Het Belangrijkste f 2.20 f 2.20 ANTHRA CIE1 G. KRAAY Co. f 2.20 f. 2.20 47e Jaargang No. 14421 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Maandag 30 Juni 1930 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEUR: P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week ƒ0.2734, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32 Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) f 3.51 Va. Franco per post door Nederland f 3.8734. Losse nummers 0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5714, franco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENT1EN: 15 regels 1.75, elke regel meer f 035. Reclames 0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f 0.60, elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag, Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25, elke regel meer 0.10, uitsl. 4 contant- Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.- DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD HAARLEM, 30 Ju Het Roode Opperhoofd. White Horse Eagle, of wel Witte Paard Adelaar, het opperste opperhoofd van de ne gentien millioen Indianen, die er nog heeten te zijn, heeft een grootscihe ontvangst gehad bij de Haagsche padvinders en schooljongens. De zeshonderd padvinders hebben hem be groet met „Djiki.'..malago"en oefeningen voor hem ten beste gegeven, waarbij hij hun allen heeft toegewenscht dat zij duizend jaar oud mochten worden, en voor zijn rede in hotel De Witte Brug was er zoo'n geweldig schooijongens-gedrang, dat al spoedig bleek dat lang niet allen konden worden toegelaten. Dus leeft het oude Indianen-enthousiasme toch nog bij de jongens van dezen tijd. Ik wist het niet. Vijfentwintig jaar geleden wa ren Karl May's Indianen-boeken al wat an tiek werd zelfs Jules Verne al weer verdron gen door Paul d'Ivoyal kenden wij allen nog de taal van de wigwams, de squaws en tomahawks, de scalpen en de calumet-of- vredespijp. Bij de komst van White Horse Eagle en zijn squaw Wathena, op hypermo derne reismanier per vliegtuig uit Berlijn aangekomen, blijkt dan toch dat het alles nog leeft. Sterft de bekoring van het avon tuurlijke ooit? Dat moet de reden zijn. Maar dat In dezen onceremonieelen tijd zelfs het plechtige pathos van de opperhoofden, die hun blanke broeders komen toespreken, er nog in zou gaanwie had het gedacht? Het Roode Opperhoofd is in elk geval ori gineel. Het ziet er heel anders uit dan de Opperhoofden Roode en andere waar aan wij gewend zijn. Het is zeer schil derachtig van uiterlijk, terwijl de onze alle maal hetzelfde pakje, dat niet mooi en niet kleurig' is, dragen. Het beroept zich op zijn vredesmissie en beroemt zich tegelijkertijd op de zevenentachtig scalpen, die het veroverd heeft, met de mededeeling erbij dat het de tomahawk heeft begraven. Onze Europeesche opperhoofden beroepen zich ook wel allen op him vredesmissie, maar van hun veel grooter aantal scalpen geven zij liefst elkaar de schuld, en de tomahawk begravenneen hoor! Dit bewijst al dat White Horse Eagle een zeer eerlijk man is, en wat blijft altijd aantrekkelijker en oorspronkelijker dan eer lijkheid? Ook is hij 108, heeft nog veed plezier in zijn leven, en komt daar openhartig voor uit. Een benijdenswaardige toestand. Zouden we niet allen 108 en desnoods nog veel ouder willen worden, onder garantie dat wij ple zier in ons leven hielden? Het is de Groote Geest die hem daartoe de kracht geeft, zegt het Roode Opperhoofd, en als de Haagsche padvinders dit nu maar allen beseft hebben, zullen zij allen zeer oud warden, al is het dan geen duizend jaar. Als tenminste de tomahawk begraven wordt, waartoe zij zelf zullen dienen mee te werken. Het Roode Opperhoofd heeft vermoedelijk niet al te veel gevoel voor humor, want hij vertelde dat hij indertijd de vredespijp had gerookt met Bismarck