Zomer-einde.
Het woord ïs aan
48e Jaargang No. 14487.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 15 September 1930
HAARLEM S DAGBLAD
ipwi« p. w. peereboom UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER hoofi~uct~r» robert peereboom.
«n robert peereboom.
ABONNEMENTEN per week 0.27)4, met Geïlhtstreerd Zondagsblad ƒ0.32
•ter 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3J>7)4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummer»
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuid er Buiten spaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 1482S Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regels /1.75, elke regel meer f CL35. Reclame»
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels ƒ0.60,
rike regel meer 0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0.25. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
EERSTE BLAD
Zij die zich met ingang van 1 October
a.s. per drie maanden op
HAARLEM'S DAGBLAD
abonneerenontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
DE DIRECTIE.
Vandaag, 15 September, ïs in New York een
groote dag. Zooals ieder jaar. Want op den
vijftienden dag van September wordt vol
gens een steeds ongeschreven gebleven wet
in de groote Amerikaansche hoofdstad de zo
mer doodverklaard. Dit belangrijke feit
geschiedt niet door klokgelui of saluutscho
ten of bij plechtige resolutie, maar toch is
er een zeker ritueel aan verbonden. Op 15
September is de stroohoed als met tooverslag
uit heel New York verdwenen. En dat wil
heel wat zeggen, want als deze hoofdbe
dekking in ons land, en trouwens in het
grootste deel van Europa, ook in vollen zo
mer leelijk op den achtergrond is geraakt, in
Amerika is het heel anders. Daar viert het
■prooien dak" nog onverminderde triomf.
Tot 15 September. Dan is het plotseling uit.
Dan is van de duizenden en tienduizenden
stroohoeden die den vorigen dag nog door
New Yorks straten gedragen werden, niets
meer te zien. En de enkele zeer verstrooi
de New Yorker, of onwetende vreemdeling
die zich op dezen dag nog met een stroo
hoed vertoont, ondervindt daar meestal geen
plezier van. Voor hij langer dan eenige mi
nuten op straat is, zullen de getrouwen van
deze ongeschreven wet zijn hoed reeds we
derrechtelijk bemachtigd en voor verder ge
bruik te eenenmale ongeschikt hebben ge
maakt. Het zal zijn geluk zijn als op het
oogenblik der vernieling zijn hoofd er niet
pieer onder zit.
Amerikanen zijn geen zuinige mensóhen
en een stroohoed beschouwen ze als een ge
bruiksvoorwerp voor één enkel seizoen, een
seizoen dat op 15 September onherroepelijk
eindigt, al zou de zon ook heeter dan ooit
aan het firmament staan te branden. En zoo
komt het dat heden ongetelde duizenden
stroohoeden him roemloos einde vinden in
de vuilnisbakken van hun eigenaars.
Hoe de stroohoedwet van 15 September is
ontstaan weet waarschijnlijk niemand. Der
gelijke dingen groeien tot ze zich op een
oogenblik algemeen laten gelden. En wij
kunnen slechts constateeren, dat geen New
Yorker na 14 September nog een stroohoed
mag dragen, op straffe van hoon zijner
stadgenooten en openbare, zij het dan niet
gewettigde, vernietiging van den hoed des
aanstoots.
DE ONGELUKKENSERIE VAN
ZONDAG.
WEER EEN DOODELIJK ONGELUK TE
WIERDEN.
Bij een botsing op den Havenweg te Zaan
dam tusschen een motorrijder met duopassa
gier en een wielrijder werd, naar de Crt.
meldt, de motorrijder ernstig aan het hoofd
gewond. De wielrijder kwam er vrijwel onge
deerd af. De motorrijder verkeerde onder
den invloed van sterken drank.
Tusschen Best en Boxtel is Zondagavond
een auto uit Den Haag op twee stilstaande
autos ingereden. De eigenaar van een der
stilstaande wagens, de heer Van der Loo uit
Eindhoven werd daarbij ernstig aan de bee-
nen gewond. De autos werden alle geheel
"ernield.
Opnieuw Is op den weg Wierden—-Almelo
een jongeman met een auto geslipt en te
gen een boom gereden, als gevolg van de
gladheid van den weg aldaar. Niet lang ge
leden kwam op denzelfden weg een Haar-
lemsch M. T. S.'er door een zelfde ongeval
om het leven. De jongen, de 18-jarige L. Berg
uit Almelo kreeg een schedelbreuk en is kort
daarna overleden. De mede-inzittende, dr.
Kruymel uit Almelo bleef ongedeerd. De auto
werd aan den achterkant zwaar beschadigd.
O strandbezoeker pleng een traan
Het is September en gedaan.
Aanschouw het troostelooze beeld,
Het strandvermaak is uitgespeeld.
