De „Johan Sanneaan den ketting
Het woord is aan...
47e Jaargang No. 14305
Verschijnt dagelijks, behalve oo Zon- en Feestdagen
Maandag 10 Februari 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad f032
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-5754. Franco per post door Nederland f 3.87)4. Losse nummers
0.06- Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regels 1.75. elke regel meer 0.35. Reclame*
/0.60 per rcgeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 1 0 6^
elke regel meer 70.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. a contant*
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Daim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
flnthraaef GiGPfeoïen
brechcokes&SkbmkettenJ^
m oerzeqeldG zabbert 4
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET M!
Groote Houtstraat 187 - Tel. 12504
Ami'erdam Hilversum Bu-su-n Leiden
NEDERLANDSCHE SCHOENER
OP DE THEEMS GEZONKEN.
TWEE OPVARENDEN OMGEKOMEN.
Reuter meldde Zaterdagavond uit Londen:
Na een zwaren overtocht over het Kanaal
ls de Nederlandsche schoener „Oranje", die
met zware averij naar Londen werd opge
sleept, op de Theems gezonken.
De Nederlandsche kapitein, de heer Tulp
uit Groningen en de Duitsche kok Walter
zijn verdronken.
De lijken van de omgekomen zeelieden
konden nog niet geborgen worden.
Een ander lid van de bemanning, een Ne
derlander, is zwaar aan het hoofd gewond en
moest naar een Londensch ziekenhuis wor
den getransporteerd.
Het was een oude lekke
schuit.
Te Southend had een correspondent van
de Crt. een gesprek met den eenigen gered
de, den 20-jarigen stuurman Van der Ley.
„Je moet weten", ving de jonge Groninger,
zijn geschiedenis aan, „dat ik den laatsten
Januari aanmonsterde op den 120 ton meten
den motorschoener, die in Antwerpen cement
aan het laden was voor Londen. De beman
ning bestond behalve uit kapitein Tulp, uit
mijzelf en Walter, een Duitscher, die zijn
eerste reis maakte. Al dadelijk merkte ik, ;lat
de „Oranje" lek was. ik denk bij de zwaar
den. Ook de motor werkte niet goed. ja eigen
lijk deugde er heel weinig aan de schuit,
hetgeen geen wonder is. als ik u nog vertel,
dat het schip minstens 25 jaar oud was. Het
was gedurende de reis hard werken voor den
kapitein en mij. want Walter zijn achter
naam weet ik niet eens was zoo zeeziek als
maar eenigszins mogelijk is en bovendien
kwam er nog een flinke storm opzetten, die
ons handen vol werk gaf. Tot overmaat van
ramp sloegen onze zeilen kapot. Tegen Zater
dag waren wij nog een paar mijlen van de
Theems-monding verwijderd, maar het ergste
was, dat wij zooveel water hadden binnen
gekregen, dat het voorschio en ons logies
heelemaal blank stonden. Nu heb ik al 7 ja
ren gevaren en ik weet dus wel iets van de
vaart af. Ik had dan ook al spoedig in de ga
ten dat wanneer er water in het ruim zou
komen, het met ons gedaan zou zijn. Daarom
ried ik den kapitein aan. de noodvlag te hii-
schen, maar daarvan wilde hij aanvankelijk
niets weten: het was zijn eigen schio en zijn
eerste reis daarmee, begrijot u. Hii dacht nog
wel voor den storm en op eigen kracht bin
nen te kunnen loooen.
Tenslotte eing het schio echter zoo dien
liggen, dat de kaoïteln voor mijn overreding
bezweek. Een marine-raderslee^boot kwam
ons te hulp en nam ons op sleeotouw met
het doel de ..Oranje" oo een zandbank te
zetten. Ook een ander Hollandsch schio. de
.Geertruida", verleende assistentie. Wij ston
den intusscben tot de borst in het water.
