Een vluchtig bestaan.
Na 85 jaar.
De schepen op den
ijsberg.
Het woord is aan
r'F&o/v-s
yAW/Mom
il*i<eaar?c>
LOOPT U MOEILIJK?
Het Belangrijkste
48e Jaargang No. 14485
i
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdageii
Vrijdag 12 September 1930
HAARLEM S DAGBLAD
PW» p. w. peereboom UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER robert peereboom.
«n robert peereboom.
ABONNEMENTENper week 0227)4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gerestigd is (kom der
gemeente) 3-57)4. Franco per post door Nederland 13.87)4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 057)4, franco per post.
Bureatrx: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuid er Buitencpaarne 12
Tdefooo Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN1—5 regels 1-75, elke regel meer 10-35. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, bnitcn Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25, elke regel meer f 0.10. uitsL k contant*
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Dnim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Geweldige uitbarsting van
den Stromboli.
Groote verwoestingen
Talrijke dooden en gewonden.
Uit Messina wordt gemeld, dat Donder
dag morgen een eruptie heeft plaats gehad
van den Vuleaan Stromboli op het gelijk
namige eiland, behoorende tot de Lipa-
rische eilandengroep. Het gehucht Bartolo
werd bedolven en grootendeels verwoest.
Volgens de „Giornale dltalia" zouden in
het dorp Stromboli en de naaste omgeving
talrijke dooden en gewonden te betreuren
zijn.
Tegelijk met de eruptie is een hevige
aardbeving waargenomen. De bevolking
van het eiland Stromboli is zeer ontdaan.
Onmiddellijk is om hulp geseind. Uit Mes
sina zijn eenige torpedobooten met levens
middelen en dekens vertrokken, terwijl ook
een af deeling van de brandweer ter as
sistentie derwaarts is gezonden.
Aan boord van een der hulpschepen be
vindt zich de plaatsvervangende prefect van
Messina.
Volgens officieele mededeelingen is de
Stromiboli in den loop van den dag weer tot
rust gekomen.
Het aantal dooden en gewonden is nog
niet bekend, evenmin hoe groot de ma-
terieele schade is.
Nader wordt gemeld, dat hedenmorgen
tegen tien uur een door den Stromboli ver
oorzaakt gerommel werd waargenomen,
terwijl tegelijkertijd een korte aardbeving
plaats had. Spoedig daarop zag men een
dikke rookwolk uit den Vulkaan opstijgen.
Bij de eruptie is een scheur in den Strom
boli ontstaan. De laatste groote uitbarsting
van den Stromboli heeft in het jaar 1919
plaats gehad.
In de buurt van Florence werd Woensdag
tegen 1 uur 's middags een lichte aard
schok waargenomen, waardoor een paniek
zich van de bevolking meester maakte. Er
was geen materieele schade.
(Uit het Leidsche asyl zijn weder
drie psychopathen ontsnapt.)
Als het niet een ernstig ding was,
Zou je lachen om de klucht,
Het wordt gaandeweg de mode
Dat een psychopaath ontvlucht.
Het wordt straks nog een blamage,
Als je 't nooit eens hebt gedaan,
Onder deze psychopathen
In hun vluchtige bestaan.
En hun hinderpaal beperkt zich,
Als 'k het wel heb, tot een sloot,
Dus de kunst om te ontvluchten.
Lijkt me niet zoo bijster groot.
Blijkbaar denken psychopathen:
Kom, 't wordt tijd dat ik ontsnap,
Van gevangenschap naar vrijheid
Is ten slotte slechts een stap.
En 't schijnt niemand wat te deren,
Nuchter wordt het maar vermeld:
Weer zijn er een paar verdwenen.
Pak weg drie, precies geteld.
Als ze allen zijn gevlogen,
Binnenkort, uit dit gesticht,
Doet men eindelijk vermoed ik,
Met succes de deuren dicht.
Nu gaan echter psychopathen,
Nog wanneer 't hun schikt, op pad
En passeeren kalm de slo(o)ten,
Nog wel in deSleutelstad.
P. GASUS.
De kampen van de Franklin-expeditie
gevonden.
