UITBREIDING ONZER GASFABRIEK.
Het woord is aan
Pessimisme.
4Se Jaargang No. 14461
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 15 Augustus 1930
HAARLEM S DAGBLAD
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacto»; ROBERT PEEREBOOM.
•o ROBEKT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN; per week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad f0.32
ÏPer 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-57J4- Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden /0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regels/1.75, elke regel meer 035. Reclames
/0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25. elke regel meer 0.10, uitsl. i contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100-
D1T NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HET FINSCHE VERDRAG IN
HET RIJKSKABINET.
Nog geen beslissing genomen.
OOK LETLAND DREIGT MET BOYCOT.
De berichtgever te Berlijn van het Alg.
Hbld. telefoneerde Donderdagavond:
„In de heden gehouden zitting van het
Rijkskabinet is nog geen beslissing gevallen
over het lot van het Duitsch-Finsch verdrag.
Zal uitstel in dit geval afstel zijn, of betee
ken t dit uitstel van de beslissing slechte een
uitstel van executie? Afgaande op wat men
in parlementaire kringen zegt. zal dit laat
ste inderdaad het waarschijnlijkste zijn- Men
gelooft vrij algemeen dat Schiele er in zal
slagen, zijn zin door te zetten. Al zal het wel
Maandag worden voor de teerling wordt ge
worpen. Want de tegenstand in den boezem
van het kabinet tegen de opzegging van het
handelsverdrag is vrij sterk.
Verdeeldheid in het kabinet.
In de eeTste plaats koestert dr. Curtius, de
rijksminister van Buitenlandsche Zaken, zeer
ernstige bezwaren tegen een dergelijken stap,
die er zeker niet toe zal bijdragen om Duitsch
lands internationale positie te verbeteren.
Voorts is dr. Stegerjvald, de rijksminister van
Arbeid, tegen de opzegging, daar hij te recht
vre.est, dat deze opzegging aal leiden tot een
bemoeilijking van den industrieelen export
en daardoor de arbeidsmarkt nog meer zal
ontwrichten dan thans reeds het geval is.
Dr. Stegerwald is echter op het oogenblik
niet te Berlijn en het is nog niet zeker of hij
voor de beslissende kabinetezitting terug zal
zijn. Zijn partijgenoot dr. Wirth, de rijks
minister van Binnenlandsche Zaken, is even
eens tegen de opzegging gekant en wendt al
zijn invloed aan om die te verhinderen.
Ook de staatssecretaris, Trendelenburg, die
ad interim het rijksministerie van staathuis
houding leidt, weert zich met hand en tand
tegen de plannen van Schiele. Hij is van
meening, dat door de opzegging van het Fin-
sche handelsverdrag, de geheele Duitsche
handelspolitiek op losse schroeven zal komen
te staan.
Omtrent de opvatting van de Rijkskanse
lier dr. Bruening tast men in het duister. In
parlementaire kringen gelooft men, dat de
kanselier met het geval erg verlegen zit en
het liefst de kool en de geit zou sparen.
In de heden gehouden zitting schijnt men
een compromisvoorstel te hebben gedaan,
waarover morgen nader van gedachten zal
worden gewisseld. Maar men vreest, dat het
echec zal leiden. Daar de andere ministers
bereid schijnen te zijn Schiele en zijn land
jonkers ter wille te zijn. heeft men inder
daad het ergste te vreezen.
Nog een waarschuwing van
de industrie.
Het „Berliner Tageblatt" en de „B. B. C.'
wijzen nog eens op de gevaren, die de opzeg
ging meebrengt, terwijl ook de Verein. Deut-
scher Maschinen-Anstalten te elfder ure ia
een request aan den kanselier zijn waarschu
wende stem doet hooren. Om het doel, van d<
belanghebbende agrariërs n.l. opheffing van
alle vaste kaastarieven, te bereiken, aldus
heet het ongeveer in dit request, konden ook
de belangrijke handelsverdragen met Neder
land, Frankrijk, Denemarken, Zwitserland en
Italië worden opgezegd, omdat in al deze ver
dragen de Duitsche kaastarieven eveneens
zijn gefixeerd. De verdragen waarop de gun
stige ontwikkeling van Duitschland's uitvoer
in het bijzonder van den machine-export be
rust, zal men terwille van een verhooging dei
kaastarieven geheel willen prijsgeven.
