HET VERGAANVANDER-101
De Oorzaak van de
Ramp.
Het woord is aan
R 101.
48e Jaargang No. 14505
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 6 October 1930
HAARLEM S DAGBLAD
jVirrxtie: P. W. PEEREBOOM
mx ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.27)4. met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 357J4- Franco per post door Nederland 3.87*4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 15 regels 1.75, elke regel meer 035. Reclames
0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 1I regels f0.6Q,
elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag.
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. /025. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Yoet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
Het Belangrijkste
De ondergang van het Engelsche luchtschip
R 10).
(Ie blad. le pag. en 2e blad le pag.)
De procuratiehouder v. O., verdacht van het
plegen van den moord op den heer Lans,
door het Gerechtshof tot 20 jaar gevange
nisstraf veroordeeld.
le blad, le pag.)
Ernstig zedendelict te Halfweg.
(le blad, 3e pag.)
Verontrustende berichten uit Cuba.
(2e blad, 2e pag.)
Communisten en monarchisten slaags ge
raakt in Bilbao. Vrees voor uitbreiding der
algemcene staking.
(2e blad, 2e pag.)
ARTIKELEN
Lettinga; Financieele Kroniek.
(4e blad, le pag.)
J. C. E.: Langs de Straat: Parktafereel
(4e blad, 2e pag.)
R. P.: R. 101.
(le blad, le pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
MOORD TE AMSTERDAM.
JONGEN SCHIET OP ZIJN STIEFVADER.
Een 23-Jarlge bewoner van de Wetering
schans te Amsterdam heeft na een geringe
woordenwisesling ln zijn woning een of meer
revolverschoten gelost op zijn 31-jarigen
stiefvader, die op hetzelfde adres woonde. De
man is aan de bekomen wonden overleden.
Het lijk is door den O. G. D. nahr het Bin
nengasthuis vervoerd. De dader, een chauf
feur. is aangehouden. Hij zei. dat zijn stief
vader hem te lijf wilde en dat hU uit zelf
verweer handelde.
HAARLEM. 6 October.
R 101.
De toekomst-mogelijkheden van het be-
stüurbare luchtschip, die in de laatste Jaren
weer heel wat rooskleuriger schenen te wor
den door de prestaties van de Zeppelins, ge
volgd door den geslaagden tocht over den
Oceaan van het Engelsche luchtschip R 100,
zien er nu weer aanmerkelijk slechter uit
door de ramp van de R 101.
Toen deze beide Engelsche luchtreuzen,
aanmerkelijk grooter nog clan de Zeppelins,
gebouwd werden, is er heel wat critiek op
geleverd. Ook in Engeland zelf, en door des
kundigen. Men achtte ze te zwaar van con
structie, men vond vooral het gewicht der
motoren veel te groot in verhouding tot het
draagvermogen der schepen,.en zij werden
als te moeilijk hanteerbaar beschouwd. Heel
wat pessimisme kwam los. Verscheidene cor
respondenties uit Londen hebben daar in dit
blad van geulgd. Maar experts, op welk ge
bied ook, zijn het zeer zelden eens. en de
constructeur van de R 100 althans scheen in
het gelijk te worden gesteld toen zijn lucht
schip in de practijk een succes behaalde.
Het voldeed wel niet geheel aan de hoogste
eischen, die men het gesteld had. maar het
bleek toch tot zeer veel in staat te »ijn.
De ondergang van de R. 101 moet evenwel
de in Engeland vrijwel tot zwQgen gebrachte
critiek weer met volle kracht doen herleven,
en zou wel eens tot gevolg kunnen hebben
dat men de hernieuwde, zeer kostbare expe
rimenten met luchtschepen definitief beëin
digde. Temeer omdat het verlies van zooveel
menschenlevens, waaronder die van den
minister van Luchtvaart Lord Thom.' den
Vice-Air Marshal Sir Sefton Brancker, den
ontwerper van het luchtschip en onderdirec
teur van den Luchtdienst lt.-kolonel V. C.
Richmond en de beide commandanten van
de R 101, Irvin en Scott, als een nationale
ramp zal gevoelen. Met den dood van deze
mannen is een gansche groep voorstanders
van de ontwikkeling van het luchtschip aan
Engeland ontvallen. De overblijvenden zullen
een slechte kans maken om. in een tijd van
groote financieele zorgen voor den staat en
van algemeene malaise ln het zakenleven,
nog eenigen steun te vinden voor verdere
ondernemingen met luchtschepen.
