bermann meer en meer te zeggen. Lieber- mann heeft get. nooit als rijk beschouwd, wel was hij iemand, die door zijn relaties ge makkelijk geld kon krijgen. De president behandelt met dezen getuige breedvoerig de besprekingen en concept- contracten, waaruit voortkwam dat alles in activa zou worden betaald. De president maakt er dan get. een ver wijt van dat hij zich nimmer bij alle voor de „Veendammer" gevaarlijke transacties ver zet heeft. Dat was voor een president-com missaris geen houding. Gèt. verklaart dan, dat op 15 Juni 1927 Liebermann alle aandeelen van de Discon tobank had. Pres.: Dat zal ik eens even noteeren! Mr. Kokosky: Handelde u in vertrouwen op de advocaten? Get.: Ja, ik dacht dat de advocaten mrs. Schiirman en Van Gigch zich behoorlijk re kenschap hadden gegeven van wat zij de den. Mr. Duys wijst er vervolgens op. dat, toen Liebermann voor zijn belastingschuld de „Discontobank' 'en de „Gooische Hypotheek bank" wilde verbinden, commissarissen van eerstgenoemde bank zich daartegen verzet hebben en een „brief op pooten" hebben geschreven. Daaruit blijkt dat Liebermann niet alles in de Discontobank te zeggen had. dat hij piet de Discontobank zelf was en al de anderen marionetten waren. Als het verhoor van Mr. Kortenoever is afgeloopen treedt voor de eerste maal in de geheele Veen dammer-historie te vier uur de door deze affaire bekend geworden promotor A. A. Sedeyn, die op verzoek van mr. Duys speciaal uit Brussel is overgekomen, als ge tuige voor het hekje. Van getuige is het idee uitgegaan, dat de Veendammer wellicht aangezien de za ken niet zoo florissant gingen te koop zou zijn. Getuige heeft Woltman schriftelijk ge polst en kreeg teen uit Hilversum een brief om eens te komen spreken. Get. trad toen reeds op voor de groep Liebermann. Hem werd bij de eerste onderhandelingen ge vraagd voor welke financieele groep get. op trad. Hij heeft toen den naam Van den Toorn genoemd. De naam Liebermann heeft hij nooit genoemd. Een bod wilde get. niet doen, teen Woltman echter aandrong zei get.: Zoo op het eerste gezicht zou ik een prijs van drie ton willen noemen. „Hoe komt u er bij!" riep Woltman toen uit, ik vraag minstens een millioen! Get. heeft toen met zijn opdrachtgevers geconfereerd, is weer teruggekomen en heeft toen gezegd, dat men met een prijs van een millioen ac- coord ging. Woltman zei toen, dat dit maar een „aanvangsbod" was, waarna nieuwe on derhandelingen ontstonden. Get. is door Woltman ingelicht over de innerlijke waar de der bank, ook heeft Woltman gezegd, dat er in de tot het bezit van de Beleggings maatschappij behoorende huizen een over waarde van ruim een millioen zat. Woltman, voor het hekje geroepen, ontkent ten stelligste dat van hem de mededeeling van een millioen overwaarde afkomstig is! Mr. Duys: Hebben de heeren u niet gezegd dat ze een jaarlijksch inkomen van f 70.000 uit de Veendammer genoten? Get. Dat is zoo. ze hebben gezegd, dat ze geheel van de Bank leefden. Woltman ont kent een bedrag genoemd te hebben. Pres.: Er is toen een contract gemaakt dat er twee millioen betaald zou worden? Get.: Ja, Woltman wilde twee millioen cash hebben, waarvan één millioen gedeponeerd zou worden bij de Incassobank. De hypo theken, waar get. bezwaar in had, ■wilde Woltman wel voor zijn rekening nemen. Pres.: Toen naderhand is afgesproken dat één millioen in activa en één millioen in contanten zou worden betaald, heeft Lieber mann u toemeen millioen getoond? Get.: Hij heeft me aan Hollandsche fond sen een bedrag van 5 ton getoond! Mr. Kappeyne reeft later geadviseerd van de zaak af te zien, daar hij de handeling ontoelaatbaar achtte. Op 5 Maart heeft get. in een schrijven aan Woltman dan ook me degedeeld, van alles af te zien! Pres.: En hebt u Liebermann daarvan me dedeeling gedaan? Get.: Neen, ik wilde met de geheele