L-
iif
DOPT
Bite
Het woord is aan...
Kinderzegels.
Het Belangrijkste.
48e Jaargang No. 14560
Verschünt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 9 December 1930
HAARLEM'S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PFEREBOOM.1
ABONNEMENTEN: per week f 0-2754. met Geïllustreerd Zondagsblad /O 32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) t 3.5754. Franco per post door Nederland 7 38754 Losse nummers
/0.06 Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5754. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724. 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN J 1-5 regels 1 75. elke regel meer 7 035. Reclames
70.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 1—4 regels (0 60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 1—4 regels 0.25. elke regel meer 10-10. uitsluitend i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekakonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim 1 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreak f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Voor de Rubriekertjes van
Onze Jeugd.
Daar mevrouw Blomberg Woensdag 10
December een vertelmiddag houdt voor de
Vereeniging Kindervreugd, verzoekt zij die
Rubriekertjes, die nog een pakje te goed
hebben, of een boek wilden ruilen, dit Zater
dag 13 December te komen doen.
De geheimzinnige sterfgevallen
in de Maasvallei.
i;Nevel alleen kan niet de oorzaak zijn.'
BRUSSEL, 8 Dec. (V. D.) Het onderzoek
naar de oorzaak van de geheimzinnige sterf
gevallen tengevolge van den mist duurt voort
De Koningin van België heeft na afloop van
haar bezoek aan de geteisterde plaatsen ver
klaard, dat de nevel aVeen, niet de oorzaak
van de sterfgevallen kan zijn. Zij hoopte, dat
het wetenschappelijke onderzoek met kracht
zal worden voortgezet.
De medische commissie van onderzoek
hoopt dat de lijkschouwing tot positieve er
varingen zal leiden. Vergiftkundigen nemen
eveneens aan het onderzoek deel.
Het aantal dooden is niet gestegen.
Toch chemische gassen'.
BRUSSEL. 8 Dec. (V. D.) Het Belgisch ka
binet heeft zich heden geruimen tijd bezig
gehouden met bet bespreken van den mist
in het Maasdal. Er werd kennis genomen van
de rapporten der gezondheidsambtenaren,
waaruit echter nog niets definitiefs gebleken
'is.
Dinsdag zullen de betrokken ministers een
bespreking houden met medische deskundi
gen. De mijningenieurs, die ter plaatse een
onderzoek hebben ingesteld, zijn tot de over
tuiging gekomen, dat de mist door gassen
van chemische fabrieken vergiftigd gewor
den is. Zij vestigen er de aandacht op, dat
er alleen dooden gevallen zijn in het fa-
brie'kskwartier. In tegenstelling met vroegere
berichten wordt thans nog gemeld dat er
nog zinkfabrieken in bedrijf zijn.
EEN PRINCIPÏëELE
ANTIPATHIE.
^VAN NEDERLAND KOOP IK NIET".
Een bekende firma te AimSteTdam ver-,
tegenwoordigster voor Nederland en Ned-
Oost-Indië van een Duitsche fabriek, kreeg,
zoo vertelt men aan hét Hbld., dezer dagen
van deze fabrjek het adres van een op Java
(te Soekaboemi) gevestigden Duitscher, die
een zeker product bij haar aangevraagd had.
De Amsterdamsche firma deed den aanvra
ger daarop een aanbieding, maar kreeg tot
ihaar verbazing een briefkaart terug, waar
op de Duitscher schreef, dat hij principieel
niets van Nederland kocht („kaufe grund-
satziieh nichts von Holland"). De firma vroeg
wat niet in rechten, maar met moreele
middelen tegen een dergelijke grofheid
te doen is.
Het blad meent dat het *t beste zal zijn.
in Ned. Indische ondernemerskringen dit
staaltje bekend te maken. Misschien dat men
daar „gtundsatzlich" bezwaar tegen hande:
met dergelijke inwoners toonen zal.
Italiaansch bergingsvaartuig
vergaan.
Veertien dooden, zeven gewonden.
Ontploffing op een wrak.
PARIJS, 8 Dec. (V. D.) Naar eerst thans
bekend wordt is gisteren het Italiaansche
bergingsschip „Artiglio", dat heeft deelgeno
men aan het opblazen van het tijdens den
wereldoorlog nabij het eiland Houat gezon
ken Fransche munitietransportschip „Flo
rence", ten gevolge van een ontploffing ge
zonken. Veertien personen o.w. twee dui
kers, die zich op het moment van de explo
sie nog onder water bevonden, zijn om het
leven gekomen. Zeven andere personen be
kwamen zwaar letsel.
