Het Belangrijkste
EVANG. LUTHERSCH WEES- EN OUDELIEDENHUIS
Het woord is aan...
547e Jaargang No. 14387
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 19 Mei 1930
HAARLEM S DAGBLAD
PIRECTEUREH: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR. ROBERT rEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27K. met GeiHustreerd Zondagsblad ZO.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-57)4. Franco per post door Nederland 13.87)4. Losse nummer»
ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden /0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat S<3 DrukkerijZuid er Bahenspaarne 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 O Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro Na 38810
ADVERTENTIEN: 1-6 regels I TS. «Oce regel meer f 0J5. Kedam«
0.60 per regel Redactie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f O.óQ,
e!ke regel meer /0.15. buiten Arrood. dubbele prijs. On re Groentjes (Dinsdag;
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25. elke regel meer 0.10. «ItaL i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonoés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.., Verlies van Hand, Voet of Oog i 400.-, Daim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke ander* vinger I SO.-, Ann- of Beei
ïbreak f 100.
Brland's memorandum inzake den Europeo-
schen Statenbond.
(2e blad, le pag
Schiphol jubileert.
(4e blad, le pag.)
Sa de ministerieele beslissing inzake do
Zcndtijdverdcellng.
(4e blad, le pag.)
Belangrijke bijeenkomst der Hollandsche
Maatschappij van Wetenschappen.
(le blad, 2e pag.)
Voetbal: België—Nederland. 3—1.
(Sport en Spel).
Laumtennls: Om den Davis-Cup. Nederland-
Finland. 41.
(Sport en Spel).
ARTIKELEN, enz,
R. P.; Benito spreekt.
(le blad, le pag.)
Lettinga: Financieelc Kroniek.
(2e blad, 2e pag.)
W. M. Bekaar: De Maria Theresia-tentoon-
stelling te Weenen.
(4e blad, le pag.)
De Vrijheidsstrijd in Britsch-Indië. (Bijzon
dere correspondentie
(2e blad. le pag.)
iVoor de laatste berichten zie men de 2e
pagina van het Eerste Blad.)
DE „HOFLAAN" AAN DEN
GROND GELOOPEN.
VERSCHEIDENE SCHEPEN IN NOOD.
Ijlen ..United Press"-bericht van de Tel. uit
Rlo de Janeiro d.d. 17 Mei meldt:
Volgens een onbevestigd bericht zou het
Neiderlandsche stoomschip „Hoflaan" bij de
Rio Grande aan den grond geloopen zijn. Ge
meld wordi dar verschillende andere schepen
in moeilijkheden verkeeren. doch dat geen
menschenlevens zijn te betreuren.
De „Hoflaan" behoort aan de Wcstcrscheep-
vaartmaatschappij te Rotterdam en meet
2621 ton.
Een nader telegram meldt, dat het s.s. Hof
laan inderdaad eenigen tijd aan den grond
heeft gezeten, doch spoedig vlot is kunnen
komen. Zaterdag heeft het schip de reis
voortgezet.
VERGIFTIGD DOOR ZIJN
VIJANDEN?
KOPERVITRIOOL IN DE THEE.
Een 18-Jarige landarbeider te Eierland op
Texel werd Vrijdag, na het drinken van thee
uit zijn thermosflesch, hevig ongesteld. Een
dokter constateerde vergiftiging door koper
vitriool. De flesch, waaruit de arbeider ge
dronken had, was in zijn jas geborgen, die
in de schuur was neergelegd. Dc politie stel
de direct een onderzoek in en vond op een
plank in de schuur een paar halfledige zakjes
met kopervitriool, dat door de vroegere be
woners van de hofstede was achtergelaten.
De getroffene, wiens toestand wel iets voor
uitgaande is, heeft er niet het flauwste ver
moeden van, hoe dit vergift in zijn flesch.
is gekomen. Hij weet niet. vijanden te heb
ben Kortgeleden werd zijn fiets vernield, zijn
horloge werd stuk gedraaid en in de duister
nis werd hij door een auto aangereden zon
der dat hij den dader kon ontdekken.