Maar zoo weinig dachten wii aan gevaar, dat
wü nog wat rauwe eieren aten.
Plotseling echter werd onze toestand uiterst
hachehik; het voorschip begon te zinken:
even later een sct-ok: de voorsteven had den
grond veraakt. Het was een verschrikkelijk
ooeenbUk; direct, sprong ik overboord, ge-
volgd door den kapitein en den Duitschen
'"ikzelf ben een goed zwemmer en gehol
pen door een stuk hout kon ik mij drijvende
houden. De arme Walter kon zich echter bn-
na eeen ooeenbMk boven water houden ik
zocht nog naar hem. maar hij moet ooim .-
delliik in de dlente zijn verdwenen. Ook Ka-
p'tein Tulp verging het met beter, ik zag
alleen nog maar zün naar boven geheven ar-
m»n, voordat ook hij in de diepte verdween.
Door den stroom werd ik naar de Geer
truida" gedreven: die lag het dichtst bij nnj,
■want de Engelsche boot- had zoodra ons schip
beeon te zinken, den kabel doorgesneden om
zelf niet meegetrokken te worden. Na een
kwartier in het ijskoude water te zijn gewekt,
werd ik aan boord geheschen, waar ik oor
middel van een warme groc en droge klee-
ren snel ooknante. Toen ik aan land staofce.
bood een Engelschman mij zijn pijp en tabak
aan en toen voelde ik mij weer geheel de
oude".
UIT HET PSYC»OPATENASYL
GEVLUCHT.
DRIE MAN TEGELIJK.
Zaterdagavond ongeveer zes uur zijn drie
verpleegden uit het rijks-psychopalhen-asyl
te Leiden ontvlucht. Het zijn de 24-jarige G
J. de B de 25-jarige S. van A., beiden uit
Amsterdam, en de 25-jarige F. A. uit Arnhem.
Zooals wij reeds medegedeeld hébben is het Zweedsche stoomschip „Johan Sanne" op een
vordering van de naamlooze vennootschap ^aanstroom" in beslag genomen. Dit Ziceed-
sche stoomschip dreef hulpeloos op zee rond en icerd door den trawler ,Zaanstroomuit
IJmuiden veilig de haven binnengesleept. Nadat de Johan Sanne" te Amsterdam ge
repareerd was, wilde de kapitein weer zee kiezen, maar de advocaat van de ,Zaan
stroomliet even voor het schip zee zou kiezen, in de haven van IJmuiden daarop be
slag leggen, omdat men het niet eens kon worden over de waarborgsom die de „Johan
Sanne" moest storten voor de verrekening van de vordering die de „Zaanstroom" heeft.
PAPEGAAIENZIEKTE
AMSTERDAM.
IN
EEN GEZIN IN OBSERVATIE.
Eenigen .tijd geleden bracht een matroos
voor een gezin, dat aan de overzijde van het
IJ in Amsterdam woonachtig is, een pa
pegaai mede, dien hij in West-Afrika had
gekocht. Deze papegaai bleek niet in een
erg gezond vel te steken en werd ernstig ziek
Een paar dagen later stierf het dier. Het
stoffelijk overschot werd weggeworpen en
het ware bij dit sterfgeval gebleven indien
niet ernstige gebeurtenissen in het gezin
hadden plaats gevonden, schrijft de Tel.
Achtereenvolgens namelijk werden drie
huisgenooten ziek, de vader, de moeder en
een volwassen dochter van ongeveer twintig
jarigen leeftijd. Daarna werd ook de kat
ziek. De familieleden riepen een dokter: te
gen dezen spraken zij het vermoeden uit, dat
zij door de bekftnde papegaaienziekte, waar
over zij in de krant hadden gelezen, waren
aangetast en zij vertelden hem de historie
met den uitheemschen vogel.