Letland's onderhandelingen mislukt
De correspondent van het „Berliner Tage
blatt'' te Riga meldt, dat de Let-landsche ge
delegeerden, die naar Berlijn waren geweest
om te onderhandelen over het botertarief,
onverrichterzake zijn teruggekeerd. De on
derhandelingen hebben niet tot een resultaat
geleid en zijn voorloopig verbroken.
Indien het handelsverdrag met Finland
•mocht worden opgezegd en het verhoogde
botertarief in werking mocht treden, zal ook
Letland probeeren goederen en in het bij
zonder industrieproducten te boycotten.
Kans op hervatting van den boycot.
In een onderhoud, dat de Haagsche cor
respondent van het Alg. Hbld. had met den
heer J. A. Geluk, secretaris van den Alge-
meenen Nederlandschen Zuivelbond heeft
deze meegedeeld, dat de F. N. Z., indien noo-
dig niet er voor zal terugdeinzen om den
boycot opnieuw in te stellen, mocht het be
sluit van het Rijkskabinet uitvallen in de
richting, waartegen de boycot juist is ge
keerd.
Voorts verneemt het blad nog. dat de heer
Geluk van plan is, de volgende week naar
Duitschland te vertrekken, teneinde zich op
de hoogte te stellen van de uitwerking van
den boycot.
HET GLADDE ASPHALT
Donderdagmorgen half tien moest op de
Amsterdamsche Brug de heer F. van L., die
met een auto uit Den Haag kwam, plotseling
remmen, om niet tegen een vrachtauto van
de Gemeentereiniging te komen. Dit laatste
gebeurde echter toch, omdat de auto over
het sladde asphalt doorgleed. De wagen werd
ernstig beschadigd aan motorkap, radiateur,
koplampen en veeren. De heer Van L. kwam
er zonder persoonlijk letsel af. De vrachtauto
werd niet beschadigd.
BEELDHOUWWERK AAN DE
GROOTE HOUTBRUG.
HOE LIEVEN DE KEY UIT GRANIET
GEHOUWEN WORDT.
Het beeldhouwersatelier aan de Groote Hout-
brug is gevestigd in een weinig oogelijk
keetje .tusschen wat ruwe planken en glas.
Ge zoudt niet verwachten, dat het daar
stond, als het zich zelf niet verraadde door
de repeteerende staalklank van de beitel en
de rythmisch, zij het in een zeer traag rythme
vallende klop van den hamer op de weerspan
nige steen. Als ge er even aandacht aan
schenkt, hoort ge het.
Buiten wordt tusschen rioolbuizen en ka
bels zwarte aarde opgewroet, tram-arbeiders-
voormannen roepen met den eentonigen
yell, die de ziel is van allen arbeid, welke
verband houdt met heipalen, tram-rails en
T-balken en de verver strijkt de roode menie
aan de ijzeren stijlen van de balustrade. Zij
allen werken aan de wording van de Groote
Houtbrug. Zij bouwen een stoere, breede, mo
derne en gemakkelijke brug.
Maar binnen in het schuurtje, in het ver
borgene komt het illustratieve tot stand,
wordt de symboliek geboren.
Hier wordt de Groote Houtbrug monument,
stadsentree.
Tusschen wat losse planken en balken en
wat laag steigerwerk treedt u hier Lieven de
Key tegemoet uit steen. Lieven de Key heeft
den inhoud van zijn leven in steen vastgelegd,
en deze zeer solide wijze van een autobio
graphic schrijven is ons tot op heden be
waard gebleven als getuigenis van zijn roem.
