MERKWAARDIGE VONDSTEN.
BIJ DEN GROOTE HOUTBRUG-BOUW.
IN- EN UITVALLEN
AGENDA
HAARLEM'S DAGBLAD MAANDAG 31 MAART 1930
TWEEDE BLAD
HERINNERINGEN AAN HET BELEG
VAN HAARLEM.
EEN TENTOONSTELLING TEN
STADHUIZE.
De Groote Houtpoort,
ïn de laatste weken zijn bij het afbreken
van de oude en den bouw van de nieuwe
Groote Houtbrug vele merkwaardige vond
sten in den modder van de oude stadsgracht
gedaan. Zij herinneren aan de wilde krijgs-
tafereelen die zich in 1572, tijdens het beleg
van Haarlem door de Spanjaarden onder
Don Frederik de Toledo, zoon van den her
tog van Alva, bij de Groote Houtpoort moe
ten hebben afgespeeld.
Ons altijd waakzaam en voortuitziend ge
meentebestuur had iets dergelijks wel voor
zien, en door den wethouder van Openbare
perken, mr. J. Gerritsz, waren bij den aan
vang van de werkzaamheden al instructies
gegeven, om voorzichtig en grondig de fun
deeringen der oude brug te verwijderen en
geen modderkluit ondoorzocht te laten.
Dit is met schoone resultaten bekroond.
Wij beelden hier een aantal der gevonden
voorwerpen af. Er zijn er nog veel meer.
Vandaag is er een kleine tentoonstel
ling van ingericht in de Stadhuishal, die
morgen, Dinsdag, van 10 uur 's morgens tot
vijf uur 's middags voor een ieder gratis
toegankelijk zal zijn. Het gemeentebestuur
hoopt door deze tentoonstelling, waarbij de
boden toezicht zullen houden en de noodige
inlichtingen verstrekken, de gevoelens van
locaal patriotisme, die in de harten der bur
gerij zetelen, te versterken.
Het vinden van een groot aantal Spaan-
sche munten Carolus-guldenswaarvan
er hier een is afgebeeld; kan als merkwaar
dig bewijs gelden van het bekende verhaal,
dat een Spaansche spion zich listiglijk toe
gang had verschaft tot de stad en namens
Don Frederik een aanzienlijke som gelds aan
Kenau Simonsz Hasselaer aangeboden, onder
voorwaarde, dat zij de toepassing van het
nieuwe strijdmiddel kokende olie die op
de hoofden der aanvallers werd uitgestort
bij „raids" op de stadswallen en -poorten
Karolus-gulden.
zou staken. Hij betaalde haar den eersten
termijn meteen uit, en zegde bij vervulling
der overeenkomst een nog tienmaal grooter
bedrag toe. De heldhaftige vrouw, die (zoo
als vele harer zusteren in de historie) ook
in krijgslist uitblonk, aanvaardde de voor
waarden en de eerste termijn. Het gevolg
was, dat de Spanjaarden dienzelfden nacht
nog een raid ondernamen. Kenau was er
evenwel op verdacht. Met haar even-lieftal
lige helpsters had zij zich bij de Groote
Houtpoort opgesteld, en een groote hoeveel
heid kokende olie werd in ijzeren potten, in
de onmiddellijke nabijheid, op temperatuur
gehouden. Men liet de Spanjaarden nader-
komen, zelfs ongehinderd de gracht over
zwemmen en de vestingwallen beklimmen.
Op het critieke moment gaf Kenau het af
gesproken teeken, en een tot dusver nog
nimmer geëvenaarde hoeveelheid kokende
olie werd op hun hoofden uitgestort, zoodat
zij allen sneefden in de grauwe golven, te
genover het Paardewed. Vol eens het verhaal
werd één man niet getroffen. Hem doodde
Kenau door een meesterlijken worp met
haar ijzeren olienot. die hem den schedel
kloofde. Dit détail wordt afdoende ge
steund door de vondst van een ijzeren pot
van het authentieke model, die dus blijkbaar
als Kenau's eigen exemplaar moet worden
beschouwd. Een nader onderzoek zal hier
naar door deskundigen worden ingesteld.
