De Slag bij Sédan.
Het woord is aan
Oprechtheid.
48e Jaargang No. 14476
.Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 2 September 1930
HAARLEM S DAGBLAD
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM,
co KUDLKI rEEKEBOOM,
((Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week f0-27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ032
Per 3 maandenHaarlefn en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) /337}4. Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57 franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1>5 regels /1.75, elke regel meer ƒ035. Reclames
/0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels 10.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 025. elke regel meer f 0.10. uitsL k contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange
ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbrenk f 100--
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
ONZE GRATIS ONGEVALLEN
VERZEKERING VOOR
WEEK-ABONNéS.
UITKEERING VAN VIERHONDERD
GULDEN.
Wij keerden aan onzen abonné, den Heer
F. KRUL, Oost-Indiëstraat 18, te Haarlem, een
bedrag van
VIERHONDERD GULDEN
uit wegens een hem overkomen ongeval (volkomen
gezichtsverlies uit een oog.)
DE ADMINISTRATIE.
Zestig jaar geleden.
Vandaag, 2 September, !s het precies zestig
Jaar geleden, dat de groote beslissing viel in
den Fransch-Duitschen oorlog (1870'71).
Op 1 September 1870 begon de slag bij Sédan.
Den volgenden dag moest maarschalk Mac
Mahon (bij wiens leger keizer Napoleon III
zich gevoegd had) zich met zijn 86.000 man
overgeven aan de Pruisen, die hem geheel
omsingeld hadden.
Dit was het beslissende moment In den
oorlog, die van Fransche zijide zes weken te
voren zoo overmoedig begonnen was en die
•in zulk een ramp voor Frankrijk eindigde.
Twee dagen na Sédan viel het Tweede Kei
zerrijk, werden Napoleon en zijn afstamme
lingen van den troon vervallen verklaard.
Maarschalk Bazaine had zich met het
grootste deel van de Franscihe legers in
Metz laten opsluiten en werd in die vesting
belegerd tot 27 October toen hij smadelijk
capituleerde en zich met 173.000 man aan
de Duitschers overgaf. De geschiedenis heeft
Bazaine niet gespaard; hij werd door velen
als een verrader van zijn land beschouwd. Mac
Mahon werd later president van de Fran-
sche republiek.
Op den slag van Sédan volgde het befaam
de beleg van Parijs, dat tot 28 Januari 1871
duurde, toen een wapenstilstand werd ge
sloten. Op 15 Januari was te Versailles het
Duitsdhe keizerrijk gesticht, dat bijna 48
jaar (tot November 1918) zou leven.
I De geschiedenis van "den Fransch-Duitschen
oorlog is misschien door niemand aangrijpen
der geschreven dan door Emile Zola in zijn
boek „Le Débacle". De oorlog duurde slechts
190 dagen, dus iets langer dan een half jaar.
Er werden 370.000 Franschen met 12.000 of
ficieren in krijgsgevangen gemaakt, 7400
stukken geschut door de Duitschers ver
overd. Aan Fransche zijde vielen 80.000 doo-
den aan Duitsche zijde 40.000.
Van den eersten oorlogsdag af streden de
Franschen tegen een geweldige numerieke
overmacht.
Maar dat was niet de hoofdreden van „le
débacle". De snelle ondergang van de Fran
sche legers was het directe resultaat van
het bederf, de verwording van het Tweede
Keizerrijk, dat zich in een buitenlandsch
avontuur wierp om te trachten, op de slag
velden zijn ondermijnde gezag en geschokte
populariteit' t-e herwinnen. Het Fransche le
ger was in technische opzichten door Niel
gereorganiseerd; het ging bovendien den oor
log in met twee nieuwe uitvindingen: het
chassepot-geweer en de mitrailleuse (een
voorloopster van den lateren mitrailleur, die
evenwel technisch van geheel andere, veel
simpeler constructie was)Deze nieuwe Fran
sche vindingen bleken evenwel van weinig
belang tegenover het nieuwe Duitsche veld
geschut.
