TWAALF JAAR GELEDEN.
HERINNERINGEN.
INGEZONDEN
HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAG 11 NOVEMBER 1930
VIERDE BLAD
Wapenstilstandsdag aan het front.
Wie was de laatste man.-
door NEIL MAC INTYRE
(den bekenden Britschen schrijver en journalist).
(Ter gelegenheid van de twaalfde herdenking van den Wapenstilstandsdag).
Kleine voorvallen uit den Grooten Oorlog
door LORD DUNSANY
(den beroemden Ierschen romanschrijver en dramaturg).
In een stoffigen hoek van mijn lessenaar
vond ik onlangs het vodje Papier. Nu ver
geeld en gekreukeld; het lag tusschen de
doode bladeren der romantiek onuitgege
ven gedichten(Goeie hemel! Heb ik dat
geschreven? Een wonderlijke jongeman moet
ik geweest zijn!)Onuit-geefbare gedich
ten(Goeie hemel! Heb ik dat geschre
ven? Wat 'n sombere jongen was ik dan!)
De onvoltooide romanhet eerste bedrijf
van het tooneelstuk, dat opgevoerd zou zijn,
wanneer het Reportary Theater niet failliet
zou zijn gegaan
Dit is mijn paspoort voor de onster
felijkheid als er een bestaat.
Ik lees weer: ,.G. 820; 11 November.
De volgende boodschap ontvangen
AAA. Vijandelijkheden zullen op het
geheele front stopgezet worden op
11 November te 11 uur. (Fransche
tijd). AAA. De geallieerden zullen tot
nadere order de frontlinie niet pas-
seeren op dezen dag en dit uur.
AAA. Verdedigende maatregelen zul
len gehandhaafd blijven. Er zullen
geen betrekkingen met den vijand
onderhouden worden.
Bij het vallen van den nacht.
Dien nacht bivakkeerde ik onder de ster
ren, in een hol ergens tusschen de paarden
en de kanonnen daar was ik veiliger dan
in de verwarde hoop hutten, dat het dorp
was mijn veldbureau en mijn tent. Niet
om te slapen, maar om rustig te liggen kijken
naar de heldere verraderlijke maan, die de
aarde tot een bal van kristal maakte, helder
voor de oogen van den loerenden dood, die
door de lucht dreunde. Contact zoekend met
het Onzichtbare als een bevreesd kind in het
donkerluisterend, en zeggend: „Neen;
nu nog nietzoo vlak bij het einde
een eerlijke kansvoor mijvoor de
kameraden daar in de vuurlinie!"
Ik wist, dat de bobdschap zou komen
Zij wisten het ook. En toch. daar kropen ze
in de modder, vloekend, biddend ook. mis
schien wachtend op het einde. Peinzend, zoo
als ik lag te peinzen „Wie zal de Laatste
Man zijn?"
En den geheelen nacht door sloegen de
kanonnen hun doodenroffels. Mannen stier
ven. Stierven met die wetenschap in hun
harten.
Een bommenwerper vloog over de linies. De
nacht werd in vuur en vlam gezetzoek
lichten doorsneden de lucht gelijk zwaar
denhet fluiten en suizen van het afweer
geschut. De aarde schokte, terwijl de bom
men vielen een twee drie steeds
dichter bij. Gillen en schreeuwen het af
grijselijke geschreeuw van stervende paar-
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de Redactie
rich niet verantwoordelijk-
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender uiet terug»
gegeven.
WAPENSTILSTAND - OF
VREDE?,
Vandaag wordt in vele landen herdacht,
hoe na vier jaren van vernietiging, de wa
penstilstand werd ingeluid op 11 November
1918.
Helaas, op den wapenstilstand is nooit een
werkelijke vrede gevolgd. Sindsdien is het zóó
geweest: op verschillende plaatsen wordt er
bloedig gevochten, terwijl in het grootste deel
der overige wereld de sterkste der bewape
ning gestadig wordt opgevoerd. Thans ook in
Nederland.
