Dr. Fr. VAN EEDEN 70 JAAR
Het woord is aan...
47e Jaargang No. 14349
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestïagen
Woensdag 2 April 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per weck 0.27)4. met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kotn der
gemeente) 3-57)4. Franco per post door Nederland f 3.8754. Losse nummers
ƒ0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57$4, franco per post-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15C54 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 1—3 regels 1.73. elke regel meer 0J5. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd I4 regels 0.60^
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25. elke regel meer 0.10. oitsl. i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekafconnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-. Wqsv nger I 150.-. Elke andere vinger I 50.-, Arm- of Beenbreak f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Wij hebben reeds in een artikel herinnerd
'aan het feit, dat onze vroegere stadgenoot,
de letterkundige, Dr. Fr. van Eeden, op Don
derdag 3 April den 70-jarigen leeftijd berei
ken zal.
Wij geven hierbij het nieuwste portret van
Dr. van Eeden, alsmede de afbeelding van
zijn geboortehuis aan den Kleinen Houtweg,
het huis waarin vroeger de heer E. H. Kre-
lage woonde en dat thans afgebroken is
EEN JAARGELD VOOR
DR. FREDERIK VAN EEDEN.
De gemeenteraad van Bussum heeft met
op één na algemeene stemmen aangenomen
het voorstel van B. en W. tot het verleenen
van een jaargeld van f 1000 aan dr. Frederik
van Eeden, met ingang van 3 April, zijn
zeventigsten verjaardag. Dr. Frederik van
Eeden is van 1886 af bijna onafgebroken in
woner van Bussum geweest.
EEN OPLICHTER.
BIJNA 5 PREDIKANTEN VOOR EEN
KANSELBEURT!
Uit Haarlemmermeer Werd een eigen
aardig geval van oplichting gemeld, dat zich
als volgt schijnt te hebben toegedragen:
De voorganger, de heer v. d. B. te Haar
lemmermeer, zou een diengaand geschil ge
had hebben met het kerkbestuur en met
spoed vertrokken zijn naar Nieuwveen. Met
dit verhaal, waarvan echter geer. woord bleek
waar te zijn, kwam iemand in Haarlem bij
een emerituspredikant en deed namens het
kerkbestuur het verzoek, om den dienst van
den heer B. tijdelijk waar te nemen. De
emeritus was op den eerstvolgenden Zondag
vrij en wilde dus wel aan het gedane verzoek
voldoen. Dat was dus in orde en de spreker
zou Zondagsmorgens tijdig afgehaald wor
den.
Dezelfde boodschapper ging nu nog met
een gelijk verzoek naar een tweeden spreker
en toen nog naar een derden en ook nog
naar iemand uit Amsterdam; al de heeren
werden bereid bevonden en namen dus het
aanbod aan.
Door een samenloop van onvoorziene om
standigheden kregen de sprekers echter
vermoedens, dat de zaak niet in orde was,
zoodat op den bewusten Zondag alleen de
heer v. d. B. den kansel besteeg. Wat zou
het anders een vertooning geweest zijn, als
des morgens zich nog vier heeren meer bij
de kerk hadden aangemeld om te spreken.
De reden waarom de gedienstige naar
Amsterdam en Haarlem reisde ter wille van
den heer B. is gemakkelijk te raden.
Zooals meestal gebeurt moest mijnheer
noodzakelijk boodschappen doen en had hij
zijn portemonnaie vergeten. De rest laat
zich begrijpen. Hij zou dien dag beslag gelegd
hebben op dertig gulden.
Wie t geweest is, is tot nog toe onbekend
gebleven. De politie zoekt hem natuurlijk
jegens oplichting.
Fontenelle
Er zijn drie zaken die ik altijd heb liefge
had, en waarvan ik nooit iets begrepen heb
de muziek, de schilderkunst en de vrouw.
ZELFVERHEFFING.
(Een commissie van de Con
ferentie tot Codificatie van In
ternationaal Recht heeft uitge
maakt dat tot de souvereiniteit
van eiken Staat gerekend moe
ten worden den bodem van zijn
meren, rivieren en zeeën, de aar
de beneden en de lucht boven
zijn grondgebied).
Daar worden wij weer uitgebreid
Door simpele annexatie
Nog groot-er wordt ons vaderland
Door rechtscodificatie.
De bodem onzer meren, van
Rivieren en van zeeën,
De lucht boven ons grondgebied,
De aarde er benejen
Den bodem van de waterplas,
Zal niemand ons misgunnen.