De beide kampen van de Franklin-expe
ditie, die 85 jaar geleden in de Noordelijke
IJszee verdween, zijn door den Canadee-
schen natuurvorscher Burkards op het Ko
ning Willem-eiland teruggevonden. De over
blijfselen zijn ter beschikking gesteld van
de Canadeesche regeering te Ottawa.
Sir John Franklin een Britsch zeeman,
werd den 16en April 1786 te Spitsby in Lin
colnshire geboren. Reeds vroeg openbaarde
zich zijn neiging tot de zeevaart en op 14-
jarigen leeftijd trad hij in dienst als midship
man aan boord van het oorlogsschip „Poly-
phemis". In 1801 nam hij deel aan den zee
slag bij Kopenhagen en vergezelde in 1803
zijn bloedverwant, kapitein Flinders, op een
ontdekkingsreis naar de Zuidzee, maar leed
schipbreuk op de kust van Nieuw-Holland.
Later was hij signaalcadet aan boord van de
„Bellerophon" bij Trafalgar, diende in 1814
op de „Bedfort", waarmede de verbonden
mogendheden naar Engeland werden over
gebracht, en kwam bij den mislukten aanval
op Nieuw-Orleans (1815) in krijgsgevangen
schap. In 1818 voerde hij bevel over de brik
„De Trent" bij de Noordpoolexpeditie van ka
pitein Buchan. Nadat het opsporen eener
Noord-westelijke doorvaart door kapitein
Ross mislukt was ontving Franklin in 1819
den last, vergezeld door Richardson en Back,
een tocht te land te volbrengen van de Hud-
sonsbaai naar de Kopermijnenrivier en wel
in verband met Parry, die tegelijkertijd deze
streken met zijn schip zou bezoeken. In 1822
keerde hij naar Engeland terug, werd kapi
tein bij de marine en lid van de Royal So-
eitey en ondernam in den aanvang van 1825
met dezelfde reisgenooten een tweede ont
dekkingstocht naar de Poolzee, waarop hij
de kusten tusschen de Mackenzie- en Koper
mijnenrivier onderzocht.
Nadat hij den 18den Augustus 1827 tot 70.5
gr. N.B. en 148 gr., 52' W.L v. Gr. was door
gedrongen, moest hij wegens het gevorderde
jaargetijde de terugreis aanvaarden. Georg
IV huldigde zijn verdiensten door hem tot
ridder te benoemen. Van 1832 tot 1834 voerde
hij bevel over een linieschip in de Middel-
landsche Zee' en van'1834 tot 1843 was hij
gouverneur van Tasmanië.
In het begin van 1845 was hij weder in
Engeland, waar men zich met nieuwe voor
bereidingen bezig hield, tot beslissing van
het vraagstuk der noodwestelijke doorvaart.
De beide schepen „Erebus" en „Terror",
waarmede Ross (de jongere) pas zijn reis
naar de Zuidpool volbracht had, werden zeil
ree gemaakt. En in weerwil van zijn gevor
derden leeftijd nam Franklin de leiding de
zer expeditie op zich, waarbij twee uitste
kende zee-officieren, de kapitein Crozier en
Fitzjames, hem ter zijde stonden. Hij ver
trok den 19den Mei 1845, bereikte den 4den
Juli de Walvisch-eilanden en werd den 26sten
Juli in Melville Baai op 77 gr. N.B. en 66 gr.
13' W.L. v. Gr. de laatste maal gezien. Na
dien tijd ontbraken alle berichten omtrent
hem. Sedert 1848 werden door de Engelsche
regeering, de echtgenoote van Franklin en
door den Amerikaanschen koopman Grinnell
bij herhaling schepen uitgerust, om de ver
miste zeelieden op te zoeken, doch tever
geefs. Intusschen ontdekte men bij Kaap
Hiley, gelegen aan den mond van het Wel
lingtonkanaal, in 1850 sporen eener leger
plaats, welke schenen aan te wijzen, dat
Franklin aldaar den winter van 1846 had
doorgebracht. Mededeelingen van Eskimo's
gaven in 1854 de eerste inlichtingen omtrent
het treurig lot der expeditie, en overblijfse
len in 1859 door M'Clintock opgedolven, ver
schaften eindelijk de zekerheid, dat Franklin
na een tweeden vreeselijken winter den llen
Juni 1857 bezweken was, terwijl zijn metge
zellen in den loop van datzelfde jaar of van
het volgende jaar door honger en koude tot
den laatsten man toe omgekomen zijn bij
him poging om de Groote Vischrivier te be
reiken. De expeditie onder Schwatka heeft in
1879 nog meer overblijfselen van de expe
ditie ontdekt echter geen schriftelijke mede
deelingen.