Daarbij komt dat de Engelsche nationale
eer zich natuurlijk pijnlijk getroffen voelt
door deze mislukking. De brand van het
luchtschip, die het verlies van al deze men
schenlevens veroorzaakte, schijnt te bewij
zen dat dr. Hugo Eckener gelijk heef» als hij
herhaalt, dat men niet het brandbare gas,
waarmee de R 101 gevuld was, had moeten
toepassen. De mcdedeellngen van de overle
venden, die verklaren dat het omhulsel over
matig bezwaard was tengevolge van de slag
regens en dat het op het achterschip al ge
scheurd moest zijn eenigen tijd voor de ramp
geschiedde, wijzen eveneens op verkeerde be
rekeningen, constructiefouten wellicht. Het
onderzoek van de Engelsche luchtvaart
autoriteiten zal misschien meer opheldering
brengen. Maar algemeen is al de indruk ge
wekt dat dit luchtschip niet voldoende weer
standsvermogen had voor de groote reis die
het ondernam, en algemeen Is de critiek, een
Jaar geleden reeds op het bouwplan tot
uiting gekomen, in herinnering gebracht.
De geheele wereld zal bovendien de En
gelsche prestaties ln ongunstige vergelijking
met de Duitsche brengen. Dat is voor den
Brit al heel moeilijk te verduwen, en het ge
volg zal dus wel wezen dat men in Engeland
ermee uitscheidt. Na de ramp van de R. 34,
LEIPZIG. 5 Oct- (V.D.) Hedenmiddag land
de het Duitsche luchtschip „Graaf Zeppelin"
te Leipzig, onder commando van Dr. Eckener
Dr. Eckener werd ontvangen door den eer
sten burgemeester van Leipzig, die hem ver
wittigde van het vreeseüjke ongeluk, dat de
R. 101 heeft getroffen. Dr Eckener was diep
onder den indruk en zond het volgende te
legram aan den Britschen Eersten Minister
MacDonald
„Diep bewogen door het tragische noodlot,
waardoor de Engelsche natie wordt beroofd
van zoo vele dappere, haar idealen nastre
vende voorbeeldige mannen, betuig ik Uwe
Excellentie mijn hartelijke deelneming. De
bemanning van de „Graf Zeppelin" treurt,
verbonden met de slachtoffers door oprechte
kameraadschap".
Begrijpelijkerwijze werd zeer veel belang
gesteld in de meening, die Dr. Eckener, de
wereldberoemde commandant van de ..Graf
Zeppelin" en pionier op het gebied van vluch
ten met luchtschepen, die reeds zoovele ge
slaagde Oceaan- en wereld vluchten met de
„Graf Zeppelin" maakte, zich over de ramp
had gevormd. Bij de ontvangst, die de Ge
meenteraad van Leipzig Dr. Eckener heden
bereidde, verklaarde hij het volgende:
Men vraagt mij, hoe het mogelijk is, dat
wanneer de stijve, van een geraamte voor
ziene luchtschepen zoo sterk zijn als men
zegt, de Engelsche R. 101 op een dergelijke
wijze aan zijn einde kon komen. In de eerste
plaats zijn de berichten, die ik tot nog toe
over de toedracht van het ongeluk heb ge
had, niet voldoende om mij daarover uit te
laten. Uit wat ik echter vernomen heb. moet
ik afleiden, dat het luchtschip door het zeer
stormachtige en regenachtige weer tegen dsn
grond werd gedrukt, en dat toen pas de ont
ploffing volgde. Ik geloof, dat het luchtschip
door de botsing met den grond vernield is, en
dat de ontpl ;g slechts van secundairen
pard was. Dat men de ramp zoowel aan de
Dc R. 101 aan de ankermast te Cardington (Bedford). Dc lengte van het gevaarte icas 223 meter, de diameter 40 meter, de grootste
hoogte 42.50meter, de gascapaciteit 162.000 kubieke meter. Voor het verslag van het vergaan vawdc R. 101 zie men de eerste
pagina van het tweede blad.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
(Zie ook de le pag. van het 2e blad)
Verzwaring van het lacht-
schip tengevolge van hevige
slagregens. Omhulsel
achterschip was blijkbaar
gescheurd.
botsing als aan de ontploffing toeschrijft be
wijst, dat men de oorzaak nog niet weet. Ik
kan niet begrijpen, hoe het mogelijk kan zijn
geweest, dat het luchtschip tengevolge van
heftige regenbuien tegen den grond zou zijn
gedrukt. Wij hebben met de „Graf Zeppeiin"
en de R. 101 was wat dat betreft van het
zelfde type een dynamisch hefvermogen
van 15.000 K.G., d.w.z. dat de regenbelasting
van het luchtschip rustig 15.000 K.G. kan
bedragen, waarbij men het luchtschip dan
zeer rustig in de lucht kan houden. Wij heb
ben bij de hevigste regenbuien nooit een
hoogere belasting gehad dan 6 of 7 ton. We
hadden daarvoor dus nooit nqeer dan de helft
van ons dynamisch stijgvermogen noodig.
