BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
HET ZAANSCHE AVONTUUR.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAG 8 MEI
VIERDE BLAD
1930
7 Mei.
Een interpellatie aangevraagd.
Dc Gemeentewet in wijziginer.
De vrijgestelden van bonden van
gemecntcpersoncel blijven in den
raad.
j»on kort voorspel nog vóór de Kamer over
ging tot de behandeling van de gemeente
wet, welke behandeling gerulmen tijd van de
Kamer vragen zal.
Een k#t voorspel de communist De
Visser vroeg een interpellatie aan over de
protest-vergaderingen die gehouden zijn ge
worden tegen de geloofsvervolgingen in Rus
land. De Kamer was heel spoedig door de
van gisteren nog restende conclusies heen
er viel geen woord daarover.
Een kort voorspel toen zat de Kamer
midden in de wijziging van de gemeentewet.
Midden in. Want de algemeene beschou
wingen hebben maar heel kort geduurd. Wel
heeft de liberale afgevaardigde Dr. Vos de
voornaamste wijzigingen de revue doen pas-
seeren (daarover gezegd, dat hij het in het
algemeen vrijwel met de regeer in g eens was,
behalve op het punt van de benoembaar
heid der vrouw tot burgemeester). Wij gaan
op die afzonderlijke punten niet in. evenmin
als de Kamer het deed. Immers bij de arti
kelen zullen zij uitvoerig wij willen niet
zeggen: uit den treure besproken worden.
De heer v. d. flergh beperkte zijn algemeene
beschouwingen tot dezelfde opmerking en
tot het uitspreken van zijn leedwezen, dat
het ontwerp der staatscommissie-Oppenheim
niet besproken kon worden. Waarop minis
ter Ruys de Beerenbrouck zeer terecht kon
antwoorden, dat hij dat ook liever had ge
wild hij immers diende op grond van het
rapport dier commissie in 1923 een wets
ontwerp in. Echter de Kamer deed bij deze
opmerking „Of haar neus bloedde" echter
na vijf Jaar wachten, was er nóg geen me
morie van antwoord verschenen!
De Kamer en daaraan deed zij goed
begon maar oogenblikkelijk met de artikelen.
Öp een vraag van den heer v. d. Bergh
of de minister het bekend worden van den
uitslag der aanstaande volkstelling zooveel
mogelijk wilde bespoedigen, opdat daarmede
nog rekening zou kunnen worden gehouden
bij de raadsverkiezingen van 1931, antwoord
de de minister-president bevestigend.
Art. VTII van het wijzigings-ontwerp
het betrof artikel 23 van de Gemeentewet
was het artikel van den middag. Aan de be
handeling daarvan ging geruime tijd heen:
er waren of er werden dan ook niet minder
dan vijf amendementen op ingediend. Die
wij ter oriënteerlng opsommen:
a. De heer Boon wilde van het zitting
hebben in den raad de „krijgslieden" niet
uitsluiten.
b. De heer De Wilde wenschte alle onder
wijskrachten bij lager- en middelbaar onder
wijs van het zittinghebben in den gemeente
raad uit te sluiten. Volgens het ontwerp
waren alleen uitgesloten de leerkrachten bij
het openbaar onderwijs, aLs vallende onder
dc „ambtenaren" der gemeenten.
c. De heer Lingbeck wilde geestelijken en
bedienaren van den godsdienst van het
raadslidmaatschap uitsluiten.
d. Dc heer v. d. Bergh deed een poging om
alsnog verkiesbaar te stellen de echtgenoo-
tc van een minister, een' commissaris der
Koningin een Gedeputeerde, een griffier
der Staten, een hoofdcommissaris of com
missaris van politie of van de andere van
het raadslidmaatschap uitgesloten.
c. de heer Vliegen wilde het verbod van
het ontwerp, tot het verkiezen van vrijge
stelden van bonden van overheidspersoneel
weer uit het ontwerp schrappen.
Laten wij maar oogenblikkelijk den uitslag
der stemmingen mededeelen.
a. Het amendement-Boon werd met 57—
20 stemmen verworpen.
b. Het amendement-de Wilde werd zonder
hoofdelijke stemming aanvaard.
c. Het amendement-Lingbeek werd met
5622 stemmen verworpen.
d. Het amendement-v d. Bergh werd met
4642 stemmen verworpen en
e. Het amendement-Vliegen werd met 48
30 stemmen verworpen.
