BUITENLAND
Het kabinet Tardieu gevallen.
Tardieu biedt van zijn ziekbed af, zijn ontslag aan.
HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAG 18 FEBRUARI 1930
VIERDE BLAD
Met 6 stemmen minderheid.
Zijn terugkeer waarschijnlijk.
Reeds deze week een nieuwe
ongewijzigde regeering
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
TARDIEU.
PARIJS, 17 Februari (V. D.) Bij de stem-
jning over de door den Franschen Minister
▼an Financiën Chéron, gestelde vertrouwens
kwestie bleef de regeering met 281 tegen 286
stemmen in de minderheid.
De gebruikelijke meerderheid van 60 tot
70 stemmen, welke de regeering-Tardien tot
dusverre steeds bij vertrouwenskwesties ter
gelegenheid van de behandeling van finan-
eleele aangelegenheden behaalde, bleef dus
achterwege. De regeering trad onmiddellijk
af.
De Minister-President Tardieu, die wegens
ziekte het bed moest houden, heeft den Mi
nister van Financiën Chéron opdracht gege
ven nog in den loop van gisterenavond den
President der Republiek schriftelijk het af
treden der Regeering mede te deelen, dit ten
einde de politieke atmospheer zooveel moge
lijk te zuiveren.
Tijdens de behandeling der financieele
wetten verminderde de regeringsmeerder
heid zon snel, dat toen minister Chéron de
vertrouwenskwestie stelde, naar aanleiding
van een voorstel tot vermindering van de
grondbelasting op onbebouwde stukken grond,
waardoor de staat een inkomen van 50 mil-
lloen francs zou derven, slechts een zeer ge
ringe meerderheid voor de regeering bleek
te bestaan, en dit nog alleen, dank zij de 23
ministersstemmen. Toen dan ook bij de be
handeling van de belastingen der kooplieden
waarbij voorgesteld werd om voor vrouwen,
die in de zaak van hun zelfstandigen echtge
noot werken een zeker bedrag van het be
lastbaar inkomen af te trekken, minister Ché
ron ten tweeden male de vertrouwenskwestie
stelde bleken de stemmen te staken. Ten ein
de een val der regeering te voorkomen be
toogde Chéron nog, dat de debatten thans
waren gekomen op een algemeen politiek
terrein. Hij wendde zich tot de regeerings-
meerderheid, die hü opriep voor de regeering
te stemmen. Bij herstemming bleek de Kamer
toen met een geringe meerderheid, de regee
ring ten val te hebben gebracht.
De eerste regeering Tardieu is dus 3 1/2
maand oud geworden. De algemeene indruk
is echter dat op dit bewind een tweede be
wind Tardieu zal volgen.
Een leef tyd van 3 12 maand die heelemaal
niet voorspoedig was! Herhaaldelijk noopten
de aanvallen de linkerzijde dere regeering de
vertrouwenskwestie te stellen. Reeds bij de
behandeling der sociale wetgeving moest Tar
dieu de Londensche Vlootconferentie aan
haar lot overlaten om in Parijs te interve-
nieeren, daar hij op de vage midden groepen
een overwegenden invloed had.
Deze kabinetscrisis komt wel onverhoeds
en met het oog op Landen ongelegen.
In politieke kringen huldigt men echter al
gemeen de opinie dat Doumergue wederom
aan Tardieu de opdracht tot kabinetsvorming
za! geven.
Men verwacht dat dit kabinet reeds mor
gen of overmorgen gereed zal zijn en niet es
sentieel zal verschillen van het afgetredene.
Zelfs een verschuiving naar links wordt niet
waarschijnlijk geacht.
L. A.
Dp in*irnk tpr Vlootconfprentte.
LONDEN, 17 Febr. (Reuter.) Het bericht,
dat het kabir.ot-Tardieu in de Kamer de ne
derlaag heeft- geleden, heeft in c'? kringen
der vlootconferentie groote beroering ge
wekt. Men uit de vrees dat de werkzaam
heden der conferentie vrij aanzienlijk zullen
worden vertraagd door de Fransche mi-
Uistercrisis.
