Haarlem en de oude bouwkunst De gewonde reus. Het woord is aan... Het Belangrijkste. 48e Jaargang No. 14556 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 4 December 1930 HAARLEM S DAGBLAD Direct!»: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE DE# N.V. LOURENS COSTER Hoofdredecteor: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per week 70.2714. met Geïllustreerd Zondagsblad f0 32 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) f 3-57J4. Franco per post door Nederland t 38714. Losse nummer» ƒ0.06 GeïJl. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5714. franco per post. Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaame 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkery 10122, 12713 Postgiro No- 38810 ADVERTENT1EN J 1-5 regel, 7 173. elke regel meer 1QA5. Reclsmes 70.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbed 14 regels t 0 6<X elke regel meer ƒ0.15, buiten jVvomüssement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 14 regels 1 0.25. elke regel meer 10-10, uitsluitend i contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 1 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger 1 150.-, Elke andere vinger i 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.- DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD HAARLEM. 4 December. Het Orkest. De Tweede Kamer heeft een amendement- v. d. Waerden, strekkend tot verhooging van de rijks-subsidie voor de H. O. V. van 5000 tot 7000, met 43—38 stemmen verworpen. Sancta Musica werd in haar universeel ka rakter geëerbiedigd, want er zat geen poli tiek in het debat en evenmin in de stem ming. Pro H. O. V. uitte zich een veelkleurig politiek allegaartje, bestaande uit socialisten, Roomschen, vrijzinnig-democraten en een liberaalsche. Minister Terpstra stichtte ver warring in de gelederen door te zeggen dat hij misschien het totaal der subsidies nog wel anders verdoelen kon - hetgeen eenige leden, die de reeds-begunstigde andere or kesten bedreigd zagen, hevig ontstelde - en door vage beloften te deen voor 1932. Erg vaag, zooals onze parlementaire correspon dent terecht opmerkt, want het volgend jaar zal de economische malaise zich in de belasting-opbrengst uitspreken, zoodat de heele regeering dan tot karigheid met subsi dies geneigd zal zijn. De H. O. V. vond haar warmsten verdedi ger in dr. Kortenhorst. De minister maakt zich niet warm voor het Haarlemsche orkest, omdat het zoo dicht bij het Amsterdamsche zit. Dat argument weerlegde dr. Kortenhorst met vele andere. Mengelberg's keurbende komt maar 5 maal per jaar in Haarlem te gen 15 maal in Den Haag (waar het Residen tie-orkest wèl zwaar door het Rijk gesubsi dieerd wordti. Vijf concerten spelen geen rol bij een bevolkingscentrum van 150.000. Ook wees de verdediger van het amendement erop. dat het H. O. V.-bestuur „op bijna minderwaardige wijze moet bedelen", en de orkestleden salarissen hebben, die zoowat overeenkomen met die van ongeschoolde ar beiders. De gemeente Haarlem doet wat zij kan, is zelfs bereid nog meer te doen als het Rijk vóórgaat Het heeft niet veel gescheeld of dr. Kor tenhorst had zijn pleit gewonnen. We moe ten nu maar hopen, dat de minister nog tot een andere verdeeling van het totaal der yerhoogingen over zal gaan. Als ik dit bij mr. Terpstra moest gaan be pleiten, zou ik met nog wat krasser cijfers dan „een bevolkingscentrum van 150.0CO" voor den dag komen. En met nog meer argu menten. Een andere zaak van algemeen belang in dit dichtbevolkte district, die van het behoud van natuurschoon - het redden van oases in de steeds dichter aaneensluitende be bouwing - is gelukkig in een stadium geko men, waarin de blik verder reikt dan ge meentegrenzen. Er is een gewestelijke com missi e voor de uitbreidingsplannen. Men ziet een groot, dichtbevolkt geheel. Dit geheel telt veel meer dan 150.000 inwonerseen totaal waarin alleen de bevolking van Haar lem, Heemstede en Bloemendaal is begre pen. Tot dat geheel behoort ook Velsen, met meer dan 40.000 