Ge moogt gaan wandelen over 't zand,
De zee blijft vrij en ook het strand,
Ge kunt zelfs baden als ge wilt
En niet reeds bij het denkbeeld rilt.
Bouw er een zandfort met een schop,
Zet er desnoods een vlag bij op,
Ga schelpen visschen met een net,
Geen sterveling die het u belet;
Vier vliegers in den straffen wind,
Niets houdt u tegen, beste vrind
Maar 't strand is kaal, als afgeschuimd,
Het stranddécor is opgeruimd,
Ge staat als op een leeg tooneel,
Een triest, verlaten, kaal geheel.
De muzikanten zijn naar huis
De kleur is weg en het gedrulsch.
De stoelen zijn op zij gezet,
EEN LEK IN DE WATER
LEIDINGBUIS.
WEESP TWEE DAGEN ZONDER WATER.
Te Weesp is een ernstige storing in de
watervoorziening ontstaan, doordat bij de
Vechtbrug te Muiden in den nacht van Vrij
dag op Zaterdag een transportbuis van de
waterleiding lek geworden is. Het water on
dermijnde naar wij in de Crt. lezen den
straatweg, zoodat eenige auto's wegzakten en
lekke banden kregen. Er werd nog denzelf
den nacht met de herstellingen begonnen,
doch het water brak telkens opnieuw door.
Eerst Zondagmiddag was het euvel hersteld.
Te Weesp had men al dien tijd zonder lei
dingwater gezeten.
Er was ook een lek ontstaan in een duiker
van de genie, die voor inundatiedoeleinden
gebruikt wordt.
Het verkeer, dat Zondag wegens de betoo
ging te Amsterdam zeer druk was, moest met
alle voorzichtigheid langs de plaats des on-
heils geleid worden.
ROOFOVERVAL TE WEERT.
TWEE MENSCHEN GEWOND.
In der nacht van Zaterdag op Zondag om
streeks één uur drong een tweetal gemasker
de mannen in de hoeve van den landbouwer
J. Venner te Mildert (gem. Keipen) bij Weert
De 50-jarige V. werd door de onverlaten met
een ijzeren voorwerp ernstig mishandeld,
waarbij hem eenige messteken werden toe
gebracht. Ook de zoon van V. werd overval
len en kreeg eveneens eenige messteken. Op
het hulpgeroep van beide doch
ters van den landbouwer namen de indrin
gers de vlucht, zonder dat zij iets konden
meenemen. Zondagochtend werd op den
weg van Keipen naar Baexem een der ver
moedelijke daders gearresteerd.
Op de Intern. Post-
tcntoonstelling te Ber
lijn is ook de kostbaarste
brief ter wereld te zien,
namelijk een brief met
twee der uiterst zeldzame
penny-zegels van Mauri
tius. De philatelistische
waarde wordt op 150.000
gulden aangenomen
ZOUTWA TER TRANEN
De koek is op en uit de pret,
Het is weer uit met het festijn
Op 't zomerzeestuk viel 't gordijn,
Gedoofd is zelfs het groote licht,
Het is een somber, grauw gezicht.
Alleen de zee rolt ongestoord
Haar zoute golvenanassa voort.
Daar ligt een vruchtenschil en hier
Een. vettig boterhampapier,
Een sigarettendoosje daar
Wat afval van de groote schaar,
Die hier vertier en vreugde bracht
In zomerwarmt' en zonnepracht
Laat het maar liggen, want de zee
Voert het bij eersten storm wel mee
En wischt van 't stuk dat nu besluit
De laatste vage sporen uit.
O strandbezoeker, pleng een traan,
Het spel is uit, gij kunt wel gaan.
P. GASU8.
VERBREEDING
ANTHONIESTRAAT.
ONTEIGENING NOODIG.
Ten einde de beschikking te verkrijgen
over de gronden aan de zuidzijde van de An-
thoniestraat, ten aanzien waarvan bij raads
besluit van 25 Juni 1930, ingevolge art. 30 der
Woningwet een verbod is uitgevaardigd om
daarop te bouwen, of te herbouwen, is het
noodzakelijk dat de gemeente tot onteige
ning van die gronden overgaat. Immers de
eigenaren van de betrokken perceelen zijn
niet bereid gevonden deze tegen een redelij
ken prijs aan de gemeente in koop af te
staan.
B. en W. stellen den raad voor daartoe
te besluiten.
EEN IJMEER-SPUI-
KANAAL TE IJMUIDEN.
NIEUWE DOORGRAVING VAN HOLLAND
OP ZN EMALST.
Men schrijft ons uit IJmuiden:
Indien de droogmaking van de Zuiderzee
wordt uitgevoerd overeenkomstig de thans
bekende plannen, zal vóór de uitmonding van
het IJ in de Zuiderzee een meer ontstaan,
dat den naam zal dragen van „IJmeer". Dit,
IJmeer is noodig in verband met de afwate
ring der verschillende riviertjes, die thans
hun water op de Zuiderzee loozen, voor welken
watertoevoer wegens het verdwijnen van den
ebstand als gevolg van de afsluiting, bijzon
dere maatregelen getroffen dienen te wor
den.
