Een nieuw documentair filmwerk.
Erich von Stroheim in
„The Great Gabbo".
Radiomuziek der week.
EEN VOORBESPREKING
BIOSCOOP
Regie van James Cruze.
De film „Boek" van
In opdracht van den Nederlandschen Uit
geversbond is door den cinéast Joris Ivens,
in samenwerking met Willem Bon, die de op
nemingen en montage verzorgde, een film
samengesteld, die het tot stand komen van
het boek in beeld brengt.
Van dit filmwerk, „Boek" genaamd, dat
naar aanleiding van het jubileum van ge
noemden bond vervaardigd is, ging Vrijdag
morgen in het Avant Garde Theater „De
Uitkijk" te Amsterdam de première voor pers
en genoodigden.
De samenstellers zijn er ln geslaagd een
belangrijk document te scheppen, een docu
ment, dat zoowel voor leeken als vakmen-
schen van het hoogste belang ls.
De voortreffelijke hoedanigheden van deze
rolprent wordt men reeds bij het begin ge
waar, waarin ons op duidelijke wijze de ge
schiedenis van het boek voor oogen wordt
gesteld. Bijzonder geslaagd is ln dit gedeelte
vooral het oogenblik, waarop het scherpe sil
houet van Lourens Coster verschijnt. Tref
fend is het plotselinge vallen van den uit
gesneden letter in het zand, de geboorte als
het ware van een geheel nieuwe wetenschap,
de boekdrukkunst. En onmiddellijk na deze
ontwikkelingsperioden wordt de toeschouwer
verplaatst in het rustelooze hedendaagscho
drukkersbedrijf, waar onvermoeide machines
eindelooze vellen papier afleveren om aan de
steeds toenemende vraag naar boeken te
kunnen voldoen, Wij werpen een blik ln het
kantoof van den uitgever, die daar de schrij
vers of toekomstige schrijvers, gewapend met
hun manuscripten ontvangt. Hoe vaak weet
de cinéast het karakter van ieder dier perso
nen te suggereeren door enkel de beenen
(soms zelfs alleen de voeten!) op het doek te
toonen!
Wij leeren het bedrijf ln al zijn levendig
heid kennen en bevinden ons te midden van
de indrukwekkende persen, die lettertypes
en illustraties van de grootste verscheiden
heid en allerlei soort afdrukken.
Prachtig zijn ook de opnemingen in en om
de Papierfabriek te Velsen. In onafzienbare
reeksen ligt het te verwerken hout langs de
rails opgestapeld van het transporttreintje,
waarop de operateur zich bevindt. De indruk,
dooi KAREL DE JONG.
Men behoeft nu niet meer op Rome af te
stemmen om Mengelberg te hooren: hij is te
Amsterdam teruggekeerd leidt a.s. Zondag
het middagconcert, dat geheel aan de uit
voering van werken van J. S. Bach gewijd is.
Tot uitzending zullen komen: De Suite in D
(Trompetsuite), hier nog zeer kort geleden
uitstekend door de H. O. V. vertolk drie doe
len uit de Sonate in C voor violoncel-solo,
dus zonder begeleiding, het vierde Branden-
burgsche Concert en een Cantate. In de cel
losonate zal men den uitmuntenden, onlangs
van een langdurige ziekte hers elden ce list
Carel van Leeuwen Boomkamp kunnen be
wonderen. De vier z.g. Brandenburgsche Con
certen zijn in 1721 door Bach voor den graaf
van Brandenburg geschreven. Het vierde, in
G. is door het Concertgebouw orkest vaak uit
gevoerd; het bestaat uit drie deelen: twee
snelle met een langzaam daar usschen. Van
de Suites of Partitas voor orkest bestaan er
insgelijks nog vier (misschien zijn er verlo
ren gegaan, waarvan twee in D voor vol
orkest, d.w.z. met trompet. Deze Suites be
staan uit een opeenvolging van oude dans
vormen, voorafgegaan door een z.g. Fran-
sche Ouverture, welke laatste weer uit een
langzame inleiding, een fugatisch gebouwd
Allegro en een langzaam slotdeel is samen
gesteld. De trompetsuites zijn te Leipz'g. tus-
schcn de jaren 1729 en 1736 geschreven. Da'
ze destijds populair waren, heb ik vroeger
reeds gememoreerd. Evenwel geraakten ze
gaandeweg in vergetelheid totdat in 1333
Mendelssohn de gelukkige gedachte had d?
eerste der beide Suites in D in het Gewand-
haus te Leipzig te laten uitvoeren, en daar
mede Bach als orkestcomponist weer in de
concertzaal introduceerde. Van de Cantates,
die Bach voor huiselijk gebruik voor e'ken
Zcr.dag componeerde bestaan er nog ruim
tweehonderd; een groot aantal is verloren
gegaan. De bezetting er van is zeer versch 1-
ler.d; vele bevatten stukken van zeer groote
schoonheid.