en met keizer Frans Jozef twee blanke broeders die door de on verbiddelijke historie helaas niet als missio narissen des Vredes geboekt kunnen worden. Maar enfin aan den anderen kant is het ook maar weer goed dat d:e humor niet zijn sterkste punt is. Anders zou hij er wel erg om gelachen hebben dat. hij in het Vredespaleis niet de Vredespijp mocht rooken. Het schijnt dat rooken in dat gebouw verboden is. Het Permanente Hof van Internationale Justitie zou dit onderwerp wellicht eens onder oogen kunnen zien, en een uitzondering voor de calumet kunnen maken. Moge het Witte Paard Adelaar wèl gaan! Hem, en Wathena, en zijn achttien kinderen, van zijn oudsten jongen af (die zevenentach tig is) tot den kleinste toe. En al zijn negen tien millioen. Indianen daarbij! Mogen zij het nog beleven dat hun blanke broeders de tomahawk begraven, en gezamenlijk de Vre despijp rooken, en eikaars wigwams onge moeid huien, en de bordjes Verboden te Roo ken wegnemen uit hun Vredespaleis Het worde zoo. R. P. AMERIKA. SPOORWEGONGEVALLEN TEN GEVOLGE VAN DEN REGEN. ELF DOODEN. LONDEN, 28 Juni (V.D.) -r Op de lijn TorontoWinnipeg is een expresstrein van den Canandeeschen spoorweg Vrijdag honderd mijlen ten Westen van Capero in het Noorden der provincie Ontario ontspoord. Tengevolge van de hevige regens van de laatste weken was de spoorwegdijk op verschillende plaatsen weggespoeld, waardoor een wagen van den trein in volle vaart omsloeg. Vijf personen onder wie vier kinderen, werden gedood. Een en twintig personen werden gewond. Een andere trein van den Canadeeschen Nationalen Spoorweg is op dezelfde lijn ver ongelukt. Daarbij werden zes begeleiders van een goederentrein gedood. Een derde trein is in het Zuiden van de provincie door dezelfde oorzaak ontspoord. In de omgeving van Ludbury hebben groote overstroomingen plaats. Een gedeelte van het stadhuis staat onder water en vele bewoners hebben hun huizen moeten ontruimen. DE HEER H. F. TILLEMA 60 JAAR. PIONIER VAN HET GEZONDHEIDS WEZEN IN INDIë. Den 5en Juli zal de be kende heer H. F. Tillema f—-ap»r hygiënist, publicist, pro» P Pagandist en reiziger, ver- S>{N vaardiger van belang: wekkende films ook, 60 jaar worden Nog kort geleden, heb ben wy den heer Tillema, na zijn terugkeer uit Indie laten vertellen over zijn bevindingen en zijn werk aldaar. Thans eenige bijzonderheden uit zijn H. F. TILLEMA. leven. Hendrik Tillema werd den 5en Juli 1870 geboren te Echten (Fries land), waar zijn vader hoofd eener school was. Hij bezocht de H.B.S. te Heerenveen, studeerde twee jaar te Leiden en drie te Grro- ningen aan de universiteiten en behaalde in 1895 den graad van apotheker. Het volgende jaar 7 April 1896 zette hij voet aan wal te Semarang. Van apotheker werd hij weldra fabrikant, en wel van koolzuurhoudend water, een artikel van (ie allergrootste be- teekenis voor plaatsen als Semarang, waar het drinkwatervraagstuk in die dagen vooral in de geregeld voorkomende tijden van epidemie nog op zijn oplossing wachtte. De geschiedenis van het ontstaan dezer in dustrie, de ontwikkeling der primitieve in» stallatie tot een voorbeeldeloos ingerichte enorme fabriek, met een capaciteit van 10.000 flesschen per dag, zou een boekdeeltje kun nen vullen. Zijn nieuwe fabriek, in 1910 voltooid, de eerste gedurfde proef in gewapend beton in Indië, was een unicum, niet slechts voor Indië maar voor de geheele wereld. Het pijn- lijk»zuivere product zijner fabriek vond om zijn kwaliteit, geholpen ook door een origi- neele, echLAmerikaansche reclame, zijn weg over geheel Java. Zijn werkking als apotheker-fabrikant en (van 19101914) als lid van den gemeente raad bracht hem van dichtbij in kennis met de wanhopige toestanden in de stadskam- pongs. Als lid van den raad vocht hij voor het brengen van goed drinkwater in de kampongs