Maar de climax van den overval was
Kenau's laatste daad. Met schallende stem,
duidelijk hoorbaar voor de Spaansche ver
sterkingen, die op dat moment in gesloten
formatie langs het Wijde Geldelooze Pad
oprukten, riep zij: ..Spanjolen, weest ge
groet!" een populaire term, zooals men
weet, tijdens den Tachtigjarigen Oorlog
en wierp het veile geld, haar aangeboden,
in de vestinggracht. Dit is thans teruggevon
den. Tijdens het beleg moet het stadsbestuur
wel eenige critiek hebben uitgeoefend op
Beeltenis van den Koning TiUy.
Kenau Simonsz Hasselaer's roekeloosheid
met geld, in zulke moeilijke tijden, maar
men waardeerde niettemin het gebaar, dat
op de Spanjaarden veel indruk maakte.
Haarlem heeft nu de Carolus-guldens te
rug, en ze zijn veel meer waard dan drieën
halve eeuw geleden al is deze belegging
te langdurig geweest, om nog de volle rente
over dat tijdsverloop in de verte te kunnen
benaderen.
Behalve deze vondsten van bijzondere
Helm met open vizier.
historische waarde ls er nog heel veel van
diversen aard. Een zeer fraai beschilderd
Spaansch kannetje (Almeria), en twee an
dere wijnkannetjes van Spaanschen oor
sprong, in dit artikel afgebeeld, kunnen gel
den als interessante specimina van de col
lectie aardewerk.
Vele stukken van wapenrustingen zijn ge
vonden. Wij geven hierbij een reproductie
van de helm van een moedig man die met
open vizier gestreden heeft, en dus onge
twijfeld een Haarlemmer geweest moet zijn.
Heeft onze vaderlandsche geschiedenis ons
niet geleerd dat wij altijd de dappersten wa
ren, het rechtst door zee gingen en met de
openste vizieren vochten?
Caricatuur van Don Frederik.
Merkwaardig is ook een steenen tablet,
voorstellend een caricatuur van Don Fre
derik, en zeer merkwaardig als vroege
proeve der caricatuurkunst, alsmede een
tweede, dat de beeltenis geeft van den ko
ning Tilly, stamvader van het roemruchte
geslacht en nobel telg van een natie, die
tot op dezen dag in de Koninklijke Olie een
deel van haar macht vertegenwoordigd
weet.
Wij geven hierbij reeds een foto van een
hoekje der tentoonstelling in de stadhuishal.
De meeste voorwerpen zullen vermoedelijk
naar het Frans Hals-Museum worden over
gebracht en daar in vitrines een blijvende
plaats vinden, maar hieromtrent is door B.
en W. nog. geen definitieve beslissing ge
nomen.
Velen zullen ongetwijfeld de interessante
kleine tentoonstelling bezoeken.
ERNSTIG MOTORONGELUK BIJ
HALFWEG.
EEN STUDENT DOODELIJK GEWOND.
Zaterdagmiddag omstreeks 4 uur heeft op
den weg HaarlemAmsterdam, een ernstig
motorongeluk plaats gehad. De heer Grata-
ma, student te Delft en wonende in de
Apollolaan te Amsterdam, reeds omstreeks
genoemde tijd in vrij snelle vaart op zijn
motorfiets op dezen weg in de richting der
hoofdstad. Voorbij het kruithuis haperde er
vermoedelijk iets aan het stuur.Hoe het ook
zij, de motor sloeg over den kop, waardoor 1e
heer Gratama tegen den grond geslingerd
werd en bewusteloos bleef liggen. Vrij spoedig
was een auto van den Amsterdamschen Ge
neeskundigen Dienst ter plaatse, waarmee
het slachtoffer naar het Binnengasthuis ver
voerd werd. Daar is de heer Gratama eenige
uren later aan de bekomen verwondingen
overleden.
[DE VASTE BESPELING VAN DEN
AMSTERDAMSCHEN
STADSSCHOUWBURG.
EEN ONDERHOUD MET EDUARD VERKAD£.
De Amsterdamsohe correspondent van de
NRC. heeft een onderhoud gehad met
Eduard Verkade als sollicitant naar den
Amsterdamschen Stadsschouwburg.
De heer Verkade bevestigde dat de ar.
tistieke leiding in handen van hem en van
Albert van Dalsmn zou berusten, terwijl
aan de ar:lstieke leiding zullen medewerken
de regisseurs Johan de Meester Jr. en A.