Zelfs een zeer heftig onweer in hetRhónedal
hebben wij zonder dat we ballast afwierpen
overwonnen. Dit was een onweer, zooals ik
nog nooit heb meegemaakt, en zooals ik
waarschijnlijk ook niet licht een tweede maal
Georg Hermann
De ééne helft van de Industrie is steeds voor
bestemd de andere te vernietigen Chronos,
die zijn eigen kinderen opeet.
DE PRINS VAN WALES NIET
TE BEAUVAIS.
Het bericht, als zou de Prins van Wales' per
vliegtuig tc Beauvais zijn aangekomen, blijkt
onjuist te zijn. Door een vergissing heeft de
correspondent van Vaz Dias Sir John^almon
voor den Prins van Wales aangezien.
Waar de R 101 ten onder ging.
Vol vertrouwen opgestegen
A!s veroveraars der lucht,
Met den steven naar het Oosten
Voor een halve-wereld vlucht,
Met hot--doel te demonstreeren,
Dat de Britsche wereldvlag,
Ook in hachelijke tijden
Zich nog steeds verheffen mag;
Vol vertrouwen ln de kunde
Van den mensch, en in zijn macht.
Vielen zij als machtloos offer
Van der elementen kracht;
Neergeslagen, stukgesmeten
Tot een vormeloos geheel,
Ziet de mensch de droeve resten
Van zijn trotsche luchtkasteel;
En de vlag, zoo hoog geheven
Stortte met het luchtschip af,
Lager nog dan Moeder Aarde,
Dekt zij thans een massagraf
P. GASUS.
UITSPRAAK IN DE ZAAK-LANS.
PARIJS, 6 October. (Per telefoon, van onzen
correspondent).
VERDACHTE TOT TWINTIG JAAR
VEROORDEELD.
Ik verneem nu, dat pas een half uur na de
ramp de eerste bewoners van het dorpje
Allonne het luchtschip bereikten. Tengevolge
van de verzengende hitte konden zij het niet
dicht naderen. Zij vonden de acht overleven
den, die allen in den kleinen voorsten gon
del van de R. 101 waren geweest. Een hunner
verklaarde dat hij totaal niet wist wat er ge
beurd was, dat hij met een schok plotse
ling uit een diepen slaap ontwaakte in het
gras lag en het eerste oogenblik dacht, dat
Ihij droomde.
De eerste ingenieur Leach schreef de ramp
ln de eerste plaats toe aan groote verzwaring
van het luchtschip tengevolge van de hevige
slagregens, die het sinds het vertrek uit Car
dington voortdurend geteisterd hadden. Hij
had den indruk dat eenige minuten voor het
ongeluk het omhulsel van het achterschip
gescheurd was. Toen te 1 uur 40 de R 101
over Beauvais passeerde helde het luchtschip
sterk achterover en kwam daardoor nog
slechts langzaam vooruit.
Te 1 uur 43 werd draadloos aan Le Bourget
de positie van de R 101 opgegeven. Onmid
dellijk dook het luchtschip naar voren en
had de botsing met den heuvel plaats.
Een van de andere overlevenden verklaar
de oveneens, den indruk te hebben gehad dat
het achterschip van de R 101 al gescheurd
moet zijn geweest boven Beauvais.
Uit Beauvais verneem ik, dat alle lijken nu
gevonden zijn en geborgen op het raadhuis
van Allonne. De half verbrande vlag van de
R 101 is door de Fransche autoriteiten aan
den luchtvaart-attaché van het Engelsche
gezantschap te Parijs overhandigd.
De Fransche minister voor Luchtvaart,
Laurent Eynac, en verscheidene andere
Fransche autoriteit-en zijn uit Parijs naar
Allonne vertrokken.
De „Graf Zeppelin" maakte een tocht naar
Leipzig, en vervolgens naar Goerlitz. Toen het
luchtschip te Goerlitz was aangekomen, werd
den passagiers in verband met de ramp van
de R 101 gevraagd of zij wellicht den tocht
wilden afbreken. Allen gaven echter te ken
nen de reis te willen voortzetten.
Eckener's oordeel.
