C. C. KROUWELS 38e Jaargang No. 14537. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 12 November 1930 HAARLEM S DAGBLAD iPlrectie: P. W. PEEREBOOM •tl ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteari ROBERT PEEREBOOIf. ABONNEMENTEN per week 0.27*4. met Geïllustreerd Zondagsblad Z0.32 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3-57*4- Franco per post door Nederland 1 3.87*4. Losse nummers ƒ0.06 Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57*4, franco per post. Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENT1 EN J 1-5 regel» 175. elke regel meer f 0A5. Reclame» f 0.60 per regel- Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regel» O.óQt elke regel meer f0.15. buiten Arrond dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag, Donderdag en Zaterdag) 14 reg. (0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. a contant- Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog I 400.-, Duim I 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger I 50.-, Arm- of Beenbreuk f 1(ML- DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD PUTNAM WEALE OVERLEDEN. Tengevolge van zijn verwondingen. BEKEND SCHRIJVER EN JOURNALIST. TIENTSIN. 11 Nov. (Reuter). De Brit- «che schrijver Lenox Simpson, meer bekend onder zijn pseudoniem Putnam Weale, die in Juni het douanekantoor te Tientsin voor de noordelijke coalitie in bezit nam en die op 1 October door onbekende aanvallers was ge wond, is hedenavond overleden. Simpson, of Putnam Weale was de zoon van Charles Lenox Simpson, die een belang rijke positie bij den Chineeschen douane dienst innam. Zijn zoon volgde hem na zijn studies voltooid te hebben op, maar hij was zeer avontuurlijk en ging het Oosten be reizen. Later ontleende hij zijn schrijvers- pseudonieum aan zijn grootouders, John Weale. een Engeisdh schrijver, en Sarah Hollis Putnam, kleindochter van den Ameri- kaanschen revolutionairen generaal Israël Putnam. Groote vermaardheid verwierf hij met zijn terzake zeer deskundige artikelen over China en de politieke verhoudingen aldaar. Trouwens hij heeft over het geheele Oostersche vraag stuk het licht van zijn intellect laten schij nen. Zijn talrijke boeken zijn daar het bewijs van. Putnam Weale is het slachtoffer geworden van zijn moed. Hij verwijderde namelijk het geweld Hailev Bell uit het douane kantoor te Tientsin, omdat hij niet kon toestaan dat de douanegelden in den zak van de regeering van Nanking terecht kwamen. Hij werkte dus voor het Noord-Chinees che verbond dat destijds in feilen strijd met de Nanking ge wikkeld was. Na deze bemoeiingen echter werd hij*, door onbekenden overvallen en zwaar gewond. AMERIKAANSCHE SCHOENER VERGAAN. Met bemanning van 8 koppen. VERMOEDELIJK 18 DOODEN. SAN FRANCISCO, 10 Nov. (Reuter). Het staat thans vast, dat op 8 November jl de schoener „Brooklyn" met een bemanning van achttien koppen tijdens een hevigen storm aan de Noordkust van Californië is vergaan. Stukken wrakhout van de boot. waarmede de bemanning vermoedelijk gepoogd heeft het vaartuig te verlaten, zijn op de kust aange spoeld. Van de bemanning zelf heeft de kust wacht tot dusverre echter nog geen spoor kunnen ontdekken. HET BACH-CONCERT. STEEDS MEER AUTO'S. De politfe had Dinsdagavond weer druk werk om het verkeer in den omtrek van de Groote Markt en Begijnestraat goed te leiden. Niet minder dan 191 auto en één rijtuig reden langs het Concertgebouw, waar het Bach-concert plaats had. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN TELEFUNKEN EN PHILIPS RADIO TECHNISCH BUREAU KONINGINNEWEG 6 - TELEF. 14024 De ministerpresident van het Belgische kabi net Jaspar. dat afgetreden is, tengevolge van oneenigheid in de Liberale partij over de taalkicestie en de Gentsche Universiteit. (Men zie het Buitenlandsch Overzicht). FELSEN SPAARNBERG. IETS OVER DE GESCHIEDENIS DER BUITENPLAATS. Spaarnberg gaat dezer dagen dikwijls over de tong: er gaan groote dingen gebeuren die den toestand grondig zullen veranderen. Redenen te over om eens terug te schouwen naar het verleden. Voor hen, die pas in Haarlem of Kennemer- land wonen het volgende: Spaarnberg ligt bij Santpoort, het vrien delijke dorpje op een uur afstand van Haar lem. aan den grooten weg naar Alkmaar. Het station Santpoort is ook bij menigen vreem deling bekend, niet zoozeer omdat het een station is aan de spoorlijn, die de twee Ken- nemer hoofdplaatsen vereenigt, maar door het Provinciaal Ziekenhuis en de ruïne van Brederode. De spoorbaan loopt op tamelijken afstand van den straatweg en het dorp is er nog een goed kwartier af. Toch is de weg van daar naar Santpoort bezienswaardig, want voor het grootste gedeelte leidt hij ons langs en door het fraaie, uitgestrekte landgoed Spaarnberg, waarvan Velsen een groot ge deelte langs dezen weg zal koopen. Spaarnberg is als een der schoonste buitens van Ken- nemerland tenvolle een bezoek waard. Het is dan ook zeer goed bekend. Menigeen heeft er een namiddag of Zondagavond rondgedoold en meermalen had daar een meeting plaats. Haar ouden luister heeft de landstreek niet meer. Daar was eens een der lustwaranden van het rijke Holland, getooid met prachtige hoven, door geslachten van ouden adel, door vermogende kooplieden, maohtige regenten gesticht en bewoond. Velen er van zijn ver dwenen en met hen verdwenen de vroolijke gezelschappen, de vergulde karossen, de vier en zesspannen, de chaisen en harddravers, de rijpaarden en rashonden, met de talrijke bedienden en werklieden, die in de dagen van zijn bloei, dit oord verlevendigden. Bovendien de spoorbaan trok de reizigers. Straat- en landwegen werden eenzaam, werden stil totde motor zijn beproefde kracht en zekerheid had bewezen. Met honderden per dag snorren thans auto's en motorrijwielen door Kinheim's dreven. Niet alles evenwel verdween. Daar zijn nog schoone landhuizen aangelegd. Daar is nog gebleven of gekomen, wat onze aandacht ver dient. Daar zijn land- en bosch- en duinge zichten in overvloed .te genieten. Daar zijn nog herinneringen uit oude dagen te verleven digen en belangstellend kunnen wij er op»- merken, wat onze tijd er op verschillend ge bied heeft gewerkt. Laten wij in gedachten te Santpoort uit de electrische stappen. Wij gaan de spoorbaan over en houden vooreerst nog een rij huizen aan onze rechterhand; maar reeds zeer spoedig leidt ons de weg tusschen de boschjes en velden onder Spaarn berg behoorende. Voor ons rijst het hooge, dichte bosch der omrasterde plaats; terwijl boven de weide en het lagere houtgewas nevens ons de lange laan en het kerkje daarginds den loop van den grooten straatweg aanwijzen. Ter linker zijde ligt de uitgestrekte overplaats .waar wij als fn een dal. aan drie zijden door met dennen begroeide hoogten ingesloten, de groote, kostbaar ingerichte moestuinen en broeierij vinden. Vrije wandeling komt op het gemeente-gedeelte, maar is er officieel ook op de overplaats niet en nijdig gegalvani