De wereld praat over vrede, maar wil er
niet van weten. Wij bevinden ons slechts in
een toestand van tijdelijk staken der vijan
delijkheden om op krachten te komen.
Straks wordt er met vernieuwde kracht be
gonnen aan de uitroeiing der menschen.
Noemt iemand dit vrede? Wapenstilstand!
Dit is alleen mogelijk door slapheid en heb
zucht. Er zullen nog lang allerlei krachten
blijven, die welbewust naar een oorlog drij
ven, via een steeds groeiende bewapening.
Noemen wij alleen maar degenen die belang
hebben bij de fabricage van wapens, oorlogs
schepen. vliegtuigen, oorlogschemicaliën, af-
weerpraeparaten. gasmaskers, enz. Er wordt
aan bewapening veel verdiend! Het publiek
ook het Nederlandsche, blijft in gebreke,
hier een radicale vredesgezindheid tegenover
te zetten. Voor zoover het den vrede wenscht,
is het schuldig aan verregaande lauwheid.
Het zal hiervan de gevolgen ondervinden aan
zichzelf en aan zijn kinderen.
Het is echter de vraag, of men werkelijk
den vrede wenscht om den vrede zelf. Zoo
lang er een redelijke kans bestaat, dat wij er
zelf het leven afbrengen, is het Nederland
sche volk bereid om duizenden menschen te
martelen en te vermoorden ter wille van de
portemonnaie D:t bewijst de uitbreiding van
onze oorlogsvloot in In die.
Er rust een zware schuld op ieder van ons.
Degenen, die een oorlog „desnoods" aan
vaarden. zijn blijkbaar volkomen verblind. Zij
weten niet wat zij doen. schoon het hun toe
gerekend blijft!
Degenen, die onder geen voorwaarde hun
volk willen zien betrokken (ook en vooral niet
actief) dragen de verantwoordelijkheid me
de. omdat hun houding te slap, hun verzet
(als het er is) véél te lauw is.
Als er nog een middel is om den ondergang
af te wenden, dan is het dit: een algehee'.e
ommekeer in de gezindheid. Geen nevelig
vredesgebazel, maar een vastberaden verzet,
den hij had de paardenlinle gevonden.
Gedonder van hoeven, toen de verwilderde
dieren voorbij raasdende dunne tent
vernielend, waarin ik lag. Opnieuw stilte.
Stilte, gevuld met het verre gerommel van
kanonnen, en toen kwam daar plotseling
een tastende figuur uit met een electrische
lantaarn om zijn schreden te leiden en een
stem zeide ,JBen jij daar, korperaal? Het
is gekomen!" Hier is boodschap van Corps
H. Q."
Wij lazen het bij het licht van de electri
sche lantaarn.
Bij het licht van een kaars tikte ik het in
het wankele hutje, een vooruitgeschoven post
van het corps H.Q. Het werd verzonden naar
de bataljons, naar de compagnie-comman
danten aan de frontlinie, naar de mannen,
verborgen in de granaatkuilen. Nog twaalf
uren en dan zou de nachtmerrie van vier
jaren voorbij zijn. Maar in twaalf uren zou
alles ook met ons uit kunnen zijn
„Verdedigende maatregelen zullen gehand
haafd blijven"
Bij het aanbreken van den dag.
De dag brak aan en de dorpsbewoners ver
drongen zich met de soldaten om het bericht
te lezen. dat. men bevestigd had aan de deur
van een schuur. Gejubel? Neen, een gevoel
van verademing maar ook-van angk.
„Om 11 uur (Fransche tijd)". Oh! waarom
moet een uur worden overeengekomen met
den dood
.Luister, jongens! Boem' Dat zijn onze
kanonnen. Ik wed, dat ze hun er van langs
geven. Ik zou wel eens willen weten wie den
laatsten man zal treffen. Arme kerelik
hoop dat hij meteen uit zijn lijden is
Dan het groote Uur. Een stilte, als bij
den dag van het Begin. Een stilte, zooals bij
het Einde. Vroolijkheid. Elkaar de hand
schuddenZoo, dat hebben we gehad. Ver
weg, met tusschenpoozen, doffe slagen.
