Mr. S. VAN HOUTEN t
Het woord is aan
Een pier te Zandvoort.
48e Jaargang No. 14512
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 14 October 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummers
ƒ0.06. GeïIL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regels ƒ175, elke regel meer ƒ0135. Reclames
f 0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.60^
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25. elke regel meer ƒ0.10. uitsL a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Ann- of Beenbreuk f 100.-
D1T NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
WORDT MR. LIMBURG BURGE
MEESTER VAN DEN HAAG?
MR. WENDELAAR ZOU GEEN CANDIDAAT
MEER ZIJN.
Onze Haagsche correspondent schrijft ons:
Behalve graaf van Randwijck, burgemees
ter van Amersfoort, wordt thans ook als mo
gelijk toekomstig burgemeester van Den
Haag genoemd Mr. J. Limburg, oud-lid van
de Tweede Kamer lid van den Raad van
State, gedelegeerde der regeering bij de ver
gaderingen van den Volkenbond te Genève.
Het mag als vrij zeker worden aangenomen
dat de heer Wendelaar, burgemeester van
Alkmaar, niet (meer?) voorkomt op de lijst
dergenen die door de regeering zouden kun
nen geroepen worden tot het burgemeester
schap van 's-Gravenhage.
KERK EN VREDE.
HET PETITIONNEMENT TEGEN DE
VLOOTWET.
Men deelt ons mede, dat het aantal hand-
teekeningen op het petitionnement voor de
provincie Noord-Holland 10917 bedraagt.
Voor zoover Zaterdag 11 dezer bekend was,
bedroeg het aantal handteekeningen over
het geheele land ruim 68.000.
Gerekend naar het aantal lijsten dat nog
binnen moest komen, denkt het bestuur dat
de 70.000 zal worden bereikt.
CONFERENTIE OVER EEN
MAALGEBOD.
OPLOSSING DOOR HET PARTICULIER
INITIATIEF I
Maandagmiddag is in de Lairessezaal te
*s-Gravenhage onder voorzitterschap van
den minister van Binnenlandsche zaken en
Landbouw een vergadering gehouden met
organisaties van belanghebbenden bij een
eventueel ma al gebod ten aanzien van bin
nenlandsche tarwe.
Door belanghebbenden werden bezwaren
geopperd tegen- en vragen gesteld met be
trekking tot de toepassing van een maalge-
bod, dit op grond van de door de regeering
verstrekte nota. Namens de zes organisaties
van bakkerspatroons werd aan belangheb
benden voorgesteld, alsnog een poging te
doen om langs den weg van het particulier
initiatief te bewerkstelligen hetgeen men
zich voorstelt, dat de regeering met een
maalgebod wil bereiken.
P|P|Pk g
'H
De bijzetting in het gemeenschappelijk graf, van de slachtoffers van den ondergang der
R 101, te Cardington. De kisten zijn bedekt met de Union Jack.
DE OVERVAL OP CURAgAO.
Kapitein Borren veroordeeld
EéN DAG GEVANGENISSTRAF.
DEN HAAG, 14 October, (Ned. Corr. Bureau)
Het Hoog Militair Gerechtshof heeft heden
kapitein Borren, gewezen commandant der
troepen op Curasao, veroordeeld tot één dag
gevangenisstraf, wegens het feit dat het aan
hem, als militair bevelhebber, te wijten is ge
weest dat een bezette plaats door den vijand
is overvallen.
De eisch was, zooals wij gemeld hebben,
vijf dagen gevangenisstraf.
KOORDDANSER VERONGELUKT.
Zaterdagmiddag omstreeks 5 uur is bij de
N.-H. kerk te Maurik een ernstig ongeluk
gebeurd, meldt de Tel. De luchtacrobaat A.
Boesnach, die een staaldraad had gespan
nen van den toren der N.-H. kerk tot een
boom niet ver van de R.-K. pastorie, kwam
te vallen alvorens hij zijn grooten toer zou
verrichten. In zorgwekkenden toestand
werd hij in 't café binnengedragen.
DE ZUIDELIJKE ENTREE VAN DE STAD.
Op het Plein is mi bij de Dreef een groote ronde vluchtheuvel aangelegd. De ondergrond
voor de asfalteering is klaar. Tusschen de rails wordt beton gestort en daarop komen houten
1blokjes
OPENING DER GROOTE
HOUTBRUG.
EEN WINKELWEEK DER GIERSTRAAT-
VEREENIGING.