Het amendement-Boon werd behalve door
den voorsteller nog verdedigd door den heer
Snoeck Henkemans. Zij gingen ervan uit
de heer Snoeck Henkemans ook bij andere
amendementen dat de kiezers zoo min
mogelijk in hun keuze moeten worden be
lemmerd. dat de burgers zoo min mogelijk in
hun burgerrechten moeten worden beknot
en dat, door de uitsluitingen voor den raad,
vooral in kleine gemeenten zeer geschikten
niet zouden kunnen worden verkozen Zij be
grepen het bezwaar tegen militairen niet
de gezagsverhoudingen waren niet goed (al
dus het betoog) wanneer zij door een raads
lidmaatschap zouden kunnen geschaad wor
den.
De meerderheid van de Kamer ging met
den minister mede, maar deze betoogde (met
o.m. de hoeren de Wilde en Schokking) dat
de politiek zooveel mogelijk buiten het leger
moest worden gehouden, dat de gezagsuit
oefening in de militaire maatschappij niet
toelaat, dat verschillende rangen en
garden in den Raad zitten en dat de vrijheid
van den gekozene tegenover de Overheid be
perkt. wordt door het feit zijner verplaats
baarheid en oproepbaarheid.
Het amendement-de Wilde vond begrij
pelijk algemeene instemming. Ook de bijzon
dere onderwijzers en leeraren zijn met de
huidige onderwijswetten te zeer aan ge
meentelijke uit keeiingen gebonden, dan dat
zij geheel vrij zijn tegenover de gemeente
lijke overheid.
Nu is 't echter wel eigenaardig de Kamer
heeft daarover geen woord gezegd dat wél
de leeraren bij het bijzonder gymnasiaal-
onderwijs in de vroedschap verkozen kunnen
worden. Vanwaar nu deze ongelijkheid. Is het
alleen, omdat ook de bestaande gemeente
wet deze hoeren toelaat?
Het amendement-Lingbeek werd verdedigd
met een beroep op het algemeen belang. De
heer Lingbeek vreesde voor invloed van b.v.
een geestelijke in den raad over een jong
burgemeester. In dit beroep op het algemeen
belang zit wel iets. Toch gelooven wij, dat
de Kamer goed heeft gedaan, het amende»
ment te verworpen. Immers: het ontwerp
houdt verder geen rekening met persoon
lijke invloeden. Bovendien: directe gemeen
te-belangen behoeven op een geestelijke als
zoodanig geen meerderen indruk te maken,
dat zij zouden gedaan hebben indien hij
geen geestelijke was. Tenslotte sedert
ffc Grondwet (een sterk argument van den
minister) de verkiesbaarheid van geestelijken
in de Tweede Kamer en Eerste Kamer heeft
mogelijk gemaakt, is er geen reden haar
voor de lagere colleges onmogelijk te ma.
ken.
Een andere vraag is natuurlijk of. met het
oog op de hoogheid van het geestelijk ambt
de kerken zelf niet goed zouden doen voor
schriften te geven, waardoor het onmogelijk
is een geestelijk ambt te verbinden met het
zitting hebben in een of ander openbaar
college. Hier hebben Staat of de provinciale
en gemeentelijke overheden geen taak.
Het amendement=v. d. Bergh wertl verde
digd met een beroep op de mogelijkheid van
uitnemende kwaliteiten bij de echtgenooten
van ministers enz. voor het lidmaatschap van
een gemeenteraad. Hiertegen echter kwamen
de minister en meerdere rechtsche heeren
(de heeren Kuiper, de Wilde en Schokking)
op met een beroep op de eenheid van het
huwelijk. De objectiviteit van beoordeeling
der dingen, die zoo noodig is, zou geschaad
kunnen worden, wanneer het amendement
v. d. Bergh werd aangenomen. Dit geschiedde
gelijk gezegd niet.
Hetzelfde argument der noodzakelijke ob
jectiviteit werd, maar hier met minder suc»
ces, door den minister en zijn medestanders
in het geding gebracht bij het amendement-
Vliegen, dat de bezoldigde bestuurders van
bonden van overheidspersoneel van het
raadslidmaatschap niet wilde uitsluiten.
Bij nota van wijziging toch had minister
Ruys maar hij bleef daarbij in de lijn van
de staatscommissie-Oppenheim en zijn eigen
oorspronkelijke groote ontwerp de niet-
verkiesbaarheid voorgesteld.
Weinig medestanders kreeg minister Ruys
ook uit zijn eigen partij.