Dien nacht schenen de lichten door de gor-
dijnlooze vensters van het dorp. In de kroeg
was elkeen heesch. De maan was op haar
volst en men zegende haar schoonheid.
Karakters veranderden dien nacht. De
oogen werden weer geopenden zagen
duidelijker dan eenige maanden geleden.
Jeugd, droomen, hoop, weggedreven, kwa
men weer terug maar niet geheel en al
ieder wist, dat niets meer hetzelfde zou zijn
de verbeelding had den vrijen teugel, on
belemmerd door het zeldzaam geuit woordje:
„Indien
Oh. Ik wed, dat ze half gek zijn vanavond
in Londen.... Gegroet, Leicester Square
„It 's a long, long way to Tipperary
„Wie zou den laatsten man hebben neer
geschoten?Hè?.... Ik wil wedden, dat
hy gelachen heeft
een felle strijd van ieder, een groote re per
soonlijke moed. Een krachtige, positieve le
venshouding van menschen, die het meenen
met hun vredeswil ook als het er op aan
komt!
Wie daartoe niet komt, zal medeplichtig
zijn, als er menschen dat zijn lichtdragers,
Godskinderen! worden gemarteld en ver
brand ter wille van staatkunde of dividend.
Laat ons kracht tegenover kracht zetten,
opdat de wapenstilstand worde omgezet in
den vrede, waar eerbied voor het leven
heerscht en waar de liefde den haat over
wint. Ook gij hebt hier een taak omdat
gij schuld draagt!
J ONGEREN - VREDES - ACTIE,
Af deeling Kennemerland.
Secretariaat Zijlweg 107.
23ste SINT NICOLAASFEEST
BOND VAN NED. ONDER
WIJZERS.
Reeds in ons vorig ingezonden stuk konden
wij schijven, dat ons feest weer uitgebreid
moest worden.
Nu we in het bezit zijn van de sterkte der
klassen van de verschillende scholen blijkt
ons, dat ongeveer 500 kinderen meer dan vorig
jaar aan ons feest zullen deelnemen. We be
reiken dit jaar het respectabele aantal van
ruim 8500 kinderen!
Ieder zal begrijpen, dat voor zoo'n feest,
dat uit 14 voorstellingen zal bestaan, behalve
veel voorbereidende arbeid, zeer veel geid
noodig is. Gelukkig beschikken we over vol
doende ijverige werkers(sters)die avond aan
avond hun <haar) vrijen tijd opofferen om
het belangrijke werk, de geldinzameling, te
doen slagen.
Wij verzoeken nogmaals de medewerking
van leder kindervriend om de taak onzer
inzamelaars (sters) niet zwaarder te maken
dan noodig is. Leg uw bijdrage klaar!
Dan is in een minimum van tijd een
maximum bedrag aan geld bij elkaar.
Elke bijdrage is welkom! Steunt ons feest
naar uw vermogen!
Mocht door oms andigheden u geen lijst
aangeboden worden, siort dan uw bijdrage
op postrekening 139828 van den penning-
mester S. P. Doek, K. v. Manderstraat 50,
Haarlem.
Stelt ons niet teleur!
De St. Nicolaas-Commissie:
J. PANMAN, voorzitter,
L. VAN PROOIEN, secretaris.
S. P. DOEK. penn.
Mej. A. MELCHIOR.
G. BROUWER.
„VACANTIEBEZIGHEDEN"
IN 1930.
MR. TH. A. WESSTRA VOORZITTER?
Aan het Jaarverslag over 1930 van de ver-
eeniging Vacantiebezigheden voor School
kinderen ontleenen wij:
Met vreugde kan geconstateerd worden, dat
onze Vereeniging dit jaar in groei en bloei
vooruit is gegaan, Leden en donateurs traden
toe, giften kwamen in van kindervrienden,
die niet genoemd wenschen te worden. Een
woord van hulde en warmen dank is hier op
zijn plaats.
