Historische figuren.
BUITENLAND
WALTHER RATHENAU.
Zijn dood.
I Aspirin
IS]
MERKWAARDIG BERICHT UIT PALESTINA.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAG 14 AUGUSTUS 1930
TWEEDE BLAD
Het eerste artikel toerd opgenomen in het
nummer van Zaterdag 9 Augustus.
Rathenau, kort voor zijn dood, in de auto
waarin hij vermoord werd. (Uit „Walther
Rathenau", van Harry graaf Kessler).
Het noodlot koos zijn weg. Toen de wereld
ten onder dreigde te gaan in den hartstoch
telijken roes van den oorlog, bleek het dat
Rathenau gehaat werd, omdat hij de eenige
was die zijn verstand bewaarde. In 1911 doen
zich de eerste symptomen al kennen van de
conflicten die tot de wereldoorlog leidden.
Rathenau schreef: „Ik zie schimmen rijzen,
waarheen ik mij ook wend. Ik ontwaar ze. als
ik 's avonds door de schelle straten van Ber
lijn loop; als ik de Insolentie van onzen
waanzinnig geworden rijkdom zie; als ik de
nietigheid van krachttermen opmerk. Een
tijdperk is nog niet zonder zorgen, omdat de
luitenant straalt en de attaché zeer hoopvol
Is. Sinds tientallen van jaren heeft Duitsch-
land geen ernstiger periode doorleefd dan
deze".
Rathenau nam de pen weer op en waar
schuwde. Eind 1922 schreef hij 'n „feestzang"
(zur Jarhhundertfeier 1813) die in wezen niets
anders was dan 'n wanhopig protest. Hij koos
onder den titel „Bedrueckung" woorden uit
Ezechiël: „Gij menschenkind, zoo spreekt de
Heer: het einde komt, het einde over de vier
hoeken der lands. Het einde komt, het is
ópgewaakt tegen u, zie: het komt".
In dien tijd schreef hij aan zijn vrien
din: „Ik voel me nu vernietigd en uitgeput
en zit met brandende oogen bij de lamp".
23 Maart 1913 slingerde hij nogmaals een
hartstochtelijke waarschuwing het land in.
Het Duitsche rijk vroeg van zijn burgers een
offer van een milliard en de rente van nog
eenige milliarden, om zijn vestingwerken
tegen het Oosten en zijn legermacht tegen
het Westen te versterken. Zijn artikel is een
aanklacht en een verpletterende beschuldi
ging. Hij zag in deze poging een bespoediging
van het noodlot, en hij zag reeds het uur,
waarop inéén zou vallen, „wat voor de eeuwig
heden gewaarborgd heette". In 1913 doet hij
een laatste, een grootsche heroische poging
om Duitsehland te redden. Hij bewijst hoe ver
hij zijn tijd vooruit is, en schrijft letterlijk:
,Er blijft een laatst kans. Het streven naar
een economisch tolverbon d".
„Dat is nog geen wereldvrede, geen
ontwapening en geen verslapping, maar ver
zachting der conflicten, besparing der krach
ten en solidaire beschaving". Het baatte niet.
Rathenau stond geheel alleen. Er zouden vele
verschikkelijke jaren voorbij moeten gaan
voor de gedachte aan een Pan-Europa weder
om veld begon te winnen,
Toen de oorlog uitgebroken was, bood
Rathenau der regeering zijn diensten aan.
Zijn eerste wereldhistorische daad was het or-
ganiseeren van Duitschland's grondstoffen-
voorziening. Aan de uitvoering was een toe
stand van hevige opwinding vooraf gegaan.