Het op ongeveer 30 Meter diepte liggende
wrak van de „Florence" heeft de navigatie in
sterke mate gehinderd. De explosie was zoo
geweldig, dat het bergingsvaartuig, hoewel
het zich op dat oogenblik op 200 Meter af
stand bevond, ontplofte- en binnen eenige mi
nuten zonk. Een Fransch stoomschip begaf
zich onverwijld naar de plaats des onheils
en slaagde er in nog zeven man op te pikken.
De bemanning bestond uitsluitend uit Ita
lianen.
„De Tel." meldt nog:
Het schip vloog in de lucht ten gevolge van
de ontploffing van honderd ton dynamiet in
het wrak van de „Florence", een schip, dat
tijdens den oorlog in de Golf van Biscaje tot
zinken werd gebracht. Drie duikers hadden
Zondagmiddag een aantal mijnen aange
bracht onder het wrak, dat de scheepvaart
daar ter plaatse belemmerde, met het doel
aldus de hindernis uit den weg te ruimen.
De mijnen en de munitie aan boord van het
wrak ontploften terzelfder tijd. waarbij een
zoo geweldige luchtverplaatsing ontstond,
dat de „Artiglio", die 200 meter verder voor
anker lag, in stukken werd. geslagen en on
middellijk zonk. De ontploffing werd op groo-
ten afstand gehoord.
„De drie duikers, zoo vertelde één der ge
redden, waren naar den bcdem van de zee
afgedaald om de mijnen te plaatsen onder
het wrak van de „Florence Toen zij weer
boven kwamen, werd het signaal voor de
ontploffing gegeven, maar klaarblijkelijk is
teen niet alleen het even te voren geplaatste
dynamiet ontploft, doch ook een lading
springstof die zich nog aan boord van het
wrak bevond. Een hoeveelheid water en ma
teriaal werd daarbij de lucht in geslingerd
met zulk een kracht, dat het water een hoog
te van wel 300 meter bereikte, waarbij een
dikke zwarte rook opsteeg."
Onder de dooden bevonden zich ook de
bekende kapitein Jaques Bertelotti en de
twee wereldberoemde duikers Alberto Gianni
en Franceschi.
Het verlies van de .„Artiglio" is een zware
slag voor de Italiaansche bergingsmaatschap
pij, die na het succes, dezen zomer door de
„Artiglio" behaald met de opsporing van de
..Egypt", vol vertrouwen was dat zij den vol
genden zomer de goudschatten van dit schip
zou kunnen hergen. De bemanning van de
„Artiglio" was de eerste, die er in slaagde
oreciès vast te stellen, waar zich het wrak
van het schip bevond. Nadien heeft men met
den onderzeeschen arbeid een voortdurend
succes gehad. Het dek van het wrak heeft
men weten te verwijderen en toen door het
vergevorderde seizoen de arbeid moest wor
den gestaakt, was men al halverwege door
gedrongen tot de kluis van het goudschip.
Nu echter de twee meest ei varen duikers, de
bevelvoerende officieren en het grootste ge
deelte van de bergingsinstrumenten en ma
chinerieën verloren zijn gegaan, zal de ber
ging van de „Egypt" wel voor onbepaalden
tijd moeten worden uitgesteld.
STERKE VAL VAN DE MAAS.
Men schrijft uit Roermond aan de NR.C.:
De Maas is de laat-:te dagen zeer sterk ge
vallen. zoodat Maandag de stuwen aan De
Donck weer gestreken zijn.
Ooi: de waterstand naar de Roer Is op het
oogenblik zeer laag. Eenige geladen schepen
waren gisteren reeds aan den grond geloopen.
-w
I
su - rf"' -
I tsv-tvh' f it. .1. li-'"
'^££22^#
Het tooneel van de „doodende mist". Een luchtfoto van het Belgische dorp Engls aan
de Maas, waar tientallen personen door tot nogtoe niet verklaarde oorzaken tijdens een
piistperiode stierven.
Anker Larsen
in een oorlog, waarbij alle partijen
verloren: de verliezers, de overwinnaars, maar
ook de neutrale landen. In werkelijkheid
werden we allen verslagen zoowel in
materieelen als in moreelen zin.
Denkt g" er wel aan, waarde vrienden,
Dat men morgen weer begint,
Met den verkoop van de zegels
Voor het arm misdeelde kind.
Deze zegels zijn wat duurder
Dan gewone, het is waar,
Maar dat kan toch geen bezwaar zijn
Voor een keertje in het jaar.
Van de vele nuchtre dingen,
Die het leven ons laat doen,
Is misschien het zegels koopen
Ongeslagen kampioen.