Defresne. De laatste zal tevens als drama
turg van het gezelschrap optreden.
De zakelijke leiding zal uitsluitend berus
ten by den heer Verkade, die daarbij zal
worden gesteund door het dagelij ksch be
stuur van een nieuw te stichten naaniiooze
vennootschap, waarvan hij de directeur zal
zijn.
Ten onrechte is den laatsten tijd eenige
schijn gewekt, als zou er meer waarde wor
den gehecht aan contracten met ae kern
van het Oost Nederlandsch Tooneel dan aan
die met de kern van de aIdeeling-Verkade
van het Vereenlgd Tooneel. Dit is alleen het
gevolg van het feit, dat Van Daisum geen
oogenblik heeft nagelaten, bij het vaststel
len van de overeenkomst tusschen de beide
leiders de belangen van hem trouw gebleven
dames en heeren van het gezelschap voor te
staan, met andere woorden: de overeen
komst tusschen Verkade en Van Daisum kon
niet tot stand komen zonder contract, me;
al deze dames en heeren, ofschoon de con
tract-en voor het Oost-Nederlandsch Tooneel
slechts tot 1 September 1930 loopen.
De heer Verkade herinnerde dan aan de
mislukte pogingen om een band te leggen
tusschen het Vereenigd Tooneel en de Kon
Ver. Het Nederlandsch Tooneel. Voor inij.
zoo zeide hij, bleven daarna slechts twee
mogelijkheden oyer; óf te trachten met het
Vereenigd Tooneel in den Stadsschouwburg
te blijven, wanneer een verhooging van de
subsidie een versterking van het gezelschap
mogelijk maakte, óf indien er geen verhooging
van de subsidie in uitzicht kon worden
gesteld, mij op de een of andere manier
uit de tooneelwereld terug te trekken. Na»
dat de stad onze optie had opgezegd, zij het
ook onder vriendelijke bewoordingen, was net
mij duidelijk, dat het alleen mogelijk zou
zijn, voor het Vereenigd Tooneel een gezel
schap te forme exen, dat aan de eischen voor
het eenige groote gebouw van Amsterdam
zou kunnen voldoen, indien er een nieuwe
regeling werd gemaakt tusschen Dirk Ver.
beek en mij.
Tot nu toe vormden wij feitelijk twee
afzonderlijke afdeelingen en hadden wij za
kelijk en artistiek belden gelijke rechten,
die we om beurten konden laten gelden.
Dit sloot de komst van een nieuwen leider
bulten, tenzij het zakelijk beheer in handen
kon blijven van Verbeek en mij, terwijl het
artistiek beheer in handen zou berusten van
een soort raad van regisseurs.
Verbeek meende echter met mevrouw
RanucciBeekman op het handhaven van
het begrip half om half te moeten blijven
staan, hetgeen dus beteekende, bij een even-
tueele komst van Van Daisum, een kwart
voor Van Daisum en een kwart voor mij.
En dit leidde tot het besluit (terwijl Verbeek
nog in de hoop leefde, dat er een schouw
burg in het Vondelpark zou kunnen ontstaan
en dat Comoedla, zooals het zich in den
boezem van het Vereenigd Tooneel opnieuw
had gevormd, zich in een kleinen schouw,
burg in die richting zou blijven speclali-
seeren) dat ik een fusie tot stand ging bren
gen tusschen het grootendeels uit mijn af
deeling ontstane Oost-Nederlandsch Tooneel
met een gelijkgerechtigde artistieke positie
voor Van Daisum en mij.
Een harmonische samenwerking is feite
lijk verzekerd, ondanks ons uit elkander
gaan van het vorig jaar, daar wij reeds
tien jaar lang met gunstige resultaten had»
den samengewerkt.
Maar alles wat gebeurt ten aanzien van
den Stadsschouwburg, den vasten bespeler,
is eigenlijk een overgang tot gemeentelijke
exploitatie, zoo besloot tie heer Ve."kade.
De financieele verantwoordelijkheid is m.i.
te groot geworden, zoodat de vaste bespeler
persoonlijk hieraan op den duur niet meer
zal kunnen voldoen. En hij bedacht, hoeveel
hij zelf en zijn familie al voor de kunst heb
ben geofferd. Wordt het niet tijd, dat de
stad voor de tooneeispeelkunst hetzelfde gaat
doen als voor haar musea, haar universiteit,
enz-? zoo vroeg hij.