De medicus stelde zich in verbinding met
den Gemeentelijken Geneeskundigen Dienst
en besloten werd de drie patiënten naar het
Wilhelminagasthuia over te brengen, het
geen geschiedde. De man, die ongeveer 50
jaar oud zal zijn, lijdt aan longontsteking,
een verschijnsel, dat zich ook bij verschil
lende gevallen van papegaaienziekte in
Duitschland heeft voorgedaan. De vrouw en
haar dochter hebben zware koorts: Zondag
was bij de dochter een kleine verbetering
te constateeren.
De gestorven papegaai is inmiddels opge
zocht, het cadaver, dat reeds in verregaanden
staat van ontbinding verkeert, zal nader on
derzocht worden. Wat de zieke kat betreft,
deze is voor alle zekerheid afgemaakt en zal
eveneens onderzocht worden.
Of hier dus gevallen van papegaaienziekte
zijn voorgekomen of dat men te doen heeft
met een toevalligen samenloop van verschil
lende verschijnselen, kan natuurlijk niet met
zekerheid gezegd worden. Het onderzoek zal
dat slechts kunnen uitwijzen. De vogel is
verleden week Zondag gestorven: Zaterdag
heeft het transport der zieken naar 't Wil-
helminagasthuis plaats gehad.
REGEERINGSMAATREGELEN?
De Crt. had Zondag een onderhoud net
den arts L. Hsijermans, den directeur van
den Amsterdamschen Gemeentelijken Genees
kundigen- en Gezondheidsdienst aangaande
de vermoedelijke gevallen van papegaaien
ziekte in de hoofdstad.
„Ik was gisteravond te ?s-Gravenhaee, al
dus de heer Heijermans, en daar in de ge
legenheid de zaak met den Gezondheidsraad
te bespreken. Het zal er wel op uit loopen,
dat van regeeringswege maatregelen geno
men zullen worden. Er staan daartoe twee
wegen open. In de eerste plaats een verbod
om papegaaien in ons land in te voeren. Dat
is een harde maatregel. Er zijn menschen.
die uit een ander werelddeel komen, die hun
dieren hebben leeren spreken en er zeer aan
gehecht zijn.Waar zouden die hun napegaaien
moeten onderbrengen? Daarom liikt mij die
maatregel dan ook niet gewenscht.
Beter lijkt het en zoo zal het waar
schijnlijk ook wel worden de dieren in
quarantaine te nemen. Dat zal dan moeten
geschieden'in de havenplaatsen Amsterdam
en Rotterdam, want om de beesten alle naar
Utrecht over te brengen, is te omslachtig.
Verder kan ik u vertellen, dat de sectie on
de kat, die we hebben doodgemaakt, uit heeft
gewezen, dat zij aan longontsteking leed.
Onze dienst is bezig met het maken van cul
tures. terwijl het bloed en het sputum der in
het Wilhelmna-gasthuis verpleegde patiën
ten nader worden onderzocht. Natuurlijk
neemt dat eenigen tijd in beslag.
De symptomen der patiënten en het ziekte
beeld der kat maken het voor mij zeer waar
schijnlijk, dat wij hier inderdaad met de pa
pegaaienziekte te maken hebben. Dit zouden
dan de eerste gevallen in Nederland zijn, dat
we hier te Amsterdam met een toevalligen
samenloop van verschijnselen te maken zou
den hebben, neem ik namelijk niet zoo licht
aan. De haard is nog locaal: op de andere
huisgenooten wordt ten dezen gelet, doch er
hebben zich bij hen nog geen suspecte ver
schijnselen voorgedaan.
Ik hoop. dat het bij deze gevallen blijft.
Van deze gelegenheid zou ik gaarne gebruik
maken den menschen aan te raden toch
steeds voorzichtig te zijn met het schoon
maken van kooien en hokken en tevens met
excrementen van alle dieren. Handen was-
schen na zulke werkzaamheden moet in elk
geval gebeuren. Ook bij het omgaan met die
ren moet men altijd oppassen".
HET GEMAAL TE MEDEMBLIK.