Eckener.
zal beleven. Wij hebben bewezen, dat een
luchtschip ook door de krachtigste regenstor-
men gebracht kan worden. Men mag dus uit
de ramp van het Ertgelsche luchtschip R. 101
niet de generaliseerende conclusie trekken,
dat een luchtschip het in zulk weer niet hou
den kan. Wij hebben getoond, dat het lucht
schip een werkelijk veilig verkeersmiddel is.
Misschien zal bij de vlucht naar het Poolge
bied, waar men vertelt van een schier fabel
achtige ijsvorming, waaraan ik echter niet
geloof, de belasting van het luchtschip door
weersinvloeden een rol spelen.
Een commissie van
onderzoek.
In den loop van den middag arriveerde
per vliegtuig op het terrein van de ramp
de door het Britsche Ministerie van Lucht
vaart ingestelde commissie van onderzoek,
onder leiding van den Opper-Maarschalk
voor de Luchtvaart Sir John Salmon, met
den Directeur van den Britschen Technischen
Luchtvaartdienst Holt. Ook een groot aantal
Engelsche journalisten arriveerde per vlieg
tuig. Na toestemming te hebben gekregen
van de Fransche autoriteiten stelden de
Britsche commissie-leden in het wrak van
het luchtschip een voorloopig onderzoek in.
Het Haagsch Correspondentiebureau seint
ons:
Het Haagsche Gerechtshof heeft heden
den gewezen procuratiehouder Van O. wegens
doodslag op zijn patroon Lans te Rotterdam
en wegens verscheidene malen gepleegde
valschheid ln geschrifte en verduistering
veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf, con
form den eisch van den advocaat-generaal.
De Rotterdamsche Rechtbank had ver
dachte 15 jaar opgelegd.
STUDENTENRELLETJES IN
DEN HAAG.
DE POLITIE VOERT CHARGES UIT.
Vrijdagavond is het Plein met omgeving ln
Den Haag in rep en roer gebracht door een
aantal Leidsche studenten, meldt de N.R.C.
Om 8 uur begon het onrustig te worden, en
herhaaldelijk had er treffen met de politie
plaats. Deze was in grooten getale aanwezig
en telkens werden charges uitgevoerd, waar
bij studenten en publiek met behulp van den
gummistok werden verspreid.
Eerst «tegen 12 uur was de rust terugge
keerd.
Tijdens de relletjes heeft de politie een
banketbakker gearresteerd, die zich niet uit
een volksoploop wilde verwijderen en bij z*,n
arrestatie verzet pleegde.
DE TOCHT VOLBRACHT.
DE P.H.A.G.R. TE BANDOENG.
Aneta-Vaz Dias meldt, dat bij de K. L. M.
besicht is binnengekomen, dat het eerste
postvliegtuig Zaterdagmorgen te Bandoeng
is aangekomen.
AMSTERDAM WINT DEN „GRAND PRIX"
Op de Wereldtentoonstelling te Antwerpen
is aan de inzending der gemeente Amster
dam den „Grand Prix" toegekend.
Regen niet de oorzaak?
X Plaats waar de R. 101 Is neergestort.
Afstand: KustAlJonne 95 K.M. Parijs
Allonne 65 K.M. BeauvaisAllonne 6 K.M.
Spoorwegen.
Bovenstaand kaartje geeft de plek aan
waar de ramp met de R. 101 plaats had.
Beauvais. in het Iatijn Bellovacum of Bel-
vacus, is de hoofdstad van het departement
Oise. Het ligt bij de samenvloeiing van de
Aveion en de Thérafn in een bekoorlijk dal
door boschriike heuvels omgeven.
Het aantal inwoners bedraagt ongeveer
20 000. Er zijn verscheidene fabrieken waar
lakens, tapijten, wollen dekens enz. ver
vaardigd worden.
Vroeger was Beauvais de hoofdstad van
Bellovakers. In 1472 werd zij door Karei de
Stoute, belegerd, evenwel zonder succes. Bij
een uitval die vrouwen uit de belegerde stad
ondernamen, heeft Jeanne Fouquet, bij
genaamd Jeanne Hachette, zich onderschei
den. Zij maakte op den vijand een vaandel
buit, dat elk jaar op 14 October in de stad
plechtig wordt rondgedragen. In 1851 werd
voor deze heldin een standbeeld in de stad
opgericht.
Het dorpje Allonne ligt op 6 K.M. afstand
van Beauvais.
De verongelukte
minister van
Luchtvaart
Thomson.
(Zie verder 2e pagina van het Eerste blad).