Maandag hield de Gierstraatvereeniging
een ledenvergadering. Er werd besloten een
winkelweek te houden ter gelegenheid van de
opening der Groote Houtbrug. Hieraan zal
een pr ij zenwedstrijd verbonden worden, welke
zal bestaan uit het door het publiek taxee-
ren der totale verkoopswaarden van de goe
deren in de daartoe aangewezen etalages. De
bedoelde etalages zullen door middel van een
kaart aan het winkelraam worden aangege
ven. De door de winkeliers beschikbaar ge
stelde prijzen worden in iedere étalage uit
gestald, terwijl de schattingen van het pu
bliek, van iedere étalage afzonderlijk, schrif
telijk bij de desbetreffende winkeliers moe-
te nworden ingeleverd. De aanvang der win
kelweek zal nog nader worden bekend ge
maakt.
De Baan als zandweg. Maar als het asfalt
klaar is, zal de Baan gelijk een kolfbaan zijn.
Nestor der Nederlandsche staatslieden
Hedenmorgen te 6 uur is te 's-Gravenhage
in den leeftijd van 93 Jaar overleden, de
bekende staatsman mr. Sam. van Houten.
Samuel van Houten werd 17 Februari 1837
te Groningen geboren. Hij studeerde in zijn
geboortestad in de rechten en promoveerde
er in 1859 op een dissertatie „Over de waar
de". Nadat hij zich te Groningen als advo
caat gevestigd had, bleef hij zich wijden
aan de studie der staathuishoudkunde en
leverde als vruchten van zijn arbeid belang
rijke opstellen in tijdschriften. Zeer jong
was hij reeds lid van den gemeenteraad en
spoedig wethouder.
In 1869 bestemden de kiezers hem tot hun
afgevaardigde in de Tweede Kamer. Hij on
derscheidde zich in de Staten-Generaal door
zijn vooruitstrevende gevoelens. In 1875,
1879. 1883 en 1884 werd hij herkozen, van
1894 tot 1897 was hij minister van binnen
landsche zaken in het ministerie-Röell en
van 1904 tot 1907 lid der Eerste Kamer.
Na 1907 hebben de kiezers hem niet her
kozen. En sindsdien is hij in de Nederland
sche politiek een eenzame figuur gebleven,
maar desniettemin, en misschien ook wel:
daardoor, een gezaghebbende. Zijn „Staat
kundige Brieven" bleven verschijnen tot
voor heel kort, zij behooren tot het belang
rijkste wat op staatkundig gebied ooit in
Nederland het licht zag. Nog zeer kort ge
leden werd van zijn hand uitgegeven „Waar
schuwingen en waarheden van een 93-er",
een brochure handelend over de vredesbe
weging.
Van Houten heeft enorm veel gepubliceerd
Met Kerdijk en anderen voerde hij de re
dactie van „Vragen des Tijds". Hij schreef
verder ,De Staatsleer van mr. J. R. Thor-
becke", behalve ettelijke reeksen Staatkun
dige Brieven ook „Staats- en Strafrechte
lijke Opstellen". „Vijf en twintig jaar in de
Kamer", een werk bestaande uit vijf deelen
„De Staatscrisis" en tal van andere geschrif
ten.
Van Houten Is vooral bekend als de man
van de kinderwetten Het was aan zijn ini
tiatief te danken, dat in ons land de eerste
wet op den kinderarbeid „houdende maat
regelen tot het tegengaan van overmatïgen
arbeid en verwaarloozing van kinderen" tot
stand kwam in 1874. En hij gaf den stoot
tot de afschaffing van het verbod van werk
staking, een overblijfsel uit het Code PénaL
Bovendien is hij de vader van de kieswet-
Van Houten, de bekende wet, die criteria
van maatschappelijken welstand en kennis
stelde voor het verkrijgen van het actief
kiesrecht Tegenstanders hebben hem later
herhaaldelijk toegevoegd, dat zij de krach
tigste propaganda werd voor het Algemeen
Kiesrecht, tengevolge van haar tekortko
mingen, doch Van Houten is steeds van
meening gebleven, dat zijn kieswet goed
Walt Whitman:
Zoodra levensgeschiedenissen naar waarheid
verteld zullen worden zal er geen ^behoefte
aan romantiek meer bestaan.
(Er is een comité gevormd, dat
zal trachten in Zandvoort een
pier te bouwen).
Heeft u 't in de krant gelezen,
Wat de toekomst ons belooft?
Krijgt ons brave oude Zandvoort
Eerlang ook een wandelhoofd?
't Is om duizelig te worden,
Wat een schitterend idee,
'k Zie ons al ter piere schrijden
In ons Zandvoort aan de zee.