Het plechtig begin.
Dr. Ir. C. Lely en Ir. W. F. Leemans
in de namen der gemalen geëerd.
Hedenmiddag vond de plechtige in bedrijf -
stelling van het gemaal te Medemblik plaat-s-
Uitgenoodigd wa~en de leden van den Zui
derzeeraad, de leden van de verschillende
Zuiderzeecommissies, de voorzitters en grif
fiers der beide Kamers van de Staten Gene
raal, de commissaris der Koningin in Noord-
Holland, Jhr. Mr. Dr. Roell, en de griffier der
Provinciale Staten, Mr. F. A. Vening Meinesz,
de directies von verschillende bij de Zuider
zeewerken betrokken" firma's en vele anderen
Rede van den Directeur-
Generaal.
De directeur-generaal der Zuiderzeewer-
ken, Ir. V. J. P. de Blocq van Kuffeler heeft
een rede gehouden. Daarin herdacht hij oud-
minister Dr. Ir. C. Lely en Ir. W. F. Leemans.
Hij herinnerde voorts aan de conclusies van
de commissie Lovink, welke leidden tot een
bespoediging van de uitbreiding van land
bouwgrond.
De directeur-generaal vestigde er vervol
gens de aandacht op, dat de berekeningen
van prof. Lorentz ten aanzien van den Wie-
ringermeer volkomen bevestigd zijn, onge
rustheid voor onverwachte waterstandsver-
hoogingen behoeft er dus niet te bestaan.
Dat de kosten van de bedijking belangrijk
hooger zijn geweest dan de ramingen was
geen gevolg van onvoldoende voorbereiding
van de p.-ojecten doch van prijswissalingen,
die niet ie voorzien waren, en ook ten opz.ch-
te van de groote grondwerken, waarvoor mis
rekeningen waren gemaakt zal het bedrijf
zich geleidelijk beter op de moeilijkheden
gaan instellen.
Daar de prijzen der grondwerken inmid
dels gedaald zijn is er geen reden om aan te
nemen, dat de prijzen voor de andere polders
ook zullen tegenvallen. Voor de belangen der
scheepvaart is gezorgd door een kanaal langs
de Noord Hollandsche kust met verbinding
naar het Noord Hollandsch kanaal.
De directeur-generaal gaf vervolgens een
beschrijving van de gemalen en sprak woor
den van lof tot de ingenieurs en aannemers
van de werken.
Tenslotte stelde de directeur-generaal den
Minister van Waterstaat voor om na bezich
tiging van het gemaal het sein te geven tot
de in bedrijf stelling.
De voorzitter van den Zuiderzeeraad, de
heer H. Colijn voerde eerst nog het. woord..
Rede van minister Reymer.
De minister van Waterstaat. Mr. P. Reymer
sprak eveneens woorden van lof aan hen, die
het grootsche werk der Zuiderzee-droogleg-
ging uitvoeren. Met het oog op de nationale
belangen er aan verbonden moeten wij het
met kracht voortzetten en tot het einde vol
brengen, zei hij, en geen aarzelen of vrees
mag ons terug houden van het verder betre
den van het afgebakende pad. omdat- wij we
ten op krachtigen steun daarbij uit alle lagen
van ons volk te kunnen rekenen, omdat wij
weten, dat tegenslagen door den karakter
vasten, volhoudenden, offervaardigen aard
van ons volk zullen worden overwonnen, om
dat wij voelen, dat ons werk met groote be
langstelling door het buitenland" gevolgd
wordt en wij een traditie hebben op te hou
den in dit bij uitstek Nederlandsch pogen.
De minister noemde dit „het grootste natio
nale werk, dat ooit in Nederland werd ter hand
genomen" en „een blijvend monument van de
technische en cultureele kracht van ons
volk".