De afwatering van dit meer zal geschieden
langs het Noordzeekanaal. Het gevolg zal dus
zijn, dat In de toekomst veel meer water door
de sluizen te IJmuiden zal worden afgevoerd
dan thans het geval is.
Teneinde te voorkomen dat al dit wat-er
door de schutsluizen moet worden geloosd,
graaft men thans ten Noorden van de Noor-
dersluis een groot spui kanaal.
De groote graafmachines van de Amster=
damsche Ballast Maatschappij graven reeds
eenige jaren zonder ophouding aan dit
kanaal. Van welken omvang dit werk is, blijkt
hieruit, dat men denkt dit jaar 2 millioen
M3. zand te verwerken. Het zand wordt in
hoofdzaak gebruikt voor den ringspoordijk om
Amsterdam en verder natuurlijk voor het op-
hoogen van bouwterreinen.
Het eigenaardige bij dit werk is, dat er
tot nu toe op de Staatsbegrooting geen gel
den voor zijn uitgetrokken. Het werk betaalt
zich n.l. zelf door de opbrengst van het zand.
De voltooiing zal echter nog wel vele jaren
op zich laten wachten, daar eerst de plan
nen van de Zuiderzeewerken vastgesteld
moeten worden. Inmiddels is er weer voor vele
handen werk en de Amsterdamsche Ballast
Maatschappij, die zoo langzamerhand uitge
graven raakte, kan voorloopig nog voort.
Naar wij vernamen, zal het spuikanaal geen
belemmering worden voer het verkeer naar
het hocgovenbcdrijf en de stikstof fabriek. Er
is een overgang geprojecteerd in het verlengde
van de Westelijke sluisdeur, die voor de ver
binding tuschen Noord- en Zuidzijde van de
Noordersluis van het meeste belang is.
Frits van Raalte
Werkelijk verdiende roem laat geheel on
verschillig, omdat zij, die inderdaad grooten
roem verdiend hébhen, dien gekocht hebben
met zoo groote smart, die de geboorte van
hun werk veroorzaakte, dat geen woorden
van waardeering daartegen opxoegen en on
verdiende waardeering draagt men met zich
mee als een sterkriekend, fatterig parfum.
Roem is een gouden schaduw; als men dien
omarmen wil, omvat men de leegte.
ERNSTIGE AANRIJDING TE
BEVERWIJK.
MOTORRIJDER OP WANDELAARS
INGEREDEN.
Zaterdagavond om 10 uur Is de motor
rijder M. J. B. te Wijk aan Duin, op den
Rijksstraat-weg te Beverwijk, ingereden op
twee wandelaars.
Een dezer mej. C. v. H. eveneens wonende
te Wijk aan Duin, werd opgenomen met een
beenbreuk; de andere wandelaar J. de J. uit
IJmuiden, liep een gapende hoofdwonde op.
terwijl de motorrijder een ernstige blessure
aan een zijner beenen kreeg.
Waarschijnlijk heeft de motorrijder de.
wandelaars niet gezien ten gevolge van den
hevigen regenval op dat moment.
DE RIJKSDAGVERKIEZINGEN.
DE VOORLOOPIGE UITSLAGEN.
BERLIJN, 15 September (VU.) Naar de
Rijksverkiezingsdienst mededeelt zal de
nieuwe Rijksdag waarschijnlijk bestaan uit
573 afgevaardigden. De oude rijksdag be
stond uit 490 leden.
Het aantal zetels is voorloopig als volgt
verdeeld
Sociaal-Democraten
Duitsch Nationalen
Centrum
Communisten
Duitsche Volkspartij
Staatspartij
(vroeger Democraten)
Economische Partij
Beiersche Volkspartij
Nationaal Socialisten
Duitsch Landvolk
Landbond
Duitsche Boerenpartij
Duitsch-Hannoversche partij
Conservatieve Volkspartij
Christel. Sociale VoLksdienst 14
(De tusschen haakjes geplaatste cijfers zijn
de uitslagen der vorige verkiezingen).
Uit dezen voor loop igen uitslag blijkt dat
de uiterste partijen groote winsten hebben
behaald. De nationaal socialisten hebben
hun aantal zelfs vernegenvoudigd en zijn
nu na de sociaal-democraten de sterkste
fractie in den Rijksdag.