De organisatie bij de Franschen faalde
volkomen. De legeraanvoering schoot tekort;
er waren generaals die totaal niet voor hun
taak berekend waren. De intendance was een
kneoiboel; een groot deel van het leger liep
op schoenen die na enkele dagen in flar
den waren. Ook de fourageering
faalde. Tactisch beging de legerleiding de
eene fout na de andere. Toen Mac Mahon,
na eerst bij Froeschweiler een nederlaag te
hebben geleden en het kamp van Chalons te
hebben betrokken, van den minister van
Oorlog (graaf de Palikao) opdracht kreeg
contact met Bazalne's leger te zoeken en de
Pruisen tusschen twee vuren te brengen,
rukte hij veel te traag en weifelend op, en
werd door de iegers van de kroonprinsen van
Pruisen en Saksen, die op weg naar Parijs
waren, in den flank aangevallen. Hij trok
daarop terug op Sédan, werd omsingeld en,
zooals gezegd, totaal verslagen.
Sédan, vroeger een grensvesting van mi
litaire béteekenis, is in 1875 ontmanteld. Het
is een welvarend stadje van twintigduizend
inwoners, met vrijwat industrie en handel.
In den wereldoorlog (19141-918) werd
Sédan reeds in den aanvang door de Duit
schers bezet. Op 8 November 1918 werd het
door de Franschen heroverd.
Het is de geboorteplaats van Turenne.
Een der merkwaardigst# herinneringen
aan»den slag bij Sédan is wel de wanhoops
poging tot doorbraak van de Duitsche om
singeling ondernomen door de Fransche ca
valerie onder bevel van generaal Marguéritte
vader van de later vermaarde schrijvers
Paul en Victor Marguéritte.
Keizer Napoleon II, die na den slag door
de Duitschers gevangen vterd genomen, was
toen reeds een ziek en gebroken man. Hij
werd naar Wilhelmshöhe vervoerd. Later
stond men hem toe naar zijn gemalin en
zoon in Engeland te vertrekken, en hij
stierf op 9 Januari 1873 bijna 65 jaar oud,
te Chislehurst aan de gevolgen van een
operatie.
De veldslag, die vandaag zestig jaar gele
den is, heeft groote gevolgen gehad voor de
geschiedenis van Europa, en was het cri-
tieke moment in een oorlog die bij minder
onverantwoordelijk beleid geheel vermeden
had kunnen worden. Zooals andere oor
logen.
R. P.
WIEL DOOR EEN RAAM
GEVLOGEN.
Zaterdagavond half acht reed een vracht
auto, beladen met renpaarden, van de Zan-
dersbrug de Nieuwe Gracht op. Plotseling
brak de voor-as, tengevolge waarvan het
rechter-voorwiel er af liep. Door het stuiten
tegen den trottoirband sprong het wiel om
hoog en kwam door het raam terecht in de
voorkamer van perceel Nieuwe Gracht 20,
bewoond door de weduwe H. Bocage. Het in
die kamer staande meubilair werd grootfn-
deels vernield. De auto, toebehoorende aan
den heer K. V. te Bloemendaal, moest wor
den weggesleept.
De Amsterdamsche Poort verlich
Dr. P. Desfosses:
De geschiedennls der wetenschap leert ons het
nnt van 'n zekeren graad van onwetendheid.
Ontdekkingen op een bepaald terrein wordeji
dikioijls gedaan door specialisten op een heel
ander terrein. Pasteur, als scheikundige totaal
onwetend op geneeskundig gebied, werd de
vader der moderne geneeskunde. Marey, ge
neesheer en physioloog, werd de uitvinder van
tot dusver niet bekende instrumenten, o.a. de
bioscoop en bereidde den weg voor de uit
vinding van de vliegmachine Juist door
de beperktheid van gezichtsveld ziet men
dikwijls des te scherper.
EEN NIEUWE OCEAANVLUCHT.
COSTES EN BELLONTE GESTART.
Costes (boven) en in den cirkel Bellonte.
PARIJS, 1 September (V.D.) De Fran
sche vliegers Dieudonné Costes en Bellonte
zijn hedenochtend te 11.10 uur gestart voor
de vlucht over den Atlantischen Oceaan
naar New-York.
De vliegers hadden reeds geruimen tijd
hun voorbereidingen getroffen. Toen Zon
dag de weel-voorspellingen beter werden,
verklaarden zij, dat zij zeer waarschijnlijk
Maandagochtend vroeg zouden vertrekken.