De politie stelt een onderzoek in.
DE AUTO-ONGEVALLEN VAN
ZONDAG.
DAME BIJ EDE GEDOOD.
Zondagmorgen Is tengevolge van de glad
heid van den weg tusschen Ede en Arnhem
de auto van den Amsterdamsehen kunsthan
delaar M. Wolff geslipt en tegen een boom
geslagen. Mevrouw Wolff kreeg een schedel
breuk en was onmiddellijk dood. Een inzit
tende juffrouw werd door glasscherven ern
stig gewond. De auto had hard gereden en
had moeter uitwijken bij het Inhalen van
twee andere wagens. Het parket kwam ter
plaatse, maar er was geen reden om de auto
in beslag te nemen. De heer Woiff cn de
chauffeur bleven ongedeerd.
Te Eindhoven Is een wielrijder, die ondankg
signalen van den rechts rijdenden automo
bilist midden op den weg bleef rijden, recht
de auto tegemoet, terwijl hij terzijde keek.
aangereden "door een auto. Op het laatste
oogenblik week hy uit, doch naar links ln
plaats van naar rechts. De man werd in
deerniswekkenden toestand opgenomen en
overleed kort daarop, meldt dc'Crt. De poli
tie heeft vastgesteld, dat de automobilist
geen schuld heeft,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Het 25-jarig bestaan.
Zooals wij reeds meldden vierde Zaterdag
het Evangelisch-Luthersch Wees- en Oude-
liedenhuis zijn 25-jarig bestaan.
Des morgens had eerst een godsdienst
oefening in het gebouw plaats, waarbij Ds.
Drijver voorging, waarna verschillende ge
schenken werden aangeboden. De kerkeraad
schonk vier lampen met perkamenten kap
pen voor de twee mannenzalen; de verpleeg
den, een klok in den vorm van een zon; de
directrice en de boekhouder een ganglan
taarn en de bewoners van het Rustoord een
lamp.
De voorzitter-regent, de heer H. M. E.
van Dobben, dankte voor de bewijzen van
medeleven.
Hierna begaven de aanwezigen zich naar
den tuin aan de voorzijde van het gebouw,
waar iemand van het personeel na een korte
toespraak namens het personeel een mo
nument onthulde: oen steenen bloemenstan-
daard Ook voor dit geschenk dankte de heer
Van Dobben hartelijk.
Aan wezig waren regentessen en regenten,
kerkeraadsleden, personeel en verpleegden.
Des middags werd een druk bezochte re
ceptie gehouden, waar o.m. him opwachting
maakten: pastoor Nieuwenhuis van de Oud-
Katholieken en Ds. F. Ch. Krafft, predikant
van de Waalsche Kerk alhier.
Er waren vele bloemstukken. Zij nog ver
meld dat iemand die onbekend wenscht te
blijven een fraaien presidentshamer aan
bood, waarin een Latijnsche spreuk is ge
grift en die in zilveren letters de jaartallen
1905 en 1930 draagt.
DE A. V. R. O. EN DE ZENDTIJD.
„Gemis aan nationalen trots".
(Zie-ook elders in dit nummer).
Het landelijk Comité ter behartiging van
de Belangen der Luisteraars in den Algemee-
nen Omroeop zonder voorkeur voor Politieke
of Godsdienstige richting te Rotterdam heeft
het 'volgende telegram aan den Minister van
Waterstaat gezonden:
Met verbazing en verontwaardiging heb
ben wij kennis genomen van uwe beslissing
inzake zendtijdverdeeling.
Met verbazing daar U de A. V. R. O. als een
linksch politieke groep beschouwt en als zoo
danig indeelt; met verontwaardiging voor
uw gemis aan nationalen trots, daar thans de
Nederlandsche naam, die op omroepgebied
in het buitenland met hooge waardeering
wordt uitgesproken, dank zij het werk van de
A. V. R. O. en niet der politieke of gods
dienstige omroepen, belachelijk gemaakt zal
worden door uwe beslissing den Nederland-
schen Omroep tot een poütieken strijd om
roep te maken.