inwoners, en verder Haar- lemmerliede, Zandvoort, Bennebroek en Hillegom en een deel van de Haarlemmer meer. Voor de bevolking van al deze gemeen ten, in totaal minstens 225.000, is Haarlem het centrum van het district. Haarlem's Dagblad, als het voornaamste dagblad van dit district, kan daarover oor- deelen met volledige kennis van zaken. Nu schieten de concertzalen in dit district nog ten eenenmale in omvang en in aantal tekort. Maar het is een zaak van afzienba- ren tijd dat er meer zullen komen. Zoowel in Velsen aLs in Heemstede zijn al plannen geopperd voor de stichting van gebouwen voor concerten en tooneelvoorstellingen, waaraan in die gemeenten dringende behoefte be staat. De plannen zijn nog niet in een stadium van verwezenlijking gekomen, maar wij kunnen met gerustheid aannemen dat ze da: stadium binnen enkele jaren zullen be reiken. De tijden zijn nu niet gunstig, maar spoedig zal op de crisis het herstel vol gen. Daarom geloof ik niet aan pessimisme ten opzichte van de toekomst van de H.O.V. Ik geloof dat het harde werken van bestuur, dirigent en orkestleden dat tot dusver vrij wel bepaald blijft tot de prachtige verhooging in het artistieke peil van het orkest, in de toekomst ook zijn materieele resultaten zal moeten afwerpen. Men zal nog eens met groote voldoening aan den harden arbeid van de magere financieele jaren kunnen terugdenken. De toekomst van dit groote bevolkings district zal nog wel meer brengen dan de welvaart van het centraal-gevestigde orkest. Zij zal b.v. ook het blijvend bezit van een eigen tooneelgezelschap van uitbreiding van leesbibliotheken enz. brengen. Het verder doordringen van het besef, dat in een dis trict als het onze gemeentelijke samenwer king de aangewezen weg is, het steeds meer aanvaarden van de „gewestelijke gedachte zal nog veel belangrijke gevolgen hebben. Er is meer te doen dan natuurschoon redden en wegen aanleggen. Met dit vooruitzicht is het ongetwijfeld noodzakelijk de H.O.V. door haar moeilijke jaren heen te helpen, en met een subsidie van f 5000 voor het eenige orkest in een district van 225.000 zielen doet het Rijk daar aan tot dusver een bedroefd klein beetje. De radio-concurrentie, die zich juist in deze tijden ook voor de H.O.V. zwaar doet gevoelen zal niet blijvend van zoo belang rijken aard zijn. Er is al een kentering waar te nemen. Op de mode van het „Net Echt" zal ongetwijfeld een reactie volgen, en een De Do X, die reus der luchten, Die ons zoo onverwoestbaar leek. Toen hij met oorverdoovend brommen Bij Schellingwoude nederstreek. De Do X blijkt niet onkwetsbaar. Hoe ontzagwekkend ook zijn macht. Het vuur, dat spot met menschenschepping, Heeft hem een wonde toegebracht. Daar ligt de groote trotsche vogel Voor het moment onmachtig neer. De reus is vleugellam geslagen En vliegt den eersten tijd niet meer. Vier weken rust zal hem genezen, Die rust en helend menschenwerk. Dan kan hij weer het nest verlaten Met een geheel vernieuwde vlerk. Zijn nest, u hebt het al gelezen. Waarin de reus is neergelegd, De Dox, waar zou die anders wezen Dan in de docks (in 't Britsch gezegd). Maar hoe het noodlot soms kan tergen, De vliegboot, die 't zoo kwaad verging, Ligt in het dok deronderzeeërs. En dat vind 'k een beleediging. P. GASUS volle en algemeene erkenning van het feit, dat het beste technische surrogaat ter wereld niet kan opwegen tegen het genieten van de kunstuiting zelf. Meermalen heb ik in deze rubriek voor de H.O.V. gepleit; het is in de laatste jaren een steeds dankbaarder taak geworden. Haar toekomst is wel eens onzeker geweest. Op grond van haar artistieke resultaten en van het ontwikkelingsverloop van dit district kunnen wij aannemen, dat die onzekerheid niet meer bestaat. De H.O.V. heeft een hoo- ge reputatie veroverd en een groote toekomst voor zich. R. P. Verzoek aan Adverteerders. In verband met de viering van het Sin* Nicolaasfeest op Vrijdagavond verzoeken wij adverteerders vriendelijk doch dringend, hun advertentie-opdrachten voor ons nummer van Zaterdag zoo eenigszïns