C. C. KROUWELS
38e Jaargang No. 14537.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 12 November 1930
HAARLEM S DAGBLAD
iPlrectie: P. W. PEEREBOOM
•tl ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteari ROBERT PEEREBOOIf.
ABONNEMENTEN per week 0.27*4. met Geïllustreerd Zondagsblad Z0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-57*4- Franco per post door Nederland 1 3.87*4. Losse nummers
ƒ0.06 Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57*4, franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1 EN J 1-5 regel» 175. elke regel meer f 0A5. Reclame»
f 0.60 per regel- Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regel» O.óQt
elke regel meer f0.15. buiten Arrond dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. (0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. a contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog I 400.-, Duim I 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger I 50.-, Arm- of Beenbreuk f 1(ML-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
PUTNAM WEALE OVERLEDEN.
Tengevolge van zijn
verwondingen.
BEKEND SCHRIJVER EN JOURNALIST.
TIENTSIN. 11 Nov. (Reuter). De Brit-
«che schrijver Lenox Simpson, meer bekend
onder zijn pseudoniem Putnam Weale, die in
Juni het douanekantoor te Tientsin voor de
noordelijke coalitie in bezit nam en die op
1 October door onbekende aanvallers was ge
wond, is hedenavond overleden.
Simpson, of Putnam Weale was de zoon
van Charles Lenox Simpson, die een belang
rijke positie bij den Chineeschen douane
dienst innam. Zijn zoon volgde hem na zijn
studies voltooid te hebben op, maar hij
was zeer avontuurlijk en ging het Oosten be
reizen. Later ontleende hij zijn schrijvers-
pseudonieum aan zijn grootouders, John
Weale. een Engeisdh schrijver, en Sarah
Hollis Putnam, kleindochter van den Ameri-
kaanschen revolutionairen generaal Israël
Putnam.
Groote vermaardheid verwierf hij met zijn
terzake zeer deskundige artikelen over China
en de politieke verhoudingen aldaar. Trouwens
hij heeft over het geheele Oostersche vraag
stuk het licht van zijn intellect laten schij
nen. Zijn talrijke boeken zijn daar het bewijs
van.
Putnam Weale is het slachtoffer geworden
van zijn moed. Hij verwijderde namelijk het
geweld Hailev Bell uit het douane kantoor
te Tientsin, omdat hij niet kon toestaan dat
de douanegelden in den zak van de regeering
van Nanking terecht kwamen. Hij werkte
dus voor het Noord-Chinees che verbond dat
destijds in feilen strijd met de Nanking ge
wikkeld was. Na deze bemoeiingen echter
werd hij*, door onbekenden overvallen en
zwaar gewond.
AMERIKAANSCHE SCHOENER
VERGAAN.
Met bemanning van 8 koppen.
VERMOEDELIJK 18 DOODEN.
SAN FRANCISCO, 10 Nov. (Reuter). Het
staat thans vast, dat op 8 November jl de
schoener „Brooklyn" met een bemanning van
achttien koppen tijdens een hevigen storm
aan de Noordkust van Californië is vergaan.
Stukken wrakhout van de boot. waarmede de
bemanning vermoedelijk gepoogd heeft het
vaartuig te verlaten, zijn op de kust aange
spoeld. Van de bemanning zelf heeft de kust
wacht tot dusverre echter nog geen spoor
kunnen ontdekken.
HET BACH-CONCERT.
STEEDS MEER AUTO'S.
De politfe had Dinsdagavond weer druk
werk om het verkeer in den omtrek van de
Groote Markt en Begijnestraat goed te leiden.
Niet minder dan 191 auto en één rijtuig
reden langs het Concertgebouw, waar het
Bach-concert plaats had.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
TELEFUNKEN EN PHILIPS RADIO
TECHNISCH BUREAU
KONINGINNEWEG 6 - TELEF. 14024
De ministerpresident van het Belgische kabi
net Jaspar. dat afgetreden is, tengevolge van
oneenigheid in de Liberale partij over de
taalkicestie en de Gentsche Universiteit. (Men
zie het Buitenlandsch Overzicht).