seerd prikkeldraad sluit nu het terrein naar den kant van 't station af. Onder geleide kunnen de plaats en de broeierij worden bezichtigd. De plaats heeft niet meer de vermaardheid, die zij vroeger bezat In den lande, toen in het midden der vorige eeuw Adriaan van der Hoop van Am sterdam er niet alleen zijn beroemde hard dravers hield, maar ook en dat was van meer beteekenis! een allerkostbaarste ver zameling van zeldzame planten en gewassen had bijeengebracht. Die zijn In 1839 door den Hoogleeraar W. H. de Vriese in den Hortus Spaarnbergensis wetenschappelijk beschreven. Tien jaar later werd dit werk door Dr. Merkus Doornik voort gezet. In Augustus 1835 hebben aldaar twee aloës (agave americana) gebloeid, welke om haai zeldzaamheid door vele belangstellenden werden bezichtigd. De grootste van die plan ten had een stengel van ongeveer 954 Meter. In September 1847 Is aldaar in bloei geweest de Cycas circinalis, met mannelijke bloemen, waarvan toen in Nederland nog geen tweede voorbeeld was geweest. Van Spaarnberg ls het heerenhuis, dat ge aan den Alkmaarschen straatweg aan de achterzijde ziet, in 1840 ge heel nieuw herbouwd. Het beslaat met de daarbij behoorende gronden, een oppervlakte van ruim 50 hectaren. Toen Van der Hoop overleed, bleef zijn weduwe er wonen. Die verbleef er nog, toen Allan zijn beroemde beschrijving van Haarlem schreef. Na haar heeft de heer Wüste, directeur van het Nieuws van den Dag, er tot zijn dood gewoond Wat irfen er thans aantreft is ook op andere aanzienlijke buitenplaatsen te vinden, maar de grootsche aanleg, de deftige weelde, het zorgvuldig onderhoud van Spaarnberg vormen een geheel, dat met volle recht onder de be zienswaardigheden van Haarlem's aan schoo ne lusthoven zoo rijken omtrek mag worden gerekend en niet onwaard was, de Oosten- rijksche keizerin als een „pied a terre" ge durende haar herhaald tncognito-vertoef in de hoofdstad te worden aangeboden. Spaarnberg ligt juist op de grens der lage groene vlakte, die zich langs den zoom der golvende „boschrijke. zandige gronden aan den voet der duinen uitstrekt. Aan den eenen kant weidt het oog dan ook over het ruime veld, aan de andere zijde wassen de dennen op de ruig oegroeide hoogten. Wie Spaarnberg van den Alkmaarschen straatweg af ziet, zal zeker de opmerking gemaakt hebben, dat dit gedeelte van den weg geheel zonder boomen was. Dat we hier geen boomen vonden, hebben we te danken aan den heer Van der Hoop bovengenoemd. Deze wilde het vrij uitzicht uit zijn buitengo%d op het tegenoverliggende landschap ongaarne missen en trof met het Gouvernement een overeenkomst waarbij be paald werd. dat dit gedeelte van den straat weg, voorzoover het zich langs zijn buiten goed uitstrekt, niet met hoogopgaand ge boomte beplant zou mogen worden: terwijl het lagere hakhout langs den weg niet hoo- ger mocht zijn dan één meter. Voor een en ander moest de heer Van der Hoop aan het Rijk een jaarlijksche recognitie betalen Is er nu reeds gebouwd lan»s den Stations weg, als de ongeveer 18 H.A. grond van Spaarn berg gemeenteterrein zijn geworden, komt er aan den rand een heele rij landhuizen, en misschien Is dit het begin van algeheele ver kaveling. HET ACCOORD IN DE TYPOGRAFIE. De vergaderingen te Utrecht FEDERATIE EN A. N. T. B. ER VOOR. NOG EEN WERKNEMERSREFERENDUM NOODIG. Dinsdag hebben te Utrecht de vergaderin gen plaats gehad van werkgevers en werk nemers, die te beslissen hadden over al dan niet aanneming van het door de onderhan delaars onder Rijksbemiddeling getroffen ac- coord in het typografisch bedrijf. Wij herinneren er aan, dat de onderhan delaars zich bereid verklaard hadden om in hun organisaties te volgende punten te ver dedigen. Ie. De collectieve arbeidsovereenkomst wordt weer aangegaan voor den tijd van on geveer drie jaar, tot den eersten Zaterdag in October 1933. 