Wat 'n brani voor de badplaats
Wat 'n nobel ideaal,
Zandvoort aan het pierewaaien
Dat ls haast pieramldaal.
'k Zie al prachtige toiletten,
(Ik bedoel hier kleederdracht),
Laatste mode van de dames,
Nieuwste stijl van 't sterk geslacht.
'k Zie al hoe de haute volière
Stijlvol op de pier flaneert,
Of op een der vele banken
Sierlijk zich ter rust drapeert.
'k Zie al hoe straks oome Manus
Uit de Rue du Goudsbloemdwars,
Haastig naar het pierhoofd voortsnelt,
Voor een plaats in een der „bars",
Waar hij bij een pierverschrikker
En een luxe-pierement,
Op een warmen zomermiddag
Zijn oud-Zandvoort niet meer kent.
Scheveningen, wil ik wedden,
Wordt een tikje ongerust,
Het verlangt niet erg naar kapers
En pieraten op zijn kust.
Maar 't heeft werkelijk geen reden,
Vooralsnog, voor een paniek,
In zijn andere attracties
Laten wij het graag uniek.
Want wanneer een pier in Zandvoort
Ook van onze gading is,
Laten wij aan Scheveningen
Zijn ontsnapgevangenls.
Gaan w'in Zandvoort straks ter piere?
Tjonge, dat belooft plezier,
Maar ze zijn nog niet aan 't bouwen
't Is voorloopig eenpapier.
P. GASUS.
was. Zoo was hij, standvastig en getrouw
aan zijn overtuiging.
In een interview met onzen hoofdredac
teur ter gelegenheid van zijn negentigsten
verjaardag in 1927 heeft hij gezegd:
,Jk ben een geboren volksvertegenwoordi
ger". Hij was het toen reeds twintig jaar
niet meer, maar in al dien tijd heeft hij
nimmer een enkele concessie aan de kiezers
gedaan om het begeerde ambt weer te ver
vullen. Er ls hem verweten, dat het niet
hernieuwen zijn eigen schuld was. Het was
slechts de schuld van de omstandigheden,
die veranderden, terwijl hij dezelfde bleef.
En nog bij dezelfde gelegenheid verklaar
de hij aan onzen hoofdredacteur: „Ik strijd
voor kiesrechtherziening. Men moet hopen,
als men zulk een strijd voert. Ik hoop". Het
typeert wel de levenskracht en het enthou
siasme van den grijzen staatsman.
In 1926 gaf hij in een aantal staatkun
dige brieven nog een scherp geformuleerde
meening over het Nederlandsch-Belgisch
tractaat, waarvan hij een fel tegenstander
was.
De heer Van Houten was een nobele fi
guur, die zich de sympathie heeft verworven
van medestrijder en tegenstander.
Op zijn negentigsten verjaardag ls hij ln
Den Haag, waar hij sinds veertig jaar woon
de, hartelijk gehuldigd.
Ook op 20 Juni 1929, toen hij zijn 70-jarig
jubileum als meester in de rechten vierde,
zijn hem vele blijken van belangstelling ge
worden.
In 1925 was mr. Van Houten toegetreden
tot het Vaderlandsch Verbond. Van 1889 tot
aan zijn dood was hij president van den
Raad van Toezicht op de Maatschappij voor
Hypothecair Crediet in Nederland.
INVAL IN EEN SPEELHOL.
Te 's-Gravenhage Is Maandagavond een
inval gedaan in een speelhol op het Spui.
Dat hazardspel beoefend werd, kon niet ge
constateerd worden. Twee gebroeders, hou
ders van het speelhol werden echter gear
resteerd.
DE GAHI.
NOG TWEE DAGEN VERLENGD.
De gastententoonstelling van het Gemeen
telijk gasbedrijf in het Brongebouw wordt
nog met twee dagen verlengd. Zij zal dus
duren tot en met as. Donderdag.
Op veler verzoek zal Woensdagmiddag nog
een kookdemonstratie gegeven worden.
Het Belangrijkste
Mr. S. van Bouten overleden.
(Ie blad, le pag.)
Kapitein Borren tot één dag gevangenisstraf
veroordeeld.
(le blad, le pag.)
De Zuiderzcevlsschers protesteeren,
(2e blad, le pag
De nieuwe weg VelsenAmsterdam.
(3e blad, 2e pag.)
Tegen oorlog en Dienstplicht. Een manifest
van den vereenigden Vredesraad.
(2e blad, 2e pag.)
Rabbijn de Vries 60 jaar.
(2e blad, 3e pag.)
De eerste zitting van den Duitschen Rijksdag.
Een zeer emotioneel begin. Talrijke opstoot
jes in Berlijn.