In Amerika verongelukte een Texas Express trein doordat een aantal rotsblokken door
misdadige hand op de rails gelegd waren. Er vielen bij dit vreeselijk ongeluk 8 dooden
te betreuren, terwijl vele passagiers zwaar werden verwond^
Een herinnering aan de Franklin-
expeditie.
De ontdekking in het Noordpoolgebied
van overblijfselen van Franklin's rampza
lige expeditie van 1845 zoo vlak na het vin
den van de lijken der Andrée-expeditie is
wel zeer merkwaardig; deze gebeurtenis
brengt nog een andere romantische geschie
denis in herinnering, die verband houdt, niet
met het lot der deelnemers aan deze zoo ver
achter ons liggende Noordpoolreis, maar
met hun schepen, de Erebus en Terror. De
expeditie van Sir John Franklin vertrok op
19 Mei 1845 en had ten doel, de Noordweste
lijke doorvaart te vinden, die tenslotte eerst
door Amundsen in de eerste jaren dezer
eeuw zou worden ontdekt.
De schepen van Sir John Franklin werden
op 30 Juli 1945 het laatst gezien in de Mel
ville Baai op de kust van Groenland door
de bemanning van den walvischvaarder
Enterprise. Alles was toen nog wel aan
boord en de Poolreizigers verbeidden vol
ongeduld het oogenblik waarop het ijs hun
zou toelaten verder te varen. Na dien dag
heeft niemand ooit meer een der leden van
de Franklin-expeditie levend gezien. In la
ter jaren werd een geheele serie reddings
expedities op touw gezet, meest dank zij de
eneregie en de financieele opofferingen van
Franklin's vrouw maar na 1854 werden de
pogingen vrijwel opgegeven in verband met
mededeelingen van een employé van de
Hudson Baai Compagnie, welke mededeelin
gen geen twijfel aan het lot der expeditie
schenen over te laten. In 1857 werd echter
een gedeeltelijk vergaan papier gevonden,
waar enkele mededeelingen van de expe
ditie op stonden, o.a. over den dood van den
leider en 24 anderen.
Uit deze berichten was ook op te maken
dat de beide schepen door de expeditie waren
verlaten en men heeft zich ook veel bezig
gehouden met de vraag wat er van de Erebus
en Terror terecht gekomen is. Een eskimo
heeft verteld, dat een der schepen, waar
schijnlijk de Terror, naar het schiereiland
Adelaide afgedreven is en daar door het ijs
gekraakt en gezonden. De Erebus dreef vol
gens deze informatie langs King William-
eiland en onderging een zelfde lot- op de kust
van Matty-eiland. Dergelijke eskimo-verha
len zijn echter, zooals telkens weer gebleken
is, niet geheel betrouwbaar en geen der la
tere poolreizigers heeft op of bij de aange
duide plaatsen ooit iets van een der belde
schepen gezien.
En nu komen wij tot een zeer romantisch
verhaal over dit vraagstuk.
In April 1851, dus zes jaar na het vertrek
der expeditie en vier jaar na den dood van
Franklin ontmoette de Engelsche brik Re
novation in de buurt van New-Foundland
een enormen ijsberg. Op dezen ijsberg zag
men duidelijk twee driemasters liggen, de
een rechtop, de ander op haar zijde. Zij kwa
men in kleur en vorm overeen met de Erebus
en Terror. Zij bleven ongeveer een uur lang
zichtbaar en de geheele bemanning van de
Renovation zag ze. Helaas werd geen poging
aangewend om den ijsberg te bestijgen, of de
schepen ook maar dichter te' naderen. De
kapitein van de Renovation lag op dat oogen
blik te rusten, niemand vond het noodig, of
misschien beter gezegd gewenscht, hem te
wekken en als gevolg daarvan is het niet be
kend of er nog levende wezens of zelfs doo
den op de schepen waren. Met de zwijgzaam
heid die zeelieden over het algemeen eigen is,
lieten de mannen van de Engelsche brik zich
weinig of niet uit over hun ontmoeting in
volle zee en eerst jaren later stelde de Engel
sche regeering een nader onderzoek in, waar
van de resultaten zijn neergelegd in een dik
officieel rapport.