Elk deel is afgepaald voor ons
Zooals voor andren 't hv.nne.
Maar als wij door de aarde gaan
Steeds verder naar beneden
En zij doen t zelfde, dan ontstaan
Er zeker moeilijkheden;
Edoch, dit is van later zorg
Ons graafwerk is bescheiden,
Wij gaan om 't middelpunt der aard
Voorloopig nog niet strijden,
Er rest het weidsch domein der lucht,
Daar valt wat te verdeelen
Met al wat daarin hangt en vliegt,
Met al zijn luchtkasteelen,
Met al zijn wolken en zijn wind
Zijn sterren en planeten,
Zijn melkweg en zijn zon en maan
Vooral niet te vergeten;
Dat is een trotsch en grootsch bezit,
Al is 't ontastbaar verre.
Maar 't gekste is, het wisselt steeds
Met dagelijks andre sterren
En na een zeker tijdsverloop
Door telkens nieuwe standen,
Is heel de Kosmos gepasseerd
Als deel der Nederlanden,
Doch tevens blijkt uit dit besluit
Voor de planeet de aarde
Een wel wat ongemotiveerd
Gevoel van eigenwaarde,
Het gansch oneindige heelal
Wordt kalmpjesweg maar even
Aan 't mensehelijke staatsbestel
Als grondgebied gegeven.
Te doen of om ons alles draalt
Lijkt wel een beetje komisch.
We zijn eene heele kleine stip
In termen astronomisch,
Wij buitelen door d' oneindigheid,
Een nietig klein planeetje
Wij tellen in den Kosmos mee
Maar o, een heel klein beetje.
P. GASUS.
DE BESPELING VAN DEN
AMSTERDAMSCHEN
SCHOUWBURG.
23 APRIL KOMT DE VOORDRACHT
IN DEN RAAD.
In de Maandag gehouden vergadering van
de Commissie van bijstand voor Kunstzaken
te Amsterdam, zijn behalve een aantal an
dere punten ook aan de orde gekomen de in
gekomen sollicitatie stukken van Verkade-
Van Dalsum en van de Kon. Ver. „Het Ned.
Tooneel", verneemt het Hbld.
Door deze sollicitaties nog slechts kort In
handen waren van de commissieleden was
het niet mogelijk in deze vergadering tot een
beslissing te komen.
Aan het einde dezer week zal andermaal
worden vergaderd. De bedoeling is de desbe
treffende voordracht door den Raad te doen
behandelen in de zittingen, die 23 April as.
beginnen.
VICE-VOORZITTER VAN DEN
BIOSCOOPBOND.
DE HEER B. D. OCHSE TE HAARLEM.
Tot vice-voorzitter van den Nederland-
schen Bioscoopbond is in de plaats van den
heer Ch. van Biene te Ams er-dam gekozen,
de heer B- D. Ochse te Haarlem.
GROND TER ONTGINNING
VOOR WERKVERSCHAFFING.
VOORSTEL TOT AANKOOP DOOR
AMSTERDAM.
Opnieuw stellen B. en W. van Amsterdam
voor om eenige perceelen grond, thans ter
gezamenlijke grootte van ruim 36 H.A. aan
te koopen onder Wilnis, voor ontginning ten
behoeve van de werkverschaffing. Zij reke
nen op een bijdrage van 20*vó van de arbeids-
loonen van Rijk en provincie.
DE BLOEMBOLLENTENTOON-
STELLING TE AALSMEER.
DE OPENING
Dinsdag gaven wij reeds een uitvoerig ver
slag van de opening der groote bloementen
toonstelling te Aalsmeer.
Ter aanvulling nog het volgende.
Buiten het tentoonstellingsgebouw
heerschte een groote drukte. Tal van auto's
stonden gerijd op de parkeerplaatsen.
Rijksveldwachters regelden het verkeer. Dat
overal, van grootere gebouwen en ook vb.n
vele kleine huisjes, gevlagd werd spreekt
vanzelf: het bloemendorp zag er met dit
prachtige lenteweer frisch, vroolijk en
fleurig uit.
Daarbinnen was in de groote zaal een
groote menigte aanwezig, die met aandacht
luisterde naar de verschillende redevoerin
gen, waarvan wij gisteren reeds verslag ga
ven. Na elke rede klonk luid applaus. Tee
kenend was het dat het publiek ook telkens
luide van zijn instemming deed blijken, als
hulde werd gebracht- aan den heer J. Men-
sing, secretaris van de Commissie voor de
Ten* tonstelling.