(2e blad, le pag.)
ARTIKELEN
R. P.: Kapitein Borren.
(le blad. le pag.)
Karei de Jong: De eerste academische leer
stoel voor Muziek.
(4e blad, 3e pag.)
J. H. de Bols: Van Kunst en Kunstenaars: De
Octo'bertijdschriften.
(le blad, 3c pag.)
Voor de laatste berichten zie men de Ze pag.
van het le blad).
HAARLEM, 14 October.
Kapitein Borren.
Het Hoog Militair Gerechtshof heeft van
morgen kapitein Borren, den gewezen troe
pencommandant op het eiland Curasao, lot
één dag gevangenisstraf veroordeeld. Dit is
dus blijkbaar het einde van de beruchte
episode der Venezolaansche bandieten. Het
Gerechtshof heeft overwogen dat het aan
den kapitein, als militair bevelhebber, te
wijten was. dat een bezette plaats door
vijanden werd overvallen.
Met verbazing en teleurstelling zal men
kenaus nemen van dit bericht. Velen hebben
verwacht, ook na den eisch (vijf dagen)
van den advocaat-fiscaal, dat het Hoog Mi
litair Gerechtshof den kapitein zou vrij
spreken. Na al hetgeen over deze zaak ge
publiceerd is er is helaas ook een rap
port niet gepubliceerd was weliswaar niet
de indruk gewekt, dat de troepencomman
dant zich goed van zijn taak gekweten had,
maar wij hebben allen gevoeld dat deze
officier ondergeschikte was van den gou
verneur, en dat deze op zijn beurt weer
stond onder de regeering. De gouverneur
had aan Den Haag om het zenden van een
schip gevraagd, dat hij niet kreeg. Hij had
zich daarbij wellicht niet moeten neerleg
gen. Maar de verantwoordelijkheid van de
regeering schijnt toch groot. De gouverneur,
in functie blijvend, aanvaardde evenwel
daarmee zijn eigen verantwoordelijkheid
voor zijn taak, waarin hij de superieur van
den kapitein was. Men heeft den gouver
neur vrij uit laten gaan. er ls zelfs verzet in
de Eerste Kamer noodig geweest om te be
letten, dat een hoofdinspecteur van den Ar
beid van zijn post werd weggehaald te
gen zijn zin om dien gouverneur een
nieuw baantje te bezorgen, dat hem aan
stond. En tenslotte heeft men den t-.oe-
pencommandant in staat van beschuldiging
gesteld en hem veroordeeld.
Waarin kapitein Borren als organisator
ook te kort geschoten moge zijnhij was
niet de hoogste verantwoordelijke autoriteit.
Niettemin wordt hij het slachtoffer van deze
geschiedenis, die wel tengevolge moet heb
ben dat het met zijn militaire carrière is
afgeloopen. Zijn promotie zal er althans ze
ker door beïnvloed worden. Of hij tot één
dag of tot vijf dagen, of desnoods zelfs tot
een maand veroordeeld zou zijn doet er ove
rigens niets toe. Door de veroordeeling ls op
hem definitief de blaam gelegd voor de ge
beurtenissen op Curasao. Hij is vandaag van
„de verdachte" geworden: „de schuldige, de
veroordeelde".
Het komt mij voor dat algemeen In ons
land door dit vonnis een gevoel van onbe
hagen gewekt zal worden, en dat een gevoel
van onzekerheid zal ontstaan bij velen, die
ln 's lands dienst op koloniale posten werk
zaam zijn. Hoe zal het in de toekomst gaan
met kwesties van verantwoordelijkheid?
Neem Curasao zelf. Er zijn nu een nieuwe
gouverneur en een nieuwe troepencomman
dant., Deze nieuwe gouverneur is zelf be
roepsofficier. Als er weer een overval ge
daan werd. en slaagde, zou men dus ver
moedelijk hem en niet zijn onderhebben de
verantwoordelijk stellen. De vorige gouver
neur was burger, maar niettemin de chef
van kapitein Borren. Als de regeering hem
niet in staat achtte de verantwoordelijkheid
te dragen, had zij hem niet boven den
kapitein moeten stellen.
ZU had, als het tegendeel rtfet uitvoerbaar
bleek, geen burger tot gouverneur moeten
benoemen. Dit lijkt eenvoudige logica. Hoe
ziet het er nu ln de toekomst uit ln andere
gevallen, waarin $en burger boven een mili
tair is gesteld? Het geval is heusch geen uit-
zonder,lng. Wij hebben zelfs op het moment
een burgerlijken minister van Defensie, en