Rathenau was een gebroken man, omdat de
oorlog uitgebroken was. Hij voelde, hij
voorzag Duitschland's ondergang, hij wist dat
Duitschland's politieke leiding niet voor haar
taak berekend was omdat zij de resultante
was van een reeds lang door hem veroordeeld
systeem: het steeds weer putten van krachten
uit den kleinen kring van den Pruisischcn
adel. In den herfst zei hij tot het rijksdag
lid Haussman: „Weet u waarom wij dezen
oorlos voeren? Ik weet het niet. Zeg u het
mij. Wat moet dat worden? Wij hebben
geen strategen en geen staats
lieden". Aan één zijner vrienden schrijft
hij„Wij moeten overwinnen, wij moeten
en hebben geen enkele zuivere, eeuwige aan
spraak daarop en iets verder „zooals
het hier gebeurde, moest het niet ge
beuren"
Na het sluiten van den wapenstilstand
scheen Duitschland ten onder te zullen gaan
door binnenlandsche ontaarding en verwor
ding. Rathenau richtte zich tot de Duitsche
jeugd ln een pathetisch manifest en ver
diepte zich intusschen in het groote vraag
stuk Rusland. In een gesprek met Kessler
zegt hij in 1919: „Het bolsjewisme is een
grootsch systeem. Over honderd jaar zal de
wereld bolsjewistisch zijn. Maar het Russi
sche bolsjewisme lijkt op een bewonderens
waardig tooneelstuk. dat door een slechte,
rondreizende tooneelspelerstroep wordt ver
toond. En Duitschland zal het stuk. als het
komt, in denzelfden stijl opvoeren. Wij heb
ben geen menschen voor een zoo buitenge
woon gecompliceerd systeem. Wij Duit-
schers kunnen slechts a la Feldwebel organi
seren, niet op zoo'n hoog peil als het bolsje
wisme verlangt". De groote haat van het
Duitsche voiK keerue z.cii legen Rathenau
toen deze trachtte aan te toonen dat
Duitschland zich bankroet verklaard had in-
stede van zich te likwideeren. Lüdendorff's
verzoek om wapenstilstand zag hij als een
catastrophale domheid, omdat het het slui
ten van een verstandigen vrede onmogelijk
maakte. Men verweet hem, die zich tot het
laatst toe. met alle kracht die in hem was.
had verzet tegen den oorlog, dat hij den
oorlog wilde doen voortduren. De verbitte
ring tegen zijn persoon steeg ten top en
zoo kwam het dat er onmiddellijk na het
uitbreken van de revolutie voor Rathenau,
den revolutionnair, den wereldhervormer,
geen plaats was! Hij deed eenige vergeefsche
pogingen om een deel van het volk om zich
te vereenigen, om een nieuwe eenheid te
scheppen.
Duitschland zat to diep in het moeras.
Berlijn was wanhopig, Berlijn was licht
zinnig.
Iedere drager van wapens meende het
recht te hebben andersdenkenden neer te
schieten. Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht,
Leo Jogisches werden vermoord. Erzberger
vielRathenau kon niet zwijgen. Hij
schreef op>en brieven. Eén ervan richtte hij
„Aan allen die niet door haat verblind wor
den". In 1919 formuleerde hij nog eenmaal
zijn eischen, terwijl de Hetze die tegen hem
gevoerd werd steeds heviger werd. Toch
hoopte hij op een renaissance. De regeering
had Rathenau uit de eerste Socialiseerings-
commissie geweerdin de tweede werd
hij benoemd, hij werd innig bevriend met
rijkskanselier Wirth, die zich evenals hij met
mathematica, physica en philosophic had
beziggehouden. Rathenau kreeg weer een
kans. Men kon niet buiten hem. Hij zette
zich aan het vraagstuk van den opbouw der
verwoeste gebieden
In deze tijd werden de eerste verstrekken
de besprekingen gehouden met de geallieer
den over de herstelbetalingen, de leveranties
in natura, den wederopbouw. Rathenau
deed de vervullingspolitiek geboren worden,
waarvan een deel was het herstel van de
economische betrekkingen met Rusland. Zoo
ontstonden de twee grondslagen voor de toe
komstige Duitsche buitenlandsche politiek:
overlegd met het Westen, hernieuwing van
de betrekkingen met het Oosten. Vooral
dank zij Wirth, die een onbeperkt vertrou
wen in hem koesterde, werd Rathenau mi
nister voor den Wederopbouw. Hij zag zijn
taak duidelijk voor zich en hij zag ver. Hij
wist dat hij geen dank zou oogsten voor zijn
werk, omdat men eerst vele jaren later de
vruchten zou kunnen plukken.