FELSEN
SPAARNBERG.
IETS OVER DE GESCHIEDENIS DER
BUITENPLAATS.
Spaarnberg gaat dezer dagen dikwijls over
de tong: er gaan groote dingen gebeuren die
den toestand grondig zullen veranderen.
Redenen te over om eens terug te schouwen
naar het verleden.
Voor hen, die pas in Haarlem of Kennemer-
land wonen het volgende:
Spaarnberg ligt bij Santpoort, het vrien
delijke dorpje op een uur afstand van Haar
lem. aan den grooten weg naar Alkmaar. Het
station Santpoort is ook bij menigen vreem
deling bekend, niet zoozeer omdat het een
station is aan de spoorlijn, die de twee Ken-
nemer hoofdplaatsen vereenigt, maar door het
Provinciaal Ziekenhuis en de ruïne van
Brederode.
De spoorbaan loopt op tamelijken afstand
van den straatweg en het dorp is er nog
een goed kwartier af. Toch is de weg van daar
naar Santpoort bezienswaardig, want voor
het grootste gedeelte leidt hij ons langs en
door het fraaie, uitgestrekte landgoed
Spaarnberg, waarvan Velsen een groot ge
deelte langs dezen weg zal koopen. Spaarnberg
is als een der schoonste buitens van Ken-
nemerland tenvolle een bezoek waard. Het is
dan ook zeer goed bekend. Menigeen heeft er
een namiddag of Zondagavond rondgedoold
en meermalen had daar een meeting plaats.
Haar ouden luister heeft de landstreek niet
meer. Daar was eens een der lustwaranden
van het rijke Holland, getooid met prachtige
hoven, door geslachten van ouden adel, door
vermogende kooplieden, maohtige regenten
gesticht en bewoond. Velen er van zijn ver
dwenen en met hen verdwenen de vroolijke
gezelschappen, de vergulde karossen, de vier
en zesspannen, de chaisen en harddravers,
de rijpaarden en rashonden, met de talrijke
bedienden en werklieden, die in de dagen van
zijn bloei, dit oord verlevendigden. Bovendien
de spoorbaan trok de reizigers. Straat- en
landwegen werden eenzaam, werden stil
totde motor zijn beproefde kracht en
zekerheid had bewezen. Met honderden per
dag snorren thans auto's en motorrijwielen
door Kinheim's dreven.
Niet alles evenwel verdween. Daar zijn nog
schoone landhuizen aangelegd. Daar is nog
gebleven of gekomen, wat onze aandacht ver
dient. Daar zijn land- en bosch- en duinge
zichten in overvloed .te genieten. Daar zijn
nog herinneringen uit oude dagen te verleven
digen en belangstellend kunnen wij er op»-
merken, wat onze tijd er op verschillend ge
bied heeft gewerkt. Laten wij in gedachten
te Santpoort uit de electrische stappen. Wij
gaan de spoorbaan over en houden vooreerst
nog een rij huizen aan onze rechterhand;
maar reeds zeer spoedig leidt ons de weg
tusschen de boschjes en velden onder Spaarn
berg behoorende.
Voor ons rijst het hooge, dichte bosch der
omrasterde plaats; terwijl boven de weide en
het lagere houtgewas nevens ons de lange
laan en het kerkje daarginds den loop van
den grooten straatweg aanwijzen. Ter linker
zijde ligt de uitgestrekte overplaats .waar wij
als fn een dal. aan drie zijden door met
dennen begroeide hoogten ingesloten, de
groote, kostbaar ingerichte moestuinen en
broeierij vinden. Vrije wandeling komt op het
gemeente-gedeelte, maar is er officieel ook
op de overplaats niet en nijdig gegalvani
seerd prikkeldraad sluit nu het terrein naar
den kant van 't station af.
Onder geleide kunnen de plaats en de
broeierij worden bezichtigd. De plaats heeft
niet meer de vermaardheid, die zij vroeger
bezat In den lande, toen in het midden der
vorige eeuw Adriaan van der Hoop van Am
sterdam er niet alleen zijn beroemde hard
dravers hield, maar ook en dat was van
meer beteekenis! een allerkostbaarste ver
zameling van zeldzame planten en gewassen
had bijeengebracht.