Het aantal leden en donateurs bedroeg in
1929 05, in 1930 113. Hadden zich in 1929 200
kinderen aangegeven, in 1930 konden wij
1300 kinderen inschrijven. Die groote toe
loop was het gevolg van een Bestuursbesluit,
om. met welwillende medewerking van het
onderwijzend personeel in de openbare- en
christelijke scholen aan eiken leerling een
inteeken-biljet mee te geven.
Een klein deel der ouders betaalde meer
dan het minimum van 2.50, ook waren er,
die weinig of niets betaalden.
Het Huis ter Zaanen zelf kon. omdat het
ingericht is tot bibliotheek, niet meer ter be
schikking gesteld worden. Op het afgestane
terreingedeelte konden 600 kinderen spelen.
Door hulp van de gemeente kreeg de vereeni
ging nog een kleine tent voor berging van
het materiaal om te spelen.
Verder stond het Gemeentebestuur voor
regendagen in bruikleen af: de Bioscoopzaal
in de school aan de Soendastraat. Toch kon
den, bij regenweer, deze 600 kinderen met
hunne leiders en leidsters daar niet worden
ondergebracht, zoodat ons Bestuur nog een
zaaltje in Café Flora (Pretoriaplein) moest
bijhuren.
Voor de rest der kinderen, ruim 400, stond
het Gemeentebestuur in bruikleen af den
tuin van het Brongebouw; de ruime veranda's
konden dienen bij regenweer.
Hadden we in 1929 een twintigtal leiders
(sters). 1930 vroeg er 50. Op elk terrein werd
een hoofdleider aangesteld: de heer Beunder
op het terrein Ter Zaanen, de heer Kraan op
het terrein van het- Brongebouw. Het overige
personeel werd aangesteld over kleinere- en
grootere groepen.
Aan een oproep in de bladen voor speel
goed, vooral rollend materiaal en boeken
werd door kindervrienden gevolg gegeven.
Maar toch moest veel worden bij gekocht,
zooals: voetballen, een korfbalspel. hand
zagen, handwerkmateriaal, enz. Ook waren
een paar verbandtrommeltjes noodig.
Evenals het vorige jaar leverde Bronstee
melk voor sterk gereduceerden prijs. De
tramdirectie was ons ter wille, door de kin
deren te vervoeren in extra trams voor half
geld.
Het Gemeentebestuur heeft in allerlei vorm
hulp geboden, heeft behalve dat het een sub
sidie toestond van 500, veel daadwerkelijken
steun verleend.
De financiën baarden veel zorg. Een bewe
ging als deze kost veel geld. Wel was er een
aardige som bijeen, door subsidie, giften, bij
dragen van leden, donateurs en ouders der
kinderen, maar niet genoeg voor 1000 kin
deren.
Een propagandaboekje met tekst en plaat
jes werd door ons in orde gemaakt en ver
kocht voor 10 cent per stuk. Een verloting
van 4 poppen en een klnder-naaimachlne
werd gehouden. Een Kraampjesdag werd ge
organiseerd met toestemming van het Ge
meentebestuur. Het was echter kort dag. zoo
dat voor dezen straatverkoop niet zooveel
reclame kon worden gemaakt, als wensche-
lijk was ondanks het feit. dat de tramdirectie
zoo welwillend was. reclamebiljetten ln de
trams te laten plakken, ondanks ook inge
zonden stukken in de plaatselijke Bladen.
Toch bracht een en ander netto bijna 500
op. In enkele luttele weken moest de Kraam
pjesdag ln orde gemaakt worden, door een
paar leden. We hopen het volgend jaar heel
anders voor den dag te komen, laat men dit-
beschouwen als voorproefje.
Op 28 Juli. even nadat de vacantle der
christelijke scholen was begonnen, werden do
terreinen geopend door onzen voorzitter, den
heer H. J. Klein.