De heer Vliegen keurde het voorstel scherp
af. Hij beschouwde 't als een onrecht. De
„vrijgestelden" hebben slechts indirect be
lang bij de door hen behandelde gemeente
zaken. Bovendien worden zij niet gekozen
door de vakbonden, maar door de politieke
groepen, die hen ook candidaat stellen. De
heer Vliegen en met hem de heer Kuiper en
mej Groeneweg wezen nog op de voordeelen
der bijzondere kennis dezer heeren. De af
gevaardigde Snoeck Henkemans merkte op,
dat de vrijgestelden-raadsleden juist zuik
een kalmeerenden invloed kunnen uitoefe
nen og hunne menschen, nadat zij het hoor
en wederhoor hebben kunnen toepassen.
Voorts het was de heer Smeenk, die daar
op den nadruk legde, wijl hij wel bezwaren
zag voorts was daar de groote gemakke
lijkheid, waarmede het voorschrift zou kun
nen worden ontdoken. Men begrijpt, dat de
communist de Visser wel heel erg de regee
ring aanviel.
Minister Ruys en de heer Schokking heb
ben daartegen maar tevergeefs het een
en ander aangevoerd. Zij wilden natuurlijk
niets ten nadeele zeggen van het karakter
der zes of zeven raadsleden, die vrijgesteld
zijn van een vakbond van overheidsperso
neel. Maar zij meenden, dat die heeren in de
vervulling van hun raadslidmaatschap niet
absoluut vrij kunnen zijn. Zij zullen zei de
bewindsman natuurlijk niet door de bon
den ter verantwoording worden geroepen,
maar ligt 't niet voor de hand, dat zij over
wegen, dat het behoud van hunne vrijge
stelde functie voor een deel afhankelijk is
van de wijze, waarop zij in den Raad hun
woordje doen?
De minister wees op de onverkiesbaarheid
van den gemeenteambtenaar. Deze mag niet,
nooit mede richten in eigen zaak. De logische
consequentie daarvan is. dat de vrijgestelde,
die de essence is van den gemeenteamb
tenaar, ook niet tot die werkzaamheid kan
worden geroepen.
De minister wist niet te overtuigen.
INTIMUS.
DE NIEUWE G.-G.
REEDS CANDIDATEN GENOEMD.
Naar Het Volk verneemt, zou het bij de
benoeming van den nieuwen gouverneur-
generaal van Nedcrlandsch-Indic gaan tus
schen den huidigen gezant te Tokio, baron
J. C. Pabst, en den heer dr. A. A. L. Rutgers,
die sinds korten tijd gouverneur van Suriname
is en daarvoor chef van het landbouw-depar-
tement in Indië was.
TELEFONEEREN MET SCHEPEN
OP ZEE.
BINNENKORT PROEFGESPREKKEN?
Omtrent de plannen tot het nemen van
proeven met telefoongesprekken met schepen
op zc-e. verneemt de Tei., dat P.T.T. met de
installatie gereed is. Het wachten is nu op
de installatie aan boord van de ..Prinses
Juliana", van de Maatschappij „Zeeland".
Men hoopt hiermede nog deze maand gereed
te komen en dan onmiddellijk het eerste
proefgesprek te kunnen houden.
KINGSFORD SMITH'S TWEEDE
PILOOT.
LUITENANT VAN ONLANGS?
De Tel. heeft, vernomen, dat de vlieger
luitenant Van Onlangs, in afwachting van
den vliegtocht naar de West, die dit jaar niet
doorgaat, omdat het vereischte bedrag niet
bijeen is, met mr. Kingsford Smith in on
derhandeling zal treden om als tweede piloot
zijn voorgenomen tocht van Ierland naar
Amerika met de „Souithern Cross" mee to
maken.
ONGELUK BIJ MOTORWED
STRIJDEN.
TOLEDO, 6 Mei (N.T.A.) Bij een wed
strijd van motorwielrijders te Valmopado,
reed een motorrijwiel midden tusschen de
toeschouwers. Zeven personen werden zwaar
en vele anderen licht gewond. De beide
renners moesten door de politie tegen het
woedende publiek in bescherming worden
genomen.
BEHALVE DYNAMIET
SOVJET-WETTEN.
OOK
BELANGRIJKE VONDST BIJ DEN
GEARRESTEERDE TE KERKRADE.
Bij den ongehuwden mijnwerker J. J. van
S., uit Driebergen afkomstig, die wegens het
veroorzaken van een dynamiet-ontploffing
in een steenhoop langs de electrische tram
tusschen Onderspekholz en Valkenhuijzen,
onder de gemeente Kerkrade, is gearresteerd,
zijn naar de N.R.C. meldt, ook, behalve Sabu*
lité-patronen, slaghoedjes en lont, in beslag
genomen een uitgebreide correspondentie en
in het Nederlandsch vertaalde Sovjet-wet
ten.