Maar ten overvloede houwen wij hem nu
nog eens uit Beiersch graniet. Tenminste,
de beeldhouwer-uitvoerder houwt hem en
wij bewonderen zijn trekken, zooals ze te
voorschijn geroepen worden uit den harden
steen.
De beeldhouwer H. A .V. van den Eynde te
Heemstede, heeft hem geschapen in klei en
daarvan is een gipsafgietsel gemaakt, dat nu
hoog en wit in het keetje staat, een beetje
Egyptisch aandoend. De figuur is een beetje
pokdalig in het gezicht, en wij gissen, dat dit
de bedoeling niet geweest is en beginnen al
te denken aan den invloed van den natten
zomer. Het is de bedoeling wel geweest. Wij
zijn niet op de hoogte van de elementaire
dingen in het beeldhouwersvak. Op de mas
sieve granietkolom zijn dezelfde pop-puntjes
aangebracht, nu in rood, en de beeldhou
wer-uitvoerder, de heer Holtus licht ons toe,
dat dit voor de dieptemeting is. Hij heeft er
een eenvoudig instrument voor en met een
soort van passerpunt prikt hij venijnig in de
pokpuntjes. Eerst op zijn gips-slachtoffer,
dan op het overeenkomstige putje in het gra
niet.
Met dit instrument kan de beeldhouwer
uitvoerder precies werken naar de aanwij
zingen van den beeldhouwer-ontwerper, die
in zijn atelier alweer nieuwe gispafgietsels
maakt.
De heer Holtus werkt nu bijna vier weken
aan het eerste beeld en reeds zijn de trek
ken van den bouwmeester en de embryonale
lichaamsvormen uit het graniet te voorschijn
getreden. De steenhouwershamer in de rech
terhand wacht op afwerking.
Met de hand wijst ons de beeldhouwer op
de achterzijde van de zuil, hoe daar de drie
ramskoppen komen, symbolen van de
Vleeschhal, die Lieven de Key in Haarlem
bouwde, en daarnaast zes kinderfiguren. Over
drie maanden denkt hij hier klaar te zijn.
Dan verplaatst hij zijn hutje naar den over
kant en gaat aan Frans Hals beginnen.
Het lijkt ons een werk, dat een bepaald
optimistische geestesgesteldheid vereischt,
het altijd bikken op den harden steen, die
niet meegeeft. Maar de beeldhouwer vindt de
voldoening van zijn arbeid in het kunstwerk,
dat hij met het bikken van het puntijzer en
het slaan van het „bouchat" den steenhou
wershamer te voorschijn roept. En dat wij
straks allemaal zullen zien en bewonderen op
Haarlem's voornaamste en monumentaalste
brug.
WINDHOOS BOVEN ALKMAAR.
DE SCHADE NIET ZEER GROOT.
Ook Alkmaar heeft zijn cycloon gehad.
Donderdagmorgen is over de stad een kleine
cycloon getrokken, die zich in den beginne
vrij ernstig liet aanzien, maar die, zooals
naderhand bleek, betrekkelijk weinig schade
heeft aangericht.
Aan de Turfmarkt werden naar het Hbld.
van verschillende perceelen de daken vrij
ernstig beschadigd. Bij drie woningen werden
gaten in het dak geslagen van ongeveer een
vierkanten meter. In de buurt van het Heili-
geland werd een handkar door den wind op
genomen en tegen een luifel geworpen. Van
daar viel de kar terug in de ruiten van den
fruithandelaar P. Jong en vernielde deze.
Eenige perceelen verder werden vijf ramen
van een bovenwoning ingedrukt. Elders in die
buurt werden eenige boomen ontworteld, ter
wijl veel daar ter plaatse geteelde tuinbouw-
gewassen uit den grond werden getrokken.
Van een kippenhok werd het dak opgelicht,
over de haag geworpen en eenige meters
verder neergezet. Een daarop staande bak
werd eenige tientallen meters weggeslingerd
en kwam door de ruiten in de woonkamer
van een nabijliggend huis terecht.