Na afloop van de openingsplechtigheid,
begaven de genoodigden zich naar de ten
toonstelling, voor het maken van een rond
gang.
Te vier uur arriveerden de Koningin en
Prins Hendrik.
Buiten het gebouw stond de Aalsmeersche
schooljeugd geschaard, die de Koningin lie
deren toezong, waarvan de tekst aan de Ko
ningin werd overhandigd door den burge
meester van Aalsmeer.
Eenige- meisjes boden de Koningin bloe
men aan.
De vorstelijke bezoekers werden in de zaal
ontvangen met het Wilhelmus, door, het
orkest gespeeld, rondgeleid door de hee
ren J., van der Meer Pzn., voorzitter van
„Bloemenlust" en J. Mensing, secretaris van
de Commissie voor de Bloemententoonstel
ling. Ook zagen wij den Prins eenige malen
ln gesprek met den heer G. Oud, voorzitter
van die commissie.
Herhaaldelijk gaven de Koningin en de
Prins hun bewondering te kennen voor de
schitterende tento.-.,stelling. Te ongeveer
half zes vertrokken de vorstelijke bezoekers
weer- naar Den Haag.
Onder de talrijke aanwezigen waren Jhr.
Mr. Dr. A. Röell, Commissaris der Koningin
in dit gewest en mevrouw. Zeer veel buiten
landers, velen met hun dames, woonden ook
de openingsplechtigheid bij.
tof voor Aalsmeer uit het
buitenland.
Onder den titel: „Een Hollandsche bloe
menstad", wijdt de Hongaarsche Magyar
Hirlap een lang artikel aan Aalsmeer. Een
drie meter onder den zeespiegel gelegen
stad met een ontelbaar aantal tuinhuizen,
met reusachtige glaspaleizen, prachtige mo
derne gebouwen en duizenden en nog eens
duizenden tuinen, die als natuurlijke en
kunstmatige eilanden tusschen de kanalen
en de moerassen liggen, dat is Aalsmeer,
welks inwoners in het Nederlandsche klimaat
een bloemenparadijs hebben weten te schep
pen, waarvan men de wedergade tevergeefs
in Europa zoekt.
INDISCH LEGERVLIEGTUIG
VERONGELUKT.
GEEN PERSOONLIJKE ONGELUKKEN.
Maandagmorgen is op het vliegveld Darmo
bij Soerbaja bij de landing een legervlieg
tuig, bestuurd door den officier-vliegenier, E.
J. Roelofs, lsten luitenant der infanterie,
over den kop geslagen, waarbij het toestel
zich met den neus in den grond boordde,
sein Aneta. De schroef is versplinterd. Per
soonlijke ongelukken hebben zich niet voor
gedaan.
Nader wordt gemeld, dat het ongeluk ge
beurde bij het opstijgen, waarbij het toestel
tijdens het taxiën met een wiel in een oude
springkuil raakte, als gevolg waarvan het
landingsgestel zwaar werd beschadigd. Ver
moedelijk zal het toestel worden gedemon
teerd en per trein naar Bandoeng worden
gezonden.
GAS Uit DE STAATSMIJNEN.
DE LEVERING TE ROERMOND
BEGONNEN.
Dinsdagmiddag werd op de gasfabriek te
Roermond het eerste gas op langen afstand
ingeschakeld, dat uit de staatsmijn Maurits
in den vervolge zal geleverd worden.
Verschillende autoriteiten waren aanwe
zlg-
Hiermede is in Limburg de toepassing
van het gas op langen afstand begonnen en
binnenkort zullen de andere groote gemeen,
ten wel volgen.
THERESE HOVEN 70 JAAR.
De schrijfster Therèse Hoven wordt Don
derdag 70 jaar.
HAARLEM, 2 April.
Bolero.
Zonder mij aan roekelooze uitstapjes te
wagen op een gebied, dat ten allen tijde
voor onze muziekcritici gereserveerd is en
blijven zal, kan ik in deze rubriek het
schitterende besluit van het concertseizoen
der Haarlemsche Bachvereeniging niet voor
bijgaan. Een seizoen, dat den leden weer het
voorrecht heeft gegeven om een aantal van
de grootste solisten ter wereld te hooren.
begeleid door onze eerste orkesten, onder
hun vermaarde leiders, en waarin ook onze
H.O.V. heeft getoond hoeveel met een be
perkt orkest onder de aanvoering van een
begaafd en geestdriftig jong kunstenaar als
Eriuard van Beinum, bereikt kan worden.