Hij bleef van Duitschland opofferingen
eischen: „Man voor man zal in de gracht
moeten springen, totdat de anderen er over
heen kunnen trekken". Aan den kant van
de geallieerden werd men zich bewust, dat
er weer een figuur van groot formaat aan
het roer stond. Stap voor stap bracht hij
Duitschland, via vele teleurstellingen (bezet
tingen van Duitsch gebied) weer voorwaarts
op den weg naar internationale erkenning.
In 1922 werd Rathenau minister van bui
tenlandsche zaken. Hij had nog vele vijan
den. Het gevaar voor zijn leven was niet
denkbeeldig. Zijn moeder, bij wie hij lede
ren dag lunchte, vroeg hem: „Walther,
waarom heb je mij dat aangedaan?" hij ant
woordde: „Mama, ik moest wel. Zij hebben
geen anderen gevonden" (Kessler).
Toen kwem de conferentie van Genua. Het
verdrag van Rapallo kwam tot stand, het
eerste vredesverdrag sinds den oorlog. In Mei
1922 kwam Rathenau in Berlijn terug. De
grondslag voor de vervullingspolitiek, die
Duitschland zeer zware offers oplegde, was
gelegd. Men had moeilijk kunnen verwach
ten. dat diegenen die de eenheid van
Duitschland toen bedreigden en een burger
oorlog trachtten te ontketenen, zouden in
zien dat Rathenau in het belang van
Duitschland werkte.
Integendeel, ln die kringen werd de Hetze
tegen Rathenau tot een toppunt opgevoerd.
De minister van buitenlandsche zaken kreeg
dagelijks waarschuwingen. Wirth heeft hem
persoonlijk geadviseerd, nadat hij uit zeer
betrouwbaren bron had vernomen, dat
Rathenau's leven in gevaar verkeerde, de
hulp en de bescherming van de politie in te
roepen. Dr. Wirth schreef aan graaf Kessler:
„Met den grootsten nadruk bezwoer ik hem
zijn verzet tegen een veiligheidsdienst op te
geven. Mijn mededeelingen maakten een
diepen indruk op hem. Bleek en onbewege
lijk stond hij twee minuten voor mij. Plotse
ling namen zijn gelaat en zijn oogen een
uitdrukking aan van oneindige goedheid en
zachtheid. Rathenau sprak: „Beste vriend,
wie zou mij dan iets doen, het is niets".
In de jaren 19181922 werden meer dan
driehonderd sluipmoorden op republikeinen
en links staande personen verricht. Het re
sultaat van de compagne der nationalisten
onder leiding van Karl Helfferich. Zijn pam
fletten en scheldpartijen waren voor een
groot deel verantwoordelijk voor den moord
op Erzberger. Sinds diens dood had hij zijn
krachten geconcentreerd tegen Rathenau.
De nationalisten maakten van het beschul
digen van Rathenau eenvoudig een systeem.
Men stelde hem verantwoordelijk „voor de
diepte der vernedering waarin Duitschland
gestort was, en zoo werd hij in de oogen
van millioenen verarmde en uitgehonderde
Duitschers een aartsverrader, samenspan
nend met de entente om Duitschland den
doodelijken slag toe te brengen". Onder de
zen invloed besloten eenige jeugdige heet
hoofden Rathenau neer te schieten.
Hanns Stubenrauch, 17 jaar, zoon van een
generaal, de student Günther, de gewezen
25-jarige zeeofficier Kern, de 25-jarige Fi
scher, Ernst Werner Techow, 21 jaar, allen
min of meer overspannen jongelingen en le
den van geheime terroristische genootschap
pen stelden het plan op Kern was de leider,
Techow de lijdende partij, een decadente
weeke jongen een „handig werktuig". Het
complot was typisch-psychologisch voor dien
tijd. De jongens waren dronken, in een roes
gebracht, tot in den grond vergiftigd door
de rechts-radicale Hetze en door Joden-haat.
Wanneer er maar een leider was als Kern,
't dappere niets-ontziende, geborneerde en
knappe type dan kon men er van op aan
dat er dooden zouden vallen.... Kern orga
niseerde. Tijdens het proces tegen de moor
denaars vroeg men Techow: „Ge waart dus
bang voor Kern?" Techow (snikkend): „Ja.