Van S. is vandaag gevankelijk naar Maas
tricht overgebracht en ter beschikking van. de
justitie gesteld.
BUITENLANDSCHE ONDER
SCHEIDINGEN VOOR
JHR. MR. DR. A. RöELL.
NOG EEN HAARLEMMER
ONDERSCHEIDEN.
Aan den heer C W. J. Wagner te Haarlem
is verlof verleend tot het aannemen van het
eereteeken van officier in de orde van de
étoile noir van Frankrijk en aan jhr. mr.
dr. A. Rüell, commissaris der koningin in
Noord-Holland, van de eere=teekenen van
groot-officier in de orde van den H. Schat
van Japan, van commandeur eerste kl. in
de orde van de Poolster va* Zweden, van
groot.*off icier in de Orde van de Kroon van
Italië en van het groot-kruis in de orde
voor burgerlijke verdiensten van Spanje.
DE „VAN OLDENBARNEVELT"
VERTREKT VRIJDAG.
GEEN KAARTEN AMSTERDAM—
IJMUIDEN.
De S.M. „Nederland" deelt mede dat het
mailschip „Johan van Oldenbarnevelt" Vrij*
dag, zoo spoedig mogelijk na 12 uur "s mid
dags zal vertrekken. Passagiers moeten zich
in den ochtend van dien dag t/usschen 10
en 12 uur inschepen.
Kaarten voor uitgeleide naar Mmuiden
worden niet verstrekt; de reeds afgegeven
biljetten zijn niet meer geldig.
MOTIE VOOR WIJZIGING DER
AUTEURSWET.
GROOTE VERGADERING TE
's-GRAVENHAGE.
In een gezamenlijke bijeenkomst te
's-Gravenhage van leden van de Ned. Groep
der Association Littéraire et Arilstique In
ternationale en Groep Nederland van het
Alg. Ned. Verbond waar in verband met het
bij de Tweede Kamer aanhangige wetsont
werp inzake het muziekauteursrecht mr. W.
J. L. van Es, secretaris van groep Nederland
van het A. N. V. en dr. Edw. B. Koster, letter
kundige inleidingen hebben gehouden, is
met zeven stemmen tegen (van de ongeveer
65 aanwezigen) een motie aangenomen,
waarin de vergadering de hoop en de ver
wachting uitspreekt dat het wetsontwerp
door de Staten-Generaal spoedig zal worden
goedgekeurd.
DE AMBTENAREN EN DE
GEMEENTEWET.
OP WIJZIGING AANGEDRONGEN.
De Ned. Bond van Gemeente-ambtenaren
heeft een adres inzake het wetsontwerp tot
wijziging van de Gemeentewet aan de Twee
de Kamer toegezonden, waarin een aantal
voorstellen wordt aanbevolen, o.a. om in
artikel 59 te doen vervallen de woorden „voor
den tijd van zes jaren".
In de toelichting wordt gezegd: Er is
geen reden den burgemeester telkens voor 'n
tijdvak van zes jaren te benoemen. De
Kroon toch is bevoegd den Burgemeester te
ontslaan. Daarin ligt voldoende zekerheid,
dat de bediening van den Burgemeester
blijft aan den bevoegden persoon.
Voorts wordt o m. aangedrongen er op toe
te zien dat de burgemeesters en secretaris
sen voldoende bekwaamheid bezitten.
GROOT-HERTOGIN VAN LUXEMBURG IN
ONS LAND.
Men seint ons uit Den Haag:
Naar wij vernemen is in de eerste dagen
van Juni een semi-officieel bezoek van de
Groot-Hertogin van Luxemburg en haar ge
maal aan onze Koningin op het Loo te ver
wachten.
DE KONINGIN-MOEDER NAAR NOORD
BRABANT EN SOESTDIJK
Men seint ons uit Den Haag:
De Koningin-Moeder Is voornemens, om 19
dezer de Residentie te verlaten, doch alvo
rens haar verblijf in Soestdijk te betrekken
denkt zij eerst eenige dagen in Noord-Bra
bant te vertoeven, waarbij zij met gevolg in
trek zal nemen In Hotel ..Bosch en Ven" te
Oisterwijk. Vermoedelijk zal de Koningin-
Moeder Vrijdag 23 Mei van Oisterwijk naar
Soestdijk vertrekken.
