BUITENLAND
De eerste zitting van den Rijksdag.
VAMPYR Stofzuigers f 98.-
AGENDA.
HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAG 14 OCTOBER 1930
TWEEDE BLAD
Slechts formeel, doch niettemin zeer emotioneel.
Een officieele scheldpartij.
Minister Bredt moet aftreden.
De nationaal-socialisten in uniform in
den Rijksdag.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
J
Frick, leider der na
tionaal - socialistische
fractie.
De eerste rijks
dagzitting in
Duitschland heeft
volkomen beant
woord aan de ver
wachtingen die
men aan haar stel
de Het is er erg
nerveus toegegaan,
de Nationaal socia
listen verschenen
in de verboden uni
form, lichte- en
donkerbruine hem
den, zwarte dassen,
roode dasspelden,
het embleem der
swastika op de
mouwen, korte broe
ken enz., en maak
ten een revue-ach-
tig entrée, dat de waardigheid van het
Huis zonder twijfel moet hebben geschaad.
Bovendien gingen de heeren afgevaardigden
zich te buiten aan allerhande triviale grap
jes. Bij het aflezen van de presentielijst
werden insinueerende opmerkingen gemaakt
De communisten misdroegen zich zoo ten
aanzien van de nationaal-socialisten en de
Duitsch-nationalen en de Nationaal-socialis
ten maakten zich vroolijk ten aanzien van
de communisten. Vooral als er een. bekende
Joodsche naam werd afgeroepen steeg de
vreugde bij de bruinhemden ten top. Het
ergste is, dat dergelijke schandelijke taferee-
len zonder uitzondering de groote vreugde
van het Huis en de Publieke Tribune ple
gen op te wekken.
Deze eerste zitting was een zuiver formeele
doch daarom niet minder emotioneele ge
beurtenis.
Volgen wij thans echter den inhoud van
eenige telegrammen, over deze, voor Duitsch
land zoo gewichtige gebeurtenis:
De gxoote zittings
zaal van den Rijks
dag was reeds lang
voor het begin van
de vergadering ge
vuld. Steeds meer
nieuwsgierigen kwa
men zich een
plaatsje op de tri
bunes veroveren.
Op de publieke tri
bune werd o.a.
prins August Wil
helm van Pruisen
opgemerkt. De af
gevaardigden van
de sociaal-demo
craten en van de
Midden Partijen
Bruening.
Hagenberg.
De Duitsch-nationaal
hadden reeds om kwart voor drie hun zetels
ingenomen. Later verschenen de Duitsch-
nationalen, vervolgens de communisten en
eindelijk de fractie der nationaal-socialisten
met den afgevaardigde dr. Frick aan het
hoofd.
Alle nationaal-so
cialisten, die in ge
sloten gelederen
marcheerden, droe
gen de bruine hem
den met Haken-
kreuz-armbanden.
De Nationaalsocia-
listen werden van
links met een leven
dig .hallo" en met
gefluit begroet. De
regeerin gsbanken
bleven leeg, doch
verscheidene mi
nisters waren te
vinden op de plaat
sen der afgevaar
digden. De Rijks
kanselier Dr. Bruening was bij den aanvang
van de zitting niet in de zaal aanwezig. Pre
cies te drie uur begaf de oudste afgevaardigd
de, de 83 jarige Herold (Centrum) zich naar
den presidentszetel. Hij opende onmiddellijk
de eerste zitting van den nieuwen Rijksdag,
terwijl de communisten door geroep eisch-
ten, dat de Staat van beleg over den Rijks
dag, welke tot uiting kwam door een sterke
politiebezetting, zou worden opgeheven.
De president Herold constateerde vervol
gens, dat hij het oudste Rijksdaglid is, daar
hij in 1848 werd geboren.
Het appel nomi
naal heeft onge
veer een uur ge
duurd. De commu
nistische afgevaar
digden lieten her
haaldelijk een
„Rood-Front" hoo
ien, ten gunste van
de Berlijnsche me
taalarbeiders.