Kern zei tegen mij, als je weigert schiet Ik je
neer"
Met een grooten open auto namen de jon
gens schietproeven in het Gruenewald. Want
zij wilden Rathenau achterop rijden en hem
die altijd in een open, ouden, langzaam
loopenden wagen naar het ministerie reed
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Uw gezondheid
is het beste juist goed
genoeg. Eischt daarom
uitsluitend Aspirin-
tabletten in de origi-
neele verpakking met
het wereldberoemde
BAYER-kruis.
Jeenig op de wereld
Let op oran,* Dana en Deyeruui». Phj» 75 ets-
van hun auto uit, neerschieten Bij do oefe
ningen constateerde Kern dat een revolver
geen voidoende zekerheid bood. In Schwerin
schafte hij zich daarom een automatisch
pistool aan. Nimmer heeft men aan het licht
kunnen brengen hoe deze straatarme jongens
van goeden huize, aan het vele geld zijn ge
komen dat zij noodig hadden voor de uit
voering van hun plannen.
Den avond voor den aanslag dronken de
samenzweerders groote hoeveelheden bier,
cognac en wijn. Kern verkocht nog een keer
de onzinnigste praatjes omtrent Rathenau.
Deze intusschen deed een wanhopige stap.
Hij vroeg zijn aartsvijand Helfferich,
de indirecte leiding van de onder-
grondsche moordcampagnes en diens
rechterhand Hergt, bij zich te dinee-
ren om in de koelere regionen van de huis
kamer een zakelijke discussie te kunnen
houden. Overeenstemming bereikten de te
genstanders natuurlijk niet. maar de twee
nationalisten beloofden Rathenau toch dat
zy „ofschoon zij zijn methoden ten eenen-
male veroordeelden, en deze zouden blijven
bestrijden, dit op een wijze zouden doen die
hem de leiding van de buitenlandsche poli
tiek niet onmogelijk zou maken". Niettemin
hield Helfferich den dag daarop een rede
waarin hij Rathenau beschuldigde Duitsch
land ten ondergang te brengen, 's Avonds
in de kroeg zal Kern. Helfferich zonder
twijfel wel geciteerd hebben om met diens
motieven, zijn medesamenzweerders op te
hitsen.
24 Juni 1922 reed Rathenau zooals iede-
ren dag tusschen 10 en 11 uur naar het
departement. De eenige getuige van den aan
slag, de bouwvakarbeider Krischbin, gaf zijn
bevindingen in de Vossische Zeitung aldus
weer: „Twee auto's kwamen de Königsallee
af. In den voorsten wagen, die langzaam
reed, zat een oude heer (Rathenau) en in
den achtersten zaten twee heeren. in lange,
nieuwe leeren jassen en kappen die het ge
zichtsovaal vrij lieten. De groote auto haalde
de kleine in. Toen de groote wagen bijna een
halve lengte voor was. bukte zich de heer in
de lange fijne leeren jas (Kern) naar voren
en schoot. Hij behoefde in het. geheel niet te
mikken zoo dicht bij was het. De schoten
knalden snel, als bij een machinegeweer.
Toen de eene man met schieten klaar was,
stond de andere (Fischer) op en trok af. (Hij
gooide een eierhandgranaat in Rathenau's
auto). De heer was op zij gezakt, de chauf
feur riep: „Help! Help!" De andere auto
reed snel weg. Op dat oogenblik ontplofte
de granaat. De heer werd door den druk op
geheven, de auto maakte een kleine sprong,
op den rijweg lagen negen patroonhulzen en
den aftrekring van de granaat. De chauffeur
zette den wagen weer aan en reed naar een
politiepost".
Een jong en dapper meisje sprong in den
auto en ondersteunde Rathenau. die hevig
bloedde en haar met- groote oogen aanzag.
Hii was waarschijnlijk al buiten bewustzijn.
Rathenau werd stervende naar zijn
studeerkamer gebracht en daar plat op
den grond gelegd. Hij was reeds dood toen
een dokter binnentrad om hem te onderzoe
ken. De opwinding in Berlijn was onbeschrij
felijk. Duizenden en nog eens duizenden ar
beiders hielden sombere en zwijgende betoo
gingen. Het was of het goede bewustzijn
plotseling ontwaakt was. De nationalisten
hadden gehoopt dat er een socialistisch op
roer zou uitbreken dat met geweld zou moe
ten worden onderdrukt. Maar het wonder
geschiedde: De arbeiders, de honderdduizen
den, bleven ordelijk, zwijgend en onheilspel
lend. Wirth slingerde de Duitsch-nationalen
in den Rijksdag de beschuldiging in het ge
laat: „De vijand staat rechts". Het woord is
historisch geworden. Maar de banken der na
tionalisten waren leegZondag 25 Juni
werd Rathenau, de martelaar, opgebaard.