Des avonds wordt uit Stuttgart de opera
..Falstaff" van Verdi, met de Dui scke tekst-
bewerk :ng van den bekenden Brahmsbi"graaf
Max Kalbeek, uitgezonden. Hoewel ik vind
dat het beluisteren van operas en muriek-
dramas in 't algemeen niet ten volle tevre-
ni?en kan. wil ik op „Falstaff" toch even
wijden, omdat dit werk zulk een merkwaardig
voorbeeld levert, niet slechts or verzwakt"*
scheopingskracht op hoogen leeftijd, maar
van 'voortdurende innerlijke vooruitgang en
is Ivens en W. Bon.
dien deze op enorme barricaden gelijkende
stapels op den toeschouwer maken is werke
lijk overweldigend. Ook het bedrijf in de fa
brieken, het machinaal slijpen van het hout
en de geleidelijke afwerking van het procédé
is op origineele en bevattelijke wijze weerge
geven. Hetzelfde kan gezegd worden van de
fragmenten, betreffende werkzaamheden ln
de lettergieterij.
Het is een groote verdienste van de ver
vaardigers, dat zij nooit „zwaar op de hand"
worden. Telkens weten zij door een onver
wachte, dikwijls humoristische wending de
belangstelling voor het onderwerp gaande te
houden. Hoe licht vervalt men bij het verfil
men van een dergelijk bedrijf niet tot het
vertoonen van een serie droge en ziellooze af
beeldingen van apparaten die ons niet de
minste interesse vermogen in te boe zoemen.
Behalve aan het eigenlijke drukkersbedrijf
is ook vaak een gedeelte gewijd aan den ver
koop van het boek. O.a. wordt de toeschouwer
gevoerd in de magazijnen van het Centraal
Boekhuis, waar de camera glijdt langs de
kasten met boeken van diverse pluimage en
hier en daar blijft rusten bij een sierlijk of
markant boekomslag, dat de aandacht trekt.
Éven later zijn wij getuigen van het gesprek
tusschen een adsplrant kooper en een gerou-
tineerden bediende, die met veel kennis van
zaken zijn boekwerken aanprijst.
Het slot van de film ls al een heel geslaag
de vondst. Een serie .snapshots" uit de zeer
uiteenloopende schare boekenlezers zou men
het kunnen noemen. De cinéast geeft slechts
de enkele boekbanden met de titels en daar
achter verschijnen successievelijk de koppen
van den ernstigen, op sensatie belusten, de-
gelijken of uitbundlgen lezer, al naar gelang
de bijbehoorende boekband dat heeft aange
kondigd.
De Nederlandsche filmproductie is met het
totstandkomen van dit werk dus weer met
een belangrijke aanwinst verrijkt.
Een succes voor Joris Ivens, Willem Bon en
den Nederlandschen Uitgeversbond.
Volledigheidshalve zij vermeld dat de speel-
scènes onder regie van den heer W. van der
Hoog stonden.
vernieuwing, zooals men slechts zelden bij
een kunstenaar aantreft. Verdi's Rieol:tto,
Trovatore en Traviata dateeren uit het be
gin der vijftiger jaren van de vorige eeuw en
vertoonen nog de deugden en gebreken van
de voorgangers. In 1859 volgde ,.Un Ballo in
Machera", in 1867 „Don Carlos", in 1871
,Aida", waarin de invloed van Wagner
merkbaar is in de oplossing van de gesloten
vormen. Vervolgens kwam ln 1887 de harts
tochtelijke „Othello" en ten slotte verraste
Verdi in 1893, dus op 80-jarigen leeftijd, de
muzikale wereld met een komische opera, die
de kroon op zijn werk zette; een opera waar
in de nieuwere principes zijn toegepast zon
der dat de grijze meester ook maar ergens
zijn individualiteit prijs gaf of tot slaaf van
een systeem werd. en waarin de in zijn eer
ste werken vaak vrij nonchalant behandelde
orkestpartij tot een stemmenweefsei van
wonderlijke fijnheid is geworden. „Falstaff"
is door de zorgen van de beroemde zangpae-
dagoge Cornélie van Zanten vóór eeni~e ja
ren in den Haag uitgevoerd; ik meen dat dit
de première in ons land was.