3x5 dagen zijn de kinderen bezig gehou
den. Groote moeilijkheid bracht de halsstar
rige regen. Hadden we in 1929 voortdurend
heerlijk weer. 1930 bracht het tegendeel. Bij
regenweer werden de kinderen aan het Bron-
gebouw in de veranda's ondergebracht. Moei
lijker was het op het terrein Ter Zaanen.
waar 600 kinderen geleid moesten worden
naar drie verschillende lokalen. De meisjes
naar het zaaltje van Café Flora waar ze met
handwerken en muziek werden bezig gehou
den. De jongens naar de genoemde scholen.
Voor de leidersGsters) was het moeilijk om de
jongens bezig te houden, doordat tafels en
stoelen daar ontbraken.
Over het algemeen viel over het gedrag van
de kinderen niet te klagen, weinig klachten
kwamen in.
Het bestuur werd uitgebreid door het toe
treden van mej. Hofland en ds Leendertz
Volgens reglement treden drie bestuursleden
af, mevrouw Venemavan Doorn, en de
heeren H. J. Klein en dr. A. de Vries. De heer
Klein wenscht verder als gewoon lid van het
bestuur te fungeeren. Op de a.s. jaarvergade
ring zal mr. Th. A. Weistra. secretaris der
stad, voorgedragen worden als voorzitter.
De vacant ie van 1930 liet de vereeniging
zien. dat de behoefte aan vacantiebezigheden
ook ln andere kringen dan ln die van het
volkskind wordt gevoeld. Het kind wil graag
geholpen, graag geleid worden in zijn spel en
in zijn vrijen arbeid.
Blijkens het financieel verslag kwam een
gift in van 1000. eon van 100. vier van
f 25, een van 22.41. een van 20, vier van
10 en eenige kleinere. Er is een tekort van
197.09.
AU C.OÜT ARTISTIQUE".
Au goüt artistique" is de naam van de
nieuwe zaak. die Maandag geopend werd in
het perceel Barteljorisstraat 30 En dat deze
winkel zijn naam eer aandoet bemerkt men
reeds bij het beschouwen van de moderne
Italages, die in het het middenpunt der be
langstelling staan.
Inderdaad. Voor ieder's smaak is hieT iets
te vinden en ookvoor ieder's beurs.
.Au goüt artistique" munt uit door doel
matige. smaakvolle inrichting en door haar
"-oote verscheidenheid van artike'en. Uit
alle deelen van Europa zijn hier zoowel
kunst- als verbruiksvoorwerpen aanwezig. De
inkoopcentrale dezer N V. is gevestigd in Rot
terdam en van hieruit worden de artikelen
gedistribueerd over de verschillende filialen.
ooals men begrijpt heeft hier een inten
sieve verbouwing moeten plaats vinden, voor
dat men er toe kon overgaan dit pand te be
trekken.
De Rottordamsche architect Van der Hei
den heeft zijn taak met kundigheid vervuld
en een goede oplossing voor de verbouwing
gevonden.
k herinner mij de kazerne van Richmond
in 1914 te Dublin en een bataljon op
parade in eenvoudige kleeding. Ik her
inner mij Mc. W.'s kamer, waarvan de
vloer vol met kuiltjes was. die er ln ge
brand waren door sigaretteneindjes. „Waar
om gooi je ze nfet in het vuur?" vroeg ik.
„Omdat lk ondervonden heb. dat ik het
vuur aansteek wanneer lk dat doe", zei hij.
Ik herinner my tal van kleine dingen uit
die dagen. Ik herinner mij het Plugstreet-
bosch in Januari 1917, waarin Iedere tak be
vroren was en waar verdwaalde kogels tegen
de twygen botsten en een regen van ijspegels
deden neerdalen. Ik herinner my het sper
vuur, dat ik op een middag zag. en toen
de nacht kwam. werd de duisternis van den
nacht als een gordUn. met rood er achter,
dat op en neer getrokken werd: op wanneer
een zware granaat ontplofte en neer, als zy
niet ontplofte.