Over de verbrijzelde, onderste helft van zijn
gelaat was een zakdoek gespreid. Zijn ge
zicht had een vredige uitdrukking
Mathïlde Rathenau. Walther's moeder, door
hemzelf geteekend. (Uit „Walther Rathenau"
van Harry Graaf Kessler
Rathenau's moeder was eerst een en al
wraak. Zij overwon zich echter en schreef
aan Techow's moeder: „In namenlooze smart
reik ik u, armste aller vrouwen, de hand.
Wilt uw zoon zeggen, dat ik in naam en in
den geest van den vermoorde hem vergeef.
Indien hij mijn zoon gekend had, den edel-
sten mensch dien de aarde droeg, zou hij
eerder het wapen op zichzelf gericht hebben
dan op hem. Mogen deze woorden uw ziel
vrede geven."
MATHILDE RATHENAU.
Dit was het laatste groote woord in de tra
gedie Rathenau. Rathenau. wlen, toen Ber
lijn in een soort krankzinnige vreugde ver
keerde, omdat de oorlog uitgebroken was. de
tranen over de wangen gestroomd hadden.
De onderhandelingen van Lord Passfield
met de Arabieren.
Er gaan stemmen op voor non-co operation.
De invloed von het communisme op
de Arabieren.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Het te Damascus verschijnende Arabische
dagblad „Alef Ba" doet opzienbarende mede
deelingen omtrent de besprekingen tusschen
den Britschen Minister van Koloniën Lord
Passfield en de delegatie van Arabieren uit
Palestina, van welke besprekingen nog slechts
weinig in de pers is doorgedrongen. Volgens
„Alef Ba" heeft Lord Passfield de vorming
van een Palestijnsch Parlement, zooals door
de Arabieren werd voorgesteld, afgewezen,
maar stelde hij de stichting voor van een
..Arab Agency", dat op dezelfde wijze als de
„Jewish Agency" zulks voor de Joden doet,
de belangen der Arabische bevolking zou be
hartigen Volgens de Arabieren zouden ver
der gaande concessies door de Engelsche re
geering slechts uit vrees voor de Zionisten
geweigerd zijn.
Door eenige leden van de Arabische Exe
cutieve wordt thans het onmiddellijke bij
eenroepen van een Palestijnsch-Arabisch
Congres geëischt, omdat de toenmalige lei
ding in de voornaamste kwestie, de vorming
van een Palestijnsch Parlement, gefaald
heeft. Verder gaan er stemmen op voor een
non-coöperation-beweging, zooals die in an
dere Oostersche landen en speciaal in Indië
op het oogenblik plaats vindt.
Het Christen-lid der Arabische Executieve,
de journalist Boulos Sjebadeh. eischt een in
tensieve propaganda in alle Mohammedaan-
sche landen in het Oosten, omdat slechts in
die landen Engeland krachtig getroffen kan
worden.
Dit bericht dient men inderdaad met de
noodlge belangstelling te lezen. Het is ty
pisch voor dezen tijd en de feiten die er aan
ten grondslag liggen, behooren als sympto
men, geheel bij de reeks andere verschijnse
len. die de regeeringen van koloniale rijken
thans bezig houden. Een eigenaardig cachet
wordt voorts aan de bovenstaande mededee
lingen verleend, wanneer men weet. dat de
communistische en anti-imperialistische as-
tie in Palestina een steeds grooteren om
vang gaat aannemen. Er zijn strooibiljetten
in Palestina verspreid, waarin werd medege
deeld. dat de Palestijnsche communistische
partij ge-Arabiseerd zou worden, omdat deze
partij onder haar leden bijna uitsluitend
Arabieren telde.
L. A.
De eerste Indische gouverneut.
