Het Belangrijkste
f 2.20 f 2.20
ANTHRA CIE1
G. KRAAY Co.
f 2.20 f. 2.20
47e Jaargang No. 14421
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 30 Juni 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUR: P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.2734, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) f 3.51 Va. Franco per post door Nederland f 3.8734. Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5714, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 15 regels 1.75, elke regel meer f 035. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f 0.60,
elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25, elke regel meer 0.10, uitsl. 4 contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 30 Ju
Het Roode Opperhoofd.
White Horse Eagle, of wel Witte Paard
Adelaar, het opperste opperhoofd van de ne
gentien millioen Indianen, die er nog heeten
te zijn, heeft een grootscihe ontvangst gehad
bij de Haagsche padvinders en schooljongens.
De zeshonderd padvinders hebben hem be
groet met „Djiki.'..malago"en
oefeningen voor hem ten beste gegeven,
waarbij hij hun allen heeft toegewenscht dat
zij duizend jaar oud mochten worden, en
voor zijn rede in hotel De Witte Brug was
er zoo'n geweldig schooijongens-gedrang, dat
al spoedig bleek dat lang niet allen konden
worden toegelaten.
Dus leeft het oude Indianen-enthousiasme
toch nog bij de jongens van dezen tijd. Ik
wist het niet. Vijfentwintig jaar geleden wa
ren Karl May's Indianen-boeken al wat an
tiek werd zelfs Jules Verne al weer verdron
gen door Paul d'Ivoyal kenden wij allen
nog de taal van de wigwams, de squaws en
tomahawks, de scalpen en de calumet-of-
vredespijp. Bij de komst van White Horse
Eagle en zijn squaw Wathena, op hypermo
derne reismanier per vliegtuig uit Berlijn
aangekomen, blijkt dan toch dat het alles
nog leeft. Sterft de bekoring van het avon
tuurlijke ooit?
Dat moet de reden zijn. Maar dat In dezen
onceremonieelen tijd zelfs het plechtige
pathos van de opperhoofden, die hun blanke
broeders komen toespreken, er nog in zou
gaanwie had het gedacht?
Het Roode Opperhoofd is in elk geval ori
gineel. Het ziet er heel anders uit dan de
Opperhoofden Roode en andere waar
aan wij gewend zijn. Het is zeer schil
derachtig van uiterlijk, terwijl de onze alle
maal hetzelfde pakje, dat niet mooi en niet
kleurig' is, dragen. Het beroept zich op zijn
vredesmissie en beroemt zich tegelijkertijd op
de zevenentachtig scalpen, die het veroverd
heeft, met de mededeeling erbij dat het de
tomahawk heeft begraven. Onze Europeesche
opperhoofden beroepen zich ook wel allen op
him vredesmissie, maar van hun veel grooter
aantal scalpen geven zij liefst elkaar de
schuld, en de tomahawk begravenneen
hoor! Dit bewijst al dat White Horse Eagle
een zeer eerlijk man is, en wat blijft altijd
aantrekkelijker en oorspronkelijker dan eer
lijkheid?
Ook is hij 108, heeft nog veed plezier in zijn
leven, en komt daar openhartig voor uit.
Een benijdenswaardige toestand. Zouden we
niet allen 108 en desnoods nog veel ouder
willen worden, onder garantie dat wij ple
zier in ons leven hielden? Het is de Groote
Geest die hem daartoe de kracht geeft, zegt
het Roode Opperhoofd, en als de Haagsche
padvinders dit nu maar allen beseft hebben,
zullen zij allen zeer oud warden, al is het
dan geen duizend jaar. Als tenminste de
tomahawk begraven wordt, waartoe zij zelf
zullen dienen mee te werken.
Het Roode Opperhoofd heeft vermoedelijk
niet al te veel gevoel voor humor, want hij
vertelde dat hij indertijd de vredespijp had
gerookt met Bismarck en met keizer Frans
Jozef twee blanke broeders die door de on
verbiddelijke historie helaas niet als missio
narissen des Vredes geboekt kunnen worden.