mogelijk uiterlijk VRIJDAGOCHTEND 12 UUR in ens bezit te doen zijn. ADMINISTRATIE HAARLEM S DAGBLAD INGEZONDEN MEDEDEELINGEN Lenin Misschien bestaan er wel heelemaal geen verwerkelijkte Ideeën. Het ideaal werkt als giststo] der materie; wat echter ten slotte gevormd wordt, zou geen profeet meer herkennen. DE ZAKELIJKE BELASTING. Voorstel tot algeheele afschaffing te verwachten. MET 1931 of 1932T Aanvankelijk bestond er ln raadskringen vrij veel sympathie voor het voorstel om van de zakelijke bedrijfsbelasting vrij te stellen de bedrijven die met verlies werken. Na de mededeling van Mr. M. Sllngenberg. wethouder van financiën, dat men door zoo'n besluit ook zou afzien van de f 13.000 die de Spoorwegen betalen en de f 3000 van de Posterijen, is in de opvattingen evenwel wij ziging gekomen. Er bestaat thans bij sommige raadsleden het voornemen een voorstel om tot algeheele afschaffing van de zakelijke belasting over te gaan, in te dienen. Toch Is nog niet met zekerheid te zeggen over welk voorstel de beslissing van den raad gevraagd zal worden omdat er twee stroo mingen zijn. Eenigen willen reeds nu tot af schaffing overgaan, terwijl anderen het fi nancieel evenwicht voor 1931 niet in gevaar willen brengen.maar wel genegen zijn den raad een begir.rel-uitsrraak te laten doen om de belasting met ingang van 1932 af te schaf fen. Niet altijd de gewenschte eerbied. Er bestaat thans veel belangstelling voor het lot van de Proveniershuisjes aan het Groot Heiligland Het is bekend, dat het plan bestaat om de huisjes te halveeren. Het voor ste gedeelte blijft intact, maar het achterste wordt dan afgebroken, terwijl dan op het vrij gekomen terrein nieuwe gebouwen voor het zich steeds uitbreidende St Elisabeth's Gast huis gezet zullen worden. De vereeniging „Haerlem" heeft met adhaesie-betuiging van alle oudheidlievende vereenigingen aan den gemeenteraad van Haarlem verzocht om de huisjes ongeschon den te bewaren. Oa. werd daarin geschre ven: „Het respectvol behoud van de zooge naamde Proveniershuisjes dient te omvatten het behoud van den hoofdvorm, de nog vrij gaaf aanwezige achtergevels «en het behoud van de inwendige indeeling Het bestuur zou het in hooge mate betreuren, indien dit stukje Haarlem's bouwkundig schoon, waaf- van als geheel en door zijn lieging en omge ving in heel ons land nauwelijks een tweede voorbeeld zal zijn aan te wijzen, werd ge schonden, ontsierd en van bestemming ver anderd". B. en W. hebben dit adres aan de Regen ten van het Gasthuis voor advies gezonden. Dit college heeft, zooals wij ook reeds hebben medegedeeld, getracht de geopperde bezwa ren te weerleggen, oa. met de volgende op merking, dat de huisjes in slechten toestand verkeeren, terwijl zij zelfs na een serieuze restauratie nog niet geschikt voor bewoning zijn te maken. Regenten vreezen geen doodsch aspect met schijndeuren. 2 huisjes zijn reeds verbouwd en door het Gasthuis in gebruik genomen, de 10 overige zullen evenzoo gewijzigd worden en aangewend worden voor den dienst van het gasthuis. Boven komen aardige vertrekken voor de zusters, beneden kamers voor de dokters, een laboratorium, de Stadsapotheek en een kan toor. Tenslotte wijzen Regenten op het nij pende plaatsgebrek in het gasthuis, zoodat het noodig is de aanhangige plannen uit te voeren. Wij zijn evenwel overtuigd dat er In den gemeenteraad stemmen zullen opgaan om thans nog van de huisjes te bewaren wat mogelijk is. Wij hebben reeds eerder betoogd dat het zeer te betreuren zou zijn. als de achterkant der huisjes gesloopt zou worden, want dan zou het thans zoo bekoorlijke plekje veel van zijn aantrekkelijkheid verliezen. Wij hebben een teekening laten maken die duidelijk il lustreert. dat men thans van de zijde der Gasthuisvest- een aardig kijkje heeft op den achterkant der huisjes. Het is daar inder daad een schilderachtig plekje. Daarom moet alles gedaan worden om nog te redden wat te redden is. Vroeger hebben er 20 of 24 Prove niershuisjes aan het Groot Heiligland ge staan. Er zijn er nu nog slechts 