HET KWAAD DER AFBETALING.
Zaro Aeha.
Het woord is
aan
48e Jaargang No. 14498,
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 27 September 1930
HAARLEM S DAGBLAD
^>lrectïe: P. W. PEEREBOOM
•a ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM*
IABONNEMENTENper week /0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3J7J4. Franco per post door Nederland 3.87Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1-5 regels 1.75. elke regel meer 0-35. Reclames
f 0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ025. elke regel meer ƒ0.10. nitsl. i contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weefeabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100*»
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIERENTWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Prof. Jhr. Mr. W. van Eysinga is gekozen tot
opvolger van Mr. Loder, als lid van het per
manent hoi van internationale justitie te
Den Haag.
VERDUISTERINGEN BIJ DE
GEMEENTE NIJMEGEN.
ƒ1300.— TE KORT BIJ HET SLACHTHUIS.
Naar wij vernemen heeft de boekhouder
van het Gemeentelijk Slachthuis te Nijme
gen, de heer J. van H., fraude gepleegd door
verduistering van een bedrag van 6000. Na
de ontdekking van dit feit heeft de man het
verduisterde bedrag in zooverre aangevuld,
dat de gemeente voor 1300 schade lijdt. De
boekhouder is geschorst. De politie stelt een
nader onderzoek in.
HET TEHUIS VOOR ONGE
HUWDE ARBEIDERS.
Ons gemeentebestuur beeft bezwaa* tegen
vestiging in het Kenaupark.
Eenige weken geleden deelden wij mede,
dat plannen weden voorbereid om in het
perceel Kenaupark 8 (de groote villa bij den
Kinderhuissingel, naast het gebouw van den
Geneeskundigen dienst) een tehuis te vesti
gen voor ongehuwde arbeiders. Daarin be
staat blijkbaar groote behoefte, want van vele
kanten werden wij om nadere inlichtingen
gevraagd.
Wij moeten nu evenwel mededeelen, dat
er veel kans is dat van de stichting in het
Kenaupark niets komt. Het gemeentebestuur
heeft namelijk tegen de vestiging bezwaren
gemaakt, omdat de gemeente indertijd den
grond van het Kenaupark voor villabouw op
zeer voordeelige voorwaarden heeft afge
staan, onder het beding, dat de daarop te
stichten villa's nooit aan hun bestemming
zouden worden onttrokken. Het gemeente
bestuur meent, dat dit wel zou geschieden als
daarin een tehuis voor ongehuwde arbeiders
gesticht zou worden.
Er wordt thans uitgezien naar een ander
groot gebouw dat voor het doel geschikt zou
zijn.
DE A.G.R. TE CONSTANTINOPEL
ALLES WEL AAN BOORD.
Volgens bij de Koninklijke Luchtvaart
Maatschappij ingekomen bericht is het eer
ste postvliegtuig naar Indië. de P.H.-A.G.R.
Vrijdagmorgen om 7.20 plaatselijke tijd van
Boedapest vertrokken en om 14.47 plaatse
lijken tijd te Constantinopel aangekomen.
Alles is wel aan boord. Heden wordt de
tocht voortgezet.
Groeiende wantoestanden.
„Er komen thans meer menschen in
de gevangenis door de afbetaling
dan door den drank".
De uitwassen van het afbetalings-systeem
hebben al heel wat narigheden veroorzaakt.
Daar zij evenwel steeds in omvang toenemen
en zelfs al van een maatschappelijk kwaad
gesproken moet worden, grijpen wij een ac-
tueele gebeurtenis aan om bij vernieuwing
daarop het licht te laten vallen.