Mr. Reymer releveerde daarna uitvoerig de
geschiedenis van de droogleggingsplannen
van 1849 af en bracht hulde aan de pioniers,
vooral aan het werk der Zuiderzeevereenl-
ging en Dr. Ir. C. Lely, en de Staatscommis
sie 1870 en haar secretaris Ir. Leemans.
De minister deelde ten vervolge hierop
mede, dat het gemaal bij Medemblik den
naam Lely zal dragen en het gemaal bij Den
Oever „de Leemans" zal heeten.
Met dank aan directie en aannemers en
ingenieurs besloot de minister om over te
gaan tot het in gebruik stellen van het ge
maal „Lely".
Per telefoon langs den nieuwen dijk werd
de order doorgegeven naar „de Leemans",
welke daarop ook in werking gesteld werd. De
vlaggen werden geheschen in Medemblik en
Den Oever.
De droogmaling van de Zuiderzee is be
gonnen!
(Zie ook het artikel op de eerste pagina
van het tweede blad).
Confucius
Wanneer ge een goed mensch ziet, denk
er dan over hoe hem na te strevenwan
neer ge een slecht mensch ziet onderzoek
dan uic eigen hart.
RUSTDAG.
Zondag is de dag van rust,
Van ontspanning en genoegen.
Dan doet elk eens wat hem lust,
Na een week van naarstig zwoegen;
Wat er zoo in ieder land
Voorviel op dien dag van vrede,
Deelt ons Maandags onze krant
Haarfijn en volledig mede;
Echtelijk drama, vrouw vermoord
Door haar echtgenoot (beschonken),
Schip op rots, tien man aan boord
Allen jammerlijk verdronken;
Communisten in Berlijn
Op de straat uiteen gedreven,
Twee der demonstranten zijn
Zwaar gewond, maar nog in leven;
Groote boerderij verbrand,
Vee in stallen omgekomen,
Gasontplofing In een pand,
Heeft een kind 't bestaan ontnomen;
Autobotsing op de straat
Tusschen Amsterdam en Muiden,
Jeugdig motorrijder slaat
Over kop heen in het Zuiden;
Voetbalspeler tijdens spel
In een wedstrijd been gebroken.
Medespelers daarna fel
Door ruw spel het feit gewroken,
Groote ruzie in de sport,
Politiek krakeel in Spanje,
Vliegtuig naar omlaag gestort,
Braziliaansche moordcampagne;
Zondag was de Zondag niet
Steeds de dag van rust en vrede?
Als je in de kranten ziet,
Valt dat Maandag vaak niet mede.
P. GASUS.
ROOKEN IN BIOSCOPEN.
VERBOD BEPLEIT.
De Kon. Ned. Brandweervereentging heeft
een circulaire gezonden aan de besturen van
de provinciale brandweerbonden en aan de
leden van het hoofdbestuur van de Kon. !Ted.
Brandweervereniging, waarin, in verband
met het steeds grooter wordend aantal bios
copen in de onderscheiden gemeenten In ons
land. gewezen wordt op het groote gevaar dat
ontstaat indien tijdens de voorstellingen het
rooken in de bioscoopzaal niet verboden is-
In Amerika, Engeland, Duitschland, Zwitser
land, België, Luxemburg, enz. bestaat reeds
lang een wet, waarbij het rooken in bioscoop
theaters verboden is, terwijl zulks hier te
lande bij politie-verordening eveneens ge
regeld kan worden.
In verband hiermede worden de geadres
seerden uitgenoodigd bij voorkomende gele
genheden, waarbij hun om voorlichting wordt
gevraagd, het rookverbod in bioscopen te be
vorderen.
EEN NIEUW BISDOM?
De R K. Volkskrant meldt naar aanleiding
van het bericht over de geruchten inzake de
stichting van een bisdom Leeuwarden:
..In aansluiting op dit bericht kunnen wij
melden, dat ons dezer dagen soortgelijke ge
ruchten bereikten.