Men zal as. week een paar beroemde le
den van de oude garde der pianisten als so
list kunnen hooren: Maandag u;t Ferlijn den
65-jarigen Eugène d'Albert, destijds een der
grootste Beethovenspelers in het hero'-'sche
vijfde pianoconcert. Donderdag uit Da ven try
(Reg.) den pl.m. 70-jarigen fijnen Belgischen
virtuoos Arthur de Greef ln het tweede con
cert van St. Saëns. Wat Eug. d'A'bert betreft
durf ik niet te verzekeren dat zijn spel n et
zal tegenvallen, reeds op 40-jarizen leeftijd
studeerde hij niet meer geregeld en wijdde
zich meer aan compositie (operas „Die
Abreise", „Tiefland" etc.) waardoor zijn spel
veel aan zekerheid inboette.
De aankondiging van het Radiohoorspel
..Mijnramp" (K. R. O., Dinsdag, stelt mij
voor een raadsel: „Geluidsregie Lou Licht
veld" staat er bij. We hebben dus denkelijk
niet meer met muzikale begeleiding te doen.
maar met geluiden, die evenals lichtbundels
naar behoefte gecombineerd worden. Of 't
moo! zal zijn weet ik niet; interessant ls de
proefneming allicht. Overigens is de wer
kelijkheid der mijnrampen te ernst'g en he
laas te vaak voorkomend, dan dat het mij
noodig schijnt een bewerking er van als
publieke vermakelijkheid op te disschen.
Koningsbergen zal de opera „Turandot"
van Busonl uitzenden. Pucclnl heeft ln zijn
laatste opera hetzelfde onderwerp behandeld;
een vergelijking tusschen beide werken is
wellicht de moeite waard. Uit Weenen zal
men een recital van den voortreffelijken
cellist Gregor Piatlgorsky, die ook hier ter
stede meermalen concerteerde, kunnen
hooren; het programma bevat voor een goed
deel hetzelfde wat hij op zijn recital hier ten
gehoore bracht. Donderdag werkt het Con
certgebouworkest met het uitmuntende man
nenkoor Apollo samen; o.a. za! de Alt Rhap-
sodie van Brahms worden uitgevoerd met
Maria von Basllldes als soliste. Naar ik des
tijds vernam wilde Pierre Monteux dit werk
reeds in October met een bekende Neder
landsche zangeres als soliste uitvoeren, doch
kwam er niets van, wijl Mengelberg er zijn
veto over uitsprak. Indien de zaak zich aldus
heeft toegedragen, werpt dit een eigenaardig
licht op de Amsterdamsche toestanden en
verhoudingen.
De dirigent van het Budapester Sympho-
nie-orkest, dat zooveel voor de radio speelt,
Ernst von Dohnanyi, treedt deze week twee
maal als pianosolist op met het tweede con
cert van Brahms. Hij zal dat Vrijdag te
MUnchen, Zaterdag te Stuttgart voordragen.
Dohnanyi was hier eens gastdirigent op een
der Bach concerten, en speelde toen het Con
cert In G van Mozart met orkest, waarbij hU
zelf dirigeerde, iets wat Van Beir.um ook
meerdere malen met succes heeft volbracht.
KAREL DE JONG.
REMBRANDT-THEATER.
Erich von Stroheim ln de zingende,
sprekende en musiceerende film
„Gabbo, de Variété-artist".
In deze film kan Erich von Strohelm zijn
groot talent op de meest gunstige wijze recht
doen wedervaren, hij toont zich hier weer de
schitterende kunstenaar, die de uit te beelden
figuur voor U tot in de fijnste finesses doet
leven. Men voelt intuïtief den grooten kun
stenaar in Von Stroheim.
Het scenario van de film brengt ons weer
de revuesfeer evenals in „No no, Nanette",
fantastische en sprookjesachtige tafereelen,
zang en dans. Betty Compson, de andere
hoofdpersoon, is een waardige tegenspeelster
voor Von Stroheim, haar dansnummer is be
wonderenswaardig.