Gfsteren heeft, naar het N.T.A. meldt, de
eerste Indische gouverneur zijn ambt aan
vaard in de provincie Birma, het oostelijkste
deel van Britsch-Indië
De benoeming van een Indiër tot gouver
neur van Birma wordt in de Engelsche bladen
uitvoerig besproken. Aan deze aangelegen
heid wordt groot gewicht gehecht, daar in
het onlangs gepubliceerde rapport van de
commissie-Simon de benoeming van een In
diër tot gouverneur van Birma was aanbe
volen.
De uitwijzing van Agabehow
uit Frankrijk.
PARIJS, 13 Aug. (V.D.) De uitwijzing uit
Frankrijk van den voormaligen agent der
GePeOe Agabekow heeft, naar thans van
goed ingelichte zijde wordt vernomen, een
zeer belangwekkenden achtergrond.
Na zijn vlucht uit de Sovjet-Unie naar Tur
kije verscheen Agabekow bij don Chef der
Parljsche politieke politie en deelde mede,
dat hij berouw had over zijn vroegere functie
bij de GePeOe en bereid was de Fransche
autoriteiten behulpzaam te zijn bij het op
sporen van geheime agenten van Sovjet-Rus
land in Frankrijk. In werkelijkheid heeft
Agabekow geen enkelen naam prijs gegeven
en ook geen bruikbare inlichtingen verstrekt
over de GePeOe-organisatie in Turkije. Al
zijn onthullingen hadden slechts betrekking
op personen en zaken, die de politie reeds
langen tijd wist. Spoedig kwam aan het licht,
dat Agabekow in Parijs in verbinding stond
met allerlei uiterst bedenkelijke milieu's.
Daar hierdoor het wantrouwen werd gaande
gemaakt, „beschaduwde" de politieke poli
tie hem gedurende eenigen tijd en kwam tot
de conclusie, dat hij gelijk tevoren nog
steeds met de GePeOe in verbinding scheen
te staan. Zijn prijsgeven van het bolsjewisme
en zijn „vlucht" naar Parijs zijn slechts
handige manoeuvres geweest. Behalve zijn
valsche ten name van een Perzisch onder
daan staande pas werden op Agabekow
geen verdere documenten aangetroffen. In
verband met een en ander heeft de Fransche
politieke politie besloten Agabekow uit te
wijzen. Hij bevindt zich thans te Luik en
doet alle mogelijke moeite om Frankrijk
weer binnen te komen.
NieuuJe rechters van het
Permanent Hof.
Zooals bekend is zal de a.s. Assemblée de
rechters van het permanente hof van inter
nationale justitie voor een nieuwe periode
van negen jaren kiezen. De lijst van candida-
ten, voorgedragen door de nationale groepen,
Is bekend gemaakt, aldus het Hbld. De
Nederlandsche candidaten zijn: professor W
J. M. van Eysir.ga, voorgesteld door de Austra
lische en Engelsche groenen, mr. J. Kosters,
door de Albaansche en Nederlandsche groe
pen, mr. J. Limburg, door de Zweedsche groep.
In het geheel zijn er 55 candidaten, terwijl
wanneer zooals waarschijnlijk is het
herziene statuut in werking treedt, 15 per
manente rechters benoemd worden,
Genève en de Turksch-
Perzische moeilijkheden.
De Turksche opmarsch op Perzisch gebied
heeft in Volkenbondskringen begrijpelijker
wijze groote verrassing gewekt, aldus de Tel.
Door 't onverwachte van de gebeurtenissen
heeft men zich uiteraard nog geen opinie
kunnen vormen over deze zaak. die nog ge
compliceerd wordt door het feft. dat Turkije
geen lid van den Volkenbond ls. Tot dusver
evenwel is ook van den kant van Perzlë dat
wel Bondslid is, nog geen mededcellng ont
vangen.
De toestand bij Peshawar
gunstiger?
LONDEN. 13 Aug. (Vil Volgens de
laatste berichten uit Simla is bij Peshawar
eenige rust ingetreden. Men neemt aan. dat
de Afridis na het aankomen van aanzienlijke
troepen versterkingen te Peshawar en de con
centratie van een groot aantal pantserwagens
en tanks tot de overtuiging zijn ggkom/u. dat
zij aan Britsche zijde op sterkeren tegenstand
zullen stuiten dan zij oorspronkelijk ver
wachtten.