wat ten slotte gelukte. Aan hem en dr. De Vogel dankt Semarang thans een schoon villa-kwartier op de on volprezen Tjandische heuvels. Felle aanklachten en waardevolle adviezen in boek- en brochurevorm en in dagblad artikelen verschenen van zijn hand in die Semarangsche jaren (19101914). De kroon op het werk uit die dagen zette het groote plaatwerk „Van Wonen en Be wonen" (1913) behelzende speciale plaatse» lijke toestanden. De xegeering benoemde hem in 1913 tot officier in de Oranje-Nassau-Orde. In 1914 moest hij wegens oververmoeidheid repatrieeren. Tijdens den oorlog diende hij de Regeering hier te lande op onbaatzuchtige wijze als adviseur bij den uitvoer van genees» en levensmiddelen naar Indië. Intusschen bleef hij werkzaam voor zijn groote levensdoel. Zijn arbeidsveld bepaalde zich niet meer tot Semarang en omgeving, doch besloeg weldra geheel Java, ja spoedig den geheelen Ind. Archipel. Al zijn tijd en een groot deel van zijn vermogen bracht hij er aan ten offer, endoet dit nog steeds- In 1919, toen men in Nederland, naar zijn opvatting niet genoeg aandacht schonk aan de nooden der Inlandsche bevolking, plaatste Tillema als advertentie over geheele of halve pagina's in een 40-tal groote dagbladen, onder den titel „Kampongwee", een fel artikel, waarin hij het Nederlandsche publiek wees op hetgeen er naar zijn meening direct gedaan moest worden. In de na»oorlogsche jaren 19181925 ver scheen zijn groote standaardwerk „Kromo- blanda", in 7 deelen, rijk gedocumenteerd en geïllustreerd, een werk, dat zijn gelijke niet vindt, ook op ethnographisch gebied. Een groote, ongelooflijk zware studiereis, slechts mogelijk voor iemand van zijn krach tig gesteld en onverwoestbare energie, maakte hij in 19241925 dwars door Sumatra, Java, Kleine Soenda-eilanden, Nieuw Guinea en Celebes en bezocht daarbij vele weinig of niet bekende volksstammen. Zijn bevindin gen legde hij neer in een nieuw, fraai ge ïllustreerd boekwerk, getiteld „Zonder Tropen geen Europa". Een tweede ontdekkingsreis had Borneo ten doel (1928). Uit deze groote reis resulteerde de mooie Het woord is aan Gustave le Bon: „.De wetenschap schept meer raadselen dan zij opheldert. „Borneo-film", welke nog kort geleden hier vertoond werd. Zij die de film gezien hebben, weten welk een krachtige figuur de heer Tillema nog steeds is. Het zal hem zeker aan belangstelling niet ontbreken. JAPANSCH STOOMSCHIP DOOR RUSSISCHE KANONNEERBOOT BESCHOTEN. TOKIO, 29 Juni (V.D.) Het Japansche ministerie van Marine heeft een onderzoek bevolen wegens de beschieting door een Russische kanonneerboot bij Kamschatka van het stoomschip „Mikumi Maru". De Japansche torpedojager „Ominato", welke zich in radio-verbinding bevindt met het stoomschip „de Mikumi Maru" heeft van dit schip een mededeeling ontvangen, vol gens welke de Russen de Japansche boot wel hebben losgelaten, doch vele leden van de bemanning hebben gearresteerd. De Japansche ambassadeur te Moskou, Tanaka, heeft opdracht ontvangen, stappen te doen bij de Sovjet regeering. KRAKATAU BLIJFT HEVIG WERKEN. Aneta seint uit Lang Eiland dd. 27 Juni: De verhoogde werking van den Krakatau duurt voort. In het voorlaatste etmaal wer den 16673 erupties geregistreerd, waarvan de hoogste een hoogte bereikte van 700 meter. De werking was vooral buitengewoon sterk van 12 tot 17 uur. Donderdag bedroeg het aantal erupties 1400 met een grootste hoogte van 600 meter. Er worden veel lichtflitsen waargenomen. De kraterrand van het groeiende eilandje Anak Krakatau vormt een gesloten ring van 17 meter boven zee. Het vorig jaar was slechts het Oostelijk deel van dien rand zichtbaar. REÜNIE. Er is weer een eind gekomen Aan het Leidsche Lustrumfeest, 't Is voor oud- en jong-studenten Weer een grootsch festijn geweest. Honderden van reünisten Voelden zich weer in hun jeugd En herleefden weer de dagen Van studentikooze vreugd. 