Het programma heeft zijn gewoon verloop. Na
den openingsmarsch. het Polygoon's Hollands
Nieuws, het Fox Movietone Journaal, het
Paramount Sound Nieuws en daarna een
Geluidsteekenfilm van Max Fleischer: „Yes,
we have no Bananos". Wij Rembrandtbe-
zoekers zijn zoo gewend aan deze nummers,
dat we ze geen van alle zouden willen missen,
omdat ze ons steeds weer geven, wat we er
van verlangen.
De illusionist Recha is van een verbazende
handigheid.
PALACE.
Een eenigszins melo-aramatisch gegeven:
een jonge wouw met een veel ouderen man.
Samenkomsten met den „derde" (er is zelfs
ook een „vierde"!)' een moord, justitioneel
onderzoek, wijspraak en happy end!
Bovendien zullen zeer critische geesten mis
schien een enkel hiaat in de ontwikkeling
van het verhaal vinden.
En tochhet is een film, die zeker
grooten opgang zal maken, want men kan ten
volle genieten van het prachtige ontroerende
spel van de begaafde actrice Greta Garbo.
Zij is het middelpunt; zij boeit zeven acten
lang. Naast haar komen de andere figuren
op den achtergrond. Maar hoe mooi is toch
ook )iet spel van Conrad Nagel als André,
de verdediger van Irene (Greta Garbo) in de
sensationeele rechtszitting. Herhaaldelijk
blijkt de groote bekwaamheid van den Fran-
schen regisseur Jacques Feyder, die deze film
in vele deelen, vooral bij de tooneelen, spelend
in de rechtszaal, tot filmkunst wist te ver
heffen. Heel goed is ook Anders Randolf en
vooral ook de jeugdige Lew Ayres.
Uitvoerig en afwisselend is het bijprogram-
ma. „Een bewogen nacht" is even onnatuurlijk
als vele andere kluchten, wat echter niet weg
neemt dat er hartelijk om gelachen Is. iets
bijzonders is een kunstfilm „De kleine Pa
rade", spelend in de wereld van het kinder
speelgoed.
Bij het Wereldnieuws komt weer duidelijk
de groote plaats uit. die de sport ln de mo
derne maatschappij inneemt. Verder verschil
lende mooie opnemingen van de overstroo
mingen in het Zuiden van ons land.
Dan ls er nog een teekenfilm, beter dan
ooit. en een variéténummer, waar wel zeer
verschillend over geoordeeld zal worden.
LUXOR THEATER.
Bebe Daniels in „Voel mljr
pols". De spoonvegsensa-
tie „De geheimzinnige X".
TooneeL
Een mooie serie opnemingen opent het pro
gramma. waarna als eerste hoofdnummer
draalt „Voel mijn pols", een Paramount-
klucht, met in de hoofdrollen Bebe Daniëls
en Richard Arlen. Het is een malle geschie
denis van een meisje dat tot haar 21ste jaar
op een zeer zonderlinge en overdreven hy
giënische manier wordt opgevoed. Een oom
uit Texas, vindt het bespottelijk zooals de
jonge dame behandeld wordt. Sensatie en
romantiek moet ze ondergaan, zegt hij. Maar
de verzorgers zijn het daar niet mee eer.s
en zij laten het meisje vluchten naaT haar
eigen sanatorium. Maar da.n komt er toch
sensatie, ja zelfs wel een beetje te veel.
Het begint al dadelijk met een wilde auto
tocht en een romantisch bootreisje. Maar de
"-ootste sensatie komt in het sanatorium zelf.
Dat is namelijk geheel door dranksmokke
laars in bezit genomen. Het gaat er daar heel
erg Spaansch naar toe. Dank zij een geluk
kige vondst weet zij de heele bende drank
smokkelaars te bedwelmen. Het eind van al
de avonturen is dat ze den jongen man harer
keuze redt. Een amusante film met heel vee'
aardige momenten.
Als tweede hoofdnummer draait: ..De ge
heimzinnige X", een sensationeele spoorweg
film. Er gebeuren een reeks geheimzinnige
spoorwegongelukken. De Engelsche bladen
maken melding van deze spoorwegrampen die
elkaar regelmatig opvolgen. Het gelukt de
onderzoekers niet de oorzaken te ontdekken.