In het Noord-Hollandsch Kanaal sloeg de
hoos bij de Turfmarkt in het water, dat daar
door een draaiende beweging kreeg en een
achttal meter omhoog kwam. De waterzuil
bedreigde de daar terplaatse dienstdoende
noodpont, welke eenigen tijd werd stopgezet.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
Tony de Ridder:
't Leven laat zich tot vreugde dwingen,
Als je in lente en vreugde gelooft.
Vandaag ging 'k naar mijn zolderkast,
'k Weet eigenlijk niet goed waarom.
Want dat's een deel van mijn paleis
Waar ik maar uiterst zelden kom.
Maar 'k was er dan, en zeer verrast
Toen eens de kastdeur open was,
Daar hingen broederlijk tezaam
Mijn stroohoed en mijn winterjas.
Zij hingen stil en roerloos daar
Als dingen uit vervlogen tijd.
Door mijn haast onbewust gebaar
Ontrukt aan de vergetelheid.
Er gleed een rilling langs mijn rug
Toen ik mijn stroohoed goed bekeek,
Die bij 't beschouwen van mijn jas
Weer voor een warmer bloedstroom week.
Ik keek en peinsde voor mij heen
In het gedempte zolderllcht
Over den datum van het jaar
En over 't laatste weerbericht.
De regen ranselde de ruit,
Ik gluurde naar de grauwe lucht,
Toen stak ik loom mijn handen uit
En loosde luid een diepe zucht.
Ik greep en haalde van de haak
Mijn zware warme winterjas,
Tpen deed 'k de zolderkast op slot
En liet mijn stroohoed waar hij was.
En toen ik naar beneden ging
Was er een vraag voor mij beslist,
Ik heb me lang en stout verzet,
Maar nu ben ik toch pessimist.
P. GASUS.
DE DUITSCHE TARIEFSVERHO
GINGEN EN NEDERLAND.
ONZE GEZANT DOET AL HET MOGELIJKE.
Zooals bekend Is hebben de Kamers van
Koophandel te Leiden, Amersfoort en Tilburg
zich tot de Nederlandsche Regeering gewend
met de vraag, welke maatregelen deze denkt
te nemen in verband met de verhooging van
de Duitsche invoerrechten. Als antwoord
wer dd.d. 29 Juli van de afdeeling Handel en
Nijverheid aan het Departement van Arbeid,
Handel en Nijverheid bericht ontvangen
waaraan het volgende is ontleend:
De afdeeling Handel en Nijverheid van
mijn Departement heeft reeds eerder de aan
dacht der Kamers gevestigd op de voorne
mens der Duitsche regeering tot verhooging
der invoerrechten op verschillende industrie
producten en op het belang van particuliere
actie in Duitschland gewezen, terwijl bij cir
culaire van 26 dezer werd bericht, dat daar
bij ook de kamgarenindustrie waarschijnlijk
betrokken zal zijn. Al deze tariefsverhoogin-
gen hebben de aandacht der Nederlandsche
regeering en Hr. Ms. Gezant te Berlijn doet
in deze al het mogelijke, door bij verschillen
de gelegenheden de aandacht der Duitsche
atuoriteiten te vestigen op de groote bezwa
ren welke daardoor aan de Nederlandsche
export-industrie zullen worden in den weg
gelegd. Het drijven van verschillende poli
tieke partijen naar steeds verder gaande pro
tectie, maakt de bestaande situatie echter
zeer moeilijk.
Het is uwe Kamer verder bekend, dat de
Nederlandsche handelspolitiek gebaseerd is
op het beginsel der onvoorwaardelijke en on
beperkte meest begunstiging, op welke basis
de handelsverdragen van Nederland worden
gesloten.
De Nederlandsche regeering beschikt niet
over de wettelijke bevoegdheid maatregelen
van afweer of verweer te treffen. Intusschen
blijft de regeering hare volle aandacht schen
ken aan de tarlefsverhoogineen in Duitsch
land, welke voor diverse landbouwproducten
bereids een voldongen feit zijn geworden.