De moeilijkheden ter Londen-
sche Vlootconferentie.
De subcommissie van deskundigen ter con
ferentie ging Maandag kalm haar gang, als
of er geen vultje aan de lucht was. Zij be
handelde allerlei typen van schepen, die
zonder tot de klasse te behooren, waarin de
mogendheden alle vrijheid zouden behouden
toch weer niet in de bekende classificatie
passen, aldus het Hbld. Men is nu aan het
beraadslagen wat men in de toekomst met
deze schepen zal doen, of men ze bij de ton
nage van verschillende klassen waarop zij
lijken zou inlijven, dan wel of ze geheel bui
ten de globale tonnage zouden worden ge
houden.
Het is goed dat de deskundigen zulk on
schuldig werk hebben om zich mee bezig te
houden, want de eigenlijke conferentie ver
keert op het oogenblik In zeer moeilijke poli
tieke omstandigheden, in zoo moeilijke po
litieke omstandigheden, dat zij aan techni
sche voorlichting geen behoefte heeft. Aan
Engelschen kant maakt men in het minst
geen geheim daarvan. Men spreekt zelfs van
een herziening van de Eneelsch-Amerikaan-
sche cijfers naar aanleiding van de Fran
sche eischen. De discussie over het Fransche
voorstel, hoe scherp ook, ls tot nog toe niet
zoo stormachtig geweest als zekere Engel-
sche kranten hebben gemeld. Het is b.v.
niet waar dat Stimson Vrijdag weggeloopen
zou zijn uit de bespreking. Hij was zelfs een
van de laatsten die het vergadervertrek ver
lieten. maar dit verandert niets aan het
feit. dat men op het oogenblik niet goed m-
ziet hoe men uit deze moeilijkheden komen
moet.
In werkelijkheid wijdt men hier nog
steeds weinig aandacht aan de „ersatz"-
kruisers der Duitschers die zeer weinig
zwaarder zijn dan de zware slagschepen,
maar daartegenover zeer veel langzamer dan
de oneindig veel sterkere slagkruisers.
Zooals dan ook reeds gemeld wordt, is er
geen sprake van dat men, zooals in eeuige
Engelsche kranten is bepleit, Duitschland
alsnog ter conferentie zal uitnoodigen.
De politieke toestand in
Duitschland.
BERLUN. 17 Febr. (Wolffbnreau) Ber-
lijnsche politieke kringen verwachten deze
week gewichtige beslissingen en men is niet
volkomen gerust over den loop van zaken.
Het geldt reeds als vaststaand dat de minis
ters Moldenhauer en Wlssell in den volgen
den Kabinetsraad zeer verschillende stand
punten zullen verdedigen. Moldenhauer zal
ingrijpende financieele bezuinigingen voor
stellen, Wissell moet daar in beginsel niets
tegen hebben, maar Moldenhauer schijnt
bijna uitsluitend op sociale maatregelen be
zuinigd te hebben en daar zal Wissell tegen
opkomen.
Dan trekt sinds vanmorgen ook de houding
van de Vorwarts, nopens de hervorming der
verzekerden tegen werkloosheid sterk de
aandacht, vooral Sn verband met de rede, die
afgevaardigde Sollmann gister te Gummeré-
bach heeft gehouden. De vraag wordt opge
worpen of daarmee de moeizaam bereikte
eensgezindheid tusschen de regeeringspar-
tijen weer verstoord zal worden.
De partyleiders der sociaal-democraten
ontkennen echter, dat het artikel in de Vor
warts als een st-rijdaankondiglng mag be
schouwd worden. De partij wenscht niet an
ders dan de hervorming aangenomen te zien,
maar acht de financieele basis nog ten
eenenmale onvoldoende en zy vreest dat
reeds in 1932 de beschikbare fondsen uitge
put zouden zyn. Daarom zullen de leiders op
de vanavond te houden lnterfractioneele
byeenkomst voorstellen om tenminste een
bescheiden bedrag uit algemeene ryksmldde-
len als reservefonds aan te leggen.