Telkens komen er niuwe autobuslijnen, want
het publiek reist liever per bus dan per
trein. Roger Doyle wordt dan directeur van
de spoorwegmaatschappij en besluit den
dader op te sporen. Ditzelfde doel wordt ook.
het koste wat het wil. nagestreefd door Mary
Shelten, de secretarisse en beiden gaan een
bondgenootschap aan. Ze vermoeden echter
niet dat de „geheimzinnige X" dagelijks ln
hun omgeving is.
Wanneer Mary met een trein reist, wordt
Roger gewaarschuwd dat deze op een ge
noemd punt zal verongelukken. Roger snelt
naar die plaats en op het laatste moment
weet hij nog den wissel om te gooien. Na heel
veel verwikkelingen gelukt het eindelijk den
dader te ontmaskeren Een typische figuur is
Ramses Ratchet, een dlUetanterfge detective.
v.
V
7
Cruze is één der merkwaardigste Ame
rikanismen ln filmland, die men zich
denken kan. Zoo één dan is hij
behept met de smetten die de
lusten en lasten der dollars op der.
spiegel van den kunstenaarsziel plegen achter
e laten. Cruze pleegt, zich in den regel ge
heel te houden binnen de perken die de
amusementsfilm stelt, maar soms kan het
gebeuren dat hij ondanks zichzelf mis
schien, wie zal bet zeggen? losbarst ln een
frissche origineele en hoogst ongebonden
scheppingsbui. In zoo een geval ontstaat als
resultaat iets dat volkomen on-Europeesch ls,
iets dat men misschien als het resultaat
van een zuiver Amerikaansch natlonallteits-
besef mag beschouwen, als een bewustwor
ding en vormgeving van een specifiek Ame-
rikaanschen gemoedstoestand. Van Cruze is de
wonderlijke film „Jazz" die de Haarlemsche
filmliga indertijd hier vertoonde. Het tweede
gedeelte van dit werk, behandelde een
aroom, een nachtmerrie. Het was een dulvel-
sche satire op de Vereenigde Staten ui het
algemeen en den Yankee in het bijzonder,
een sublieme zelfspot dus.
Wanneer het geheele oeuvre van Cruze op
het peil had gestaan van Jazz dan zou deze
regisseur tot de allergrootsten gerekend
mogen worden. Maar wij herinneren ons ook
van dezen Amerikaan een allermlsserabelste
circusfilm, waarin werkelijk geen sprankj»
licht schemerde, die zich door niets onder
scheidde van alle andere zevende rangs
Clrcus-fllms, die hun ontstaan te danker,
hebben aan de eeuwige tragische clownsfi
guur.
De film „The great Gabbo is een product
van samenwerking van dezen Cruze (als
regisseur) met Erlch von Stroheim (als ver
tolker van de hoofdrol). Erlch von Strohelm
ls één van de zeer romantische helden
van Hollywood. Hij zou opgestaan kunnen zijn
uit één van de bizarre romans van Hanns
Heinz Ewers.
De geschiedenis van zijn leven zou stol
kunnen bieden voor vele films en zijn niet
te temmen onstuimigheid en heerschzucht
hebben hem een zeer persoonlijke reputatie
bezorgd. Hij maakte tal van groote
films doch hield het als regisseur bij
geen enkele onderneming uit omdat hij zoc
schrikbarend duur was. Te duur zelfs voor
Amerika. Dat wil wat zeggen! Hij Ls boven
dien een prachtig speler, een waarachtig
kunstenaar, wiens krachtige persoonlijkheid
zoo ver boven de middelmatigheid van de
films waarin hij optrad uitstak, dat men er
de middelmatigheid om vergat. En deze zon
derling werkte samen met een anderen zon
derling aan een film, waaraan een heel be
langwekkend gegeven ten grondslag ligt. Het
had dus iets heel bijzonders kunnen worden.
Toch werd „The Great Gabbo" niet de film
van het seizoen, al behoort hij door het
phenomenale spel van von Strohelm tot de
films die men persé moet gaan zien. Cruze's
regie getuigt weliswaar van een zeer karak
teristieke en lang niet alledaagsche visie, zij
is echter niet baanbrekend en herinnert
slechts door eenige typische détails aan den
fantastische droom in „Jazz".
Dat is natuurlijk jammermaar daar
om niet minder verklaarbaar. De Amerika
nen zijn in hun ijver min of meer ver
slaafd geraakt, aan revue en operette en zelf'
..King of Jazz" schijnt op dit gebied nog niet
'net laatste woord te mogen zijn. Ook aan de
De verwekker van al de ongevallen werp zich,
als hij ontdekt is. uit den trein.