Men weet, dat eenige weken geleden een
Haarlemsche postbode gevangen genomen is,
omdat hij enkele brieven met geldswaarden
(een met 15.000) uit een postzak gestolen
had. Die man is het slachtoffer van het koo-
pen op afbetaling. Hij had een radio-toestel
en nog eenige luxe-artikelen op termijn ge
nomen. Die afbetalingen waren te groot voor
zijn inkomen van 32.50 in de week. Het
gevolg was, dat hij in financieele moeilijk
heden kwam, temeer bok, omdat hij met
ziekte in zijn gezin te kampen kreeg. De af
betalingsmagazijnen maakten het hem moei
lijk en ook de deurwaarder van de belastin
gen kwam. Toen nam de man zijn-toe vlucht
tot een woeker bank. Even gaf hem dit lucht,
maar eenige weken later besefte hij door
dien stap nog dieper in het moeras te zijn
gekomen
Ten einde raad heeft de postbode toen een
greep in den postzak gedaan. Hij had ge
hoopt, dat er slechts enkele honderden gul
dens in de gestolen brieven zouden zitten,
want daarmede zou hij al uit de handen van
zijn schuldeischers zijn gekomen Nu zal hij
binnenkort terecht moeten staan voor den
diefstal van het enorme bedrag, dat hij niet
verlangd heeft
Onze zegsman, die tot oordeelen bevoegd is,
verzekerde ons: „Er komer thans meer men
schen in de gevangenis door de afbetaling,
dan door den drank. Vroeger werd wel eens
gezegd „als de alcohol verboden wordt, kun
nen de gevangenissen gesloten worden". Het
drankmisbruik is verminderd en ook het ge
tal veroordeelden, dat zijn val moet wijten
aan den drank, is belangrijk afgenomen. Nu
worden er in ons land per jaar minstens
eenige honderden menschen gevonnisd, die
door het afbetalingssysteem in financieele
zorgen zijn gekomen en daardoor tot diefstal
of verduistering vervielen. Alleen uit Haar
lem zouden eenigen tientallen van zulke ge
vallen opgesomd kunnen worden.
Ik wil zoo vervolgde onze zegsman
niets ten nadeele van het systeem der af
betaling zeggen. Als er met voorzichtigheid
gekocht en verkocht wordt, kan het op zich
zelf niet zooveel kwaad. Maar de uitwassen
nemen steeds meer toe. De verkoopers op
afbetaling hebben daaraan de meeste schuld.
Er zijn agenten van afbetalingsmagazijnen,
die de menschen er toe aanzetten om de
duurste artikelen te koopen. terwijl zij moe
ten begrijpen, dat het met de afbetaling
niet goed verloopen kan. Aan Duitsche dienst
boden, die geen cent bezitten, worden naai
machines van 200 of 300 gulden verkocht. Het
komt zelden tot afbetaling. Meestal worden
na eenigen tijd de machines wegens wanbe
taling teruggehaald. Het meisje is dan het
geld, dat er op betaald is, kwijt.
In de armste gezinnen, waar het meubilair
soms geen tientje waard is, vindt men radio
toestellen van 250 of 300 gulden. Een agent
moest begrijpen, dat zulke menschen het
toestel nooit kunnen betalen. Misschien zou
het gaan met een goedkoop toestelletje, maar
de agenten dringen de duurste toestellen op,
natuurlijk omdat zij daaraan het meeste ver
dienen.
Als het spaak loopt met de betaling, wor
den de toestellen teruggehaald. Het reeds
betaalde geld is doorgaans meer dan de
waarde-vermindering van het toestel, temeer
omdat voor het toestel wel weer een nieuwe
huur-kooper gevonden wordt.
Als de deurwaarders van de belastingen
in zulke gezinnen komen, kijken zij eerst of
Te Brussel wordt op het oogenblik het proces behandeld tegen den Italiaan de Rosa, die zoo
als men weet een aanslag pleegde op Kroonprins Umberto van Italië tijdens diens bezoek
aan België De beklaagde in de beklaagdebank tijdens het verhoor. (.Zie het verslag
elders in dit nummr).
er een radio-toestel is. Meestal Is alleen de
waarde van dit toestel meer dan voldoende
om de belastingschuld te dekken. Het geeft
niet of de bewoner zegt „dat toestel is niet
van mij, ik heb het slechts op afbetaling",
want de deurwaarder antwoordt: het staat in
uw huis, dus het wordt als uw eigendom be
schouwd.
Eerst hadden de afbetalingsmagazijnen
nog al eens een „strop" als de deurwaarder
een radio-toestel in beslag namen. Nu ge
beurt het veel, dat de magazijnhouder de
belastingschuld betaalt om daardoor weer
in het bezit te komen van het toestel. Het is
ook voordeeliger om bijvoorbeeld 20 gulden
belasting te betalen, dan een toestel te mis
sen, dat toch zeker nog wel 150 handels
waarde heeft!