Over de grootte van deze som moeten de
regeeringspartyen het eerst onderling en
daarna met den minister van financiën
zien eens te worden.
Belangrijke dag in Genève.
De tariefsconferentie een Europcesche
bijeenkomst.
GENèVE, 17 Februari (VD.) De Inter
nationale conferentie tot het sluiten van een
Wapenstilstand op het gebied der Douane
tarieven, de eerste offlcieele regeringscon
ferentie van den Volkenbond voor belangrijke
kwesties van financieele politiek, is heden
morgen door den president, den vroegeren
Deenschen minister van Buitenlandsche Za
ken, graaf Möltke. in de groote glazen zaal
van den Volkenbond geopend. De deelneming
van de zyde der regesring en van de pers is
zeer groot. De aanwezigheid van de vertegen
woordigers der regeeringen van alle Euro-
peesche mogendheden met uitzondering van
Albanië evenals het onderwerp van bespre
king geven de conferentie een uitsluitend
Europeesch karakter. De staten buiten Euro
pa, in de eerste plaats de Vereenlgde Staten
nemen slechts als waarnemers deel. De con
ferentie verschilt principieel van de groote
economische conferentie van 1927 door de
mogeiykheld van bindende overeenkomsten.
Aanwezig zijn 34 gasten, onder wie 6 bul
ten-Europeesche waarnemers en in totaal
meer aan honderd offlcieele gedelegeerden
en deskundigen. Verschillende naties zyn
door leden der regeeringen vertegenwoor
digd. Aanwezig zyn de ministers van Handel
van Engeland en Frankryk, Graham en
Planden, de Dultsche Ryksminister Schmidt,
de Belgische minister van Buitenlandsche
Zaken Hymans, de Italiaansche minister
voor Coöperat ieve Zaken Botai, de Oosten-
ryksche minister van Handel Hainisch.
Ook Sovjet-Rusland was tot de conferentie
uitgenoodigd, doch heeft geen gedelegeerden
gezonden.
In zyn openingsrede vestigde de president
graaf Moltke In groote ïynen de aandacht
op de economisch-politieke onderhandelin
gen, die de Volkenbond tot nu toe heeft ge
leid, evenals op de besluiten van de economi
sche wereld-conferentie, die tot nu toe zon
der resultaat zyn gebleven. De huidige con
ferentie kan slechts als een eerste stap op
den weg naar den gezameniyken wederop
bouw van Europa door alle mogendheden
worden beschouwd. De taak van de confe
rentie is tweeledig: ten eerste het sluiten van
een wapenstilstand op het gebied der
douane-tarieven. Ten tweede het stellen van
de groote Ujnen voor de verdere onderhande
lingen.
Het zwaartepunt der besprekingen zal zijn
een breed opgezet program voor de werk
zaamheden voor het sluiten van een overeen
komst uit te werken.
De economische wederopbouw van Europa
is een onafwysbare voorwaarde voor den
economischen wederopbouw van de wereld.
In de hedenmiddag te houden zitting zul
len de vertegenwoordiers van de drie ult-
noodigende mogendheden Engeland. Frank-
ryk en België het principieele standpunt van
hun regeeringen ten opzichte van het denk
beeld van een wapenstilstand op het gebied
der douanetarieven en over verloop der on
derhandelingen uiteen zetten.
Jonge kruier: ,&aat u zitten mevrouw, de
trein moet weg!"
Mevrouw: Ja maar ik moet mijn dochter
gedag kussen."
Jonge kruier: „O dat zal Ik wel even voor
u doen mevrouw".
HET TOONEEL
GASTVOORSTELLING
HENRI DE VRIES.
BLANKE BALLAST.
„Henri keer terug!" zoo schreef indertyd
Herman HeUevmans, in een van zyn meest
bekend geworden Falklandjes, toen hy zich
bewust was geworden, wat hy met zyn
„Brand in de jonge Jan" Nederland had
aangedaan.
