OP DE HAARLEMSCHE KRUIDENIERSBEURS
KLOKZEEP EN SNEEUWWIT-ZEEPPOEDER
Andrée's tocht
Het woord is aan
Expositie.
Söe Jaargang lNo. 144y3
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 22 September lyJU
HAARLEM S DAGBLAD
/DirectX P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
lloof,frW»ct™r, ROBERT PEEREBOOM.,
ABONNEMENTENpo- week tOJni, met Geiltujtreerd Zondagsblad «.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—3 regels f 1.75, elke regel meer t CL35. Reclames
f 0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60,
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0.25. elke regel meer Z0.10, uitsl. i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f MMU
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Résumé uit het dagboek
Heldhaftig optimisme.
De gebeurtenissen na de landing
op het ijs
„(Van onzen Stockholmschen correspondent).
Andrée,
STOCKHOLM, 21 September.
De regeering heeft een resumé van den in
houd van Andrée's dagboek aan de pers ver
strekt. Daar het dagboek loopt van 12 Juli
's middags tot 2 October 's morgens komt er
niets in voor over het verblijf van Andrée,
Strindberg en Fraenkel op het Witte Eiland.
Aangaande de ballontocht ten de sledevaart
wordt in het resumé weinig nieuws meege
deeld. Het meeste toch was reeds bekend uit
Strin-dberg's aanteekeningen. Door gasverlies
en doordat zich ijs op het netwerk vastzette,
werd de luchtballon reeds den eersten dag
na het vertrek zoo naar beneden gedrukt, dat
<de Gondel voortdurend over zeer onregel
matig ijs sleepte. Andrée en zijn metgezellen
raakten van het onophoudelijke schokken
uitgeput. Om nog niet duidélij'ke redenen
openden de mannen in den vroegen morgen
van den viertienden Juli, toen de ballon weer
boven het ijs zweefde, de ventielen. Zij daal
den op het ijsvlak op 83 graden Noorder
breedte en 30 graden Oosterlengte. Nadat
zooveel mogelijk bagage en proviand op drie
sleden geladen was, begonnen de mannen op
22 Juli den marsch over het pakijs, niet zoo
als men zou denken naar het Zuiden, waar
op de Zeveneilanden en op Spitsbergen's
Noordkust voedseldepots waren, maar in
Oostelijke richting naar onbekende deelen
van de Poolzee. Zij kwamen echter zeer
langzaam vooruit en tenslotte werd_ de ijs-
drift te sterk, waarom zij besloten zich met
het ijs mee te laten drijven. Het bleek on
mogelijk Spitsbergen of de Zeveneilanden te
bereiken en medio September besloot men
op een groot ijsveld een ijshut te bouwen en
zich op overwintering voor te bereiden. De
sterk verminderde voedselvoorraad werd met
ijsbeer- en zeehondenvleesch aangevuld.
Fraenckel en Strindberg leden aan ingewand-
ziekten. Vooral de eerste was er eenige dagen
vrij slecht aan toe. Desondanks werd de
goede stemming bewaard. In den nacht van
een op twee October werden de mannen die
in de hut sliepen, plotseling wakker. Hun
ijsvlak brak in verschillende stukken. De hut
dreigde in te storten. Het vleesch en de uit
rusting dreven weg.
Direct begon men zich klaar te maken
om naar het Witte Eiland te gaan, dat
sedert 17 September in zicht was gekomen.
Men redde wat nog te redden was en begaf
zich in de boot. Het dagboek sluit- dan met
de woorden: „Met zulke kameraden moet
men zich onder welke omstandigheden ook
kunnen redden".
Wij vernemen nog dat zoo gauw de andere
documenten onderzocht zijn, ook daarvan
een resumé ter publicatie verstrekt zal
worden
M. NOORDEWIER JR. t
Te Amsterdam is, naar de Crt. meldt, Zon
dag plotseling overleden de bekende fluitist
M. Noordewier Jr., zoon van mevrouw A.
Noordewier—Reddingius.
De heer Noordewier werd 27 jaar oud. Hij
was sinds 5 jaar lid van het Amsterdamsche
Concertgebouw-orkest. Aanvankelijk werd hij
te Delft opgeleid voor ingenieur, doch hij
voelde zich meer aangetrokken tot de muziek
dan tot de techniek en wijdde zich aan de
studie van het fluitspel onder leiding van
den eersten fluitist van het Concertgebouw
orkest, den heer Nic. Klasen.
Juist maakte de heer Noordewier met zijn
moeder een tournée door ons land. De heer
Noordewier ontwikkelde zich vooral den laat-
sten tijd tot een der beste fluitisten.
Nog ruim een week geleden trad hij in de
Groote Kerk te Haarlem op.