't Jonge leven van studenten Kent zijn lust, maar ook zijn last, Maar dit laatste houdt t geheugen Van den reünist niet vast. Hoe hij zweette voor examens Vlood uit zijn herinnering. Hoe hij vroolijk zorgloos fuifde Bleef hem bij als heerlijk ding. En nu, enkel om te fuiven Waren zij teruggekeerd, Daarom was dan ook hun actie Niet zoo bijster bestudeerd. Oude jongens met een buikje Uit hun na-studententijd Kwamen tot hun Alma Mater Vol van uitgelatenheid. En zij aten en zij dronken Vol van onbezorgde pret, Tot heel ongewone uren Werd de knaljool voortgezet. Lang gemiste tijdgenooten Werden nu weer eens ontmoet Dikke vrinden clubgenooten Werden met gejuich begroet Maar die al te korte stonde Is voor vijf jaar weer voorbij, 't Reunistendom keert weder In de nuchtre maatschappij En zoo menig oud studehtje Voelt zich nu een beetje ziek Er is hoofdpijn aan den knikker En een tikje rheumatiek; Er zijn drankjes en pastilles Voor een zwaar bedorven maag En de tijdelijke vreugde Keert tot tijdelijk geklaag. Vele oude botten kraken, Leiden's dag is weer gedaan En de Tijd biedt er zijn nota Van een lijdensdag voor aan. P. GASUS. Het jubileum van de Haarl. PolitiemuzieJivereenigingDe Burgemeester en de Com missaris van Politie te midden van het bestuur en 'de jury. Geheel rechts de direc teur, de heer Reynier van 't Hoff. ERNSTIG MOTORONGELUK TE VUGHT. EEN DOODE, EEN ZWAAR GEWONDE. Te Vught is in den nacht van Zaterdag op Zondag te circa half één de motorrijder H. v. E. arbeider te Eindhoven met zijn duo passagier J. K„ eveneens arbeider te Eind hoven in botsing gekomen met een luxe auto, ten gevolge waarvan de motorrijder werd gedood, terwijl de duorijder bewusteloos en met zware verwondingen per brancard naar het gasthuis te Vught is vervoerd. Met een bijna geheel verbrijzelden sche del werd de motorrijder eenige meters verder dood opgenomen. De duorijder lag eveneens enkele meters verder en had het bewustzijn verloren. Het slachtoffer K. bleek een been te heb ben gebroken en voorts nog verscheidene scheur- en snijwonden te hebben bekomen. Bij K. kon niet meer operatief worden in gegrepen. De luxe-auto, bestuurderd door den mon teur van de firma Pompe en Verlouw uit den Bosch werd aanvankelijk door de politie in beslag genomen. Nadat het voorloopig onderzoek had uit gewezen. dat den chauffeur vermoedelijk geen schuld trof, werd de wagen vrijgegeven. Het intensieve onderzoek der politie duurt nog voort. PHOHI-STEM VOOR HET LAATST GEHOORD. DE ZENDER WORDT HEDEN GESLOTEN. Zondagmiddag heeft de Phohi-zender zon der eenige bijzondere plechtigheid zijn laat ste uitzending naar Oost en West gedaan, meldt de Tel. Achtereenvolgens kwamen de artisten, die aan dezen experimenteelen zen der nu reeds 1 1/2 jaar continu hebben mee gewerkt, nog eens voor de microfoon. Bij de mededeelingen las jhr. G. van Heurn in ex- tenso het adres voor, dat door het bestuur van de Vrije Luistervink tot de Koningin ge richt is. Jhr. van Heurn wees er op. dat de strekking van dit adres den Indischen luiste raars zekerlijk zou interesseeren, doch dat hij zich van ieder commentaar daarvan moest onthouden. Heden zal het klein muziek-ensemble de allerlaatste noten over dezen zender in den aether sturen. Daarna zal de Phohi-zender niet meer gehoord worden, de studio aan de Heerengracht is reeds geheel ontruimd, ter wijl de administratieve en technische ambte naren teruggeroepen zijn naar Eindhoven. ENGELSCH JACHT IN DE LUCHT GEVLOGEN? VERONTRUSTEND BERICHT AAN HET LOODSWEZEN. Naar de Crt. meldt kwam Zondagavond ruim 10 uur bij het loodswezen te Vlissingen de ontstellende tijding binnen, dat in den Roompot een Engelsch jacht dat 's morgens uit Zierikzee was vertrokken, door tot nog toe onopgehelderde oorzaak in de lucht gevlogen zou zijn. Onmiddellijk zijn eenige sleepbooten vertrokken naar de plaats waar het ongeluk zich zou hebben afgespeeld, terwijl tevens schippers uit Brouwershaven uitvoeren, om, zoo noodig, assistentie te verleenen. Nadere bijzonderheden ontbreken nog. NIEUWE MIJNENLEGGERS. GEHEEL TE BOUWEN DOOR DE NEDERLANDSCHE INDUSTRIE. Het departement van defensie heeft aan de Scheepsbouw Mij. ..Inter Maas" te Slikker veer opgedragen de bouw van twee mijnen- leggers ..Prins van Oranje" en „Gouden Leeuw" beide bestemd voor den dienst in Ned.