Voorlezing werd
vervolgens gedaan
I van de ingekomen
ontwerpen, w.o.
verscheidene han
delsverdragen. als
mede de verorde
ningen van den
President der Republiek. Tegen het commu
nistische voorstel om te beslissen over de in
vrijheidstelling van Maddalena werd geen
bezwaar gemaakt. Voorzitter Herold consta
teerde. dat het voorstel met algemeene stem
men was goedgekeurd.
De President stelt alsdan voor de volgende
zitting op Woensdag a-s. te doen houden, des
middags te drie uur. Als voornaamste punt
zal op de agenda geplaatst worden de ver
kiezing van een voorzitter.
De communistische afgevaardigde Tergler
stelt voor ook Dinsdag te vergaderen en de
door zijn partij ingediende motie van wan
trouwen op de agenda te plaaatsen.
Een spannend oogenblik ontstond, toen de
communisten eischten, door stemming de ur
gentie van de cmmunistische motie, waarin
voorgesteld wordt de betalingen volgens het
plan Young te staken, tot uiting te doen
brengen. Inderdaad bleek dat de meerderheid
van den Rijksdag, vóór behandeling dezer
motie op Woensdag aanstaande is. Door op
staan werd gestemd. De communisten ver
rezen natuurlijk als één man en er ging een
communistisch hoongelach op, toen er nie
mand van de rechtsche 'partijen (die toch de
ongeldig verklaring van het Plan Young in
haar program hebben staan) zich van zijn
zetel verhief. Na eenige seconden stond Hu-
genberg echter op en toen volgde de rest: de
nationaal-socialisten en de economische par
tij en de heele Duitsch-nationale fractie na
tuurlijk.
Te half vijf werd de zitting eindelijk ge
sloten.
Een zeer belangrijk besluit, dat het kabi
net Bruening zonder twijfel in moeilijk
heden zal brengen, werd intusschen door
de Economische Partij genomen.
Góbbels
nationaal-socialistisch
De opening van den Rijksdag: Boven links Hindenburg verlaat de Godsdienstoefening,
die gehouden werd ter gelegenheid van de opening. Rechts boven, de Schupo's houden
de omgeving van den Rijksdag vrij van nieuwsgierigen. Onder: de bereden rijkspolitie
na de zuivering van het terrein om het Rijks daggebouw. Rechtsde oudste afgev aardig de,
de 82-jarige man van het Centrum Herold. die de eerste rumoerige zitting presideerde.
De Rijksdagaf
gevaardigde Dre-
witz heeft in op
dracht van de
Rijksdagfractie
van de Economi
sche Partij aan
den Rijkskanselier
het volgende schrij
ven gezonden:
„In vervolg op
de besluiten van
het Rijksbestuur
van mijn partij
heeft de nieuw ge
kozen Rijksdag
fractie ln haar bij
eenkomst haar
standpunt bepaald
ten opzichte van
den huldigen poü-
tieken toestand. Ik
heb de eer u het
resultaat van deze
Oldenburg Jar.aschau
(Duitsch-Nationaal).
Een merkwaardige fi
guur in den Rijks
dag.
resunaat. van
besnrekingen ter kennis te brengen.
Mijn fractie is aan de eene zijoe \a.. mee
ning dat het resultaat van de verkiezin
gen van 14 September tot uiting moet ko
men door een reconstructie of door de vor-
ming van een nieuw
schijnt het ons dringend noodmkehjlt het
aantal ministeries te verminderen en de vol
machten ln het bijzonder van de ministe
ries die betrekking hebben op het econo
mische leven, meer dan tot nu toe in han
den van deskundigen te stelien om u de
den van aesKuncuyt.ii w; -
uitvoering van de ons inziens noodzakelijke
maatregedeA te vergemakkelijken, heeft de
fractie besloten den Rijksminister van_JusU
tie dr Bredt te verzoeken zijn portefeuille
ter beschikking te stellen. Het besluit van
mijn fractie heeft ten doel den weg vrij te
maken voor de noodzakelijke vorming van
een nieuw kabinet, waarin ook vakmlnis-
ters zitting kunnen nemen, welk ministerie
in hoogere mate dan thans het geval is in
overeenstemming kan zijn met oen wil van
de meerderheid van het Duitsche vo-k.