2e. Het uurloon voor volwassen werkne- fers (van 24 jaar af) wordt verhoofd en wel met ingang van 17 November 1930 met 2 ets per uur en met ingang van 17 November 1932 nog eens met 1 cent per uur; voor de jon gere werknemers zal het bureau der Centrale Commissie een daarmee evenredige verhoo ging vaststellen. Christelijke patroons. Wij meldden reeds dat de Bond van Chris telijke Drukkerspatroons in Nederland besloot zij het niet con amore, met het compromis accoord te gaan. Bond van Boekdrukkerijen. De Ned. Bond1 van Boekdrukkerijen ver gaderde Dinsdagmorgen. Er bestond in deze bijeenkomst een meerderheid vóór het aan vaarden van de nieuwe overeenkomst. De R.K. patroons. 's Morgens vergaderde de R.K. Vereeniging van Nederlandsche Drukkerspatroons, onder leiding van mr. T. ten Hagen te 's-Graven- hage. Men deelt aan de Maasbode mede. dat in deze vergadering van bestuurszijde krachtig op aanneming van de overeenkomst werd aangedrongen. De voorzitter deT R.K. Dagbladpers, de heer H. Kuijpers, heeft in een warm-gestemde rede vóór de stemming op algemeene mo- reele gronden nog het compromis ten krach tigste aanbevolen, maar. nadat nog van verschillende zijden, door voor- en tegen standers het woord was gevoerd, bleek in de vergadering geen meerderheid voor dit con tract aanwezig: het voorgestelde collectief contract werd verworpen met 180 stemmen voor en 145 tegen. De vergadering duurde tot half twee. De R. K. patroons begaven zich daarop naar de vergadering van de Federatie. 's Middags vergaderde de Federatie van Werkgevers in het Boedrukkersbedrijf, die door de bovengenoemde werkgeversbonden wordt gevormd. De Federatie neemt het accoord aan. Vele tegenstemmers. De discussies namen den geheelen middag in beslag en vooral door de kleinere patroons en door vele patroons uit het Zuiden des lands werden groote bezwaren tegen de voor gestelde overeenkomst gemaakt. In zijn ope ningswoord besprak de voorzitter, de heer S. S. Korthuis de verschillende gewichtige grondslagen van het organisatieleven in de typografie, speciaal het verplichte lidmaat schap. het pensioenfonds en de vragen om trent een afzonderlijk contract voor het dag bladbedrijf. Daarna kwam aan de orde het voorstel van het algemeen hoofdbestuur om een collectieve arbeidsovereenkomst en leerllngenregeling met de werknemersorganisaties aan te gaan. Zeer vele sprekers, zoowel voor- als tegen standers van het bereikte compromis der Iootlsverhooging van twee en een cent, voer den het woord. Het compromis werd verdedigd door den voorzitter der onderhandelingencommissie, den heer J. H. van Lonkhuyzen. Tenslotte werd het voorstel van het alge meen hoofdbestuur aangenomen met 785 stemmen vóór en 424 stemmen tegen. De vergadering werd daarna met de agen dapunten van de gewone Jaarvergadering voortgezet. De A. N. T. B. Inmiddels werd ook de in het N.V. Huls ge houden buitengewone vergadering van den Algemeenen Nederlandschen Typografen Bond voortgezet. Ook deze vergadering duurde den geheelen middag en de uitslag werd eerst tegen half zeven bekend. Het bleek, dat de voorgestelde