Alle leden van de bemanning der Renova
tion, die met eenige mogelijkheid te bereiken
waren, werden ondervraagd en men raakte
hoe langer hoe meer overtuigd dat deze beide
schepen inderdaad de Erebus en Terror
moesten zijn geweest.
En een jaar later bijna kwam de Duit-
sche brik Doctor Kneip de haven van New
York binnen met de mededeeling van den
kapitein dat ook hij in de buurt van New
Found land een ijsberg met twee driemaster
schepen erop gezien had. Zonderling genoeg
werd hieraan verder weinig of geen aandacht
geschonken.
Later heeft men getracht het tweede schip
weg te redeneeren door veronderstellingen van
optische illusie, maar de positie van de
schepen ten opzichte van elkaar, maakte dit
onmogelijk. Zelfs heeft men de stelling geuit,
dat de Renovation zelf op twee plaatsen in
den ijsberg weerspiegeld werd en dat de be
manning dus slechts haar eigen schip zag,
Dit lijkt ook zeer onwaarschijnlijk omdat
volgens de mededeelingen de schepen op dan
ijsberg geen zeil droegen, terwijl de Reno
vation met volle zeilen voer.
Of de schepen op den ijsberg werkelijk de
Erebus en Terror waren is dus nooit met vol
komen zekerheid vastgesteld, want men heeft
daarna nimmer meer iets gezien. Het lijkt ech
ter waarschijnlijk. Het groote raadsel van deze
Franklin-expeditie is waarom de bemanningen
ooit de schepen hebben verlaten terwijl alles
erop wees, dat deze Juist hun eenige kans
waren om nog ooit levend in de bewoonde
wereld terug te keeren. Maar wie weet zullen
de nieuwste geruchtmakende ontdekkingen in
de Poolstreken ook deze Duzzle tot oplossing
brengen.
La Rochefoucauld:
De Liefde, evenals het Vuur, kan niet voort
bestaan zonder voortdurend gevoed te worden
en zij sterft zoodra zij ophoudt te hopen of
te vreezen.
GEMEENTERAAD.
nu weer 3 weken vacantie.
De gemeenteraad heeft een zomervacan-
tie van niet minder dan 6 weken gehouden.
Op 3 September werd de eerste zitting na
die vacantie gehouden.
Nu werd dus op 17 September een nieuwe
raadsvergadering verwacht.
De burgemeester heeft evenwel reeds nu
aan de raadsleden medegedeeld, dat het
hem om verschillende redenen gewenscht
voorkomt de eerstvolgende vergadering pas
24 September te houden.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
in HAARLEM
UITSLUITEND BU
I ET B ÈDRIJ FB-
KLEEDINGHUIS
icefTe eo fecA de
koop dan een paar sieunschoenen b:
PRESBURG, Gr. Houtstraat 88, Haarlem
en 't leed ia geleden
DE H. O. V.
de ledenconcerten in het
a.s. seizoen.
Het bestuur der H.O-V. zendt ons een over
zicht van de ledenconcerten in het a.s. seizoen
1930—1931.
Gedurende de maanden OctoberApril ar
rangeert zij een cyclus van 24 ledenconcerten
met medewerking van eersterangs solisten:
op deze concerten zal den hoorder een keuze
van werken worden geboden uit de klassieke
zoowel als uit de moderne muzieklittesra-
tuur.
Belangrijke mutaties hebben zich zoo
deelt het bestuur mede niet voorgedaan,
zoodat het orkest, evenals vorig jaar, nu nog
verbeterd door regelmatig samenwerken, aan
de leden een reeks concerten zal kunnen aan
bieden, die in kunstwaarde aan de verwach
tingen ruimschoots zullen voldoen.