De Rijksdagfrac
tie van de Econo
mische Partij heeft
daarna Inderdaad
besloten, haar ver
tegenwoordiger in
het Rijkskabinet,
de Minister van
Justitie dr Bredt,
uit de Rijksregee-
ring te doen tre
den en met het oog
op den uitslag der
verkiezingen de
vorming van een
nieuw kabinet te
verlangen.
Des middags had
Bredt een onder
houd met den
Rijkskanselier Brü
ning. Naar verluidt
heeft de Rijkskanselier uiting gege
ven aan zijn opvatting, dat onder de hui
dige omstandigheden het Rijkskabinet tot
eiken prijs intact moet blijven.
Wat Dr. Bredt zal doen staat echter niet
vast.
BERLIJN. 13 Oct. CV. D.) Aangezien uit
den nieuwen Rijksdag nog geen Senioren
convent gevormd kon worden, noodigde
Rijksdagpresident Loebe de Fractieleiders
uit voor een bespreking over de orde in den
Rijksdag voor de komende dagen. Na de
vervulling der formaliteiten zullen de frac
ties Dinsdag gelegenheid hebben om met
eikaar te onderhandelen over de voorzit
tersverkiezing, waarna de Rijksdag Woens
dagmiddag te drie uur weer bijeen komt
om tot verkiezing over te gaan. Donderdag
zal de regeering dan gelegenheid krijgen
haar regeeringsprogram toe te lichten.
Ten aanzien van de voorzittersverkiezing
heeft Loebe verklaard dat de geruchten,
als zou hij voornemens zijn samenwerking
met een nationaal-socialistischen vice-pre
sident te weigeren, niet juist zijn. Een der
gelijke houding zou in strijd zijn met de
opvatting van zijn partij, die op het stand
punt staat dat de grootste fracties presi
dent en vice-presidenten moeten leveren.
Op grond van deze verklaring acht men
Loebe's kansen om als Rijksdagpresident
herkozen te worden, belangrijk grooter ge
worden en acht men zijn herkiezing vrij wel
zeker.
Bredt's ontslag werd in ieder geval door
Hindenburg niet aanvaard. De economische
partij zal wanneer Bredt aan haar eisch
niet voldoet natuurlijk overgaan tot uit
sluiting uit de partij.
De positie van het huidige kabinet is in
ieder geval zeer zwak. En het grootste ge
vaar dreigt, zooals thans reeds duidelijk ge
bleken is, van rechts. De eerste officieele
scheldpartij in de Rijksdagzitting is thans
achter den rug. Woensdag zal het echter
eerst recht gaan spannen, bij de verkiezing
van een voorzitter en bij de behandeling
der communistische moties.
L. A.
Bredt, Economische-
Partij, de minister
wiens aftreden ge-
eischt wordt.
Duitschland.
Tumult in de corridors.
BERLIJN. 13 October <VX>.) In de mld-
daguren werd de toeloop naar het gebouw
van den Rijksdag steeds grooter. Tegen
tweeën werd politieversterking gerequireerd,
daar hier en daar door het publiek getracht
werd te demonstreeren. Telkens hoorde men
de kreet „Heil Hitler" of „Duitschland Ont
waak". De politie ging toen over tot ontrui
ming van de gangen van den Rijksdag en
zette het gebouw vervolgens af. Hierbij werd
meermalen van de gummiknuppel gebruik ge
maakt. Tal van wachtenden moesten teleur
gesteld worden, daar er slechts 30 toegangs
bewijzen voor de publieke tribune beschik
baar waren gesteld.
Tal van winkelzaken
gebombardeerd.
BERLIJN, 13 October (V.D.) Terwijl de
nieuwe Rijksdag zyn eerste zitting hield,
hebben in de binnenstad van Berlijn, in de
omgeving van het gebouw van den Rijksdag
en in het kwartier van de Tiergarten ernstige
relletjes plaats gehad. Het betrof hier in
hoofdzaak communisten en nationaal-socia
listen, die onder het roepen .Duitschland,
ontwaakt!" demonstraties hielden. Op tal van
plaatsen werden de ruiten Ingeworpen. Politie
te voet en te paard traden met behulp van
den gummiknuppel handelend op. Tenslotte
werd het tumult zoo hinderlijk, dat de poli
tie kort en goed den Tiergarten afzette. Be
reden patrouilles zuiverden ondertusschen
de omringende straten en vervolgden de be-
toogers tot op de trottoirs van den Potsdam
mer Platz. De tramhalten bij het Parlements
gebouw worden tijdelijk opgeheven.