NIEUW ARTIKEL DER POLITIE.
VERORDENING IN WERKING.
Thans geheel rechts rijden.
BEHALVE KINDERWAGENS!
Belanghebbenden worden er. voor zooveel
noodig, nog eens aan herinnerd, dat in wer
king is getreden een nieuw artikel van de
Algemeene Politieverordening, luidende: ..Be
stuurders van voertuigen (motorrijtuigen
uitgezonderd), alsmede bestuurders of gelei
ders van rij- of trekdieren of vee, zijn, on
verminderd het bepaalde in of krachtens de
motor- en Rijwielwet. verplicht met hetgeen
door hen wordt bestuurd of geleid, op de
rechterzijde van den openbaren weg zoover
mogelijk rechts te houden".
Hierbij wordt opgemerkt, dat onder voer
tuigen om. ook begrepen zijn rijwielen. E>e
politie zal van heden af ten behoeve van een
vlug en veilig verkeer streng optreden tegen
overtreders. Bij het handhaven van deze be
paling zal in het bijzonder de aandacht wor
den gevestigd op hoofdverkeerswegen, zooals
Rijksstraatweg, Wagenweg, enz. Wielrijders
mogen dus niet meer over het asphalt rijden.
Tot zoover de bijzonderheden, die we van
morgen van de politie ontvingen.
Het zal natuurlijk door iedereen toegejuicht
worden, dat er steeds meer maatregelen ge
nomen worden ter bevordering van een vei
lig en van een vlug verkeer. Daarom is het
zoo jammer, dat in dit artikel ook weer niet
gesproken wordt van kinderwagens, de groot
ste verkeersobstakels. Nog steeds ziet men
moeders met kinderwagens niet alleen heel
dikwijls links, maar ook in de verkeerde rich
ting rijden, zoowel in de buitenwijken als in
de drukke Groote Houtstraat. Vooral op
Maandagmiddag is dat te constateerendan
loopen soms heele families alsof er niet het
minste gevaar dreigt, rustig over het asphalt
rijden en het verkeer gedacht belemmeren.
Voor haar eigen veiligheid zou het ge-
wenscht zijn, als ook de bestuursters van
kinderwagens zich voortaan aan de regelen
van het verkeer moeten houden.
De verzilverde
Het Is een erkend feit, dat het gas door
onze gemeentelijke fabriek geproduceerd van
goede kwaliteit is. Klachten worden in de
laatste jaren immers niet vernomen. En.
als er iets te klagen zou zijn. dan zwijgen de
Haarlemmers gewoonlijk niet! Bovendien
werpt het bedrijf zeer belangrijke financieele
baten voor de gemeentekas af.
Deze gunstige resultaten kunnen natuur
lijk alleen bereikt worden door de exploitatie
technisch zoo volmaakt mogelijk te maken,
terwijl ook naar de hoogste economie ge
streefd moet worden. Daarom is het noodig
geregeld partij te trekken van de nieuwste
vindingen en dan ook niet te schromen om
„wat geld in de zaak te steken".
Dat de gemeenteraad volkomen vertrou
wen stelt in het beleid van de directie der
gasfabriek, blijkt als er voorstellen in den
raad komen om nieuwe credieten toe te
staan. Bijna zonder discussie en in elk geval
zonder stemming worden die verleend.
Het bedrijf is thans zoo economisch inge
richt. dat hoewel de omzet ln de laatste ja
ren zeer sterk is toegenomen, het aantal ar
beidskrachten niet behoefde uitgebreid te
worden.
De toegestane
credieten.
De gemeenteraad heeft ongeveer twee
jaar geleden belangrijke credieten toegestaan
voor de uitbreiding der fabriek. Door de
geregelde toeneming van den omzet, gepaard
gaande aan de uitbreiding van het afzetge
bied door de grensregeling, was de productie
capaciteit vrijwel bereikt, zoodat vergrooting
noodig was.