Het werd onmiddeliyk een „gevleugeld
woord", want Falkland had hiermede den
wensch uitgesproken van heel het theater-
lievend Nederland. Met „Henri" was een van
de beste zonen heengegaan, in den Holland
schen familiekring had zijn vertrek een
leegte achtergelaten en Hsijermans, die mis
schien eenige schuld gevoelde, omdat hy
hem met zUn eigen geesteskind de wereld
had ingestuurd, schreef dat geestige woord:
..Henri, keer terug! Alles is vergeten en ver
geven!"
Maar Henri keerde niet terug De klank
van de Engelsche ponden en de Amerikaan
sche dollars was schooner en verlokkender
dan het geluld van Falkland's stem. Henr
bleef waar hy was. Hy oogstte roem en eer.
maar bovenal veel goud, zelfs zooveel goud.
als de heele familie daar ln Holland no?
nooit door één lid van het gezin bU elkaar
had zien vergaren. Sporadisch viel Henri too
nu en dan onverwachts in den familiekring
om na een paar weken weer even p'.otsellnr
te verdwijnen. Een heel enkele maal liet hy
zich zelfs even op de planken zien, maar
voordat het goed en wel tot de menschen
was doorgedrongen, dat „Henri was terugge
keerd", was hy al opnieuw verdwenen.
Thans ls hij weer eens in ons land en reist
hy met een uit den grond gestampt troepje
Nederland door om het bekende Blanke Bal
last te vertoonen. in welk stuk hy .de rol van
den dokter speelt. Zondagavond was hy in
den Schouwburg aan den Jansweg en met
belangstelling zijn wy Henri de Vries wee-
eens gaan zien! Welke mooie herinneringen
had Ik aan hem bewaard! D!e herinnerin
gen eaan al terug tot 40 laar e»,(vlen Toers
de Rotterdammers het beroemde en eigen
lijk nooit meer overtroffen gezelschap var.
Le Gras en Haspelsgeregeld tydens de
kermis ln Harlingcn kwamen spelen. Ik was
nog een jongen, maar nooit zal ik de opvoe
ring van Vorstenschool door de Rotterdam
mers waarin Henri de Vries do rol van
Herman vervulde vergeten. Wie Vorsten
school van dit ensemble gezien heeft met
oa. Di~k Haspels als drt ko*>ln". Jo-»p Hi^'s
als van Huisde, Chrfspyn ln de rol van Spi-
ridio, Christine Beersmans als Louise. Ros.er
Faassen als Puf, Philomene Kerckhoven
Jonckers als Hanna en Jan C. de Vos in de
rol van Schukenscheuer weet ook, dat
Vorstenschool later nooit meer zoo is gegeven
en het tooneel tusschen Henri, Puf en Hanna
zal hem voor altyd bybiyven, vooral met de
herinnering aan dat prachtig-hartstochtelijk
spel van Henri de Vries.
DE BURGEMEESTER VAN ANTWERPEN SPREEKT.
Het Aspect van de Kamer.
(van onzen correspondent.)
Brussel, 14 Februari 1930.
De groote rede van dr. Van Cauwelaert,
Antwerpens Vlaamsche Burgemeester. leider
der Katholieke volkspartij, was hèt groote
evenement van het Immerdebat over de
vervlaamsching van de Gentsche Hooge-
schooL Van Cauwelaert heeft als alle sterke
persooniykheden hartstochteiyke vereerders
en niet minder hartstochtelijke bestrijders.
En dit kwam ook duideiyk aan den dag in
het parlement. Den vorigen middag, de
tweede aan de Gentsche quaestie gewyd, was
het rustig in de kamer. De rede van dr. Vos
ging zonder stoornis voorby, het duet der
socialisten, dr. Karniel Huyamans en mr.