Die zijn In 1839 door den Hoogleeraar W.
H. de Vriese in den Hortus Spaarnbergensis
wetenschappelijk beschreven. Tien jaar later
werd dit werk door Dr. Merkus Doornik voort
gezet. In Augustus 1835 hebben aldaar twee
aloës (agave americana) gebloeid, welke om
haai zeldzaamheid door vele belangstellenden
werden bezichtigd. De grootste van die plan
ten had een stengel van ongeveer 954 Meter.
In September 1847 Is aldaar in bloei geweest
de Cycas circinalis, met mannelijke bloemen,
waarvan toen in Nederland nog geen tweede
voorbeeld was geweest. Van Spaarnberg ls het
heerenhuis, dat ge aan den Alkmaarschen
straatweg aan de achterzijde ziet, in 1840 ge
heel nieuw herbouwd. Het beslaat met de
daarbij behoorende gronden, een oppervlakte
van ruim 50 hectaren.
Toen Van der Hoop overleed, bleef zijn
weduwe er wonen. Die verbleef er nog, toen
Allan zijn beroemde beschrijving van Haarlem
schreef.
Na haar heeft de heer Wüste, directeur
van het Nieuws van den Dag, er tot zijn
dood gewoond
Wat irfen er thans aantreft is ook op andere
aanzienlijke buitenplaatsen te vinden, maar
de grootsche aanleg, de deftige weelde, het
zorgvuldig onderhoud van Spaarnberg vormen
een geheel, dat met volle recht onder de be
zienswaardigheden van Haarlem's aan schoo
ne lusthoven zoo rijken omtrek mag worden
gerekend en niet onwaard was, de Oosten-
rijksche keizerin als een „pied a terre" ge
durende haar herhaald tncognito-vertoef in
de hoofdstad te worden aangeboden.
Spaarnberg ligt juist op de grens der
lage groene vlakte, die zich langs den zoom
der golvende „boschrijke. zandige gronden
aan den voet der duinen uitstrekt.
Aan den eenen kant weidt het oog dan
ook over het ruime veld, aan de andere zijde
wassen de dennen op de ruig oegroeide
hoogten.
Wie Spaarnberg van den Alkmaarschen
straatweg af ziet, zal zeker de opmerking
gemaakt hebben, dat dit gedeelte van den
weg geheel zonder boomen was.
Dat we hier geen boomen vonden, hebben
we te danken aan den heer Van der Hoop
bovengenoemd. Deze wilde het vrij uitzicht
uit zijn buitengo%d op het tegenoverliggende
landschap ongaarne missen en trof met het
Gouvernement een overeenkomst waarbij be
paald werd. dat dit gedeelte van den straat
weg, voorzoover het zich langs zijn buiten
goed uitstrekt, niet met hoogopgaand ge
boomte beplant zou mogen worden: terwijl
het lagere hakhout langs den weg niet hoo-
ger mocht zijn dan één meter. Voor een en
ander moest de heer Van der Hoop aan het
Rijk een jaarlijksche recognitie betalen
Is er nu reeds gebouwd lan»s den Stations
weg, als de ongeveer 18 H.A. grond van Spaarn
berg gemeenteterrein zijn geworden, komt
er aan den rand een heele rij landhuizen, en
misschien Is dit het begin van algeheele ver
kaveling.
HET ACCOORD IN DE
TYPOGRAFIE.
De vergaderingen te Utrecht
FEDERATIE EN A. N. T. B. ER VOOR.
NOG EEN WERKNEMERSREFERENDUM
NOODIG.
Dinsdag hebben te Utrecht de vergaderin
gen plaats gehad van werkgevers en werk
nemers, die te beslissen hadden over al dan
niet aanneming van het door de onderhan
delaars onder Rijksbemiddeling getroffen ac-
coord in het typografisch bedrijf.
Wij herinneren er aan, dat de onderhan
delaars zich bereid verklaard hadden om in
hun organisaties te volgende punten te ver
dedigen.