De onlusten breidden zich* nochtans tot de
Spittelmarkt uit. In de voornaamste winkel
straat van Berlijn werden vrijwel alle winkel
ruiten Ingegooid. In het groote warenhuis van
Werthelm bleef zelfs geen enkele ruit heel.
Wie de daders zijn weet men niet. Zooals ge
woonlijk bij deze gelegenheden houden zich
in de straten en in de gangen van de onder-
grondsche allerlei lichtschuwe elementen op,
tegen wie de politie evenwel krachtig op
treedt.
In de Lelpzigerstrasse en op de Potsdam
mer Platz werden tien personen gearres
teerd.
Het warenhuis van Tietz op de Dönhoff-
platz heeft hetzelfde lot ondergaan als dat
van Wertheim. Overal ziet men werklieden,
die de etalages der gebombardeerde winkel
zaken met planken barricadeeren.
De politie treedt met groote gestrengheid
tegen de belhamels op.
Het officieel communiqué van
de politie.
BERLIJN, 13 Oct, (V. D.l Het officieel com-
muniqué van de politie over de relletjes deelt
mede:
„Nadat voor het gebouw van den Rijksdag
groote menschcnmassa's door de poli tie ver
spreid waren, spoedde zich een groot deel van
de aldaar vrijgekomen personen door de Frie-
drich Ebertssirasse in de richting van den
Potstiammerplatz en de Leipzigerstrasse. Te
16.10 uur werden eerst bij Café Robrin ver
scheidene vensters ingeworpen en even later
geschiedde hetzelfde met de étalage van het
zakenhuis Wertheim.
Ook bij een aantal andere firma's werden
de ruiten vernield. Bovendien werden in de
Charlottenstrasse bij de firma Behrenis en in
de Kronenstrasse bij de Darmstadter Bank
verscheidene vensters verbrijzeld. De onmid-
d el ijk derwaarts gezonden politiemacht ver
strooide de samenscholingen en nam in totaal
53 personen, welke behoorden tot de natibnaal
socialistische aiDeiderspartij in arrest. De ar
restanten zijn ter beschikking gesteld van de
afdeeling 1 A., met het oog op ln te stellen
vervolgingen. Verdere incidenten hebben niet
plaats gehad".
Woensdag a.s. staking in de
Berlijnsche metaalindustrie?
BERLIJN, 13 October (VP.) Volgens
een bericht in de „Vorwaeris" over de stem
ming in de bedrijven der Berlijnsche metaal
industrie zal naar alle waarschijnlijkheid de
staking as. Woensdag beginnen. Uit de reeds
bekende resultaten van deze Zondag J.l. ge
houden stemming, blijkt, dat van de ruim
80.000 arbeiders in 192 van de 276 bedrijven
ruim 64000 arbeiders voor staking stemden,
ruim 14000 hun stemmen uitbrachten voor
aanvaarding van der. scheidsrechtelij kei? uit
spraak, terwijl een betrekkelijk gering aan
tal stemmen ongeldig bleek te zijn.
Zuid'Anierika.
Florianopolis in handen van de
opstandelingen.
NEW YORK, 13 October (V.D.) Naar
uit Buenos Aires gemeld wordt, hebben de
Braziliaansche opstandelingen, blijkens een
van hun zijde ontvangen mededeeling, heden
de hoofdstad van den Staat Santa Catharina
Florianopolis, veroverd.
Spanje.
Stakingen te Sevilla en Marcia
MADRID, 13 October (VB.) Te Sevilla
zijn de landarbeiders een algemeene staking
begonnen. Daar de sociaal-democraten hier
aan niet meedoen, is het op tal van plaatsen
tot ernstige onlusten gekomen. Indien deze
stakingsbeweging mocht overslaan naar An-
daluzlë, zou dit voor hen hoogst noodlottig
worden. Ook te Marcia is de algemeene sta
king afgekondigd.