DE TOONEELCONCENTRATIE.
DE COMBINATIE VAN DALSUM—VERKADE
SOLLICITEERT NAAR DE BESPELING VAN
DEN AMSTERDAMSCHEN SCHOUWBURG.
Naar wij vernemen heeft de heer Ed. Ver
kade in artistieke combinatie met den heer
Albert van Daisum, thans gesolliciteerd naar
de positie van vaste bespelers van den Stads
schouwburg te Amsterdam, voor een tooneel-
gezelschap onder zijn dVectie, dat den naam
„Het Amsterdamsch Tooneel" zal dragen.
BOTSING BIJ OLDEBERKOOP.
Onder Oldeberkoop kwam Zaterdagmid
dag de heer O. J. Pool, arts te Makkinga,
door tot dusverre nog niet opgehelderde oor
zaak op een kruispunt van den weg met zijn
motorrijwiel Sn botsing met den auto van
den fabrikant L. v. M. uit Drachten. De bot
sing was zeer hevig en dr. Pool, die een been
breuk en bloedende verwondingen bekwam,
was vrijwel op hetzelfde oogenblik dood. Bei
de voertuigen zijn door de politie in beslag
genomen. Dr. Pool was 35 jaar oud en ge
huwd. Er wordt een onderzoek ingesteld.
DE VEREENIGING
„REMBRANDT".
Het halve millioen bereikt.
Het Nationale Comité „Vereeniging Rem
brandt" heeft thans In totaal f 512.000 ont
vangen. De opbrengst van de Rembrandt-
postzegels moet hieraan nog worden toe
gevoegd. Ook wordt het mogelijk geacht, dat
sommige menschen met geven gewacht heb
ben tot er zekerheid zou zijn omtrent net
bijeenkomen van het als minimum gestelde
halve millioen. Welnu, die zekerheid is er, de
toegezegde bedragen worden geïncasseerd,
het Fonds komt tot stand. Het comité be
schouwt zijn taak als geëindigd, maar het kan
niet gelooven dat" de laatste gift reeds binnen
is.
Het giro-nummer van den penningmeester
is 28532.
HET DOKTERSHONORARIUM.
Te allen tijde heeft de betaling van den
medicus aanleiding tot misverstand c.n tot
critiek gegeven. In het diepst van zijn ziel
beschouwt de patiënt hall onbewust den
medicus als een phil&ntroop en dat is lil)
ook; zonder twijfel is hij een phiiantroop,
want als het publiek eens wist. hoe vele ge-
neesheeren met pijnlijke nauwgezetheid en
kiesche voorzichtigheid nagaan wat zij voor
een dikwijls langdurige en moeilijke behan
deling aan een patiënt in rekening kun
nen brengen, dan zou er veel minder critiek
op doktersrekeningen bestaan. Het staat
vast, dat menige dokter een belachelijk klein
bedragje vordert, wanneer hij overweegt, dat
de patiënt financieel niet in goeden doen ls.
Maar de medicus moet leven; men zon
kunnen zeggen: de patient wil leven, de
medicus moet leven. HIJ heeft evengoed
als wie ook den bakker en den slager te
betalen en de tallooze uitgaven, die een
huishouding verder eischt. Ook daarom s
de critiek op zijn rekening gewoonlijk zoo
onbillijk en tevens de algemeen® beschuldi
ging, da: hij bij gelegenheid van de om
standigheden profiteert. Bij de alastrim bij
voorbeeld, toen er een algemeene aandrang
tot inenten bestond en de doktor geheel
volgens zijn recht daarvoor iets ln reken mg
bracht. Waarom zou hij zijn tijd en zijn
moeite en zijn wetenschap gratis hebben ge
geven? Toch niet omdat het maar een paar
schrapjes waren en omdat hij het in die
dagen zoo druk liad en nauwelijks wist,
hoe aan de eischen van snel inenten van
zijn patiënten te voldoen? Er is in deze be-
oordeeling van de doktersrekening veel meer
onbillijkheid dan de meesten onzer wel be
seffen en daarom zal ik een verhaaltje doen
van een rijken Chinees in Indiö. wiens
vrouw na een moeilijke behandeling haar
gezondheid had teruggekregen. Die Chinees
was zeer rijk; de dokter schreef een reke
ning van twee duizend gulden en kreeg al
gauw bezoek van den Chinees. „Dokter, ik
kwam u over uw rekening spreken" (De
medicus vreesde al, dat die te hoog was ge-
weest). „Die rekening", zei de Chinees, „is
bespottelijk laag. Hier heef:, u die tecug
en mijn chèque erbij". Op de chèque was
een bedrag van twintigduizend guldon in
gevuld,
„En nu", zei de Chinees verdeT, „heeft mijn
vrouw mij opgedragen u van haar persoon
lijk nog een cadeautje aan te bieden. Wilt u
even mee komen?"