Wij zullen nu in het buitenland weer eens
als de Chineezen van Europa gebrandmerkt
worden, temeer daar de Nederlandsche luis
teraars nu misschien eenige avonden per
week hun volkslied ter beëindiging van het
programma der A. V. R. O. uit het buiten
land te hooren zullen krijgen bij gebrek aan
een algemeen programma in eigen land.
Op de Nederlandsche golflengten kan het
buitenland dan kennis maken met het klein
zielig gedoe van een door politiek en door
godsdienst verscheurd volk, dat dank zij de
radio en met uw hulp zijn strijd nu pas flink
kan uitbreiden.
De omroepbladen der organisaties geven
een beeld van de sympathiseerende luis
teraars. De oplaag van de Radiobode van de
A. V. R. O. overtreft met minstens honderd
duizend lezers het aantal der lezers van de
verschillende andere omroepbladen.
Dit overtuigend bewijs schijnt bij uwe
Excellentie geen gewicht in de schaal te
leggen.
Geen einde aan den radiostrijd voordat der
A. V. R. O. is recht gedaan.
IJMUIDEN
BRANDSTICHTING IN EEN
SPOORWAGEN.
JONGENS MET BUSKRUIT AAN HET
WERK.
De stationschef te IJmui'den heeft bij de
politie aangifte gedaan, dat Zaterdagmiddag
een viertal jongens trachtte brand te stichten
in een leegen spoorwagen. De jongens hebben
hierbij gebruik gemaakt van buskruit, dat
afkomstig was van de de vorige week op het
Fort gehouden schietoefeningen. Men schijnt
verzuimd te hebben, dit gevaarlijke goedje,
dat na zulke oefeningen hier en daar ver
spreid ligt, op te zoeken, zoodat de jongens
het hebben opgeraapt en er aldus him ge
vaarlijke proeven mee konden nemen.
PERSONALIA
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam is
geslaagd voor het candidaatsexamen theolo
gie de heer E. Mobach te Haarlem.
Een driemotorig Fokker-vliegtuig voerde boven Fresno in Californië een proefvlucht
uit. De motor raaide defect, 5 der inzittenden redden zich met het valscherm, dc ticee
hoofdpiloten sprongen uit het vliegtuig, toen dit bijna den grond bereikt had. Niemand
WSL& gevxMdl.m,
Oscar Wilde:
Niets is zeldzamer in den mcnsch, dan
een daad van zich zelfDe meeste
menschen zijn andere menschen. Hun ge
dachten zijn anderer gedachten, hun leven
een aanpassing daaraanhun hartstochten
afgekeken
STEEDS SCHATTIGER.
Kijk, de Zaansche enthousiasten
Met hun schattige idee
Krijgen nu al imitatie,
Ook Aalsmeer doet eraan mee,
Zonder helderziende dame
Zijn ze aan de graverij,
Steunend op een schatlegende
Van een kloosterboerderij;
In hun droomen optimisme,
Zien die schatters er wat in.
Dat misschien wel werd begraven
Door een Haarlemmermeermin;
Maar 't lijkt zeker, als de spade
In Aalsmeer den grond in gaat,
Blijft het schatters-optimisme
't Sterkste graversapparaat,
Wel zou 't zeer romantisch wezen
Als men In Aalsmeer wat vond.
Maar haalt men daar niet geregeld
Toch al schatten uit den grond?
't Zal me nog een toestand worden
Als dit graven mode wordt,
Een gevaarlijk soort besmetting
Die begraven schatten sport;
Allen gaan we nog aan 't spitten,
In de hei, in bosch en duin,
Allen samen in de weiden,
Elk voor zich in eigen tuin;
Kinderen vragen al om schepjes
Om te graven in het strand,
Ergens zullen toch wel schatten
Zijn begraven in ons land;
En 't zal alles zijn gekomen
Door dien vreemden zesden zin,
Door het schattige gezichtje
Van een Duitsche schatgravin.