Jules Destrée (beide oud-ministers van
Schoone Kunsten) boeide wel even, maar gaf
geen aanleiding tot hevige reacties; het huis
bleef bedaard. De derde middag begon, ook
weer heel mak. Te midden van de algehèële
onverschilligheid sprak de, heer Joris, na
mens de Antwerpsche liberalen vóór de al-
geheele vervlaamsching. Zoodra Van Cau
welaert het spreekgestoelte beklom werd de
aandacht gespannen. Op alle banken zetten
de afgevaardigden zich in luisterhouding.
Er worden geen brieven meer geschreven,
gen onderlinge conversaties meer gevoerd,
geen wandelingetjes en bezoeken van bank
tot bank meer gemaakt. Oud-minister Emiie
Vandervelde, die zeer hardhoorend is, pos
teerde zich, met zijn geluidsversterker gewa
pend, onder tegen het podium aan.
Het eerste gedeelte van de rede lokte wei
nig of geen verzet uit. Met vuur en met élan
verdedigde de katholieke leider het stand
punt der Vlamingen, steeds daarbij de va-
derlandsche gezindheid en het verlangen
naar het handhaven der nationale eenheid
op den voorgrond schuivende. Hij verdedig
de het regeeringsvoorstel, maar bestreed
met kracht het handhaven der vrije Fran
sche cursussen, welke hy antinationaal,
antisociaal en bovendien ergeriyke geldver
spilling noemde. Hy verdedigde het recht
ook van de arme Vlaamsche Jongelingschap
op hooger onderwys in de moedertaal in een
fraaie relhorische tirade, welke op vrywel
alle banken applaus deed losbreken. Toen hij
echter begon, den huldigen toestand van het
universitair onderwijs in België aan kritiek
te onderwerpen, schoten van alle zijden felle
interrupties los. Nochtans deed Van Cauwe
laert dit in gematigde termen. Maar men Is
op het oogenblik ln bepaalde Brusselsche
kringen zóó overgevoelig op het punt der na
tionale eer, dat iedere critiek, op wat het ook
zy, de proporties van een verraad gaat aan
nemen. Emile Vandervelde. evenals de spre
ker zelf, universitair gevormd en dus op de
hoogte der situatie, viel van Cauwelaert by.
Hy noemde zyn critiek moedig, juist en
nooóig. Door dit incidentje waren de gemoe
deren ietwat verhit geraakt. Van de Waal-
sche banken regende het interrupties. De
meeste dezer waren zeer fel, en onaange
naam geformuleerd en van bedoeling. Het
krachtigst onderscheidde zich op dit gebied
de heer Bovesse, uit Namen, een bekend
heid in Waalsche kringen. Hy wond zich
mateloos op. maakte met zyn armen gebaren
als van molenwieken en kryschte wUd. Na
dat de voorzitter met hamer en bel eenige
orde herschapen had, was het moge'.yk om
uit te maken waar de ruzie over ging. De
heer Bovesse eischte een positief antwoord
van Van Cauwelaert op deze vraag: wilt gij
de Waalsche ambtenaren dwingen twee talen
te leeren? Waarop Van Cauwelaert. logisch
en rustig, antwoordde: Indien de Walen de
tweetallighcid positief verwerpen, waarin zij
naar mijn meening ongelijk hebben, dan zal
ik niets doen om hen die op te dringen:
maar dan eisch ik, op grond van recht
vaardigheid en geiykhcia, diezelfde één
taligheid voor Vlaanderen. Hierop barstte
het. rumoer op ae Waalsche banken opnieuw
los; want de Walen (niet allen gelukkig)
wonschen eentaligheid voor zich zelf, twee
taligheid voor Vlaanderen.
Toen de rust eindelijk was weergekeerd
vervolgde de spreker zoo niet ongestoord,
dan toch tameiyk geregeld, zijn betoog. Hy
bestreed het voorstel der socialisten om ce
quaestie der technische school en het hoo
ger handels-instituut uit het regeeringsont-
werp los te maken en tot nader onderzoek
aan te houden en hy bestreed, op enkele on
dergeschikte punten, het betoog van dr. Vos.