Aan de linksradicale zijde hebben de com
munisten niet minder dan 22 zetels gewon
nen. De grootste verliezen hebben geleden
de Duitsche middenpartij en de Duitsche
volkspartij. De verliezen der Sociaal Demo
craten zijn ook belangrijk, indien men be
denkt dat het aantal uitgebrachte stemmen
bij deze verkiezingen belangrijk grooter was
dan in 1928. Het Centrum heeft 8 zetels ver
loren en de Economische partij heeft zich
gehandhaafd, terwijl de verandering van
Democraten in Staatsparij weinig resultaten
heeft gebracht. De eindcijfers zullen later
bekend worden gemaakt.
143
(152)
41
79)
69
61)
76
54)
26
45)
22
25)
23
23)
18
17)
107
12)
18
3
6
8)
5
3)
2
Een merkwaardige foto van de eilanden-
vulkaan Stromboli, die na elf jaar rust weer aan
het werk ïs gegaan.
In Januari 1915 werd de zeereus „Lusitania" aan
zinken gebracht. Er was voor mïllioenen waarde
waarom de Engclschen besloten hebben in het
Het Belangrijkste
De Rijksdagverkiezingen in Duitschland.
(Ie blad, le en 2e pag. en 2e .blad, 4e pag.)
Onteigening voor verbrecding der Anthonie-
straat.
(le blad, le pag.)
Een nieuw spuikanaal te IJmuiden voor het
IJ-meer.
(le blad, le pag.)
Een mislukte tocht van Prof. Piccard.
(le blad, 2e pag
Een Haagsch advocaat verduisterde meer dan
f 20.000.—.
(2e blad, 2e pag.)
De betoogingen tegen de Vlooticet te Amster
dam en te Rotterdam. Het demonstratief
congres te 's-Gravenhage.
(2e blad, le en 2e pag
De radiocensuur. De V-AJl.A.-uitzending van
Zaterdagmiddag niet doorgegaan.
(2e blad, 3e pag.)
ARTIKELEN
R. P.: De Duitsche verkiezingen.
(le blad, le pag.)
LettlngaFinanciëele kroniek.
(2e blad, 3e pag.)
W. TLangs de straat: De Snelteekenaar.
(2e blad, le pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het Ie blad).
HAARLEM, 1 5 September.
De Duitsche Verkiezingen.
Terwijl wij ln dit land vlak achtereen mas
sa-betoogingen voor de Avro en tegen de
Vlootwet hebben gehad, terwijl wij al Jaren
lang sukkelen met een parlement dat- geen
vaste meerderheid kan opleveren en wij or.s
steeds scherper bewust worden van verdeeld
heid en dientengevolge versnippering van
krachten, zijn onze verdeeldheden nog maar
heel tam vergeleken bij die van het Duitsche
volk. Het zucht dan ook onder groote be
proevingen, waarvan de enorme werkloosheid
en de zware financieele lasten, het opge
legd. de voornaamste zijn. Daarbij komt dab
de Duitscher nog lang niet rijp voor het re-
publikeinsche régime is gebleken. Mi.ssc.hlen
zou het nog juister zijn te zeggen: hij is het
Hohenzollernsche bewind, het geregeerd wor
den van boven af, met de harde hand en do
Schneidigkeit, nog niet voldoende ontwassen
om voor de democratie vatbaar te zijn. Het
gevolg is een verschrikkelijke politieke ver
warring, waarin mïllioenen gocd-wlllende
menschen geen overtuiging hebben omtrent
de diverse partijprograms in een onmogelijke
veelheid van partijen die natuurlijk tot de
meest onverwachte combinaties in het par
lement kan leiden en eigenlijk nooit we
ten hoe zij stemmen moeten.
Een groote persoonlijkheid kon tijdelijk
den weg naar uitkomst volgen, en redding
in zicht brengen. Dat was Stresemann. Hij
stierf, veel te vroeg helaas en sindsdien is
gebeurd wat men vreesde. Er is geen nieuwe
groote leider opgestaan, figuren van het
tweede plan tobben in de belangrijke regee-
ringsfuncties, en een verwarde demagoog als
Hitier weet massaas achter zich mee te sle
pen. Menschen als de kanselier Brüning en
de minister van Buitenlandsche Zaken Cur-
tius wekken den indruk dat zij bekwaam en
van goeden wil zijn. maar geenszins staats
lieden van groote allure en niet opgewassen
tegen de stormen die de leiders van uiterst
rechts en uiterst links ontketenen.
Intusschen is in het volk het besef ge
groeid dat er verandering moet komen. Maar
hoe? Met den groei van het besef is het
stuurloozer geworden In de verwarrine van
den steeds meer verbrokkelden en venijniger
geworden politieken partij strijd.
Daarvan geeft het resultaat van de giste
ren gehouden Rijksdagver kiezingen duidelijk
blijk. Er is veel meer gestemd dan bij de vo-
de Icrsche kust door een Duitsclic duikboot tcrt
aan boord en dit is zeker niet de kleinste reden,
voorjaar dit zeepakis zoo mogelijk tc lichten.