Maar enfin aan den anderen kant is het
ook maar weer goed dat d:e humor niet zijn
sterkste punt is. Anders zou hij er wel erg om
gelachen hebben dat. hij in het Vredespaleis
niet de Vredespijp mocht rooken. Het schijnt
dat rooken in dat gebouw verboden is. Het
Permanente Hof van Internationale Justitie
zou dit onderwerp wellicht eens onder oogen
kunnen zien, en een uitzondering voor de
calumet kunnen maken.
Moge het Witte Paard Adelaar wèl gaan!
Hem, en Wathena, en zijn achttien kinderen,
van zijn oudsten jongen af (die zevenentach
tig is) tot den kleinste toe. En al zijn negen
tien millioen. Indianen daarbij! Mogen zij
het nog beleven dat hun blanke broeders de
tomahawk begraven, en gezamenlijk de Vre
despijp rooken, en eikaars wigwams onge
moeid huien, en de bordjes Verboden te Roo
ken wegnemen uit hun Vredespaleis
Het worde zoo.
R. P.
AMERIKA.
SPOORWEGONGEVALLEN TEN
GEVOLGE VAN DEN REGEN.
ELF DOODEN.
LONDEN, 28 Juni (V.D.) -r Op de lijn
TorontoWinnipeg is een expresstrein van
den Canandeeschen spoorweg Vrijdag honderd
mijlen ten Westen van Capero in het Noorden
der provincie Ontario ontspoord. Tengevolge
van de hevige regens van de laatste weken
was de spoorwegdijk op verschillende plaatsen
weggespoeld, waardoor een wagen van den
trein in volle vaart omsloeg. Vijf personen
onder wie vier kinderen, werden gedood. Een
en twintig personen werden gewond.
Een andere trein van den Canadeeschen
Nationalen Spoorweg is op dezelfde lijn ver
ongelukt. Daarbij werden zes begeleiders van
een goederentrein gedood. Een derde trein is
in het Zuiden van de provincie door dezelfde
oorzaak ontspoord.
In de omgeving van Ludbury hebben groote
overstroomingen plaats. Een gedeelte van het
stadhuis staat onder water en vele bewoners
hebben hun huizen moeten ontruimen.
DE HEER H. F. TILLEMA
60 JAAR.
PIONIER VAN HET GEZONDHEIDS
WEZEN IN INDIë.
Den 5en Juli zal de be
kende heer H. F. Tillema
f—-ap»r hygiënist, publicist, pro»
P Pagandist en reiziger, ver-
S>{N vaardiger van belang:
wekkende films ook, 60
jaar worden
Nog kort geleden, heb
ben wy den heer Tillema,
na zijn terugkeer uit
Indie laten vertellen over
zijn bevindingen en zijn
werk aldaar. Thans eenige
bijzonderheden uit zijn
H. F. TILLEMA. leven.
Hendrik Tillema werd
den 5en Juli 1870 geboren te Echten (Fries
land), waar zijn vader hoofd eener school
was. Hij bezocht de H.B.S. te Heerenveen,
studeerde twee jaar te Leiden en drie te Grro-
ningen aan de universiteiten en behaalde in
1895 den graad van apotheker. Het volgende
jaar 7 April 1896 zette hij voet aan
wal te Semarang. Van apotheker werd hij
weldra fabrikant, en wel van koolzuurhoudend
water, een artikel van (ie allergrootste be-
teekenis voor plaatsen als Semarang, waar
het drinkwatervraagstuk in die dagen
vooral in de geregeld voorkomende tijden van
epidemie nog op zijn oplossing wachtte.