P. GASUS.
HAARLEM, 19 Mei.
Benito spreekt.
HAARLEMMERMEER
G. KNAAP Pzn.t
Is het nog slechts enkele dagen geleden
dat het stoffelijk overschot van den heer P.
Borst, oud-wethouder van deze gemeente
ter aarde werd besteld, thans gewerd ons
de tijding van het onverwacht overlijden van
den heer Gerrit Anthonie Adriaan Knaap
Pzn, wethouder van onderwijs en financiën
van deze gemeente en Heemraad van den
Haarlemmerm eerpolder.
Zondagmorgen is hy na een betrekkeiyk
korte ongesteldheid op ruim 66-jarigen leef
tijd in zijn woning aan den Hoofdweg te
Hoofddorp overleden
De heer Knaap werd op 2 Juli 1863 ln deze
gemeente geboren, heeft de ontwikkeling van
den Haarlemmermeerpolder, die hem lief ge
worden was. van den beginne af meege
maakt en was een bekende persoonïykheid in
Haarlemmermeer en daarbuiten.
Hij is bijna 30 jaren lid geweest van den
gemeenteraad van Haarlemmermeer en ruim
13 jaren wethouder in welke betrekkingen
hy met een sterk geheugen en groote hel
derheid van geest veel werklust en werk
kracht aan den dag heeft gelegd en der ge
meente vele goede diensten heeft bewezen,
vooral waar het gold de belangen van het
onderwijs, die hy met veel energie en warme
sympathie heeft voorgestaan en behartigd.
Als waarnemend burgemeester is hy meer
malen in functie geweest.
Hy was een vlot spreker en bekend cau
seur was in de gemeente- en andere zaken
goed ingewerkt en wist de vergaderingen op
verschillend gebied met takt te leiden.
Als Heemraad van den Haarlemmermeer
polder is hy ook gedurende tal van jaren met
veel ijver werkzaam geweest en heeft hy
steeds krachtig medegewerkt aan het nemen
van vele belangrijke besluiten, die de ontwik
keling van dezen polder in menig opzicht
ten goede kwamen.
Ais lid van het college van zetters van
's rijks directe belastingen, voorzitter van de
gymnastiekvereeniging ..Hoofddorp", lid van
de commissie van toezicht op de Chr. Land-
bouwwin ter school te Hoofddorp. Directeur
van de coöp. boerenleenbank ..Haarlemmer
meer", kerkvoogd der Hervormde gemeente
Haarlemmermeer, enz. heeft hy ook in
vroegere, of latere jaren veel gedaan in het
belang van het vereenigingsieven en van
gen bloei van deae gemeente.
„Morgen zult gij (hier cfe revue van een
Imposant leger zien. Ik ben het, die het zoo
heeft gewild. Want woorden zijn weliswaar
schoon, maar geweren, mitrailleurs, oorlogs
schepen, vliegtuigen en kanonnen zijn nog
veel schooner. Het krachtig bewapende Italië
zal slechts de keus laten tusschen kostbare
{vriendschap of scherpe vijandschap".
Aldus heeft Benito Mussolini, dictator van
Italië, gesproken, van heit balkon van het
Palazzo Vecchio te Florence, tot een enorme
(menigte, die hem wild toejuichte.