Het vertrek had echter eerst te ruim elf uur
plaats, toen de laatste weerberichten be
kend waren geworden.
PARIJS, 1 Sept. (VB.) De Fransche
Oceaanvliegers Costes en Bellonte zijn vol
gens de laatste berichten te 15.40 uur boven
de stad Rosslare in Ierland gesignaleerd.
Bij aankomst aldaar verklaarde Costes,
dat niets hem zou weerhouden op te stij
gen, tenzij de hangar zou ineenstorten en
zijn machine zou vernielen.
Te middernacht werd met het vullen van
benzine en olie begonnen. Juist bij het op
gaan van de zon werd de machine 'naar de
startplaats in den Zuid-westelij ken hoek
van het veld gebracht. Men bevond echter
dat het zicht aanmerkelijk verslechterd was
en de berichten meldden, dat over een groot
gedeelte van Frankrijk een dikke mist hdng.
Daar kapitein Costes vertrouwt zijn tocht
in 35 uren te kunnen afleggen, besloot hij
zijn vertrek nog drie, vier uur uit te stel
len, hetgeen mogelijk was zonder het risico
te loopen van een nachtelijke landing te
New-York.
Hij trok zich daarom in den hangar terug
en nam nog een paar uur rust. Om negen
uur begon er een lichte regen te vallen en
schenen er opnieuw te groote moeilijkhe
den voor de vliegers te zijn om op te stij
gen, doch toen om 10 uur Costes wakker
werd en het zicht tot 4 K.M. verbeterd was,
besloot hij onmiddellijk te starten.
De twee vliegers namen een flinken voor
raad levensmiddelen mede. Behalve twee
flesschen champagne, cfie zij als zij boven
het midden van den oceaan zijn zullen leeg
drinken. hebben zij twee dozijn bananen,
twee gebraden kippetjes, vier fleschjes so
dawater en een thermosflesch met heete
koffie bij zich.
DE ONDERHANDELINGEN MET
GANDHI AFGEBROKEN.
LONDEN, 1 September (V. D.) Uit Allaha
bad wordt gemeld, dat de onderhandelingen
met Gandhi zijn afgebroken.
Dit heeft groot opzien gebaard
Gemeld wordt verder dat de Nehros de
voorwaarden van den onder-koning tot op
heffing van de Ongehoorzaamheidscampagne
van de hand hebben gewezen.
ALLE GEZANTEN VAN PERU
TERUGGEROEPEN.
NEW-YORK, 1 Sept. (V. D.) Naar uit Lima
gemeld wordt, heeft de president van de
nieuwe militaire regeering in Peru, overste
Sanchez Carro de gezanten in Engeland,
Spanje, Oostenrijk en België van hun post
ontheven en hebben de gezanten in Frank
rijk en Polen instructie ontvangen naar
Lima terug te keeren.
HAARLEM, 2 September.
Jack Diamond,
Jack Diamond is per stoomschip Belgenland
in Europa gearriveerd. Hij is „de Koning der
New-Yorksche onderwereld" naar VD. ons
seint. V-D. seint nog veel meer. Jack's pas
poort en overige papieren zijn volmaakt in
orde. De Amerikaansche justitie heeft hem
heelemaal niet noodig. De Engelsche politie
heeft hem te Plymouth opgewacht en aan
boord bezocht, maar hij glimlachte slechts
en zei, dat hij er niet over dacht in Engeland
aan wal te gaan. Hij wou naar Vichy, om een
kuur te ondergaan vanwege zijn maagaan
doening. Later bleek dit Wiesbaden te zijn.
Hij had een keurig visum op zijn pas van den
Duitschen consul te New-York. Maar de Bel
gische politie ontving hem te Antwerpen
ook met bizondere belangstelling, hield hem
eerst vast en stelde een nader onderzoek in.
Het gevolg was, dat men hem liet doorreizen
naar Duitschland, nadat eerst „een leger ver
slaggevers" hem geïnterviewd had.