De geschiedenis van het ontstaan dezer in
dustrie, de ontwikkeling der primitieve in»
stallatie tot een voorbeeldeloos ingerichte
enorme fabriek, met een capaciteit van 10.000
flesschen per dag, zou een boekdeeltje kun
nen vullen.
Zijn nieuwe fabriek, in 1910 voltooid, de
eerste gedurfde proef in gewapend beton in
Indië, was een unicum, niet slechts voor
Indië maar voor de geheele wereld. Het pijn-
lijk»zuivere product zijner fabriek vond om
zijn kwaliteit, geholpen ook door een origi-
neele, echLAmerikaansche reclame, zijn weg
over geheel Java.
Zijn werkking als apotheker-fabrikant en
(van 19101914) als lid van den gemeente
raad bracht hem van dichtbij in kennis met
de wanhopige toestanden in de stadskam-
pongs.
Als lid van den raad vocht hij voor het
brengen van goed drinkwater in de kampongs
wat ten slotte gelukte.
Aan hem en dr. De Vogel dankt Semarang
thans een schoon villa-kwartier op de on
volprezen Tjandische heuvels.
Felle aanklachten en waardevolle adviezen
in boek- en brochurevorm en in dagblad
artikelen verschenen van zijn hand in die
Semarangsche jaren (19101914).
De kroon op het werk uit die dagen zette
het groote plaatwerk „Van Wonen en Be
wonen" (1913) behelzende speciale plaatse»
lijke toestanden.
De xegeering benoemde hem in 1913 tot
officier in de Oranje-Nassau-Orde.
In 1914 moest hij wegens oververmoeidheid
repatrieeren.
Tijdens den oorlog diende hij de Regeering
hier te lande op onbaatzuchtige wijze als
adviseur bij den uitvoer van genees» en
levensmiddelen naar Indië.
Intusschen bleef hij werkzaam voor zijn
groote levensdoel. Zijn arbeidsveld bepaalde
zich niet meer tot Semarang en omgeving,
doch besloeg weldra geheel Java, ja spoedig
den geheelen Ind. Archipel. Al zijn tijd en
een groot deel van zijn vermogen bracht hij
er aan ten offer, endoet dit nog steeds-
In 1919, toen men in Nederland, naar zijn
opvatting niet genoeg aandacht schonk aan
de nooden der Inlandsche bevolking, plaatste
Tillema als advertentie over geheele of halve
pagina's in een 40-tal groote dagbladen, onder
den titel „Kampongwee", een fel artikel,
waarin hij het Nederlandsche publiek wees op
hetgeen er naar zijn meening direct gedaan
moest worden.
In de na»oorlogsche jaren 19181925 ver
scheen zijn groote standaardwerk „Kromo-
blanda", in 7 deelen, rijk gedocumenteerd en
geïllustreerd, een werk, dat zijn gelijke niet
vindt, ook op ethnographisch gebied.
Een groote, ongelooflijk zware studiereis,
slechts mogelijk voor iemand van zijn krach
tig gesteld en onverwoestbare energie,
maakte hij in 19241925 dwars door Sumatra,
Java, Kleine Soenda-eilanden, Nieuw Guinea
en Celebes en bezocht daarbij vele weinig of
niet bekende volksstammen. Zijn bevindin
gen legde hij neer in een nieuw, fraai ge
ïllustreerd boekwerk, getiteld „Zonder Tropen
geen Europa".
Een tweede ontdekkingsreis had Borneo ten
doel (1928).
Uit deze groote reis resulteerde de mooie
Het woord is aan
Gustave le Bon:
„.De wetenschap schept meer raadselen dan
zij opheldert.
„Borneo-film", welke nog kort geleden hier
vertoond werd.
Zij die de film gezien hebben, weten welk
een krachtige figuur de heer Tillema nog
steeds is.
Het zal hem zeker aan belangstelling niet
ontbreken.
JAPANSCH STOOMSCHIP DOOR
RUSSISCHE KANONNEERBOOT
BESCHOTEN.