Ie. De collectieve arbeidsovereenkomst
wordt weer aangegaan voor den tijd van on
geveer drie jaar, tot den eersten Zaterdag in
October 1933.
2e. Het uurloon voor volwassen werkne-
fers (van 24 jaar af) wordt verhoofd en wel
met ingang van 17 November 1930 met 2 ets
per uur en met ingang van 17 November 1932
nog eens met 1 cent per uur; voor de jon
gere werknemers zal het bureau der Centrale
Commissie een daarmee evenredige verhoo
ging vaststellen.
Christelijke patroons.
Wij meldden reeds dat de Bond van Chris
telijke Drukkerspatroons in Nederland besloot
zij het niet con amore, met het compromis
accoord te gaan.
Bond van Boekdrukkerijen.
De Ned. Bond1 van Boekdrukkerijen ver
gaderde Dinsdagmorgen. Er bestond in deze
bijeenkomst een meerderheid vóór het aan
vaarden van de nieuwe overeenkomst.
De R.K. patroons.
's Morgens vergaderde de R.K. Vereeniging
van Nederlandsche Drukkerspatroons, onder
leiding van mr. T. ten Hagen te 's-Graven-
hage.
Men deelt aan de Maasbode mede. dat in
deze vergadering van bestuurszijde krachtig
op aanneming van de overeenkomst werd
aangedrongen.
De voorzitter deT R.K. Dagbladpers, de heer
H. Kuijpers, heeft in een warm-gestemde
rede vóór de stemming op algemeene mo-
reele gronden nog het compromis ten krach
tigste aanbevolen, maar. nadat nog van
verschillende zijden, door voor- en tegen
standers het woord was gevoerd, bleek in de
vergadering geen meerderheid voor dit con
tract aanwezig: het voorgestelde collectief
contract werd verworpen met 180 stemmen
voor en 145 tegen.
De vergadering duurde tot half twee.
De R. K. patroons begaven zich daarop
naar de vergadering van de Federatie.
's Middags vergaderde de Federatie van
Werkgevers in het Boedrukkersbedrijf, die
door de bovengenoemde werkgeversbonden
wordt gevormd.
De Federatie neemt het accoord
aan. Vele tegenstemmers.
De discussies namen den geheelen middag
in beslag en vooral door de kleinere patroons
en door vele patroons uit het Zuiden des
lands werden groote bezwaren tegen de voor
gestelde overeenkomst gemaakt. In zijn ope
ningswoord besprak de voorzitter, de heer S.
S. Korthuis de verschillende gewichtige
grondslagen van het organisatieleven in de
typografie, speciaal het verplichte lidmaat
schap. het pensioenfonds en de vragen om
trent een afzonderlijk contract voor het dag
bladbedrijf.
Daarna kwam aan de orde het voorstel van
het algemeen hoofdbestuur om een collectieve
arbeidsovereenkomst en leerllngenregeling
met de werknemersorganisaties aan te gaan.
Zeer vele sprekers, zoowel voor- als tegen
standers van het bereikte compromis der
Iootlsverhooging van twee en een cent, voer
den het woord.
Het compromis werd verdedigd door den
voorzitter der onderhandelingencommissie,
den heer J. H. van Lonkhuyzen.
Tenslotte werd het voorstel van het alge
meen hoofdbestuur aangenomen met 785
stemmen vóór en 424 stemmen tegen.
De vergadering werd daarna met de agen
dapunten van de gewone Jaarvergadering
voortgezet.
De A. N. T. B.
Inmiddels werd ook de in het N.V. Huls ge
houden buitengewone vergadering van den
Algemeenen Nederlandschen Typografen
Bond voortgezet. Ook deze vergadering
duurde den geheelen middag en de uitslag
werd eerst tegen half zeven bekend.
Het bleek, dat de voorgestelde overeen
komst was aangenomen met 175 tegen 37
stemmen. Het resultaat dezer stemming moet
echter nog bevestigd worden door een refe
rendum onder de leden van den A.N.T.B. Er
zou statutair 2.3 van het aantal uitgebrach
te referendumstemmen tegen de overeen
komst moeten worden uitgebracht om deze
alsnog te doen verwerpen.