Bij verschillende raadsbesluiten werden
de volgende credieten verleend:
f 320.000 voor den nieuwen gashouder met
bijkomende werkzaamheden.
f 430.000 voor de uitbreiding van de kool-
gasstokerij en kleine uitbreidingen als het
aanschaffen van een nieuwen teerafscheider
en van een tweeden gaswaterkoeler.
f 212.000 voor de uitbreiding van de droge
zuivering der watergasfabriek, vergrooting
van de capaciteit der bestaande kolen-eleva
toren, uitbreiding van de bestaande kraan-
hoogbaan, verplaatsing van de tanks voor
gasolle en verbetering van enkele opslag-
Het Belangrijkste
Uitbreiding onzer gasfabriek. Hoe f 1.412.000
besteed worden.
.(Ie blad, le pag.).
De gebeurtenissen tijdens de zinkwit staking.
(2e blad, 2e pag.X
Krachtige critiek van Italië op de samen-
stelling van het Volkenbondssccretariaat.
(2e blad 3e pag.).
ltaliaansche autodieven in Den Haag.
(2e blad, 2e pag.*
Het Flnsche verdrag tn het Duitsche Rijks
kabinet.
<le blad le pag.)
CV oor de laatste berichten zie men de 2 e pag.
van het le blad en de 2e pag. van het 3e blad)
Stads-lillekerd.
plaatsen.
f 450.000 voor de aanschaffing van een
nieuwe kolentransportinrichting. (Deze laat
ste aanschaffing geschiedde voor gezamen
lijke rekening met het electriciteltebedrijf.)
Bij elkaar dus credieten tot een bedrag
van f 1.412.000.
Tevens werden B. en W. gemachtigd om
een overeenkomst aan te gaan met de Hoog
ovens te IJmuiden, die aan Haarlem gas zouden
leveren in den tijd dat onze fabriek door de
verbouwingswerkzaamheden minder kon
produceeren. Haarlem verbond zich om min
stens 3.000.000 M3 gas van de Hoogovens te
betrekken, terwijl de Hoogovens op zich na
men zoo noodig 12.000 M3 ln 18 uur te leve
ren. Daardoor was ook gedurende de verbou
wing een ongestoorde gaslevering verze
kerd.
Omdat ons bekend was, dat de overeen
komst met de Hoogovens op 1 October a.s.
eindigt, vroegen wij omdat de directeur de
heer J. A. A. Ochtman met vacantie is. aan
den adjunct-directeur Dr. A. I. den Hollander,
hoe het met de werkzaamheden staat. Hij was
zoo vriendelijk ons een en ander te laten
zien.
De uitbreiding der hellende kamerovens
komt zoo zei Dr. den Hollander op
tijd klaar. Met 1 October kan de gasle
vering door de Hoogovens gestaakt worden.
De nieuwe ovens worden Juist dezer dagen
drooggestookt, zoodat zij nu vrijwel gereed
zijn om bij te dragen aan onze gasproductie.
Waarom de Stads-lillekerd
zoo hoog is.
De bouw van den nieuwen gashouder ls
zonder stoornis ver loopen. Aan die vermeer
dering van bergruimte voor gas was groote
behoefte. Toen in 1928 B. en W. het voorstel
deden om tot den bouw over te gaan hadden
wij in de twee bestaande gashouders slecht3
30.000 M3 bergruimte. De maximum-gasafle
vering was in den winter 1927—1928 reeds
84.392 M3 per etmaal, zoodat slechte 35 1 2
pet. van het per etmaal bcnoodigde gas kon
worden geborgen. Als men bedenkt, dat 100
pet. berging normaal geacht wordt, is duide
lijk, dat df oouw van den derden gashouder
zeer urgent was.
Hoe f 1.412.000 besteed worden.
De adjunct-directeur Dr. A. I. den Hollander vertelt over den stand
dezer werkzaamheden.