zaak niet meer te maken hebben en met Lieber mann had ik toen al finaal gebroken. De mogelijkheid dat met activa der Veendam mer betaald zou worden, heb ik niet inge zien, dit plan is later van Woltman uitge gaan. Pres.: Vond u Liebermann betrouwbaar? Get.: Ja. behalve bij de Maatschappij van Scheepsverband, daarover hebben wij later verschil van meening gekregen. Op vragen van mr. Duys deelt get. nog me de, niet den indruk te hebben gekregen dat Woltmann de Bank dolgraag wilde verkoo pen, maar dat hij aan den anderen kant wel den indruk had. dat Woltman blij zou zijn met een annemelijk bod. Op de vraag van Mr. Duys, waarom get. tot- nu toe geweigerd heeft, om gehoord te worden, antwoordt de heer Sedeyn dat hij, toen hij voor de tweede maal door den rech tercommissaris Mr. Feenstra werd gehoord, zoo onheusch is bejegend dat hij hartelijk bedankte om terug te komen! Tegen half 6 wordt de zitting geschorst tot Dinsdag om 10 uur. Er win Piscator: Onze tijd heeft een nieuwen held op zijn voetstuk geplaatst: Zichzelf. AUTO-SUGGESTIE. Na een bezoek aan de R. A. Ha meneer! dit Is een wagen, Zooals u er lang een zocht, Ga het maar aan ieder vragen, Die er vroeger al een kocht; Vier- of zes- of acht-cylinder, Acht-cylinder in een lijn. Ik verzeker u, met minder Zou u niet tevreden zijn; Bumpers voor en bumpers achter, Kijk 'es wat 'n keurig stel En geen wagen rijdt er zachter En geen wagen rijdt zoo snel; O, u zult het wel ervaren, Als u in mijn wagen rijdt. Een sensatie als het ware Of je louter zweeft en glijdt; Het geheim zit in de veeren, Op de allerslechtste straat- Lijkt het, en u mag 't probeeren, Of je over asfalt gaat; Ha! een prachtige machine Die volmaakt geruischloos loopt En zoo zuinig met benzine Als u nergens anders koopt; Remmen! heusch er zijn geen beter, Als u even denken wil, Staat bij honderd kilometer Binnen twintig meter stil; Leverbaar in tal van kleuren. Groen en rood en bruin en blauw, Echt een merk om mee te geuren, Vast de voorkeur van mevrouw Prijs meneer? hoe kunt u 't vragen, Uw klandizie eert ons zoo Dat wij dezen luxe-wagen Aan u schenken als cadeau. Ver uit wazige verschieten Klinkt een vrouwelijke stem: Zeg, 't is tijd om op te schieten Anders mis je straks je tram. DE PREDIKANTSVACATURE DS. L. J. VAN LEEUWEN. DS. W. A. ZEYDNER BEDANKT VOOR HET BEROEP. Thans heeft ook ds. W. A. Zeydner te De- demsvaart, die ongeveer drie weken geleden beroepen was in de vacature ds. L. J. van Leeuwen bij de Ned. Hervormde Gemeente te Haarlem, voor dit beroep bedankt. ERNSTIG TRAMONGELUK TE STETTIN. TWEE DOODEN, ZESTIEN ERNSTIG GEWONDEN. STETTIN, 25 Jan. (V. D.) Zaterdagochtend is een volle tramwagen op den hoek van de Koch- en Blumenstrasse in de bocht uit- de rails geloopen. Daar de tram groote snelheid had werd de wagen met geweld tegen de hui zen geslingerd en totaal verwoest. Uit de overblijfselen zijn tot nu toe twee dooden en zestien ernstig gewonden geborgen. NEW-YORK, 25 Jan. (V. D.) Ten Zuiden van San Jpse in Californië woedt reeds se dert eenige dagen een ware slag tusschen blanke arbeiders en immigranten uit de Phi- lippijnen. De gevechten vinden plaats over een frontbreedte van ongeveer 80 K.M. Tot nog toe zijn twee personen gedood, vijftien zwaar en velen licht gewond. Aanleiding tot de gevechten is het voortdurend toenemen van het aantal immigreerende landarbeiders uit de Philippijnen. De regeering heeft poli- tie-versterking gezonden. Het Belangrijkste. De strafzaak Liebermann. tpag. 2, 2e blad en pag. 1, le blad) Madrid: Primo zorgt voor sensatie. (pag. 3, 2e blad). De dood van den kapitein van de Monte Cervantes. (pag. 1, le blad). Ernstige onlusten in Bombay. (pag. 1, le blad). ARTIKELEN, enz. R. P.: Spaansch bewind. (pag. 1, le blad). R. P.: Rai! Motorische impressies. (pag. I. le blad). C. J. Groothof