Het Haarlemsche muziekleven heeft zeker
leiders, waarop vele andere steden in binnen-
en buitenland afgunstig mogen zijn.
Het Negende en laatste Bachconcert heeft
het bestuur geen geringe zorgen gebaard,
omdat aanvankelijk de Spaansche pianist
José Iturbi 'n werk van Beethoven zou uitvoe
ren, dat hij bij zijn vorig optreden te Haar
lem ook gegeven had. Verandering van het
programma bleek zeer moeilijk te zijn. Niet
omdat Iturbi, wiens repertoire schier onbe
grensd schijnt te zijn, zich speciaal tot
Beethoven wilde beperken, maar omdat het
orkest en de solist Franz Liszt's Con
cert in Es gr. t., dat tenslotte gegeven werd,
niet hadden kunnen repeteeren Dat zij zon
der éen enkele repetitie van een zoo zwaar
werk zulk een volmaakte uitvoering gaven,
bewijst opnieuw de wondere begaafdheid
van kunstenaars aLs Mengelberg en Iturbi.
Het was merkbaar dat de solist meer dan
gewone aandacht aan den dirigent moest
geven, niettemin scheen de bezieling van zijn
sprankelend, brillant spel er niet in het ge
ringst door beïnvloed. En de zaal bracht
beiden aan het slot uitbundige hulde.
Dit was gevolgd op Mahler's Vijfde, een
symphonie die geweldige eischen aan orkest
en leider stelt. Het concert en daarmee het
Bachseizoen, werd besloten met de eerste
uitvoering in Haarlem van Maurice Ravel's
Bolero. Ook dat was een verrassing ook dat
had het Bach-bestuur weten te bewerken bij
de programma-wijziging. Het had moeilijk ge
lukkiger keus kunnen doen om een climax
te bereiken.
Bolero is éen geweldig stijgend crescendo.
Ravel behoort niet meer tot de modernste
componisten, hij is nochtans een der groot
ste levende toondichters, en dit is een werk
van enkele jaren oudeen compositie van
onzen tijd, die niet alleen de beroeps-musici
maar ook den leek, den „gewonen muziek
minnaar", meesleept in haar wondere be
koring, haar brlllante ontwikkeling, haar le
vende, meeslepende kracht. Zulke kunst te
genieten, uitgevoerd door kunstenaars als
Mengelberg en zijn prachtige Amsterdam-
sche orkest, is een voorrecht dat de Bach-
leden in een kleine stad als Haarlem wel
buitengewoon hoog mogen waardee^en.
Het ontbreekt nimmer aan vergelijkingen
met hetgeen steden als Londen, Parijs, Ber
lijn, wereldcentra, op allerlei gebied te
genieten krijgen. De wereldstedeling pleegt
met een beetje minachtend medelijdend te
praten over hetgeen de kleine tad wel alles
mist, dat hij genieten kan Maar op muziek
gebied krijgt een stad als de onze evengoed
de grootsten en de beste orkesten te hooren,
en er zijn tallooze wereldstedelingen, die
nimmer het genot smaken van zulk een
reeks concerten als de Haarlemmer, teiken-
jare weer, voor feitelijk heel weinig geld kan
bijwonen. De H.O.V. sluit zich prachtig bij
de Bachvereeniging aan en geeft door haar
onvermoeid werken, door het enthousiasme
dat ook haar leidt, veel meer dan orkesten
van dergelijken omvang, met zulke beperkte
financieele middelen, elders presteeren.
Deze dingen eens met nadruk en met
dankbaarheid te constateeren daarvoor
leek mij het slot van het Bachseizoen een
gereede aanleiding. Er wordt al zooveel ge-
critiseerd en van meening verschilden
dat is in het algemeen onvermijdelijk, en
heeft trouwens vaak zijn groote waarde en
zijn goede resultaten. Maar laten wij niet
vergeten te erkennen, wat hulde verdient
Het Bachbestuur mag evenals de H.O.V. on
getwijfeld met trots en voldoening terugzien
op hetgeen in 19291930 bereikt ls.
I
R P.
DE TON VOOR
T. B. C.-BESTRIJDING.
VRIJSTELLING VAN SCHENKINGS
RECHT VERLEEND.