Te Plymouth heeft een reporter van de
Daily Herald, het orgaan van ijde Labour
Party, een onderhoud met hem gehad. Hij
zei dat hij „aan deze zijde van den grooten
vijver" zou blijven, tot de atmosfeer aan den
overkant wat koeler geworden zou zijn. Bo
vendien zijn hier „dingen te doen". Hij heeft
een idee in zijn hoofd, maar geen kwade be
doelingen jegens zijn medemenschen in
dit werelddeel. Hij denkt, dat hij hen alle
maal heeft overbluft.
De heer Samuel Peters, een der medepassa
giers van Jack Diamond op de „Belgenland".
gaf een beschrijving van dezen sinjeur, welke
hi eronder volgt:
„Jong, innemend van uiterlijk, met een
lach, die voortdurend zijn mond krult, knap,
en toch met het uiterlijk van iemand, die al
wat achter den rug heeft, bezit hij alle attri
buten, noodig voor het verkrijgen van popu
lariteit bij de.andere sexe.
Onmiddellijk, toen op het schip bekend
werd wie hij was, werd hij formeel belegerd..
De vrouwen maakten een held van hem. In
de morgenuren was hij onzichtbaar. Dan sliep
hij. Want Diamond maakte van den nacht een
dag. Na het diner zette hij zich in de rook-
salon om te pokeren. Hij heeft honderden
ponden opgestreken.
Hij schijnt niet te weten wat de beteekenis
is van vrees.
Do dames aan boord aanbaden hem. Hij
heeft duizenden malen zijn handteekening
gezet. In de balzaal bleek hij op een avond
zijn vulpenhouder leeggeschreven te hebben
met het zetten van handteekeningen.
De „Daily Herald" heeft onmiddellijk, toen
zij het bericht kreeg, dat Diamond aan boord
van de „Belgenland" was, de New-Yorksche
politie opgebeld, waar dit bericht inderdaad
nieuw bleek te zijn, doch waar men den re
dacteur van de Daily Herald tevens mede
deelde, dat Jack Diamond kon gaan waar
heen hij wilde, aangezien er geen bevel tot
arrestatie tegen hem was uitgevaardigd,
noch te New-York, noch in een der andere
Amerikaansche staten.
Ifct is, zooals u ziet, heel interessant.
De Amerikaansche import in Europa wordt
steeds interessanter. Na de jazz, de record-
waanzin, de slogans, de Ford-auto, het Kel
logg Pact en de filmsterren krijgen wij nu
den wereldvermaarden boosdoener. Vrouwen
aanbidden hem, hij schrijft zijn vulpenhou
der leeg in handteekeningen, een legertje ver
slaggevers bestormt den held en hij verklaart
niet zonder eenigen grond dat hij
meent, iedereen overbluft te hebben.
Hst lijkt er veel op. Nu zullen de Duitsche
interviews wel volgen, en berichten omtrent
de kuur van meneer Diamond, en tenslotte
wellicht de tijding dat hij in het huwelijk
gaat treden met een filmster die aan haar
achtsten echtgenoot toe is, of met een Russi
sche prinses of een Oostenrijksche gravin, of
een ander juweel uit de collectie dewelke
hem aanbidt.
Ligt het aan mij Ik vind de hcele vertoo
ning walgelijk. Als het centrum der West-
Europeesehe beschaving werkelijk is afge
zakt tot zulk een domme, zinnelooze sensa-
tiejacht op het eerste het beste individu uit
de „gemengde berichten", is er niet veel meer
van de distinctie dier beschaving over. De
Amerikanen zullen er wel om lachen, en hun
eerbied voor Europa's cultuur-tradities zal
er weer een aanmerkelijken schok door krij
gen. Overigens is hun bedoeling tamelijk dui
delijk. Dat zij een van hun wanordelijkste
medeburgers naar Europa wegwerken is zoo
dom niet. En wij kunnen het hen moeilijk
kwalijk nemen, gezien de geweldige export
van Europeesche misdadigers die vroeger
naar de Vereenigde Staten geschiedde, tot
die er zelf een stokje voor staken. Zij zullen
nu ook wel zorgen dat zij Jack Diamond
nooit meer terugzien. Straks sturen zij ons
..Scarface Al Capone", den held van Chica
go's onderwereld, ook nog. Met een keurig
paspoort, en een visum. Een aanbiddende
vrouwen-schare zal ook hem begeleiden, hij
zal geïnterviewd worden en brutale (maar
niet onjuiste) dingen zeggen, en het zal weer
bar interessant zijn. Net als de negermuziek,
Douglas Fairbanks, Ford, etcetera.