TOKIO, 29 Juni (V.D.) Het Japansche
ministerie van Marine heeft een onderzoek
bevolen wegens de beschieting door een
Russische kanonneerboot bij Kamschatka
van het stoomschip „Mikumi Maru".
De Japansche torpedojager „Ominato",
welke zich in radio-verbinding bevindt met
het stoomschip „de Mikumi Maru" heeft van
dit schip een mededeeling ontvangen, vol
gens welke de Russen de Japansche boot wel
hebben losgelaten, doch vele leden van de
bemanning hebben gearresteerd.
De Japansche ambassadeur te Moskou,
Tanaka, heeft opdracht ontvangen, stappen
te doen bij de Sovjet regeering.
KRAKATAU BLIJFT HEVIG
WERKEN.
Aneta seint uit Lang Eiland dd. 27 Juni:
De verhoogde werking van den Krakatau
duurt voort. In het voorlaatste etmaal wer
den 16673 erupties geregistreerd, waarvan de
hoogste een hoogte bereikte van 700 meter.
De werking was vooral buitengewoon sterk
van 12 tot 17 uur.
Donderdag bedroeg het aantal erupties
1400 met een grootste hoogte van 600 meter.
Er worden veel lichtflitsen waargenomen. De
kraterrand van het groeiende eilandje Anak
Krakatau vormt een gesloten ring van 17
meter boven zee. Het vorig jaar was slechts
het Oostelijk deel van dien rand zichtbaar.
REÜNIE.
Er is weer een eind gekomen
Aan het Leidsche Lustrumfeest,
't Is voor oud- en jong-studenten
Weer een grootsch festijn geweest.
Honderden van reünisten
Voelden zich weer in hun jeugd
En herleefden weer de dagen
Van studentikooze vreugd.
't Jonge leven van studenten
Kent zijn lust, maar ook zijn last,
Maar dit laatste houdt t geheugen
Van den reünist niet vast.
Hoe hij zweette voor examens
Vlood uit zijn herinnering.
Hoe hij vroolijk zorgloos fuifde
Bleef hem bij als heerlijk ding.
En nu, enkel om te fuiven
Waren zij teruggekeerd,
Daarom was dan ook hun actie
Niet zoo bijster bestudeerd.
Oude jongens met een buikje
Uit hun na-studententijd
Kwamen tot hun Alma Mater
Vol van uitgelatenheid.
En zij aten en zij dronken
Vol van onbezorgde pret,
Tot heel ongewone uren
Werd de knaljool voortgezet.
Lang gemiste tijdgenooten
Werden nu weer eens ontmoet
Dikke vrinden clubgenooten
Werden met gejuich begroet
Maar die al te korte stonde
Is voor vijf jaar weer voorbij,
't Reunistendom keert weder
In de nuchtre maatschappij
En zoo menig oud studehtje
Voelt zich nu een beetje ziek
Er is hoofdpijn aan den knikker
En een tikje rheumatiek;
Er zijn drankjes en pastilles
Voor een zwaar bedorven maag
En de tijdelijke vreugde
Keert tot tijdelijk geklaag.
Vele oude botten kraken,
Leiden's dag is weer gedaan
En de Tijd biedt er zijn nota
Van een lijdensdag voor aan.
P. GASUS.
Het jubileum van de Haarl. PolitiemuzieJivereenigingDe Burgemeester en de Com
missaris van Politie te midden van het bestuur en 'de jury. Geheel rechts de direc
teur, de heer Reynier van 't Hoff.
ERNSTIG MOTORONGELUK TE
VUGHT.
EEN DOODE, EEN ZWAAR GEWONDE.
Te Vught is in den nacht van Zaterdag op
Zondag te circa half één de motorrijder H.
v. E. arbeider te Eindhoven met zijn duo
passagier J. K„ eveneens arbeider te Eind
hoven in botsing gekomen met een luxe
auto, ten gevolge waarvan de motorrijder
werd gedood, terwijl de duorijder bewusteloos
en met zware verwondingen per brancard
naar het gasthuis te Vught is vervoerd.