En daar stond op hot erf het cadeautje,
een rijtuig bespannen met twee paarden cliet
was in den tijd toen men nog geen auto's
kende).
Zooiets zal wel zelden voorkomen en er
zijn ook weinig patiënten, die zich dat kun
nen veroorloven al wilden zij, maar het
feit is, dat onze dankbaarheid jegens don
medicus voor een geslaagde behandeling
maar zelden uitgedrukt wordt, in cijfers,
vooral niet als hij een Jaarrekening zendt
en men aan dat succes gewend is geraakt;
ik heb er alleen mee willen zeggen, dat wat
minder crh'iek op de doktersrekening, wat
sneller betaling (want ook dat laat te wen-
schen over) billijk zijn zou.
En tenslotte, do ln hun praktijk rUk go-
worden dokters kan men tellen of boter ge
zegd men kan ze niet tellen, want ae komen
niet meer voor.
HANDEL IN BEWIJZEN VAN
NEDERLANDERSCHAP?
In Midden- en Zuid-Limburg schijnen den
laatsten tijd eenige vreemdelingen zich op
te houden, die aan den kost trachten te
komen door het te koop aanbieden van val-
sche bewijzen van Nederlandschap, meldt de
Tel. Althans ls op verzoek van den commis
saris van politie te Roermond in een volks
logement te Weort aangehouden, een zekere
G. H. van beroep stoelenmatter en gedomi
cilieerd te Amsterdam. Hij was in het bezit
van een valsch bewijs van Neder landschap
De man beweerde dit te hebben gekocht van
een hem onbekend persoon, die te Sit Gard
verblijf hield. Eenlgen tijd later Ls, wederom
in een volkslogemcnt, aangehouden, de Am-
sierdamsche kleermaker J. H. B-, die in het
Alg. Politieblad gesignaleerd stond, als ver
dacht van diefstal van het bewijs. Hij is
voor den Commissaris van Politie te Roer
mond geleld, doch moest wegens gebrek aan
bewijs op vrije voeten worden gesteld.
Als Haarlem's Dagblad
niet in Haarlem en Omstreken de
algemeene Huisvriend was, zou dit
dagblad niet
meer dan 18.500 abonnés
hebben. Hieruit volgt, dat wie nog
niet op Haarlem's Dagblad geabon
neerd was, zichzelf te kort doet.
Heden:
MAANDAG 31 MAART
Stadsschouwburg. ..Flierefluiters Opont
houd". 8 uur.
Schouwburg Jansweg. Clinge Doarenbos-
8.15 uur.
Palace. „Atlantic". Tooneel: Tummers-
8.15 uur.
Luxor Theater. ,£>e Zonde" en ..Sammy in
de Harem". Tooneel: Arens and Prince.
8.15 uur.
Rembrandt Theater. „Rachel". Tooneel:
Dickson's acht Jorosz Girls. 7 en 9 15 uur.
Haarlemsche Huishoud- en Industrieschool
Schneevoogtstraat 10. JaarL alg. Ledenverg.
4 uur.
Hotel de Leeuwerik, Kruisstraat 30-32.
Jaarl. alg. verg. van aandeelhouders N.V.
Wed. Oosten en Zn., 4 uur.
DINSDAG 1 APRIL
Stadsschouwburg Gem. Vo'ksvoor-telllng.
Het Schouw^ooneel. „Woutertje Pieterse".
8 uur.
Schouwburg Jansweg. Willy Derby-avond.
8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Teyler's Museum. Spaarnc 16 Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
Veisen; Raadhuis- Gemeenteraad. 7 uur.
Ken hoekje van de tentoonstelling in de Stadhuishal.
Een arts gedood.