f: Door de internationale Sportwereld. (pag. 1, 4e blad). HAARLEM, 27 Januari. Spaansch Bewind. Chicago heeft het voorbeeld van Berlijn ge volgd. De stad staat aan den rand van een financieele débcicle. De stedelijke schatkist is leeg. de schulden hebben een enormen omvang aangenomen. Hierboven rechtsWilliam Thompson, Chicago's bekende burgemeester. Primo. Volgens een Madridsch telegram aan het N. v. d. D. heeft Primo de Rivera, markies d'Estella, Spaansch dictator, Zaterdag een reeks zeer opvallende daden verricht. Eerst hebben de journalisten hem om een onder houd verzocht, om zijn verklaring te vragen omtrent vele loopende geruchten. De koning zou zijn ontslag hebben aangenomen, ge neraal Anido zou hem opvolgen, een directo rium van zes generaals zou ingesteld wor den: ja, het zou eigenlijk al regeeren. Primo lachte hierom lang en luidkeels, zei dat het allemaal niet waar was, werd daarop ernstig en verklaarde, dat hij dadelijk het bewind zou neerleggen als hij iemand wist. die capa bel was om het over te nemen. Maar helaas wist hij niemand. Daarna vertrokken de Journalisten en ging Primo peinzen, in zijn eentje. Om halfvijf 's middags resulteerde dit in een schriftelijk communiqué aan de journalisten, waarin hij er aan herinnerde dat de dictatuur was inge steld door de militairen en gesteund werd door het volk. Het is niet mogelijk om snel de meening van het volk te pellen, maar wèl die van leger en vloot. Daarom zal Primo de tien commandeerende generaals en drie com- mandeerende admiraals, den opperbevelheb ber in Marokko en de directeuren-generaal van de Guardla Civil, de grenswacht en de organisatie van oud-strijders, in totaal ze ventien machthebbers, na ondervraging van de onder hen ressorteerende hoofdofficieren laten mededeelen, of hij nog steeds het ver trouwen van leger en vloot geniet. Blijkt dat niet zoo te zijn, dan zal hij onmiddellijk het ontslag van de geheele regeering aan den koning aanbieden. Uitingen tegen zijn régime zullen hooger worden aangeslagen dan ant woorden, die op zijn blijven aandringen. En hij beklaagt zich over de intriges tegen zijn beleid en de onrechtvaardige actie, door de studenten gevoerd. Gevolg van dit communiqué: hevige op winding. Wat zal het voor invloed h bb^n oo de Nationale Consultatieve Vergadering, die a.s. Donderdag bijeenkomt, waarin de oud- premiers niet willen verschijnen maar waar in o.a. wel en kellner zit, omdat de regeering vindt dat de kellners „een voor het openbare leven belangrijk deel der bevolking vormen?" Groote spanning heerscht. De studenten te Madrid zijn nog steeds niet op de college banken teruggekeerd. De studenten te Oviedo en Santiago zijn ook in verzet gekomen. Het begint er nu in Madrid werkelijk nogal Spaansch toe te gaan. en het kost weinig moeite, bij het lezen van deze berichten, om ons de verontwaardiging van de studenten, en ook die van rijper vertegenwoordigers der intellectueele bevolking, voor te stellen. Een volk moet wel erg naïef zijn als het gelooft aan een zoo kinderlijk-verwaande verklaring als: „Ik zou de regeering neerleggen als ik iemand kende, die het net zoo go-d kon doen als ik. Maar helaas, lk ken er geen een". Hot moet wel hopeloos onnoozel zijn aLs het ge looft aan de theorie: „Leeer en vloot heb ben met steun van het volk dc dictatuur in gesteld. Als zeventien generaals en admiraals er nog voor zijn, kan ik dus blijven". Het klinkt bepaald blijspel-achtig. Er zou een heel goed blijspel van te maken zijn ook, met aanschouwelijke voorstelling van de ge neraals en admiraals, die het gecondenseer de plebisciet moeten leveren, met de toelich tende verklaring: „Antwoorden tegen mijn régime zullen hooger worden aangeslagen dan antwoorden er voor". Doee bepaling aüeen schijnt voldoende om

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1