Het plotseling overlijden heeft in muziek-
kringen buitengewoon groote ontroering ge
wekt.
TENTOONSTELLING t,HET KIND"
Te midden van een groep bestuursleden en leden van den raad staat de burgemeester
van Haarlem ,de heer 'C. Maarschalk, die de tentoonstelling opende. Naast hem Mr.
J. N. J. E. Heerkens Thijosen, loethouder. (Zie het verslag elders in dit nummer).
Hedenmorgen te 8 uur ontspoorde op het station Haarlem door het ontijdig omtrekken
van een wissel een wagen van een electrischen trein, komende uit de richting IJmuiden.
Het verkeer ondervond geen vertraging. Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
DOODELIJKE AANRIJDING TE
HEEMSTEDE.
DE OUD-AGENT VAN ZONNEVELD HET
SLACHTOFFER.
Zondagavond te omstreeks 8.10 uur is de
75-jarige W. H. van Zonneveld, gepension-
neerd agent van politie der gemeente Haar
lem, wonende te Heemstede Raadhuisstraat
no. 39 ter hoogte van het Postkantoor, Raad
huisstraat te Heemstede door een motorrij
wiel aangereden, waardoor Zonneveld adh-
terover sloeg en na in het bureau van politie
te zijn binnengedragen na een kwartier is
overleden.
De politie onderzoekt in hoeverre er
schuld is bij den bestuurder van het motor
rijwiel, die genaamd is W. H. S. wonende te
Haarlem. Het motorrijwiel is in beslag ge
nomen.
KIEL VAN EEN SLEEPBOOT
OPENGERETEN.
ONGEVAL IN DE AMSTERDAMSCHE
HAVEN.
Zaterdagavond is de sleepboot „Henriëtte
Goedkoop", van de firma Gebr. Goedkoop, bij
het verleenen van sleepboothulp aan het van
de Javakade te Amsterdam vertrekkende s.s.
„Cassel" van den Norddeutschen Lloyd door
den sterken wind naar den schroef van dit
schip gedreven, waardoor aan de voorpiek
van de „Henriëtte Goedkoop" zoodanig schade
ontstond, dat deze vol water liep. De beman
ning van de sleepboot maakte dadelijk de
trossen los, waarna de „Henriëtte Goedkoop"
het IJ over stak en meerde bij eenige lichters,
welke ligplaats hebben voor de Handelskade.
Een aantal schippers slaagde er in een zeil
onder de sleepboot te trekken ten einde verder
indringen van het water ie voorkomen. Men
trachtte hierna met de pompen het water
te verwijderen: dit gelukte echter eerst, toen
van de inmiddels te hulp gekomen sleepboot
„Antoinette Goedkoop" de pompinstailatie in
werking werd gesteld. De beschadigde boot
werd vervolgens langszij van de Amsterdam
sche Droogdok Maatschappij gesleept, waar zij
werd drooggezet. Het bleek toen dat de kiel
over het midden geheel was doorgesneden.
De reparatie zal bij de Amsterdamsche Droog
dok Maatschappij geschieden.
Een dergelijk sleepbootongeval is tot nu
toe in de Amsterdamsche haven niet voor
gekomen.
DE WEGEN TE
HAARLEMMERMEER.
DF. KRUISWEG WORDT VERBETERD.
De directie van den provincialen water
staat te Haarlem is met de verbetering van
den Kruisweg thans zoover gevorderd, dat
het wegdek over het gedeelte tusschen Spie
ringweg en IJweg reeds voor het groote door
gaand verkeer kan worden gebruikt.
Echter is er nog veel te doen aan het ge
deelte tusschen IJweg en Hoofddorp; lange
zandtreinen zijn dagelijks bezig met het
aanvoeren van zand om den kruistocht te
dempen en op die manier een baan te maken
voor het groote verkeer.
Dit werk valt in Hoofddorp niet mee, om
dat de ondergrond van den bodem van het
water in den kruistocht tusschen het beurs
gebouw en het kantongerechtsgebouw bui
tengewoon slap schijnt te zijn. door het ge
wicht van het opgebrachte zand puilt deze
bodemgrond weg en komt op een andere
plaats naar boven.
Tegelijk is men begonnen om het weg
dek van den vroegeren Kruisweg los te hak
ken en een paklaag aan te brengen van
groote bazaltblokken tot een stevig funda
ment voor het kleine verkeer en wielrijders.
Daardoor is de verbinding tusschen Hoofd
dorp en IJweg verbroken en alle verkeer on
mogelijk geworden.
De weg is door Ged. Staten tijdelijk voor
het verkeer gesloten verklaard. Op overtre
ding is een straf gesteld van maximum f 150
boete.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN
Het Bureau van de Kamer van Koophan
del en Fabrieken alhier stelt voor met in
gang van 1 October 1930 te benoemen tot
ambtenaar in tijdelijken dienst, den heer J.