Het Luxor Nieuws bevat weer veel actueels-
Op het tooneel: Duo Bonda. Accordeon
virtuozen. Deze beide heeren doen het publiek
bijzonder genieten van hun spel, hetgeen
door een heel goede vinding met een orgel
nog verhoogd wordt. Hoe dit in zijn werk
gant kome men zelf maar eens zien.
Het geheel is een uitstekend programma,
dat veel belangstelling verdient.
EEN NIEUWE ENC.FLSCHE
VERKEERSWET.
(Van onzen Londenschen correspondent).
On 1 December kril et de nieuwe verkeers
wet ln Engeland een berin van toeoas«<ug.
Van dien dag af moeten zil. die een rllbe-
wiis vragen, daarbij e°n verklaring aflecgen
"mtrent bun lirhameiilke gesteldheid. V-a-
gen benalen het karakter der verklaring De
vrager, die moeten wc-den bea"fwoord ziln
oa.: Lildt gU aan vallende ziekte of aan
aanvallen van flauwte of duize-
,("heid die de zinnen buiten functie steRo
Kunt eii on 94 M afstand in goed daglicht, en
eventueel met een bril on een autonummer
'ezen° Hebt gij een band of een voet verlo
ren of mist ge het voMedig gebruik van de
su'eren dier lichaamsdeel^? Een reicmctie-
veliik bevestigend en ontkennend antwoord
on de eerste twee vraeen sluit een persoon
volstrekt van de motorriidende gemeenschap
uit. Het gemis van een ledemaat of de nor
male spierwerking behoort geen beletsel te
ziin voor het verkrijgen van een rlivergun-
ning. Indien een aanvrager kan bewijzen dat
hij minstens zes maanden met succes een
auto heeft bestuurd onder de aangegeven 11-
chameliike omstandigheden dan wordt hem
vergunning verstrekt. Indien hij het genoem
de bewijs niet kan geven kan hij later terug
komen nadat hll zich de kunst ondanks zijn
gebrek, voldoende eieen heef* gemaakt.
Zij die nog geen 16 jaar zijn mogen na 1
December geen motorvoertuig besturen en
geen motorrijwiel berijden terwijl ztl die nog
geen 21 zijn geen zwaar motorvoertuig mogen
besturen.
Een belangrijker bepaling van de nieuwe
verkeerswet wordt od 1 Januari van kracht
Dan komt er een einde aan de bestaande
snelheldsgrens van 20 mijl ner uur voor par
ticuliere autos en treedt het tiidoerk in der
zware straffen voor hen d!e rilden met ge
vaar voor de openbare veiligheid. Dan tre
den ook de nieuwe snelheidsmaxima voor
motorbussen en -koetsen en zware motorlor
ries in werking. En dan zal elke bezitter van
een motorvoertuig met zijn rijbewijs ook een
bewijs bij zich moeten dragen dat hij verze
kerd is tegen risico van derden.
revue heeft men een deel van 't artistieke suc
ces van „The Great Gabbo" opgeofferd. Het
scenario was dan ook wel zeer verleidelijk.
Gabbo is een buikspreker, de grootste buik
spreker van zijn tijd. Een beroemdheid.
Gabbo wordt verafgood door het publiek, maar
het succes heeft hem bedorven. Hij is een
despoot geworden, één die lijdt aan groot
heidswaanzin. Zijn ziel is die van een kind
gebleven. Zijn pop Otto, die hij laat spreken
Von Stroheim als Gabbo met de pop Otto,
ls zijn andere ik, zijn geweten. In blinde
machtswellust vertrapt, hij zijn wezenlijk ge
luk: de liefde van een goede vrouw. Eerst
als deze hem ln den steek heeft gelaten, be
seft hij wat hij vernield heeft. En als een
kind, dat drenst om iets dat het kapot heeft
gemaakt, begint hij te verlangen, hardnekkig
te verlangen, om het terug te hebben, het
mooie, onbereikbare. Wanneer hij Inziet dat
het onmogelijk is terug te krijgen wat hij
weggejaagd heeft, zakt er een sluier voor de
helderheid van zijn verstand. De groote
Gabbo is krankzinnig geworden.