INBRAAK OF INSLUIPING.
Bij de politie is aangifte gedaan van dief
stal van eenige voorwerpen uit een perceel
aan het Kenaupark. O.a. werden ontvreemd
een electrische massage-motor, een Fön-ap
paraat, een damesklokje enz. Door de re
cherche wordt een onderzoek ingesteld.
„INTER NOS".
Het Haarlemsche dubbel mannenkwartet
„Inter Nos", directeur Nico Hoogerwerf nam
deel aan een inter-nationale kwartetwedstrijd
uitgeschreven door de kwartetverecniglng
„Zanglust" te Tegelen (Limburg).
Inter Nos kreeg in een uiterst spannenden
wedstrijd den eersten prijs met 326 punten,
een gouden medaille met f 150 en in den
eere-wedstrijd den directeursprljs bestaande
i^it een schilderstuk.
AFSTANDSRITTEN TE PAARD
De A. N. W. B. heeft, zooals men weet,
afstandsritten te paard georganiseerd,
waarbij een groote afstand binnen 24 uur of
verscheidene kortere afstanden op achter
eenvolgende dagen afgelegd moeten worden.
De afstand voor 24 uur, gesteld op 180
KM., werd dezer dagen met succes gereden
door den heer J. de Breuk Lzn. te Haarlem,
die gelijktijdig met een tweeden deelnemer,
uit Baarn, deze sportprestatie volbracht.
POLITIE SPORTYEREENIGING „HAARLEM"
We ontvingen het programma van de eere
en serie-voetbalwedstrijden, in verband met
het tienjarig bestaan dezer verecnlging, te
houden Woensdag 15 October op het terrein
aan de Spanjaardslaan. De wedstrijden be
ginnen reeds des morgens tien uur en duren
tot 's middags vijf uur. Tijdens deze wed
strijden zal een demonstratie met politie
honden worden gegeven door de Polltle-
honden-Dresseervereengiing „Willen is Kun
nen".
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel
Stofzuigerhuis MAERTENS
BARTEL JORISSTRAAT 16
TELEFOON 1076.
DE ZUIDERZEEVISSCHERS
PROTESTEEREN.
Groote vergaderingen in
Den Haag
SCHILDERACHTIG SCHOUWSPEL IN
DEN HAAG.
In Diligentia te 's-Gravenhage is Maan
dagmiddag de aangekondigde vergadering
gehouden vair visschcrs uit alle plaatsen der
Zuiderzee.
Het was de bedoeling van het Centraal
Comité van Zuiderzeevisschers, aan den voor
avond van de behandeling van het ontwerp
van wet tot wijziging van de Zuiderzeesteun-
wet, de visschers bijeen te brengen om geza
menlijk hun grieven en wenschen nog eens
naar voren te brengen.
De belangstelling was zeer groot.
De zaal van Dllig'ntia was reeds lang voor
het vastgestelde uur gevuld en het comité
ging er toe over. een tweede zaal van het ge
bouw Veritas te huren.
Uit vele dorpen waren de visschers ln hun
schilderachtige kleederdracht naar E>en Haag
gekomen.
Toch moesten vele honderden teleurgesteld
wofden; zij konden niet toegelaten worden.
In Diligentia werden onder de aanwezigen
opgemerkt, mr. J. Draaycr, referendaris aan
het departement van Waterstaat, namens
den minister, de leden der Tweede Kamer mr.
Heemskerk, mr. Duys en Van Zadelhoff, be
nevens ir. G. F. H. Houber, secretaris der
Generale Commissie.
Over den loop der vergadering ontleenen
wij aan het Hbid.:
De heer B. Demmer, voorzitter van het
Centraal Comité, opende de bijeenkomst.
Men is op Waterstaat altijd doof geweest
voor de stem der visschers, aldus spr.
De minister, die den heer v. Swaay op
volgde, wist het ontwerp zoo lang te rekken,
dat zijn ambtenaarsperiode voorbij was, al
vorens met de behandeling kon worden be
gonnen. Zijn aftreden werd door geen enke
len visscher betreurd
Thans is men weder aan de behandeling
van de wijziging tóe. Mocht dit ontwerp on
verhoopt worden aangenomen, dan zal de
strijd voor recht worden voortgezet.