Zoover is men in Europa al gezakt, dat
zelfs een dergelijke figuur met een hoeraatje
wordt binnengehaald. Als het maar lawaai is,
als het maar sensatie is, als er maar een
groote hoop smakelooze dwazen bij kan mee-
brullen
Sinds de veelbesproken glorieuze ont
vangst van Josephine Baker in Nederland is
het nog wel wat erger geworden. Met het
gedaas.
R. P.
BEGIN VAN BRAND.
Maandagmiddag vier uur ontstond op een
bergzolder in de Nieuwstraat een begin van
brand, vermoedelijk doordat vuurwerk of een
brandende lucifer naar binnen werd gegooid.
Eenig houtwol verbrandde. Hét vuur werd
door omwonenden met emmers water ge-
bluscht,
Het Belangrl. iste
Ernstige onlusten in Boedapest. Dooden en
g avonden.
(2e blad, 3e pag.)
De Koninginnefeesten in Haarlem en om
geving.
(2e blad, le en 2e pag.)
Costes en Bellonte gestart voor een oceaan-
vlucht.
(le blad, le pag.)
Onderscheidingen (vervolg).
(3e blad, 3e pag.)
De bestrijding van de werkloosheid.
(3e blad, 3e pag.)
ARTIKELEN
R. P.: Jack Diamond.
(le blad, le pag.)
R. P.: De slag bij Sédan. 60 jaar geleden.
(le blad, le pag.)
C. K.: In gemoderniseerd Turkije.
(3e blad, 4e pag.)
C. J. Groothoff: De wereldkampioenschappen
te Montevideo.
(4e blad, le pag.)
Intelligentietests. De vóórstudie van den On-
derwijzer. (Van een bijzonderen mede
werker).
(3e blad, 2e pag.)
J. C. E.: Langs de straat: „De plas".
(3e blad, 4e pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
(Wordt het niet hoog tijd
aldus vraagt een wereldbeschou
wer dat ook in hun dagelijksch
onderling verkeer de menschen
een§ alle huichelarij laten varen
en oprecht worden?)
Meneer Smit Op Zondagavond
Geven wij een klein diner
En mijn man is u wat schuldig,
Eet u dus dien avond mee?
Er is nog een serie anderen
Die ook op mijn lijstje staan,
't Zal een saai partijtje worden,
Maar dan is 't eens afgedaan.
En uw vrouw moet ook maar komen,
Zij het dan niet op mijn wensch,
U bent suf, maar zij is erger,
Dat zelfingenomen mensch.
Mocht u soms wat anders hebben,
Blijft u dan maar liever weg
Ik kan u als kiespijn missen,
Excuseer dat ik het zeg.
Laat me s.v.p. gauw weten
Of ik aan u beiden hang
Voor dat vreeselijke eten,
Zeer oprecht uw mevrouw Tang.
Mevrouw Tang Wat denkt u van mer
Ik ben niet zoo oliedom.
Noch zoo hongerig of eenzaam,
Dat 'k op uw partijtjes kom.
Neen u kunt Ons rustig schrappen
Van de lijst voor uw diner,
En mijn vrouw vraagt, hoe ter wereld
Kwam u ooit op dat idee?
Hebben wij een enkle reden,
Om met uw soort om te gaan?
Van uw duffe eetpartijtjes
Blijven wij maar liefst vandaan.
Ook al ben ik Zondagavond
Door niets anders nog bezet,
Liever dan naar uw dineetje
Ga 'k om zeven uur naar bed.
Eet maar lekker van mijn duiten,
Waar uw man nog steeds op zit,
Maar ik blijf er liever buiten,
Evenzeer oprecht,^uw Smit.
p. c. c.
P. GASUS.
HANDTASCIIJE GESTOLEN.
Hit een kinderwagen, die Zaterdagavond
op de Botermarkt voortgeduwd werd, is een
handtaschje ontvreemd, bevattende I 3, een
sleutel en een zakdoek.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
De aubade der schoolkinderen op de Groote Markt,