Zal de R.K. Bond ook toestemmen?
De bespreking welke de R.K. Vereeniging
van Ned. Drukkerspatroons Dinsdagmiddag
nogc zou houden na de Federatievergadering
ls uitgesteld tot Zaterdag.
Dan zal men opnieuw bijeenkomen om te
overwegen, wat bij den huidigen stand van
zaken te doen staat.
Gezien den loop van de stemming ln de
Federatievergadering, verwacht men, volgens
de „Maasbode" dat het contract dan ook door
den Katholieken bond zal worden aanvaard
Aartsbisschop Söderblom te Upsala, die vol
gens de jongste berichten in aanmerking
komt voor den Nobelprijs voor den
vrede.
HOOG WATER.
Dinsdagmorgen is de polder De Zaag bij
Bolnes ten tweeden male ondergeloopen. De
boerderij die er in staat, bleef vrij van water.
De N. R. C. meldt uit Weesp:
Alhier staat de Vecht 60 c.M. 4- N.A.P. Be
woners van de Ossenmarkt hebben voor de
derde maal sinds begin October het water
ln huis en verblijven op zolder De lager ge
legen terreinen binnen de waterkeerlng heb
ben veel last van water. De doorgangen van
den verhoogden Vechtdijk zijn dicht ge
maakt. De scheepvaart langs de Vecht op
Amsterdam is gestremd.
Uit Grave:
De Maas voor deze gemeente ls ln het laat
ste etmaal slechts 14 c.M. gevallen en valt
thans zeer langzaam. Het water binnendijks
wordt met den dag hooger, zoodat de boeren
hun ingekuilde veldvruchten naar hooger
gelegen akkers moeten overbrengen.
De peilschaal teekende Dinsdag 10.37+NAP
Pali
ing.
(De palingvangst aan onze kust
vermindert elk jaar en is ook
in dezen herfst weer geringer
geworden. Courantbericht
Ach, ik lees daar van een daling
In de vangst van onze paling
En dat is een zeer betreurenswaardig feit,
Want een ernstig paling-eter
Kent niets heerlijker en beter
Voor het stillen van een goede appetijt.
Wat ls hiervan nu de reden?
Reeds sinds eeuwen toch geleden.
Volgens jaarlijks wederkeerend goed gebruik.
Namen wij de brave paling
Toch geregeld in de maling
En wij lokten hem zoo vlot in onze fuik.
Kwam een aal-bes hen soms leeren.
Dat ze niet hoefden probeeren
Om de strikken van de menschen ie
weerstaan?
Zeggend: gij zljt nog onschuldig.
Hoor naar mij en blijf zorgvuldig
Uit den rook der menschenmaatschappij
vandaan.
Want met al je soortgenooten
Hakt de mensch Je maar in mooten.
Ook ai noodt hij Je schijnheilig op zijn maal,
Wat den een zijn (paling) brood is,
Weet dat dit des andren dood is,
In dit leven moet Je glad zijn als een aaL
Mogelijk ontstond de daling
In de vangst van onze paling
Door 't pleidooi van zulk een aalbes, wijs
en oud.
Die de wetenschap wou luchten.
Dat je goed doet ver te vluchten
Van den mensch, als die bijzonder van Je
houdt.
P. GASU6.
Het Belangrijkste.
Het accoord in de typographic. De vergade*
ring te Utrecht.
(Ie blad, le pag.)
De N.Z.H. en de Noord-Hollandsche Tram. De
NJZ.H. neemt met de lijn en de verplichtingen
over.
(2e blad, 2e pag
De Belgische kabinetscrisis.
(2e blad, le pag).
De arbeid te Genève.
(2e blad, le pag).
De bekende schrijver en journalist Putman
Weale oserledcn.
(le blad, le pag.)
Velsen: Raadsvergadering.
(3e blad, 2e pag.)
Velsen: Spaarnberg: Iets over de geschiedenis
der buitenplaats.