DIENSTWEIGERAAR VEROORDEELD
De Krijgsraad te 's Hertogenbosch ver
oordeelde overeenkomstig den eisch van den
auditeur-militair J. P. te Sappemeer, soldaat
bij de 2e Schoolcomp. Infanterie te Gronin
gen tot 10 maanden gevangenisstraf met
ontslag uit den dienst ter zake van opzette
lijke ongehoorzaamheid, het blijven volhar
den in de weigering zijn militaire kleeding
aan te trekken om zijn plicht te doen ais
soldaat.
Volgenf de laatste "berichten is de Zaansche
Schatgraverij" slechts voorloopig gestaakt.
Men hoopt met betere instrumenten, het
avontuur zeer binnenkort, te voltooien. Wij
geven hierbij nog eenige interessante fotefs.
Boven: Fraulein Sylvia (midden) de Berlijn*
sche helderziende op wier aanwijzingen de
heer Hans Langhirt {links) de opgravingen
ter hand heeft genomen. Rechts: Madame
Otten, een Parijsche Helderziende, die mede
naar Zaandam gekomen is om de bewertn*
gen van Fraulein Sylvia te staven.
Hiernaast: Fraulein Sylvia en Hans Lang
hirt in afwachting van de volgende scheg,
Zaansche klei.
Onder-, Be Zaandamsche Schatgravers in de
ingewanden der aarde. Hier zitten de goud
delvers in een 3-meter diepen kuil in den
Zuid-Westelijken hoek van de voormalige
Begraafplaats aan de Jan Windhouwerstraat,
DE AANRIJDING VAN EEN
AGENT TE NAALDWIJK.
ƒ50— BOETE OPGELEGD.
Het Haagsche Hof heeft in hooger beroep
uitspraak gedaan in de zaak tegen een meel
handelaar uit Naaldwijk, die wegens de be
kende aanrijding van den per fiets surveil-
leerenden agent van politie Bakker in den
nacht van 9 op 10 Augustus van het vorige
jaar op den Naaldwijkschen weg tusschen
Naaldwijk en Honselersdijk veroordeeld was
tot 3 maanden gevangenisstraf en een jaar
intrekking van rijbewijs.
Het Hof achtte het veroorzaken van dood
door schuld niet bewezen, wel echter het
doorrijden na de aanrijding en veroordeelde
verdachte deswege tot f 50 boete subs. 25 da
gen hechtenis.
HET VINDEN VAN EEN LIJK TE
GROENLO.
GEEN MISDAAD.
Omtrent het vinden van het lijk van een
landbouwerszoon te Groenlo, meldt de Tel.
nader, dat van misdaad geen sprake is, aan
gezien gebleken is, dat de jongeman bij een
aanrijding ernstig gewond is. Het lijk is voor
sectie naar Zutphen overgebracht.
De man zou de volgende maand gehuwd
zijn.
DE ZWARE AARDBEVINGEN.
TE DE BILT GEREGISTREERD.
Maandagmiddag registreerde het Kon.
Ned. Meteorol. Instituut te De Bilt op een af
stand van ca. 8500 K.M. een zware aardbe
ving, die later bleek in Birma in Eng.-Indië
te zijn geconstateerd, meldt het Hbld. Ook
het Kon. Magnetisch en Meteorologisch Ob
servatorium te Weltevreden registreerde dien
avond om 21.12 u. (middelbare tijd Java) ge
durende twee uur een buitengewoon zware
aardbeving uit het N.W.. hetgeen gebleken is
dezelfde aardbeving te zijn, die Rangoon zoo
zwaar heeft getroffen.
Gisteravond om 22 u. 40 min., tijd van
Greenwich, is aan het Meteorologisch Insti
tuut te De Bilt weer een zeer sterke aardbe
ving opgeteekend, afstand 3300 K M. oor
sprong in of omstreeks Trans-Kaukasië.
DE WIJDING VAN DEN
AARTSBISSCHOP.
Met bijzondere vergunning van den Paus
zal de Bisschopsconsecratie van Mgr. J. H.
G. Jansen plaa'.s hebben op Donderdag 5
Juni op den feestdag van den H1I. Bonifacius
en Gezellen, meldt de Msb.
Gelijk men weet, zal de plechtigheid
plaats vmden in de kerk van OL. Vrouw ten
Hemelopneming aan de Blltstraat te Utrecht,
terwijl de wijding zal worden verricht door
den Pauselijken internuntius te 's Graven*
hage, ZvEx. Mgr. L. Schiopp3.