Aanvulling van het repertoire en onder
handelingen met vooraanstaande solisten,
waarvan nu reeds oa. kunnen worden genoemd
Maartje Offers, Berthe Seroen, Zoltan
Székèly, Fred. Helman, Willem Andriessen,
Henriette Bosmans en Marix Loevensohn,
waarborgen een alleszins kunstvol concert-,
seizoen.
Het bestuur verwacht dan ook dat een groot
aantal inwoners van Haarlem, Bloemendaal,
en Heemstede zich voor het lidmaatschap
zullen opgeven.
Op de Philippijnen heer echt een ernstige cho-
lera-epidemie.
(Ie blad, 2e pag.)
Na 85 jaar zijn de kampen van de Franklin-
expeditie gevonden. Historische herinne
ringen.
(Ie blad, le pag.)]
Uitbarsting van den Stromboli. Talrijke doo
den en gewonden.
(le blad, le pag.)
Het programma der H. O. V. voor het a.s.
seizoen.
(le blad, le pag.)
Briand hield in de Volkenbondsvergadering
een belangrijke rede. Een gemeenschappe
lijke veiligheidsmaatregel noodzakelijk ge
acht.
(2e blad, le pag.)
Het NA.S. en de IJmuider Proviand Centrale.
(3e blad, 2e pag.)
De opening van de tentoonstelling van „Alles
wat groeit en bloeit" te Overvecn.
(3e blad, 2e pag.)
ARTIKELEN
R. P.: Een Eerste Prijs.
(le blad. le pag.)
W. T.: Langs de straat: „Dingen die gebeuren
(2e blad, le pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
HAARLEM, 12 September.
Een Eerste Pr\is.
Het liberale Londensche dagblad News
Chronicle het gefusionneerde resultaat,
sinds eenige maanden, van Dally News en
Daily Chronicle vergast zijn lezers op de
mémoires van den conservatieven staatsman
Winston Churchill, en heeft daaraan een
merkwaardige prijsvraag verbonden,
Schrijvend over Harrow, de kostschool
waarvan hij leerling was en waar, zooals hij
zelf verzekert,' al zijn medeleerlingen hem
bij de lessen zoowel als In de sport overtrof
fen, heeft Churchill een raad aan het on
derwijs gegeven. Hij heeft aanbevolen, gere
geld lezingen te doen houden voor de
jongens door mannen die veel in de wereld
bereikt hebben, en na elke lezing de leer
lingen eerst op te laten schrijven wat zij er
van onthouden hebben, en daarna wat zij
ervan denken. Dan zullen de leeraren spoe
dig genoeg ontdekken welke jongens wat in
hun mars hebben, en wie de tragen zijn.
Dit heeft de News Chronicle ertoe ge
bracht, het middel dadelijk ln toepassing te
brengen. Tenminste het tweede deel. Het
eerste is uit den aard der zaak niet uitvoer
baar, omdat de lezers de exemplaren van het
blad bewaard zouden kunnen hebben, en
bovendien van veel minder belang. Dus noo-
digt de redactie haar lezers uit, deel te ne
men aan een prijsvraag: Wie schrijft het
beste stuk voor ons over Churchill's Jeugd
herinneringen? Alleen jongelui van 1723
jaar oud mogen mededingen. De eerste prijs
iseen functie ter redactie van de News
Chronicle. Dan is er nog een tweede prijs
van vijftig guineas, en er zijn er nog tien
bestaande uit exemplaren van Churchill's
boek, door hem van zijn handteekening
voorzien.
Over dien eersten prijs wilde ik het van
daag even hebben. Dat- is wel een bijzonder
teeken des tijds. Er zijn meer dan twee
millioen werkloozcn Ln Engeland, en zij be-
hooren lang niet allen tot de arbeiders
klasse. Overal, ook in de journalistiek, over
treft het aanbod op de arbeidsmarkt de
vraag verre. Vandaar dat de News Chronicle
TENTOONSTELLING ALLES WAT GROEIT EN BLOEIT.
f-HaNE
j;
De tentoonstelling van „AUes wat groeit en bloeit", die ter gelegenheid van het 20-jarig
bestaan der afdeeling Bloemendaal van Tuin bouw en Plantkunde te Overveen gehouden
wordt, biedt veel bezienswaardigs. Hierboven de inzending groente en fruit.