12 over. 2 gehalveerd en 10 van buiten nog ongeschon den. Die 10 moeten nu ook verder ongeschon den blij ven 1 Onze teekening toont ook aan. dat de ge meente Haarlem niet altijd de gewenschte eerbied toont tegenover de ons nog gespaard gebleven oude bouwkunst. Het is onbegrij pelijk dat Indertijd goed gevonden is om het etalageraam in het huisje te maken dat aan de Gasthuisvest grenst. Daardoor werd de aanblik op dat blok aardige huisjes van dien kant verknoeid. En dat alleen om in de gelegenheid te zijn wat meer huur van dit huisje te kunnen trekken. De gemeente heeft op het Nieuwe Kerks- plein tusschen Kerkstraat en Doelstraat een rij mooie oude huisjes staan die aan het plein een schilderachtige intimiteit geeft. Een der huisjes is evenwel tot pakhuis voor den Hout en Plantsoenen verbouwd. Dat werkt natuur lijk storend op het aardige geheel. Beter zou het geweest zijn om het huisje van binnen te restaureeren, opdat het als woning ge schikt zou zijn gebleven. Haarlem heeft aan zulke kleine huisjes die zich goed leenen voor oude menschen, groote behoefte. Een kijkje op den achterkant der Proveniershuisjes. De rij aardige oude huisjes op het Nieuwe Kerkplein. Een der, huisjes is tot vakhuis verbouwd. Nog dit jaar de aanbesteding tè vencachten van ruim 300 arbeiderswoningen te Haar- lem. (Ie blad, le pag.) Een voorstel tot algeheele afschaffing der Zakelijke Bedrijfsbelasting te Haarlem? lie blad, le pag.) De gemeente Haarlem en de oude Bouwkunst. Niet altijd de gewenschte eerbied. (le biad, le pag.) De moeilijkheden waarmede Engeland te kampen heeft. Een belangrijk voorstel, (2e blad, le pag.) De begrooting in den Duitschen Rijksdag. (2e blad. le pag.) Aanslag op den Spaanschen premier. (le blad, 2e pag.) Massa-arrestatie van Duitsche Nationaal- Socialisten. (le blad, 2e pag.) IJmuidenEen onderhoud met den wethouder van Volkshuisvesting en woningen voor ouden van dagen. (3e blad, le pag.) ARTIKELEN. ENZ. R. P.: Het Drkest. (le blad le pag.) Mr. B. de Jong van Beek en Donk: De voorbereidende ontwapeningscommissie voör de ontwapeningsconferentie. (3e blad, 3e pag.) (Laatste berichten 2e pagina le blad.) INGEZONDEN MEDEDEELINGEN Amsterd. Anthraciet Mij brandstoffen bestelle men <s aan een vertrouwd adres a. IYl« Groote Houtstraat 187 Tel. 12504 Ook te Amsterdam, Bussum, Hilversum, Leiden ONZE ST. NICO LAAS TENTOONSTELLING. TACHTIG GULDEN AAN DE TUBERCULOSE-BESTR1JD1NG. De Sint Nicolaas-tentoonstelllng van de rubriek „Voor onze Jeugd" van Haarlem's Dagblad is Woensdagavond weder gesloten. Hedenmorgen hebben de ziekenhuizen en klnderbewaarplaatsen te Haarlem en Velsen elk hun aandeel van de honderden tentoon gestelde stukken speelgoed in groote man den doen weghalen en honderden kinderen kunnen weer met nieuw speelgoed verblijd worden. De belangstelling is weer groot geweest en ondanks dezen tijd van zuinigheid, die elk dubbeltje nog eens extra doet omkeeren, is de opbrengst der entrees met f 78,07 1 2 nog zeer bevredigend geweest.Wlj hebben dit, afgerond tot f 80, heden aan de Vereeni ging tot Bestrijding der Tuberculose te Haar lem doen toekomen. WONINGBOUW. AANBESTEDING VAN TWEE GROOTE COMPLEXEN. Naar wij vernemen zullen nog deze maand de aanbestedingen plaats hebben van twee groote complexen woningen. De gemeente Haarlem zal aanbesteden den bouw van 258 woningen aan en nabij het Juno-plantsocn in Haarlem-Noord. De wonlngbouwvereeniglng „St -Jozef" be steedt aan den bouw van 61 woningen voor groote gezinnen aan de Scheldestraat even eens in Haarlem-Noord. Voor de werkverruiming zijn deze bouw werken natuurlijk van zeer veel beteekenis. Daarom zijn de aanbestedingen zooveel mo gelijk bespoedigd. AANRIJDING OP HET SCHOUWTJES PLEIN Heden, Donderdagmorgen, kwam door de gladheid van den weg op het Schouwtjes plein een Brockway-bus van lijn, die aan 't glijden was geraakt, in botsing met een melkwagen van den melkhandel der firma A. de Wilde alhier. De melkwagen werd ondersteboven ge reden,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1