Ik herinner mU hoe de bommen vielen.
Anderen hebben misschien heviger spervuren
gezien, maar ik herinner my vooral de bom
men. Ik herinner my de „Verys", die een geel
groene kleu rin het bosch teweeg brachten
en de plotseling, lang trillende schaduwen,
die door de boomen wakker waren geschud.
Ik herinner my, hoe een granaat geheel uit
zich zelf ontplofte, en toen was het spervuut
voorby.
Ik herinner my de maand April van het
voorafgaande Jaar toen vele Ieren behulp
zaam waren om een oud man( hij is althans
nu een oud man) langs een verschrikkeiyken
weg te leiden, die hem tenslotte slechts
voerde naar Doorn.
Ik herinner my, hoe ik een overwerkten
stafofficier van de hoofdkwartieren te Dublin
zag. die mij in haast een karweitje opdroeg.
ik herinner mij het hospitaal waarnaar de
vyand mij onmiddellijk zond, met een vrien-
deiykheid, waar ik dankbaar voor ben. Ik
herinner my een brave oude non. die zich
naar het venster by miin bed begar. naar
buiten keek naar de koge's. waarvan ik meer
dan genoeg had en van hen zei, precies alsof
ze het had tegen vliegen, die een patiënt
plaagden: „Die leelyke kogeltjes toch".
Ik herinner my een nacht, toen zy om 3 uur
de ronde deed om te vertellen, dat er geen
gevaar meer was, een mededeeling die zy
misschien tot den morgen had kunnen be
waren. maar de roode lucht beviel haar niet.
Ik herinner my. hoe. aan het einde van de
v/eek, alles rustiger werd. alles, behalve de
patronen die een scherpschutter in het dak
schooe en rinkelde naast mijn venster vielen.
En dan die eene Engelsche korporaal die
heelemaal alleen, met geweer en hoorn,
waarop hij blies, terwyi hy door Dublin trok
Ik herinner my de Somme, toen hij heel
rustig was. een verlaten vlakte door Frank
rijk, alsof die door een wonder uit Arable
daarheen gebracht was. Ik herinner mij de
ondergaande zon daar, glinsterend op forsclie
wolkengebergten en de terugkeerende vlieg
tuigen. als stralende reizigers komende uit
DE PAALTJES OP ,DE
SCHUTTING.
MET ZAAG EN BIJL VERNIELD.
Gewooniyk zijn volksbuurten het terrein,
waarop de oneenigheid tusschen buren welig
tiert, maar Maandag bleek in de zitting van
den Politierechter, dat. ook in andere buurten
wel buren ruzies voorkomen.
Te Bloemendaal woont een heer. die het
met de naast, hem wonende dame niet kan
vinden, en bUjkbaar nog veel minder met
haar dienstbode die zoo op het oog zij
werd als getuige gehoord een dienstbare is
van den ouden stempel.
De heer die in het verdachtenbankje moe.^t
plaats nemen (waarom zullen we dadeiyk
zien) zelde dat de patrones en de dienstbode
twee vrouwen zün. die het hun buren ter
weerszijden voortdurend lastig maken.
Nadat uit den tuin van den heer ééns over
de schutting naar of ln de woning der buur
dame was gekeken, (wij brengen hier over
wat de verdachte verklaarde) had de dame
op de schutting paaltjes met 6 rUen hoog
prikkeldraad laten aanbrengen.
Toen de heer thuiskwam en de versperring
zag. werd hy geweldig boos. Hy besloot zich
in het. hol van den leeuw (in dit geval: de
leeuwin) te begeven en belde aan. De dienst
bode volgens den verdachte staat zijn
buurdame geheel onder den Invloed van deze
dienstbode bleef achter de deur staan en
weigerde hem den toegang.
„Ik wilde uw patrones spreken!" zei de heer.
„Die ls niet te spreken", zei de dienstbode.
.Jk moet haar spreken", drong de heer
aan. „Ik gelast u. haar te roepen!"