(le blad, le pag.).
ARTIKELEN
R. P.; Ome auteurs
(le blad, le pag.).
J. B. Schuil: Over Jongensboeken van heden.
(Naar aanleiding van den Boekendag op 15
dezer).
(2e blad, le pag).
Intimus: Tweede Kamer: De algemeene be-
schouwingen over de Ryksbegrooting.
(3e blad, 3e pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad.)
AANKLACHT TEGEN EEN
DOKTER.
ZIJN HULP KWAM TE LAAT.
Door een werkman te Arnhem ls tegen een
geneesheer een aanklacht bij de Justitie in
gediend. Een kind van den werkman kwam
Woensdag ziek uit school. De dokter werd ge
roepen. die verkoudheid constateerde. Do
toestand werd echter zorgelijk en de dokter
werd opnieuw gewaarschuwd". Vrijdag was hij
nog niet gekomen ondanks herhaaldelljken
aandrang Hij kwam pas Zaterdagmiddag het
kind bezoeken en achtte toen opneming ln
het ziekenhuis noodzakelijk. Enkele uren na
de opneming is het kind overleden.
HAARLEM. 12 November.
Onze Auteurs.
De reeks interviews met vermaarde Ne
derlandsche schrijfsters en schrijvers. die wij
met het oog op den Boekendag op 15 de
zer gepubliceerd hebben, heeft zeer de
aandacht getrokken. WIJ hebben dat van ve
len vernomen, en wij hadden niet anders ver
wacht.
Nu is Haarlem een stad die zeer veel ro
manlezers telt. Een onzer voornaamste boek
handelaars heeft het mij dezer dagen nog
verzekerd. Ik hoop dat onze reeks artikelen
bij deze gelegenheid er toe zal bijdragen, die
belangstelling in de litteratuur nog aanmer
kelijk te vergrooten.
De bedoeling van dezen wensch ls niet,
vurige kolen te stapelen op de hoofden van
sommige auteurs, die zich in geenszins vleien-
den zin óver de journalistiek plegen uit te
laten. Vele andere leden van hun gilde zijn
minder kortzichtig en zien in dat het onzin
Is dezelfde crltische maatstaf aan littera
tuur en journalistiek aan te leggen. De twee
zijn verschillend van wezen en verschillend
van doel. en de eenige crltische norm die men
voor belde zou kunnen doen gelden is. te ver
gen dat zij het schoone instrument
dor taal met eerbied en zorg hanteeren.
Waaruit ik mag afleiden dat Charlvarlus en
dr. Haje de eenige ..vaste critici" zijn. die de
litteratuur en de journalistiek als de hunne
moge beschouwen. Ons haastwerk doet ons
daarbij in een heel wat moeilijker positie
verkeeren dan de litteratoren.
Voor het overige is een litterator geen
Journalist en een journalist geen litterator
ln zijn werk. De gevallen waarin de twee in
éen persoon zijn gecombineerd zijn zeld
zaam. en meestal lect ln zulk een tweeledig
schrijver de journalist het op den duur te
gen den litterator af. of omgekeerd. Johan
de Meestor. die in belde qualltelten voortdu
rend voortreffelijk werk heeft geleverd, be
hoort dan ook tot de hooee uitzonderingen.
De meeste journalisten weten bij ervaring,
dat het hooge tempo en de voortdurende af
wisseling in hun werk. die voor hen een
levensbehoefte worden, hen ongeschikt ma
ken voor de rustige concentratie en de lang
durige overgave-aan-de-creatle. noodlg om
een roman te schrijven. De meeste auteurs,
die zich wel eens aan de journalistiek heb
ben gewaagd, hebben hunnerzijds moeten on
dervinden dat zij daarvoor de flair en vooral
het tempo misten. Met ..tempo" bedoel 11c
natuurlijk niet de snelheid waarmee zij een
artikel op papier zetten, maar den opzet en
de uitwerking van het onderwerp. Zij missen
gewoonlijk de gaven die den journalist nu
eenmaal, ln zijn speciale werk, kenmerken.
Daarom vind ik dat gesneer van sommige