overeen komst was aangenomen met 175 tegen 37 stemmen. Het resultaat dezer stemming moet echter nog bevestigd worden door een refe rendum onder de leden van den A.N.T.B. Er zou statutair 2.3 van het aantal uitgebrach te referendumstemmen tegen de overeen komst moeten worden uitgebracht om deze alsnog te doen verwerpen. Zal de R.K. Bond ook toestemmen? De bespreking welke de R.K. Vereeniging van Ned. Drukkerspatroons Dinsdagmiddag nogc zou houden na de Federatievergadering ls uitgesteld tot Zaterdag. Dan zal men opnieuw bijeenkomen om te overwegen, wat bij den huidigen stand van zaken te doen staat. Gezien den loop van de stemming ln de Federatievergadering, verwacht men, volgens de „Maasbode" dat het contract dan ook door den Katholieken bond zal worden aanvaard Aartsbisschop Söderblom te Upsala, die vol gens de jongste berichten in aanmerking komt voor den Nobelprijs voor den vrede. HOOG WATER. Dinsdagmorgen is de polder De Zaag bij Bolnes ten tweeden male ondergeloopen. De boerderij die er in staat, bleef vrij van water. De N. R. C. meldt uit Weesp: Alhier staat de Vecht 60 c.M. 4- N.A.P. Be woners van de Ossenmarkt hebben voor de derde maal sinds begin October het water ln huis en verblijven op zolder De lager ge legen terreinen binnen de waterkeerlng heb ben veel last van water. De doorgangen van den verhoogden Vechtdijk zijn dicht ge maakt. De scheepvaart langs de Vecht op Amsterdam is gestremd. Uit Grave: De Maas voor deze gemeente ls ln het laat ste etmaal slechts 14 c.M. gevallen en valt thans zeer langzaam. Het water binnendijks wordt met den dag hooger, zoodat de boeren hun ingekuilde veldvruchten naar hooger gelegen akkers moeten overbrengen. De peilschaal teekende Dinsdag 10.37+NAP Pali ing. (De palingvangst aan onze kust vermindert elk jaar en is ook in dezen herfst weer geringer geworden. Courantbericht Ach, ik lees daar van een daling In de vangst van onze paling En dat is een zeer betreurenswaardig feit, Want een ernstig paling-eter Kent niets heerlijker en beter Voor het stillen van een goede appetijt. Wat ls hiervan nu de reden? Reeds sinds eeuwen toch geleden. Volgens jaarlijks wederkeerend goed gebruik. Namen wij de brave paling Toch geregeld in de maling En wij lokten hem zoo vlot in onze fuik. Kwam een aal-bes hen soms leeren. Dat ze niet hoefden probeeren Om de strikken van de menschen ie weerstaan? Zeggend: gij zljt nog onschuldig. Hoor naar mij en blijf zorgvuldig Uit den rook der menschenmaatschappij vandaan. Want met al je soortgenooten Hakt de mensch Je maar in mooten. Ook ai noodt hij Je schijnheilig op zijn maal, Wat den een zijn (paling) brood is, Weet dat dit des andren dood is, In dit leven moet Je glad zijn als een aaL Mogelijk ontstond de daling In de vangst van onze paling Door 't pleidooi van zulk een aalbes, wijs en oud. Die de wetenschap wou luchten. Dat je goed doet ver te vluchten Van den mensch, als die bijzonder van Je houdt. P. GASU6. Het Belangrijkste. Het accoord in de typographic. De vergade* ring te Utrecht. (Ie blad, le pag.) De N.Z.H. en de Noord-Hollandsche Tram. De NJZ.H. neemt met de lijn en de verplichtingen over. (2e blad, 2e pag De Belgische kabinetscrisis. (2e blad, le pag). De arbeid te Genève. (2e blad, le pag). De bekende schrijver en journalist Putman Weale oserledcn. (le blad, le pag.) Velsen: Raadsvergadering. (3e blad, 2e pag.) Velsen: Spaarnberg: Iets over de geschiedenis der buitenplaats. (le blad, le pag.). ARTIKELEN