Maar de dienstbode stoorde zich niet aan
deze lastgeving en bleef weigeren.
„Ik zal u wat zeggen!" aldus de buurman
in groote drift. ..Als binnen vijf minuten die
paaltjes met prikkeldraad niet verdwenen
zyn. neem ik ze weg!"
Hiermede was de conversatie geeindigd-
De heer ging naar huis. wachtte vijf minu
ten, zag toen. dat de toestand op de schut
ting nog onveranderd was. nam zaag en byi,
zaagde de paaltjes gedeelteiyk door en sloeg
ze verder met de byi stuk.
En deze gewelddaad bracht hem voor den
Politierechter Hij gaf toe. niet verstandig ge
handeld te hebben, maar hy was op dat
oogen blik der vernieling ontzettend boos en
driftig geweest. Hij heeft zich reeds bereid
verklaard de schade te vergoeden.
De Politierechter vond dat dezq, verdachte
als een dictator was opgetreden en legde hem
10 boete of 10 dagen hechtenis op. nadat
het O.M. 20 of 10 dagen had geëischt.
MOTORDIENST.
De sergeant M. L M. Meijll zal van 17 No
vember a.s. tot 2£ Maart 1931 deelnemen aan
de opleiding voor sergeant-majoor-tnstmeteur
bü het 2e Regiment Onbereden Artillerie te
Naarden.
Gedurende dien tijd wordt de sergeant W.
Brink van het- 7e Regimen*.-Infanterie te
Harderwijk bij de Schooicompagnie van den
MoUvdleufit gedetacheerd.
gouden rotsen, de kraaien hoog vliegend op
hun lange tochten en geen enkele boom was
er in dat geheele gebied, waarin ze konden
neerstryken.
Ik herinner my Bapaume met zyn grijze
daken, die alle tot- op den grond toe weg
zakten in iets wat mij één lange helling toe
scheen en St. Leger dat ln het geheel geen
daken had en Crolsllles, dat zelfs geen huizen
had en Fontaine les Croisilles. dat een mys
terie voor ons beteekende. zooals wy er nog
nooit een hadden gezien, want het behoorde
niet aan ons, maar aan de Dultschcrs en we
konden er alleen maar een glimpje van zien
en veronderstellingen maken. Het was voor
ons even duister als de toekomst.
Ik herinner my de morgenstonden, die
achter Fontaine les Croisilles opkwamen,
precies alsof de hemel zich opende; als u
zich ten minste de hemel kan voorstellen als
gouden dalen, afgesloten door een poort van
verraderiyk prikkeldraad.
Péronne herinner ik mij in het maanlicht,
met al de kolossale Indrukwekkendheid, die
iedere verwoeste stad omgeeft. Peronne her
innerde my plotseling aan de overeenkomst
met Luxor, Carthago en Tlmgad en het lag
daar even schoon aLs al deze steden, verlicht
en gekroond door het volle maanlicht en
met droefgeestlgen trots wiegt het ln al zyn
getroffen wijken slechts somberheid cn zwar
te duisternis.
Ik herinner mU de zegevierende toppen
van de koolsoorten en rapen, die tot een
manshoogte waren opgegroeid en rechtop
stonden in het open veld. terwijl mensehen
zich moesten verbergen in slooten. Ik herin
ner my de verwoesting op de slagvelden van
anderen, toen we per lorrio naar Albert gin
gen. een bruin kruipend onkruid met kleine
purperkleurige bloemen, die over alles heen
golfden, en getroffen tanks, die daar als dood
lagen op dezelfde plaats, waar het leek of zy
dorpen verslonden hadden.
Ik herinner my. dat ik een dasspeld kocht
in een Juwelicrswinkel te Amiens, in 1917. en
in herinner my. dat ik in October van het
volgend Jaar opnieuw naar dezen winkel
zocht-, maar tot de conclusie kwam, dat hy
verdwenen was.