Ons werd meegedeeld, dat de Zeeuwsche
eilanden voor zoover deze behooren tot het
bisdom Haarlem, zouden worden opgenomen
in het Bisdom Breda. Bovendien zou in ver
band met de drooglegging der Zuiderzee een
wijziging in de grens van het aartsbisdom
komen en een bisdom Deventer worden ge
acht.
Wij hebben ons gewend tot het aartsbis
dom. waar men ons meedeelde, dat van de
vorming van een nieuw bisdom niets oekend
is. Men noemde zulk een mededeeling uit de
lucht gegrepen."
Het Belangrijkste.
Papegaaienziekte in Amsterdam.
(Ie blad, lc pag.)
Nederlandsche .schoener op de Theems ge
zonken.
(Ie blad, le pag.)
Het stoomgemaal in Medemblik heden in
werking gesteld.
(le blad, le pag.)
Vreeselijk ongeluk op een bacaakten over
weg bij Reims. 6 dooden.
(le blad, 2e pag.)
Verdachte berichten uit Londen. Conferen
tie voor de beperking van de vloot).
(2e blad, le pag.)
ARTIKELEN, enz.
(le blad, 2e pag.)
K. P-: De eerste Zuiderzeepolder komt droog.
(2e blad, le pag.)
Lettinga: Financiëcle Kroniek.
(2e blad, 2e pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e
pag. van het Eerste Blad).
EEN LEERSTOEL VOOR 0°ST.
EUROPEESCHE CULTUUR
GESCHIEDENIS.
B. en W. van Amsterdam stellen den Raad
dier gemeente voor, de Vereen'glng tot het
stichten van een bijzonder Hooglecraarschup
in de Oost-Europecsche Cultuurgeschiedenis
toe te laten tot het vestigen van een bijzon
deren leerstoel voor het onderwijs in de
Oost-Europeesche Cultuurgeschiedenis aan
de Universiteit,
DE ZUIDERZEEWERKEN.
Nu eerst dc Noord-Oost-polder?
Naar aan de Leeuw. Ct. wordt gemeld, wen
den de gemeentebesturen van Lemsterland,
Kuinre. Blankenham, Blokzijl, Stad Vollcn-
hove, Ambt Vollenhove, Genemuiden. Kam
pen, Zwartsluis en Urk krachtige pogingen
aan om, nu de afsluitdijk Wleringen-Zurich
zijn voltooiing nadert, daarna het eerst met
de drooglegging van den N.O.-polder le be
ginnen.
Op uitnoodiglng en onder leiding van den
heer H. Pollema, burgemeester van Lemster
land, heeft een bespreking der gemeente
besturen plaats gehad, en is een adres aan
regecring en Zuiderzeeraad verzonden.
TEGEN HET KAARTEN IN
DEN TREIN.
Een adres van „Patrimonium".
Naar „de Nederlander" verneemt heeft het
bestuur van het Nederlandsch werklieden
verbond „Patrimonium" een adres gericht
tot den minister van Waterstaat, waarin
adressant wijst op het euvel van het kaart
spelen in de treinen, waarover hem meer
malen ernstige klachten bereikten. Adres
sant heeft niet het oog op het optreden van
bekende zwendelaars, want daartegen tra
den de directies reeds met succes op, ma3r
het spel van de reizigers onder elkaar, dat
dikwyls om grof geld geschiedt en voor hen,
die zich er niet mee inlaten, vaak zeer aan-
stootelijk is. Redenen waarom adressant
den bewindsman verzoekt bij de wijzigingen
van het spoorwegreglement voorschriften te
geven die het sterker optreden tegen het ge
signaleerde kwaad mogelijk maken.
Het nieuwe Witte Krws-gebouw te IJmuiden
Zaterdagmiddug werd onder groote belangstelling te IJmuiden het nieuwe Witte Kruis-
gebouw geopend. Hierboven het bestuur der vereeniging met de genoodigden voor liet
gebouw.