Zoo sprak hij, en het was zeker geen toeval
(dat hij het deed op den achttienden Mei
Volkenfoonclsdag - Goodwill Day, zooals de
Engelschen zeggen. Op den achttienden Mei,
waarvoor door alle vredesorganisaties, door
alle anti-oorlogs=strijders zoo krachtig p.ropa*
panda is gemaakt. Ook in ons blad verschenen
Zaterdag verscheidene opwekkingen om zich
Ibij hen aan te sluiten en in een artikel van
iDr. E. van Raalte wees deze op 'de door den
Volkenbond reeds bereikte resultaten. Zoo
as overal in de wereld deze datum voor anti-
oorlogs-propaganda gebruikt. En op den dag
zelf verheerlijkte Benito Mussolini de geweren,
de mitrailleurs, de oorlogsschepen, de vlieg
tuigen en de kanonnen, die nog veel schooner
dan woorden" zijn. Dat hy er de gifgassen, de
bacillenculturen en de duikbooten niet bij
noemde, als het allerschoonste, is misschien
jammer, maar niettemin begrijpelijk. Zelfs een
dictator, bulderend door een luidspreker op
een paleisbalkon tot een frenetieke mensohen-
massa, moet zijn woorden met eenige zorg
(kiezen. Wij leven in vrede.
Alleen acute oorlogswaanzin is in staat om
de schoonheid van gassen, bacillenculturen
en duikbooten toe te juichen. Op den dag van
een oorlogsverklaring zou Benito zich aldus
hebben kunnen uiten. Nu niet. Maar er was
latente oorlogswaanzin genoeg om te juichen
om de schoonheid van „geweren, mitrailleurs,
kanonnen, oorlogsschepen en vliegtuigen."
Op den achttienden Mei
Het dreigement, op dezen dag en in deze
bewoordingen geuit, moest extra effect op
de wereld maken. Dat weet Benito Mussolini
heel goed. Hij is een leider, een demagoog,
een geniaal man. Vergeet dat niet. Hy west
zeer precies wat hij doet. U moet hem niet
te letterlijk nemen. Zonder eenigen twyfel
heeft hy zelf een gevoel van minachting ge
had jegens de menigte, die deze woorden
toejuichte. En tevens moet hij tevreden over
zyn eigen handigheid zyn geweest. Dit was
weer eens een gedurfde zet in zyn schaak
spelletje. Er bleek immers uit da\ hy de
massa zelfs zulke taal kon toedienen, en er
nog voor toegejuicht worden ook, op den
Volkenbondsdag! In andere landen moest
dit toch wel den indruk wekken: „Hij is ster
ker dan ooit, en de fascistische eenheid is
krachtiger dan ooit. Wij moeten Italië ont
zien".
Dat was de heele bedoeling.
Benito Mussolini heeft niet den minsten
lust om oorlog te gaan voeren. Hy heeft an
der werk te doen. Opbouwend werk. Maar
met de volksontwikkeling in zyn land is het
nog niet zoodanig gesteld dat hij dit be
leid kan voeren zonder de grofste demagogi
sche middelen.
En met het onderlinge vertrouwen tus
schen de Europeesohe naties is het nog zoo
treurig gesteld, dat een dergelyke dreigemen
ten-methode wordt toegepast om indruk te
maken.
Dit laatste is wel het belangrykste. Mis
schien heeft Mussolini, of hij het wilde of
niet, het zyne bijgedragen in den stryd tegen
den oorlog, door op Volkenbond saag het
moordtuig te verheerlijken. Voor velen die de
aanbevelingen van Zaterdag gelezen hebben
zonder er gevolg aan te geven, mogen de
woorden van Zondag, in Florence geuit, de
beslissende factor zijn. Er blykt al te duide-
lyk uit welke afschuwelyke rampen ons allen
en onze kinderen blyven bedreigen als wy
niet scherp stelling nemen, als wy niet me
dewerken óp alle manieren tot de onthulling
van het oorlogsmonster in zyn ware gedaan
te. Als wij er niet voor helpen zorgen dat de
massa wordt ontwikkeld en tot vol besef ge
bracht van de werkelijkheid, zoodat zy niet
meer als een kudde blatende schapen onder
een paleisbalkon staat, als de een of andere
volksmenner het in zijn hoofd haalt wat
wartaal te verkondigen.
De treinen in Italië mogen tegenwoordig
op tijd loopen, maar de volksopvoeding doet
dat zeer zeker nog niet. Die „op tijd" te krij-
pen dat is de strijd tegen den oorlog!