De Engelsche luchtstrijdkrachten hebben tot
dusverre geen gewonden gehad; een Indisch
cavallerie-regiment rapporteert zes dooden
en gewonden. Ondanks deze verbetering van
de situatie wordt door de Engelsche autori
teiten overwogen den oorlogstoestand te
Peshawar af te kondigen.
„Danziger Neuesten Nach-
richten" in beslag genomen.
DANZIG. 13 Augustus (VD Nummer
187 van de ..Danziger Neuesten Nachrichten"
van gisteren, dat uitvoerige commentaren
bevatte op de rede van Rijksminister Trevira-
nus, alsmede op de uitwerking van deze rede
in Frankrijk, is in Polen in beslag genomen.
Deze confiscatie had plaats toen te Dirschau
de krantenpaketten arriveerden. Een en
ander zou geschied zijn op last van de Pool-
sche diplomatieke vertegenwoordiging te
Danzig.
Kemal Pasja en de nieuwe
Partij.
ANGORA, 12 Aug. Staatspresident Ke
mal Pasja heeft een brief gesclireven aan
den ex-gezant te Parijs. Fethi Bey, den op
richter van de nieuwe Turksche partij, welke
als oppositie wordt bedoeld tegen de tot dus
ver alleen bestaande Turksche Volkspartij.
Kemal Pasja spreekt in dezen brief zijn
voldoening uit over het plan van Fethi Bey
en verklaart, dat de oprichting van een
nieuwe partij het politieke leven in Turkije
tot nieuwen bloei zal brengen. De oprichting
zelf beschouwt hij als een gewichtige gebeur
tenis in de geschiedenis van de jonge Turk
sche republiek.
Tenslotte verklaart hij. dat aan de nieuw
te stichten partij gedurende zijn ambtstijd
door hem geen moeilijkheden ln den weg zul
len worden gelegd.
Naar verder gemeld wordt bestaat in som
mige kringen het plan nog een derde partij
op te richten, welke meer socialistisch ge
oriënteerd zal zijn.
DE
„ELECTRICIEN"
HAD.
DIE PECH
Gisteren hebben wij melding gemaakt van
den diefstal in de villa van den heer v. Sie
mens in Charlottenburg, waar de beruchte
„electrlcien" Bochnik zich meester wist te
maken van talrijke kostbaarheden. Thans
blijkt, aldus het Hbld., dat de handige in
breker dit keer loelijk „pech" heeft gehad.
Verschillende door hem gestolen sieraden, zoo
0 a. een paarlencollier, bevatten n.l. valsche
juweelen. De sieraden met de echte sternen
waren zorgvuldig in een goedgesloten brand
kast geborgen.
DE ZAAK-GLOZEL VOOR DE
RECHTBANK.
PARIJS, 13 Augustus (V.D.) Emile Fra-
din. tegen wien een vervolging is ingesteld
inzake Glozel, zal zeer waarschijnlijk terecht
staan voor de rechtbank van Cusset. welke op
1 October haar gewone zittingen aanvangt.
AGENDA
DONDERDAG 14 AUGUSTUS
Schouwburg Jansweg: 815 uur: Revue
„Laat waaien".
Groote Kerk: Orgelbespeling van 3—4 uur.
Palace: 2.30 uur: „Circus": 7 en 9.15 uur:
„Hollywood Revue". Tooneel: The Willards.
Luxor Theater: ..De Opiumsmokkelaars"
en .Slachtoffers dor Zuidzee". Tooneel: 3
Richards. 2.30 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: 2.30 uur: Watt en
half Watt in „Conducteur en Wagenbestuur
der".
7 en 9 15 uut: „The Singing Fool". Tooneelf
Demokritos.
Teyler's Museum. Spaarne 18. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan-<
dags, toegang vrij.
Heemsted e-H aarlem: Gemeente*
terrein Heerenweg: Circus Schneider.
VRIJDAG 15 AUGUSTUS
Schouwburg Jansweg: Opvoering van het
successtuk van Amsterdam: „De Familie
Schimek", 8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen, 's middags en des
avonds.
Heemsted c-H a a r 1 e m:' Gemeente*
terrein Heerenweg: Circus Schneider,