De kooper op afbetaling is zijn toestel
kwijt en blijft toch aansprakelijk om het ge
heel af te betalen. Als er dus nog verhaal
op hem is toe te passen (dit kan door loon
beslag als de man vast werk heeft) dan heeft
het afbetalingsmagazijn van de belasting
affaire nog voordeel!
Hetzelfde gebeurt ook wel als de deurwaar
ders andere voorwerpen, op afbetaling ge
kocht, in beslag nemen. Er zijn jonge men
schen die trouwen en alles op afbetaling
koopen. Als er dan een kleintje komt, moet
het gezin zich in nieuwe schulden steken.
Het gevolg is, dat zij gebonden blijven aan
het afbetalingsmagazijn en op den duur veel
meer moeten betalen, dan de verdiensten
toelaten. Door de belastingen ontstaan dan
meestal de moeilijkheden, die tot een cata
strophe leiden. Het wordt soms zoo erg, aat
alle meubels weggehaald worden en toch de
plicht tot het betalen van de termijnen aan
het afbetalingsmagazijn blijft bestaan.
Als voorwerpen, die op afbetaling gekocht
worden, uit geldnood van de hand gedaan
worden, kan de betrokkene wegens verduiste
ring veroordeeld worden. Niet zelden heeft
dit plaats met naaimachines, fietsen en stof
zuigers.
Indien Iemand voor 80 gulden een fiets op
afbetaling koopt, krijgt hij bij den gedwon
gen verkoop niet meer dan 25 gulden. Met
dit geld kan hij dan even uit de financieele
zorgen komen, maar hij moet toch 80 weken
lang 1 gulden aan den rijwielhandelaar blij
ven betalen. Om dus 25 gulden contanten te
krijgen moet hij in 1 jaar en 28 weken 80
gulden betalen. Een rente-percentage dus
van honderden! Als de betaling even hapert,
dreigt de rijwielhandelaar met een aan
klacht bij de Justitie wegens verduistering!
Het is goedkooper bij den ergsten woekeraar
geld op te nemen, dan op deze manier zich
zelf te helpen aan wat contanten!
Menig arbeidersgezin wordt bedreigd door
het kwaad van het afbetalingssysteem. Maar
ook vele kleine middenstanders ondervinden
het aan den lijve, dat het moeilijk is om
hooge termijnen aan afbetalingsmagazijnen
te betalen. Tegenwoordig worden ook veel
auto's op afbetaling gekocht. Menig midden
stander, die zich daaraan waagt, heeft het
even moeilijk om de termijnen van zijn auto
te voldoen, dan de arbeider die zich heeft
laten overhalen om een stofzuiger of radio
op afbetaling te koopen. De eerste termijnen
gaan meestal wel, maar als na maanden wat
reparaties aan den wagen komen (bij twee-
dehandsch wagens is dit geen zeldzaamheid)
dan komen de moeilijkheden. Hapert het
met de betaling, dan wordt de auto terug
gehaald. De kooper is zijn geld bijvoor
beeld 6 maanden van 75 dus 450, kwijt.
Dat is meestal veel meer dan de auto in dien
tijd aan waarde achteruitgegaan is.
HET PONTVEER TE VELSEN.
WINTERDIENST OP 1 OCTOBER.
Naar wij vernemen, is het begin van den
winterdienst thans vastgesteld op 1 October
a.s. De dienst zal in verband met het l>eur-
telings uit de vaart nemen der groote pon
ten, voorloopig met één groote en met de
kleine pont worden onderhouden. Het is de
bedoeling in den eersten tijd de tweede pont,
evenals bij den zomerdienst, des morgens om
7 uur in de vaart te brengen, later zal men
tot half acht met één pont blijven varen. Des
avonds 7 uur wordt de tweede punt weer stil
gelegd, hetgeen bij den zomerdienst half ne
gen uur geschiedde.
Men verwacht In de toekomst een belang
rijke ontlasting te Velsen wanneer in Zaan
dam en Buitenhuizen de stoomponten in
dienst zijn gesteld, hetgeen vermoedelijk in
het laatst van 1931 zal geschieden. Thans
mijden vele automobilisten deze beide veren;
zij geven aan het passeeren te Velsen wegens
de betere outillage de voorkeur. Vooral als 't
veer te Buitenhuizen gemoderniseerd is en
de nieuwe toegangswegen gereed zijn, ver
wacht men, dat de drukte te Velsen aanzien
lijk zal verminderen.