En hy eindigde met weer een fraaie tirade:
„Men kan Vlaanderen verkleinen, maar het
dooden, niet. Men kan daarentegen België
dooden, indien men de noodige hervormin
gen niet in een geest van verstandhouding
en rechtvaardigheid doordrijft. Men heeft ge
zegd, dat het te laat was. Neen. het is niet
te laat. Maar 't zijn de laatst; minuten!
Daarom koester ik de hoop. dat wy het eens
2ullen zijn cm aan de vervlaamsching van
de gansche hoogeschool het karakter te ge
ven dat zy hebben moet.
Geraken wy daartoe niet, dan vrees ik,
dat .de klokken, welke weldra het eeuwfeest
onzer onafhankeiykheid zullen Inluiden te-
zelfder tyd ook storm zouden kunnen lul
den. Ik ben er zeker van, dat wij allen mor
gen aan het Vlaamsche volk zuilen mogen
zeggen, dat gerechtigheid geschied is zonder
's lands eenheid in gevaar te brengen. Laten
wy met vertrouwen de toekomst te gemoet
gaan en morgen zal België sterker wezen en
door allen vuriger bemind."
Op de Vlaamsche banken luid geklap. De
Biusselsche wethouder Baron Lemonier
roept: „Hoort men de bedreigingen dan
niet?" De heer Neujean schreeuwt: „Hce is
het mogelijk om te applaudisseeren. wanneer
er van de stormklok gesproken wordt!"
Nadat de heer Van Cauwelaert zich weer
op zyn plaats gezet had bleef de kamer nog
gérulmen tyd woelig. Op alle banken werd
druk nagepraat.
De rede van burgemeester Van Cauwelaert
had enkele sterke momenten, maar over het
algemeen viel zy my niet mee. De hoofd
fout was een gebrek aan systematiek, aan
bouw. Bovendien heelt hy het véél te lang
gemaakt. Hy sprak by na twee uren en de in
houd was niet evenredig aan dien duur.
Geheel afgescheiden van de politieke strek
king der beide redevoeringen, waarover wy
in dit verband niet te oordeelen hebben,
moet men zeggen, dat die van Herman Vos
heel wat beter was. Tegenover de niet zelden
vcoze schoonspreke- y van Van Cauwelaert
stelde hij zyn zakeiyke, koele, rustige logica.
Zijn betoog was strak, precies van pas en
juist afgemeten. Hy vermeed alles wat naar
effect zweemde en concentreerde zijn mate
rie meesteriyk in een kort bestek. Het be
zwaar van Vos' methode is, dat ze gaen in
druk maakt op de massa der afgevaardig
den en van het publiek. Het was het betoog
van een intellectueel voor intellectueelen.
Van Cauwelaert kent zyn collega's en zyn
kiezers en hy geeft hun wat zy verlangen:
mooie, roerende volzinnen die klinken als
klokken. De leider der extremisten toonae
zich gematigd en precies als een ingenieur:
de leider der gematigden was exuberant a's
een volksmenner uit het Zuiden! Dat zyn
van die onverwachte tegenstelltngcn welke
het parlementaire spel op zyn tyd iets
boeiends en nog een zekere bekoring geven-
Intusschen is de situatie zelf nog onver
anderd. Nog altyd heeft het regeeringsvoor
stel de beste kans van slagen, desnoods met
eenige wyzlglngen. Een werkeiyk diepgaand
verschilpunt is er niet. Alleen die „vrije"
cursussen in het Fransch zyn een steen des
aanstoots, maar men zal toch, dunkt my,
daarop alleen geen conflict uitlokken. De
volgende week gaat het veert. De stroom der
sprekers is nog machtig! Maar de clou heb
ben wy. met Burgemeester Van Cauwelaerts
rede, gehad.
JAN GRESHOFF.