Ik herinner mij ln de laatste herfst twee
elkander kruisende wegen in een uitgestrekte
vlakte, waarin niets anders rechtop stond
clan een seinpaal met deze woorden „Dit was
Villiers Carbonnel" en een eindje daarachter
maakte een vlieger een looping the loop toen
hy terug kwam van de linie. Welke Romein,
die zyn voorspellingen deed uit de vlucht
van de vogels, vond ooit een zoo machtig
voorteeken als dit? Twee maanden later en
ie wereld was gered.
En al deze herinneringen zijn slechts
stoffelijke d'ngen. Mllllioenen hebben meer
gezien dan lk.
(Nadruk verboden.)
•f BH de twaalfde herdenking van den
Wapens tilst andsdag.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERSONTWIK
KELING.
Donderdagavond 13 dezer zal voor het In
stituut in de Centrale spreken Dr. F. C. van
Hasselt over het onderwerp: .Rouw en wer
king van de organen der vrouw". Deze lezing
is alleen tocgankeiyk voor vrouwen.
NED. ITER VORMDE KERK.
De nieuwe predikant der Ned. Hervormde
kerk te Haarlem. Ds K H. Miskotte uit Mep-
pel. werd tn een dienst in de Groote Kerk be
vestigd door Ds. S. F. H J. Berke!baeh van
den Sprenkel, tot voor kort predikant te
Haarlem, thans te Rotterdam. Zijn tekst was
Samuel 4 26 „Maar Jeruzalem dat boven ls,
dat is vrij. hetwelk is ons aller moeder".
Na de bevestiging zong de gemeente haar
nieuwen ieeraar toe Gezang 215 4.
Ds. Mlskotte had voor zijn ln tree-preek tot
tekst gekozen Epheze 3 18 ..Opdat gij ten
volle kondet begrijpen, welke de breedte en
lengte en diepte en hoogte zy" (van de liefde
Gods).
Aan het einde van dienst zong de gemeen
te de bekende zegenbede: „Des 's Heeren ze
gen op u daal
INBRAAK IN EEN KERK.
In den nacht van Zondag op Maandag is
ingebroken in de R -K kerk te Wouw, bij
Roosendaal. De offerb'okken ln de kerk zijn
geforceerd. Men heeft ook getracht het ta
bernakel open te boren, doch dit ls niet ge
lukt.
De inbrekers zyn binnengekomen door In
de kapel een glas-in-lood-raampje te verwij
deren.
MIDDENSTANDSBOND TEGEN HET MA AL-
GEBOD.
De Koninklijke Nederlandsche Midden
standsbond heeft zich met een adres tot de
regeering gewend, waarin hy de vrees uit
spreekt, dat een maal- en menggebod den
ha n deldry venden en industrieeion midden
stand ernstige schade zal toebrengen. Den
minister wordt daarom verzocht den land
bouw op andere wijze te steunen dan met
zulk een gebod.
KIND ER V ERLAMMIN G
Gedurende de laatste twee weken hebben
zich in en om Maastricht verscheidene ge
vallen vccrcedaan van kinderverlamming,
meldt de Msb.
VERSCH BROOD AAN IIET ONTBIJT.
Het Alg. Hbld. maakt melding van een
enquête, die de Kamer van Koophandel te
Rotterdam heeft ingesteld by haar relaties
in het buitenland, om een beeld te krijgen
van de rezeling van den bakkersnarhtarbeid
in verse hill er-de landen. In de enquête werden
betrokken V T^land. Zwitserland, Spanje,
België. Frankrijk. Italië Oostenryk. Zweden,
Noorwegen. Denemarken. Tsjecho Slowakije.
Hongarije cn Dultschland. Er blijkt uit, dat
het alleen ln N.cderland verboden Ls om 's
morgens voor 10 uur vcrsch brood te ver-
koopen.
Vele landen kennen ln het geheel geen
bepaling op den nachtarbeid, andere wel,
doch niet op den verkoop voor een bepaald
uur en in de landen, waar wel een uur be
paald is. is dit toch niet later dan zes o$
zeven.