Met een bijna geheel verbrijzelden sche
del werd de motorrijder eenige meters verder
dood opgenomen. De duorijder lag eveneens
enkele meters verder en had het bewustzijn
verloren.
Het slachtoffer K. bleek een been te heb
ben gebroken en voorts nog verscheidene
scheur- en snijwonden te hebben bekomen.
Bij K. kon niet meer operatief worden in
gegrepen.
De luxe-auto, bestuurderd door den mon
teur van de firma Pompe en Verlouw uit den
Bosch werd aanvankelijk door de politie in
beslag genomen.
Nadat het voorloopig onderzoek had uit
gewezen. dat den chauffeur vermoedelijk
geen schuld trof, werd de wagen vrijgegeven.
Het intensieve onderzoek der politie duurt
nog voort.
PHOHI-STEM VOOR HET
LAATST GEHOORD.
DE ZENDER WORDT HEDEN
GESLOTEN.
Zondagmiddag heeft de Phohi-zender zon
der eenige bijzondere plechtigheid zijn laat
ste uitzending naar Oost en West gedaan,
meldt de Tel. Achtereenvolgens kwamen de
artisten, die aan dezen experimenteelen zen
der nu reeds 1 1/2 jaar continu hebben mee
gewerkt, nog eens voor de microfoon. Bij de
mededeelingen las jhr. G. van Heurn in ex-
tenso het adres voor, dat door het bestuur
van de Vrije Luistervink tot de Koningin ge
richt is. Jhr. van Heurn wees er op. dat de
strekking van dit adres den Indischen luiste
raars zekerlijk zou interesseeren, doch dat
hij zich van ieder commentaar daarvan
moest onthouden.
Heden zal het klein muziek-ensemble de
allerlaatste noten over dezen zender in den
aether sturen. Daarna zal de Phohi-zender
niet meer gehoord worden, de studio aan de
Heerengracht is reeds geheel ontruimd, ter
wijl de administratieve en technische ambte
naren teruggeroepen zijn naar Eindhoven.
ENGELSCH JACHT IN DE
LUCHT GEVLOGEN?
VERONTRUSTEND BERICHT AAN HET
LOODSWEZEN.
Naar de Crt. meldt kwam Zondagavond
ruim 10 uur bij het loodswezen te Vlissingen
de ontstellende tijding binnen, dat in den
Roompot een Engelsch jacht dat 's morgens
uit Zierikzee was vertrokken, door tot nog toe
onopgehelderde oorzaak in de lucht gevlogen
zou zijn. Onmiddellijk zijn eenige sleepbooten
vertrokken naar de plaats waar het ongeluk
zich zou hebben afgespeeld, terwijl tevens
schippers uit Brouwershaven uitvoeren, om,
zoo noodig, assistentie te verleenen. Nadere
bijzonderheden ontbreken nog.
NIEUWE MIJNENLEGGERS.
GEHEEL TE BOUWEN DOOR DE
NEDERLANDSCHE INDUSTRIE.
Het departement van defensie heeft aan
de Scheepsbouw Mij. ..Inter Maas" te Slikker
veer opgedragen de bouw van twee mijnen-
leggers ..Prins van Oranje" en „Gouden
Leeuw" beide bestemd voor den dienst in
Ned.-Indië.
De onderdeelen worden geleverd door de
Nederlandsche industrie. De schepen, die olie
zullen stoken, krijgen een snelheid van 15
knoopen.
HET DUURRECORD VLIEGEN
GEBROKEN.