De visschers wenschen dien strijd niet.
maar zij vreezen hem niet. Het recht zal ten
slotte uiteindelijk toch zegevieren.
De eerste vertegenwoordiger der visschers,
die vervolgens het woord voerde, was do
heer Gorter uit Medemblik.
De visschers wenschen, dat de regeering
voor hen zal zorgen en haar eens gegeven
woord houden zal. zei deze.
Daarna sprak de visscher Van Doorn uit
Elburg namens de Zuid-Oostkust der Zuider
zee. Ook deze spreker wenschte schadever
goeding voor het waardeloos worden van
schuiten en materialen.
De Zulderzeesteunwet is geen schadever-
goedingswet, doch slechts een Bedeellngswet.
Maar men moet onze Zuiderzeevisschers niet
onderhouden met een Armenzorg, wordt den
visschers de zee afgenomen, dan hebben zij
ook recht op volledige schadevergoeding.
Vervolgens spraken visscher Blok van Enk
huizen, visscher Zwaan uit Bunschoten en do
heer Zandstra uit Lemmer.
Deze laatste heeft gehoord, dat er amen
dementen zullen worden ingediend, welke de
visschers bevredigen. En daarom is dit het
laatste beroep op de regeering en volksver
tegenwoordiging: deze amendementen in de
wet vast te leggen.
Daarna sprak ds. v. d. Voet, predikant te
Lemmer. Spr. zcldc. dat de regeering den
ernst van den toestand niet in voldoende
mate gepeild heeft. De moeilijkheden, welke
de verandering met zich meebrengt, zijn ge
weldig en spr- vindt het lichtelijk naïef, zoo
als de Memorie van Toelichting over de groo
te verandering ln positie schrijft.
Spr. vestigde ook de aandacht op de groote
psychologische moeilijkheden.
Nog verschillende visschers voerden het
woord en vestigden de aandacht op het on
recht, dat hun aangedaan wordt.
In „Amlcltla" het vroegere vereenlgings-
gebouw „Veritas", was de toeloop eveneens
enorm. I>e groote bioscoopzaal waar de aan
wezigen schouder aan schouder stonden kon
alle demonstranten niet bevatten. Een twee
de zaal vulde zich dan ook weldra.
De vergadering stond hier onder leiding
van den heer J. de Veen uit Enkhulzen.
Hier traden dezelfde sprekers op als in Di
ligentia. Na elke redevoering werd luide met
het gesprokene bijval betuigd.
Heden:
DINSDAG 14 OCTOBER
Schouwburg Jansweg: „De Rozenkrans",
8.15 uur.
Stadsschouwburg: Schubert-avond. m m.
v. George van Renesse en Felix de Nobel.
8 uur.
Concertgebouw: Orgelconcert te geven
door Annie Woud (zang) en George Robert
(orgel) 8 uur.
Brongebouw: Gastentoonstelling („Gahl")
105 en 7.3010 uur.
Palace: „Der Korvettenkapitein". Tooneel:
Leopold Büron (musical clown). 8.15 uur.
Luxor Theater: „De gele hel" en ..Danton",
Tooneel'. Prof. Haus en echtgenoote. 8 uur.
Rembrandt Theater: ..'Ons dagelljksch
brood". Tooneel The Fiochi comp. 7 en
9.15 uur.
Zandvoort: Raadsvergadering 7.30 u.
WOENSDAG 15 OCTOBER
Prinsenhof (Statenzaal)Raadsvergade
ring. 1.30 uur nam.
Schouwburg Jansweg Revue „Laat waaien"
8.15 uur.
Remonstrantenhuls (Wilhelminastraat 22)
„Wetenschap en Religie", lezing, 8.15 uur.
Remonstrantsche Kerk: Rozckruisers Ge
nootschap. Wagneravond. 8.15 uur.
Concertgebouw: Ledenconcert H. O. V. So
liste Henriëtte Bosmans (piano). 8.15 uur
Bioscoopvoorstellingen 's middags en des
avonds.
Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
Hl 11egom. Raadsvergadering.