M. van Seggelen, alhier.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
VINDT U OP No. 3 DE STAND VAN
Henriëtte Roland Holst-
-ian der Schalk
„Liefde is wet; liefde tusschen den mensch
en menschheid geeft den enh'ling 't hooge
doel icaarvoor hij leeft".
(Te Londen zal binnenkort een
speciale tentoonstelling voor de
alleenwonende werkende vrouw
gehouden worden).
Zij gaat er heen en vindt er veel,
Dat haar bekoren kan en boeien,
Een keur van zaken die belet
Dat zij te zeer zich zal vermoeien.
Zoo menig listig apparaat,
Dat haar gemak en rust kan geven
En dat haar vrijgezellenstaat
Maakt tot een vrij gezellig leven.
Een vloeistof, die de kwaadste soort
Van vlekken ergens uit kan maken,
Een tafel die ook dient als bed
En zulke interessante zaken!
Een instrument dat stof verslaat,
Zoodat ze nimmer hoeft te hurken,
Een verf die, naar de mode gaat.
De kleur verandert van haar jurken.
En potten, pannen, gasfornuis
En tangen voor de golf van haren,
De hulp voor vlugger werk in huis,
Of om op kosten te besparen.
Kortom, al wat ooit is ontdekt
Om d' ongetrouwde vrouw te diene',
In d' eeuw van t technische vernuft
En van het huiswerk per machine.
Zij komt er uit, geïmponeerd
Door al wat men voor haar gewrocht heeft
En dan ontmoet zij 't e enig ding,
Dat zij daarginds vergeefs gezocht heeft.
Hij is een jonge knappe man
En zij bezwijkt voor een traditie
Zij zweert haar af, zoo gauw ze kan
Haar vrij gezellige expositie.
P. GASUS.
VOOR EEN PIONIER VOOR DE
LUCHTVAART.
PARIJS, 21 September (V. D.). Ter eere van
Clement Ader, den Franschen pionier voor
de luchtvaart, worden thans te Muret (Haute
Garonne) feestelijkheden georganiseerd.
Clement Ader is te Muret geboren in het
Jaar 1841 en aldaar in 1925 overleden.
Sinds 1880 heeft Ader zich geheel gewijd aan
de studie en bouw van zijn eerste „vliegende
machine" de Eole I. Den9den October 1890
slaagde Ader er in zijn door stoom voortbe
wogen toestel een vlucht van 50 meter te doen
uitvoeren.
In zijn werkplaats te Passy heeft Ader de
Eole I verbeterd, vervolgens de Eole II ge
bouwd en daarna de „Avion".
De toenmalige Fransche minister van Oor
log de Freycinet woonde eenige demonstra
ties bij met het oog op een overdracht der
uitvinding ten bate van het departement van
landsverdediging.
Den 14 October 1897 voerde de „Avion" te
Satory een vlucht uit van 300 M., onder of-
ficieele controle van eenige hooge militaire
autoriteiten.
De „Avion" vloog toen tijdens een storm-
achtigen wind tegen een bouwwerk en werd
daarbij ernstig beschadigd.
De minister van Oorlog beëindigde toen alle
besprekingen met Ader, die geheel ontmoe
digd, zijn bouwteekeningen verbrandde, alle
aanbiedingen van buitenlandsche zijde ge
daan afsloeg en de „Avion" ten geschenke
gaf aan het museum voor Kunsten en Am
bachten.
Eerst vijftien jaren later zouden de ver
diensten van Ader erkend worden na de
proefnemingen der Amerikanen Wilbur en
Orville Wright.
ERNSTIG TRAMONGELUK
TE NICE.
Parijs, 21 September (V. D.) Te Nice heeft
een ernstig tramongeluk plaats gehad, waar
bij ongeveer 20 personen, deels zwaar, wer
den gewond.
Veertien gewonden moesten naar het zie
kenhuis worden overgebracht. Het ongluk
heeft zfcn afgespeeld op het baanvak St. Jean
Cap Ferrat. De dichtbezette tram derailleer
de met groote vaart op een afloopenden weg,
botste tegen een huls en sloeg om.
Het Belangrijkste
Uit het dagboek van den Poolreiziger Andrée.
(Ie blad, le pag.),
Doodelijke aanrijding te Heemstede.
(le blad, le pag.X
Nog meer verrassende berichten uit China.
(2e blad, le pag.)
Nieuw Protest van de onderwijzers tegen de
te lage bezoldiging.
(4e blad, le pag.)
Radiodistributie door de gemeente.
(2e blad, 2e pag.).