LONDEN, 29 Juni fV-DJ Het vliegtuig
„City of Chicago" heeft het duurrecord vlie
gen gebroken. Het oude record bedroeg 720
uur. 21 min. 30 seconden. Dit is thans ge
broken. Zondagmorgen werd voor de 163ste
maal in de lucht de benzine- en olievoorraad
bijgevuld. Er zijn nog geen teekenen die een
spoedige daling van het vliegtuig waarschijn
lijk maken.
SCHATGRAVERIJ MAG NIET
HERVAT WORDEN.
B. en W. van Zaandam hebben, naar de
Crt. meldt, Zaterdagmorgen afwijzend be
schikt op het verzoek van mr. Blaupot ten
Cate c.s. om weder naar schatten te Zaan
dam te mogen graven.
Kritieke toestanden in Spanje.
(2e blad, 2e pag.)
Ernstig motorongeluk te Vucht.
(le blad, le pag.)
De vergadering der Maatschappij van Nij
verheid.
(le blad, 2e pag.)
De roeiwedstrijden van „Triton".
(3e blad 3e pag.)
Het zesde lustrum van H. V. G. B.
(3e blad 3e pag.)
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het roode opperhoofd.
(le blad, le pag.)
Lettlnga: Financieele kroniek.
(2e blad 3e pag.)
J. C. E.: De Velsensche schoonheidscom
missie.
(2e blad le pag.)
C. Sipkes: Uit de Natuur.
(2e blad le pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e
pagina van het Eerste Blad).
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Een ieder laten wij thans profi-
teeren van onze goedkoope inkoop
20 30 leveren wij vanaf f 2.20 p
H.L. bij afname van 5 H.L. of meer
N.V. B r a nd #t o f f e nh a n del
Turfmarkt 10 Tel. 11088
CRISIS IN DE DIAMANT
INDUSTRIE.
ZULLEN AMSTERDAMSCHE
ZAGERIJEN GESLOTEN WORDEN?
Naar de Tel. weet te melden heeft de
diamantzagerspatroonsvereeniglng te Am
sterdam besloten, in de volgende week de
loonzagerijen te sluiten, wanneer het nog
nader te plegen overleg over de loonsverla-*
ging met 25j'ó die door de A.N.D.B.-vergade
ring verworpen is, niet tot een oplossing zal
leiden. Dit besluit is niet gericht tegen het
bondsbestuur van den A.N.D.B., dat tot aan
vaarding der voorgestelde loonsverlaging ge-
ad vis eeM heeft. Mocht het tot sluiting der
diamantzagerijen komen, dan zal veel „werk"
ter behandeling naar Antwerpen gestuurd
worden.
DE KINDERVERLAMMING TE
GOUDA.
TOTAAL 23 GEVALLEN.
Ir. den loop van deze week zijn te Gouda
in het geheel zeven nieuwe gevallen van
kinderverlamming geconstateerd waarmoe
het totaal ls gestegen tot 23.
HEVIG ONWEER IN CANADA.
DRIE EN VIJFTIG DOODEN.
NEW YORK, 28 Juni (V.D.) Vreeselijke
onweersstormen, gepaard gaande met zwaroa
hagelslag, hebben de zuidelijke provincies
van Canada geteisterd. Door den bliksem en
hagelslag zijn drie en vijftig menschen ge
dood. De materleele schade is zeer groot.
Ook boven Lumseden en New Foundland
woedde een hevige hagelstorm.
Vele daken van huizen zijn vernield en veel
ruiten verwoest. Verschedene huizen zijn in»
gestort.
PERSONALIA.
Te Amsterdam zijn geslaagd voor het staa.s.
examen onderwijzer de heeren J. G. H. 7an
Lunenburg te Haarlem en F. B. Swalve ie
Wijk aan Zee.
OPENLUCHTSCHOOL VOOR HET
GEZONDE KIND.
Te Amsterdam is aan de Cliostraat in Zuid
geopend een openluchtschool voor het ge
zonde kind, welk gebouw geheel gecon
strueerd is uit beton, Ijzer en glas.