Von Strohelm speelt deze ongeéquillbreerde,
pathologische artist prachtig.
Von Stroheim is een acteur zooals er maar
een paar op de wereld zijn. Dat dit meester
schap in zekeren zin gevaarlijk is. is duide
lijk. Het verleidt den regisseur het zwaarte
punt te leggen op de virtuositeit van den sne-
ler lnnlaats van op de „filmische waarde"
van zijn schepping. Het proces Dreyfus heeft
bewezen tot welke misvattingen dit leidt. De
filmregisseur wordt de superieure fotograaf
van het tooneel! En dat is mis. Ook in „The
Great Gabbo" heeft men te veel ruimte ge
laten aan de dla'ogen en te weinig aandacht
besteed aan het zuiver cinegrafLsche doel dat
een regisseur als Cruze dient na te streven.
Een en ander neemt niet weg. dat het on
mogelijk is aan de fascinatie van von Stro-
helm's rijk gevarieerd spel of aan de bctoo-
vering van zijn stem te ontsnappen.
Want ook hier geldt, wat wij in het begin
van dit opstel schreven: von Stroheim steekt
zoo ver boven de middelmatigheid uit. dat
hij ons de middelmatigheid van zijn films
vergeten doet.
Het zou echter eeuwig Jammer zijn. wan
neer ook deze reus den doodloopenden weg,
waar Emll Jannlngs op terecht kwam. in
sloeg.
L. A.
Inmlddcl* ziet mer met groote belangstel
ling het niet-wettige bijvoegsel van de nieu
we wet tegemoet. Dat is een code voor den
weg. die thans door ambtenaren van het
ministerie van Vervoer, in overleg met de
besturen der motororganisaties, wordt onge
maakt. Uit hetceen over deze co*te reeds be
kend is geworden kan men afleiden dat zij
ln kort bestek een gedrag ln het verkeer, zoo
wel van rijders als voetgangers, aanbeveelt
dat het gevend vorstand in het algemeen al
voorschrift. Maar zulk een code is nochtans
niet overbodig. Want het aantal aanfluitin
gen aan het gezond verstand, dat men op den
weg meemaakt (of hoort?) is groot. De code
vraagt b.v. dat automobilisten den kant van
den weg zullen houden en al'een naar het
midden zullen gaan wanneer zij v»rbM een
langzamer rijdend voertuig wi'len komen.
Ook wordt aangeraden nimmer een ander
voertuig in te halen en voorbij te rijden in
een kromming van een weg. Nadruk wordt
gelegd on de noodzakelijkheid van duidelijke
en ondubbelzinnige signalen met arm en
hand. Een stilstaande auto moet zoo dicht
mogelijk aan den kant .Vaan en altijd op een
recht stuk weg. Wielrijders moeten zooveel
mogelijk met eenen achter elkaar rijden,
vooral wanneer een auto toeterend zijn na
dering aankondigt: dan moet die formatie
onmiddellijk worden aangenomen.
EEN KONINKLIJKE DETECTIVE.
De aanslag, onlangsc op Koning Boris en
zijn bruid gepleegd, ia één van een lange rij
van dergelijke aanslagen.
In April 1900 toen de Prins en de prinses
van Wales, de latere Koning Eduard cn
Koningin Alexandra België bezochten, wer
den door een Jongen Belg twee schoten op
hen gelost.
Door de zorgeloosheid der Belgische p^liTe
kon deze jongen hij was pas 15 jaa- oud
over de grens naar Frankrijk ontsnappen.
Koning Leopold van België nam toen zelf
de zaak ter hand en vertrok naar Parijs om
den vluchteling op te sporen.
De Fransche autoriteiten waren beleefd
maar niet buitengewoon behulpzaam. Zij
verzekerden den Koning dat hij op de ver
keerde plaats zocht en de Jongen niet te
Parijs was.
De Koning hield evenwel vol en slaagde
er eindelijk werkelijk in. den vluchteling te
vinden .De jongen werd toen gevangen ge
nomen en op transport gesteld naar België.
Er zijn andere bekende mannen geweest,
die speurdersgaven hadden. Wijlen Sir Ar
thur Conan Doyle, den schepper van de fi
guur van Sherlock Holmes, zou een uitmun
tend detective zijn geweest.
Opdracht van den Nederlandschen Uitgeversbond.
„Een lezer" uit de film ,£oek" van Joris Ivens en W. Bon.