Eenige maanden geleden hebben wij me
degedeeld, dat mevrouw de weduwe Luden te
Overveen aan de Haarlemsche vereeniging
tot bestrijding der tuberculose een kapitaal
van f 100.000 had toegezegd, om daardoor in
het bijzonder de verpleging van aan t.b.c.
lijdende kinderen te bevorderen. Dit deed
mevrouw Luden ter herinnering aan haar
zoon. die aan t.b.c. overleden is. De voor
waarde was evenwel gesteld, dat de regeering
vrijstelling van het schenkingsrecht (min
stens 10 pet.) zou verleenen.
Naar wij thans vernemen heeft de regee
ring die vrijstelling verleend. Het geld is dan
ook reeds aan de vereeniging uitgekeerd.
Het is de bedoeling, dat in een der gebou
wen op het Brederodeduin te Bloemendaal
ean gedenksteentje zal worden geplaatst
om het nageslacht aan de schenking te her
inneren. Deze steen zal vermoedelijk In Mei,
als mevrouw Luden van haar reis uit Ame
rika teruggekeerd is, onthuld worden.
Het Belangrijkste
De nieuwe Duitsche regeering voor den Rijks*
dag.
(3e blad, 2e pag.j
De toestand in Britsch-Indië.
(3e blad, 2e pag.)
Weer optimisme ter Londensche Vlootcon-
f er ent ie.
(3e blad, 2e pag.)
Het jubileum van Dr. Timmer.
(4de blad, le pag.)
ARTIKELEN.
R. P.: Bolero.
(le blad, le pag.)
In- en Uitvallen: Over lijfstraffen en de
doodstraf.
(2e blad, le pag.)
Mr. B de Jong van Beek en Donk: Dc Ge-
neefschc Tarieven-conferentie.
(2e blad, le pag.)
J. Oreshof f: Prof. Vermeylen spreekt.
(2e blad, le pag.)
J. B. Schuil: De sollicitanten naar den Am-
sterdamschen Stadsschouwbura.
(4e blad, le pag.)
E. W. Ott: Voor de Luistervinken.
(4e blad, 2e pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e
pagina van het Eerste Blad).
De beroemde Duitsche acteur Alexander
Moissi, die ook land triomfen vierde
is vandaag 50 jaar geworden.
BEZOEK VAN DE
KONINGIN-MOEDER.
NAAR BRF.DFRODEDUIN EN HET
PARKHERSTELLINGSOORD.
Eenigen tijd geleden heeft de Koningin-
Moeder toegezegd, dat zij een bezoek aan
Haarlem zou brengen ter bezichtiging van
het Brederodeduin te Bloemendaal. waar de
stichtingen gevestigd zijn van de Haarlem
sche vereeniging tot bestrijding der tuber
culose en van het Parkherstelllngsoord in
Haarlem-Noord van de afdeellng Haarlem
van het Roode KruLs.
Het staat nu vast, dat H. M. aan dit voor
nemen uitvoering zal geven. Bij de besturen
van de genoemde vercenlgingen is nog geen
mededeeling ingekomen wanneer het bezoek
zal gebracht worden, maar als vermoedelijke
data zijn genoemd 10 of 11 April a.s.
BESLAG GELEGD OP EEN
URKER BOTTER.
Zaterdagavond is, naar de Tel. meldt, door
een deurwaarder uit Enkhuizen, geassisteerd
door een tweetal Rijksveldwachters, beslag
gelegd op de Urker motorbot'er U.K. 152, van
schipper L. Hak voort te Urk. Dit geschiedde
op verzoek van een trawrel-reederij te IJmui-
den. Eén van deze schepen dezer reed e rij
had de U.K. 152 hulpeloos op de Noordzee
drijvende aangetroffen en binnengebracht,
waarvoor men nog til tijd bergloon else li
te.
DE VOORBEURS TE AMSTERDAM
De optimistisch luidende berichten omtrent
den toestand in het bod lijfsleven in de Ver-
eenigde Staten wekken de hoop op. dat een
betere tijd op handen is. Daarbij komt dat
de gunstige resultaten die de Bethlehem
Steel in het le kwartaal heeft behaald de
verwachtingen ver overtroffen..
Alles bijeen was wel geschikt om een vaste
stemming ter Beurze Sn het leven te roepen.
Koninklijken avanceerden tot 406 1 2 pet.
Margarine Unies tot 376, maar liepen daarna
in een viertal punten terug. Calvé Delft be
haalde een avance van enkele punten. Aku's
bewogen zich pari
De Philips-aandeelen waren prijshou
dend.