PERSONALIA
Te Amsterdam is Vrijdag geslaagd voor
het examen assistent-apotheker de heer J. A.
Krijnders Jr., te Haarlem,
Georg Hermann
Jk zou wél eens toillen weten, of het volk
weer hoera zou schrecuioen als de mobilisatie
vandaag werd afgekondigd maar dan trek
ik er tusschen uit en vestig me bij de apen.
(De 156-jarige Turk Zaro Agha,
die als propagandist voor ge
heelonthouding naar Amerika is
gegaan, is te New York door een
vrachtauto aangereden en men
meldt dat zijn toestand critiek
is).
Honderdzesenvijftig Jaren
Heeft die Zaro reeds bestaan.
Niemand uwer, durf ik zeggen,
Heeft hem dat nog nagedaan.
Hij 's een eerste rangsattractie
Als des wereld's oudste mensch,
Daarom heeft hij móeten zwichten
Voor den Amerikaanschen wensch,
Om zijn haardstee te verlaten
En te toonen, hoe een man
Die de alcohol versmaadde.
Lang gelukkig leven kan.
Arme oude Zaro Agha,
't Was een roekeloos besluit,
Met je lange levenssprookje
Is het, naar het schijnt, nu uit.
In je dorpje in Turkije
Werd geen klaxongil gehoord,
't Leven was er wat eentonig,
Maar je leefde dan ook voort.
Je kreeg kans om oud te worden,
En je greep die kans ook aan,
Arme oude Zaro Agha
Waarom ging je er vandaan?
Ach, die Westersche 'beschaving
Die je zocht, is klatergoud,
Voor het leven ginds in New York
Was je zeker veel te oud.
Zoo is nog het eind ontijdig
Van je langgerekt bestaan,
Niet tevreden met de Halve
Ging je naar de Heele Maan.
ONTPLOFFING OP EEN
NEDERLANDSCH SCHIP.
Een stoker gedoodtremmer
zwaar gewond.
SPRINGSTOF IN DE KOLEN?
Bij de directie van de Halcyon-lijn te Rot
terdam is bericht ontvangen, dat op het
stoomschip „De stad Zaandam", dat zich op
het oogenblik 50 mijlen ten Zuiden van de
Humber bevindt, een ontploffing in de bun
kerruimte heeft voorgedaan.
Men heeft nog geen overzicht gekregen van
de schade, doch wel is mededeeling ontvan
gen van het feit, dat bij deze ontploffing de
ongehuwde stoker Kattestaart uit Vlaardin-
gen is gedood en de tremmer Groen, even
eens uit Vlaardingen, zwaar is gewond.
De oorzaak van de ontploffing is onbekend,
doch het is niet onmogelijk, dat zij gelegen
is in de aanwezigheid van een stuk spring
stof in de kolen.
De „Stad Zaandam" werd in 1920 gebouwd
en meet 2058 brutoton (1235 netto).
VAKCURSUS BAKKERSGEZELLEN.
Als gevolg van het succes vorige Jaren be
haald door het organiseeren van vakcursus
sen, heeft het bestuur van den Alg. Ned
Bakkersgezellenbond ook ditmaal besloten in
den a.s. winter zoo'n cursus te houden. De
cursus zal ditmaal gehouden worden in de
ruime bakkerij van de Kon. Haarl. Brood- en
Meelfabriek.
RAAD VAN ARBEID.
Door het bestuur van den Raad van Ar
beid te Haarlem zijn op 1 Juli benoemd: tot
adjunct-commies de heeren J. W. Becker, J.
van Ginkel en P. C. Kapteijn. Tot klerk le
klasse mejuffrouw A. L. M. v. d. Berg en de
heeren H. van Heulen en K. Strijbosch,
Het Belangrijkste
De crisis in Oostenrijk. Vaugoin Kabinets
formateur.
(2e blad. le pag.)
Geen ontwapeningsconferentie in 1931.
(2e blad, le pag.)
Het proces de Rosa.
(2e blad. le pag.)
Het proces tegen de Duitsche rijksweer offi
cieren.