-Indië. De onderdeelen worden geleverd door de Nederlandsche industrie. De schepen, die olie zullen stoken, krijgen een snelheid van 15 knoopen. HET DUURRECORD VLIEGEN GEBROKEN. LONDEN, 29 Juni fV-DJ Het vliegtuig „City of Chicago" heeft het duurrecord vlie gen gebroken. Het oude record bedroeg 720 uur. 21 min. 30 seconden. Dit is thans ge broken. Zondagmorgen werd voor de 163ste maal in de lucht de benzine- en olievoorraad bijgevuld. Er zijn nog geen teekenen die een spoedige daling van het vliegtuig waarschijn lijk maken. SCHATGRAVERIJ MAG NIET HERVAT WORDEN. B. en W. van Zaandam hebben, naar de Crt. meldt, Zaterdagmorgen afwijzend be schikt op het verzoek van mr. Blaupot ten Cate c.s. om weder naar schatten te Zaan dam te mogen graven. Kritieke toestanden in Spanje. (2e blad, 2e pag.) Ernstig motorongeluk te Vucht. (le blad, le pag.) De vergadering der Maatschappij van Nij verheid. (le blad, 2e pag.) De roeiwedstrijden van „Triton". (3e blad 3e pag.) Het zesde lustrum van H. V. G. B. (3e blad 3e pag.) ARTIKELEN, enz. R. P.: Het roode opperhoofd. (le blad, le pag.) Lettlnga: Financieele kroniek. (2e blad 3e pag.) J. C. E.: De Velsensche schoonheidscom missie. (2e blad le pag.) C. Sipkes: Uit de Natuur. (2e blad le pag.) Voor de laatste berichten zie men de 2e pagina van het Eerste Blad). INGEZONDEN MEDEDEELINGEN Een ieder laten wij thans profi- teeren van onze goedkoope inkoop 20 30 leveren wij vanaf f 2.20 p H.L. bij afname van 5 H.L. of meer N.V. B r a nd #t o f f e nh a n del Turfmarkt 10 Tel. 11088 CRISIS IN DE DIAMANT INDUSTRIE. ZULLEN AMSTERDAMSCHE ZAGERIJEN GESLOTEN WORDEN? Naar de Tel. weet te melden heeft de diamantzagerspatroonsvereeniglng te Am sterdam besloten, in de volgende week de loonzagerijen te sluiten, wanneer het nog nader te plegen overleg over de loonsverla-* ging met 25j'ó die door de A.N.D.B.-vergade ring verworpen is, niet tot een oplossing zal leiden. Dit besluit is niet gericht tegen het bondsbestuur van den A.N.D.B., dat tot aan vaarding der voorgestelde loonsverlaging ge- ad vis eeM heeft. Mocht het tot sluiting der diamantzagerijen komen, dan zal veel „werk" ter behandeling naar Antwerpen gestuurd worden. DE KINDERVERLAMMING TE GOUDA. TOTAAL 23 GEVALLEN. Ir. den loop van deze week zijn te Gouda in het geheel zeven nieuwe gevallen van kinderverlamming geconstateerd waarmoe het totaal ls gestegen tot 23. HEVIG ONWEER IN CANADA. DRIE EN VIJFTIG DOODEN. NEW YORK, 28 Juni (V.D.) Vreeselijke onweersstormen, gepaard gaande met zwaroa hagelslag, hebben de zuidelijke provincies van Canada geteisterd. Door den bliksem en hagelslag zijn drie en vijftig menschen ge dood. De materleele schade is zeer groot. Ook boven Lumseden en New Foundland woedde een hevige hagelstorm. Vele daken van huizen zijn vernield en veel ruiten verwoest. Verschedene huizen zijn in» gestort. PERSONALIA. Te Amsterdam zijn geslaagd voor het staa.s. examen onderwijzer de heeren J. G. H. 7an Lunenburg te Haarlem en F. B. Swalve ie Wijk aan Zee. OPENLUCHTSCHOOL VOOR HET GEZONDE KIND. Te Amsterdam is aan de Cliostraat in Zuid geopend een openluchtschool voor het ge zonde kind, welk gebouw geheel gecon strueerd is uit beton, Ijzer en glas.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1