Een reeks Ingezonden Stukken naar aan-
leiding van de Vlootwetplannen.
(4e blad, 2e pag.)
Nederlandsch schip in een storm omgeslagen.
(4e blad, le pag.)
ARTIKELEN
R. P.: Andrée's Dagboek.
(le blad, le pag.)
LettingaFinanciëele Kroniek.
(2e blad, 2e pag.)
E. E. J.P.: Mode-Show.
(4e blad, 2e pag.)
W. T.: Langs de Straat: „Botsing".
(2e blad, le pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
HAARLEM, 22 September.
Andrée's Dagboek.
Het journaal van den Poolreiziger S. A.
Andrée, die in Juli 1897 mot zijn kameraden
Nils Strindberg en Knut Fraenkel van Denen
Eiland opsteeg in een antieke luchtballon,
drie dagen later in het Poolijs op den 83sten
breedtegraad moest landen en daarna een
terugtocht te voat ondernam, die eindigde
in den dood van het drietal op het Witte
Eilanddit wondere document van een
ware heldensage is nu gedeeltelijk door de
Zweedsche regeering gepubliceerd. Het door
onzen correspondent te Stockholm geseinde
extract uit deze publicatie zal diepen Indruk
maken door den ontróerenden eenvoud van
de feiten.
Uit Andrée's journaal blijkt, dat het drietal
dapperen nimmer den moed heeft opgege
ven, dat zij op hun maandenlange reis door
de ijswoestenij, voortdurend bedreigd door
gevaren, gekweld door ziekte en ontberingen,
zelfs opgewekt wisten te blijven, en dat de
leider zijn wetenschappelijk werk zelfs on
vermoeid voortzette, eiken dag getrouw zijn
vondsten en waarnemingen noteerend. Tot
op 2 October, den dag waarop zij bijna het
Witte Eiland bereikt hadden, de schots brak
waarop zij een ijshut gebouwd hadden, en
zij te water moesten gaan om hun wegdrij-
venden voorraad te redden. Uit SLrindberg's
eerder gepubliceerd Journaal is al gebleken,
dat zij daarna het Witte Eiland bereikten,
waarop zij tenslotte allen omgekomen zijn
Andrée het laatst. Maar over die slotperiode
ontbreken nog vele bijzonderheden, die wel
licht nog zullen komen, al is al gebleken dat
een gedeelte van het dagboek niet meer te
ontcijferen ls.
Diep ontroerend Is Andrée's aan teek en !ng,
in die laatste October-dagen: „Met zulke
kameraden moet alles tenslotte wel goed
gaan, in welke omstandigheden pok". Het ls
een posthume hulde aan Fraenkel en
Strindberg, die de grootheid van hun leider
toont.
Pk- hebben zich in den loop der tijden al
zoovele drama's in het Poolijs afgespeejd, en
toch is er wellicht nimmer een geweest dat
zulk een diepe emotie gewekt heeft als het
lot van de expeditie-Andrée. Ieder die er
van gehoord of gelezen had scheen er altijd
bijzonder door getroffen te zijn. En het
wonderlijke is nu wel dat de feiten, drieën
dertig jaar na den dood der drie Zweden
onthuld door toedoen van. den Noor Horn,
die hun lijken en hun bezittingen op het
Witte Eiland vond, die emotie zoo ten volle
komen rechtvaardigen. De sluier, waarin de
legende-Andrée was gehuld, ls opgelicht, en
zij blijkt ten volle de schoone episode van
waren heldenmoed, zelfopoffering, volhar
ding en kracht te zijn, die men er steeds in
gevoeld heeft.
Onze tijd heeft een nieuwe reeks Groote
Avonturen doen ontstaandie van de
Oceaanvluchten. Zij bevat een reeks over
winningen naast een reeks tragische misluk
kingen. Van die laatste is de verdwijning van
Coli en Nungesser steeds het levendigst in
de herinnering gebleven, heeft ook de groot
ste ontroering gewekt, scheen altijd weer
aanleiding te geven tot nieuwe hoop, dat
men nog eens iets ontdekken zou. Waarom?
Is de Andrée-ontdekking een voorbode, cn
zal de Oceaan, of de een of andere wildernis
aan de overzijde, tenslotte het mysterie van
de beide Franschen nog onthullen?
De Noordpool Is het doel van Scandinavië's
mannen van het Groote Avontuur. Sinds
eeuwen zijn zij vooral de groote pioniers in
het geheimzinnige gebied van den ijswoestijn
geweest. Hun romantiek, hun landaard vin
den weerklank in dat voor hen magische
woord: de Poolexpeditie. Natuurlijk zijn er
altijd wetenschappelijke doeleinden by ge-
wees^ maar de geheele wereld weet en voelt