R. P.; Ome auteurs (le blad, le pag.). J. B. Schuil: Over Jongensboeken van heden. (Naar aanleiding van den Boekendag op 15 dezer). (2e blad, le pag). Intimus: Tweede Kamer: De algemeene be- schouwingen over de Ryksbegrooting. (3e blad, 3e pag.) Voor de laatste berichten zie men de 2e pag. van het le blad.) AANKLACHT TEGEN EEN DOKTER. ZIJN HULP KWAM TE LAAT. Door een werkman te Arnhem ls tegen een geneesheer een aanklacht bij de Justitie in gediend. Een kind van den werkman kwam Woensdag ziek uit school. De dokter werd ge roepen. die verkoudheid constateerde. Do toestand werd echter zorgelijk en de dokter werd opnieuw gewaarschuwd". Vrijdag was hij nog niet gekomen ondanks herhaaldelljken aandrang Hij kwam pas Zaterdagmiddag het kind bezoeken en achtte toen opneming ln het ziekenhuis noodzakelijk. Enkele uren na de opneming is het kind overleden. HAARLEM. 12 November. Onze Auteurs. De reeks interviews met vermaarde Ne derlandsche schrijfsters en schrijvers. die wij met het oog op den Boekendag op 15 de zer gepubliceerd hebben, heeft zeer de aandacht getrokken. WIJ hebben dat van ve len vernomen, en wij hadden niet anders ver wacht. Nu is Haarlem een stad die zeer veel ro manlezers telt. Een onzer voornaamste boek handelaars heeft het mij dezer dagen nog verzekerd. Ik hoop dat onze reeks artikelen bij deze gelegenheid er toe zal bijdragen, die belangstelling in de litteratuur nog aanmer kelijk te vergrooten. De bedoeling van dezen wensch ls niet, vurige kolen te stapelen op de hoofden van sommige auteurs, die zich in geenszins vleien- den zin óver de journalistiek plegen uit te laten. Vele andere leden van hun gilde zijn minder kortzichtig en zien in dat het onzin Is dezelfde crltische maatstaf aan littera tuur en journalistiek aan te leggen. De twee zijn verschillend van wezen en verschillend van doel. en de eenige crltische norm die men voor belde zou kunnen doen gelden is. te ver gen dat zij het schoone instrument dor taal met eerbied en zorg hanteeren. Waaruit ik mag afleiden dat Charlvarlus en dr. Haje de eenige ..vaste critici" zijn. die de litteratuur en de journalistiek als de hunne moge beschouwen. Ons haastwerk doet ons daarbij in een heel wat moeilijker positie verkeeren dan de litteratoren. Voor het overige is een litterator geen Journalist en een journalist geen litterator ln zijn werk. De gevallen waarin de twee in éen persoon zijn gecombineerd zijn zeld zaam. en meestal lect ln zulk een tweeledig schrijver de journalist het op den duur te gen den litterator af. of omgekeerd. Johan de Meestor. die in belde qualltelten voortdu rend voortreffelijk werk heeft geleverd, be hoort dan ook tot de hooee uitzonderingen. De meeste journalisten weten bij ervaring, dat het hooge tempo en de voortdurende af wisseling in hun werk. die voor hen een levensbehoefte worden, hen ongeschikt ma ken voor de rustige concentratie en de lang durige overgave-aan-de-creatle. noodlg om een roman te schrijven. De meeste auteurs, die zich wel eens aan de journalistiek heb ben gewaagd, hebben hunnerzijds moeten on dervinden dat zij daarvoor de flair en vooral het tempo misten. Met ..tempo" bedoel 11c natuurlijk niet de snelheid waarmee zij een artikel op papier zetten, maar den opzet en de uitwerking van het onderwerp. Zij missen gewoonlijk de gaven die den journalist nu eenmaal, ln zijn speciale werk, kenmerken. Daarom vind ik dat gesneer van sommige

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1