En toen kwam later zijn tijd by Het Neër-
landsch. Vele Haarlemmers „boven de vyf-
tlg" zuilen zeker zijn Lefèbre in de eerste
opvoering van Madame Sans Gêne met
Louis Bouwmeester als Napoleon en Theo
Mann-Bouwmeester als Catherine niet
zyn vergeten. En die harteiyke, warme
Taffy en Trilby met Royaards ln de rol van
Svengali en met Cor Schulze als de Engel
sche vriend! En 7.yn breed en forsch gespeel
de Peiruccio in De Getemde Feeks! Het wa
ren de gloriedagen van het oude ..Neder-
landsch Tooneel" waaraan de liefhebbers van
„sterk spel" nog wel eens met Sehnsucht
terug donken. Daarop volgde de derde en
zeker niet de minste periode, voor Henri
de Vries, zyn verbintenis aan de Nederland-
sche tooneelvereeniglng. waarby hy Geert
Op Hoop van Zegen, de doublure Recandet
en vader Dobbe In H-t Zevende Gebod, zijn
krachtige Lechat in Zaken zyn Zaken crëeer-
de! Een forschere Geert is er na Henri de
Vries nooit meer geweest, een harderen va
der Dcbbe. een kleurrijker Recandet herinne
ren wy ons niet! De doublure in Het Zeven
de Gebod was de oorzaak van De Brand ln
de Jonge Jan. Heyermans schreef voor den
voortref fel y ken karakterspeler, dien Henri
de Vries zich in Het Zevende Gebod getoond
had, zyn bekende één-acter en het- „gejonge-
jan" ving aan! Daarmee verloor Nederland
een van zyn sterkste tooneeLspelers. een
acteur met een groot, geprononceerd talent,
een speler van ras! WIJ behielden enkel nog
maar herinneringen!
En nu zagen wy Henri de Vries dan Zon
dagavond na Jaren weer terug! Den kracn-
tigen. forschen kxrakterapeier van vroeger
zal wel niemand in dezen aan den drank ver
slaafden dokter hebben herkend. De rol
geeft trouwens tot forsch. krachtig spel al
lerminst gelegenheid! Wel echter tot fijne
uitbeelding! Wie don dokter van Saalborn
heeft gezien, weet ook. dat deze rol de meest
tragische ln dit spel van de tropen Ls! De
dokter van Henri de Vries is oen te vlakke
figuur om indruk te maken! Deze dokter is
een sympathieke zachte oude heer, maar in
niets zien wy zyn verwording! Een man. d:e
twintig jaar in zco'n hel hoeft geleefd, met
als eenige troost de whlskeyflesch, toont ook
in zyn uiteriyk hiervan de sporen! Deze oude
dokter was de meest geconserveerde van het
heele gezelschap. O zeker, or waren fUne
trekjes in De Vries' spel, ik denk hier
byvoorbeeld aan dat zielige staan in dat
tooneeltje, waarin alle briever. van de post
voor anderen zijn en niets voor hem maar
een creatie werd dese oude doktor allerminst.!
Wy herkenden in de zuivere dictie, den knap
pen acteur, maar de Vries speelde te veel zich
zelf, kroop niet zooals hy dat vroeger
too schitterend placht te doen in dc huid
van een ander! wy herinnerde ons telkens,
hoe Saalborn de rol speelde en zoo iets is
altyd funest voor een speler] De Vries speelde
op zyn routine, d!e altijd nog respec'abe! Ls,
maar creëerde niet! zyn spel bleef heel den
avond te mat, te vlak. te kleur'oos!
Jan van Dommelen had ln deze bezetting
de rol van Witzel, den „man die biyft". Wan
neer het gelukt dc herinnering aan Tour-
niaire's geweldigen Witzel weg te dringen,
kan men het spel van Jan van Dommelen
loven! Van Dommelen gaf een forsche,
krachtige Witzel, maar het was niet de Wit
zel. die zeven tropenjaren ln z'n bloed had!