(2e blad, le pag.)
Het kwaad der afbetaling.
(le blad. le pag.)
Nederlandsche Reisvereeniging. Ledenvergade
ring der afdeeling Haarlem.
(2e blad, 3e pag.)
ARTIKELEN
R. P.: De econoom Ford.
(le blad le pag.)
J. Franse; De rattenvanger van Hameln.
(5e blad, le pag.)
H. Buys: Op den Top van Parijs.
(5e blad. 3e pag.)
Een controleur B. B.: Het leven in Indië.
(5e blad. 3e pag.)
Karei de Jong: Radlomuziek der week.
(3e blad. le pag.)
J. B. Schuil: Jhr. van Rlemsdijk's laatste too-
neelstuk.
(3e blad, le pag.)
Jhr. J. C. Mollerus: Levensverzekering en Ka
pitaalvorming.
(4e blad, le pag.)
L. A.: Twee goede films.
(5e blad. le pag.)
P. J. Zilrcher: Vergeelde Paperassen (Uit de
Geschiedenis van Ned.-Indië).
i5e blad. 2e pag.)
De volkstelling in Indië.
(3e blad. 2e pag.)
Biographieën in een notedop: Mark Prager
Lindo.
(5e blad. 2e pag.)
C. J. Groothof f: Amateurs tegen beroeps
spelers (Voetbal).
(6e blad, le pag.)
W. T.: Langs de Straat: ,rNoodlot
(3e blad, le pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
HAARLEM, 27 September.
De Econoom Ford.
De econoom ls een visch, die zich even
als de haring bij voorkeur in scholen voort
beweegt, en als deze scholen zich vertoonen
stormt het. Een merkwaardige eigenschap
van de soort is, dat zij bij mooLwcer nergens
is te bekennen. Als de storm eenmaal zijn
volle kracht doet gelden, de golven de kust
beuken en de visschers in arrenmoede binnen
blijven, verschijnen de economen-scholen.
Zij zijn elkaar alle vijandig gezind, gaan
elkaar te lijf en doen de reeds felbewogen
wateren tot zulke hoogte stijgen, dat van een
orkaan gesproken mag worden. Als deze ten
slotte bedaart, niet door hun toedoen, ver
dwijnen zij weer, en metamorphoseeren zich
in permanent-aanwezige vischsoorten van
allerlei aard. In de magere spiering, de vroo-
lijke bruinvisch, de boosaardige haai die den
volgenden dag voorbij zwemmen, kan men
niet meer den econoom herkennen.
Van zijn afkomst kan men alleen dit zeg
gen, dat hij behoort tot de inktvlschachtigen.
Hij geeft inkt af waar hij gaat. Ofschoon
deze afscheiding vaak schadelijk is, en hij
zelf onverteerbaar blijft de wereld een soort
van aarzelend geloof in den econoom stellen,
zooals zij ook ten halve, of volgens een klei
nere breuk, gelooft in de waarzegster, de
mascotte en de noodlottige eigenschappen
van het getal 13, het omgevallen zoutvat, den
gebroken spiegel en het doorwandelen onder
ladders.
In de Groene Amsterdammer schrijft nu
dr. R. Feenstra over den econoom Henry Ford
wiens theorieën eenigszlns bekend zijn ge
raakt fen die volgens sommigen, tijden lang
geleefd heeft van sardineblikjes).
„Gelukkig houden mannen als Ford den
moed er in. Er is een heele school van econo
men achter hem aan het opkomen, die zeg
gen: twintig mlllloen werkloozen; dat Ls nog
weinig. Al zouden het er veertig milLioen moeten
woraen; zij die werken, doen nog noodeloos:
véél te veel. De technische ontwikkeling Ls
sneller gegaan dan de sociale aanpassing. ZIJ
zal sneller blijven gaan; steeds meer men
schen uitschakelen; machines Inschakelen.
Wij moéten het dwaze idee la'en voren, dot
wij éllen moeten werken om te eten. WIJ
kunnen gerust de hypotheek aanvaarden,
die werkloozcn7x>rg en verzekering ons in
steeds sterkere mate zullen opleggen. Heden
twintig miilloen werkloozen; met hun gezin
nen: tachtig mtllioen menschen. Morgen