Willem Faasse was Langford en hy is my in
deze rol byzonder meegevallen! Hy droeg
met van Dommelen de voorstelling! Ook
Groetje Schoor.enborg gaf oen Tondeleo te
zien die wel in het kader van dit stuk paste,
als schoot z*J in de sterke soeclscènes zoo
als aan het slot, wanneer zy het vergif moet
drinken wel eens aan kracht te kort' De
by rollen waren zoo bezet, dat wy het aller
minst betreurden het tweede tafereel het
nachtfeest te moeten missen. Het was heel
verstandig dit maar ln zyn geheel te coupee
ren en de voorstelling aan de vier hoofdper
sonen toe te vertrouwen! Ook in dez? geheel
andere bezetting maakte Blanke Ballast in
druk op het pubhek en aan het slot was daa
ook dankbaar applaus.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK
JOACHIM BOUBBRG: VIOOLAVOND.
Degelijk, knap vioolspel hebben we Maan
dagavond in den Stadsschouwburg je hoor en
gekregen. Voo-al de linkerhand van den neer
Bouberg is technisch goed ontwikkeld; ten
opzichte van zyn streek zou ik eenlg voor
behoud willen maken, ln zooverre als de ;oon
in het forte my ie.wat geforceerd, de streek-
wlsseling daardoor niet glad schijnt; elke toon
krijgt dan een aandikking, die de ogahtelt
sohaadt. Overigens is ook zijn toonkwaliieit
zeer te roemen; zyn waarschynlijk nog
nieuwe viool klinkt voortreffelijk. Dat des
ondanks zUn spel niet steeds boeide lag
daaraan dat temperament en fantasie niet in
gelijke mate als vlolls.isch kunnen aanwezig
bleken. Fantasie ware noodig om de Pa&sa-
caglla van Eammartlnl niet gerekt, tempera
ment om de Ruzalia Hungarica van Dohnanyi
niet onbelangryk te doen schynen; een ras
echte Hongaarsche speler had van dit laatste
stuk ocgct-wyfeld nog wel wa* gemaakt. Van
de saa.e Vocalise van Rachmaninoff is, geloof
:k, met den besten wil en cc grootste gaven
niets plausibels te maken; het Rondo van
Schubert, dat als finale van de klaviersonate
n D op. 53 fungeert en, verwonderlijk genoeg,
door den pianist Friedberg tot een dankbaar
stuk voor viool en plano werd omgezet, oevat
zóóveel mooie meloilek en gracieuze figuren,
dat het zelfs bU middelmatige voordracht zUn
effect niet zou missen; maar de violist en de
pianiste Eisa Nolthenius droegen het uit
muntend. pittig en elegant voor, zoodat het
oor en hart in verrukking bracht. Merkwaar
dig is, dat in Mahler's Vierde Symphonie twee
voor de hand liggende gelijkenissen met
thema's van dat Rondo voorkomen.
Het stuk van Nin doet Spaansch als zoo
vele andere; waarom het „En el Jardln de
Lind-eraja" heet, is my volslagen raadsel
achtig gebleken: er was niets in, dat botanie,
bloemengeur cf frissche luoht met zonneschijn
suggereerde. Voor mijn part had de compo
nist het evengoed „En las sloppas y se gas
de Se villa" kunnen noemen. De Sonate van
Brahms werd vervangen door de niet zeer be
langrijke, wat zoete en breedsprakige Sonate
in A van G. Fauré, waarvan alleen het
Scherzo zich gunstig onderscheidt. De voor
dracht van dit werk was van de zyi-e van
ie pianiste zoowel als die van den violist uit
s'ekend. Trouwens den geheelen avond heeft
Elsa Nolthenius zich als niet minder be
kwame begeleidster dan als goede ensemble-
speelster doen kennen, en ook uit een zuiver
pianistisch oogpunt speelde zy voortreffelijk.
Een aardige Menuet van Pagnani en een toe
gift completeerden het programma van den
avond, die, zooals begrijpelijk, over *t geheel
genomen zeer goede Indrukken naliet.
K. DE JONG.