Geen van alle bezigheden
In ons leven, als juist die,
Is zoo vreemd aan ziels bekoring.
Zoo ontdaan van poëzie.
Daarom is het juist zoo heerlijk,
Dat het ieder jaar één keer
Tot een mooie daad kan worden,
Tot een nobel werk en meer.
Dat het ons 't gevoel kan schenken
Van een hoog moreele plicht,
Zonder moeite en daarnevens
Zonder offer haast verricht.
Strakjes wenscht ge aan uw vrienden
Voorspoed in het nieuwe jaar,
En dan stuurt ge heel wat kaartjes
Of ook briefjes bij elkaar.
Zelf ontvangt ge in die dagen
Ook van hen een envelop,
U zult zien, zij plakken allen
Daar een kinderzegel op.
En wanneer u die collectie
Met een critisoh oog beziet.
Denkt u, als het net te laat is
Aoh, waarom deed ik dat niet.
Ook al praat ge van malaise.
Ook voor u, met t volste recht,
Ook al valt het geven moeilijk
Ook al zijr. de tijder. siecht;
Er is altijd wel wat over,
Dat uw hand te êeven vindt,
Voor het zwakste van ons allen.
Voor het arm misdeelde kind.
P. GASUS.
REGEERINGEN.
FRANKRIJK'S 86e IN 60 JAAR.
Het Hbld. merkt op dat Frankrijk nu al
aan zijn 86e regeering toe is in 60 jaar. „Dan
zijn wij in Nederland toch zuiniger met en
op onze kabinetten", zegt het blad, „want de
tegenwoordige is pas de 30ste sinds 1848".
Inderdaad. De statistiek wijst dus uit dat
de Fransche regeeringen sinds 1870 een ge
middelden levensduur hebben gehad van
ruim acht maanden, en een Nederlandsche
sinds 1848 een gemiddelde van twee jaar en
negen maanden.
Wel hebben statistieken altijd haar mis
leidende eigenschappen, en moet men in het
Fransche geval b.v. rekening houden met de
sterk verschillende parlementaire usances.
Die hebben b.v. tengevolge, dat vaak forma
teurs in de Kamer verschenen zijn met re
geeringen, die na enkele dagen of weken, bij
de eerste belangrijke stemming reeds bezwe
ken. Het kabinet-Ribot viel indertijd reeds
na één dag. Men ziet er in het Fransche par
lement geen bezwaar in, alle onzekere situ
aties door de Kamer te laten beslissen. Staat
in ons land de zaak er Zoo onzeker voor. dan
aanvaarden de formateurs het risico liever
niet. Maandenlange regeeringscrises zijn het
gevolg van deze methode geweest.
Natuurlijk hebben de proef kabinetten, die
maar enkele dagen of weken duurden, den
Franschen „gemiddelden levensduur" der re
geeringen sterk gedrukt.
Maar ook als men deze factor in aanmer
king neemt blijven wij in Holland heel wat
zuiniger met onze kabinetten. Alleen met
onze ministers van Marine waren we inder
tijd ook bijzonder royaal.
GEWICHTIGE DAG VOOR DE
DUITSCHE REGEERING.
BERLIJN, 9 December (Wolff). Heden
ochtend heeft Rijkskanselier Dr. Bruening,
als vertegenwoordiger van den Ghr. Socialen
Volksaienst. de afgevaradigden Simplendorfer
Rippel en Van Lmdeiner Wildau ontvangen.
In dit onderhoud verklaarde Bruening, dat
een motie van wantrouwen tegen den mi
nister van buitenlandsche zaken Curtius, op
het oogenblik niet gewenscht il". Indien deze
bespreking het gowenschie resultaat heeft,
zal heden de laatste plenaire zitting van den
Rijksdag voor het Kerstreces plaats hebben
Ook andere fracties hebben hedenochtend
vergaderingen belegd, zoodat wederom een
groote dag voor de regeering wordt ver
wacht.
BERLIJN. 9 December (Wolff). Indien
heden de buitenlandsche politiek zal wor
den besproken in den Rijksdag verwacht men.
dat de Chr. Socialen een motie van wan
trouwen tegen Dr. Curtius zuilen indienen.
Aangezien echter op het oogenblik stappen
worden gedaan tot bescherming van de
Duitsohe minderheden in Opper-Silezië,
hoopt men de Chr. Socialen van hun voor
nemen te kunnen doen afzien, daar een
motie van wantrouwen deze onderhandelin
gen in gevaar zou kunnen brengexv
Het biljet voor den verkoop der kinderzegels
ontworpen door A. v. d. Vossen.
AMSTERDAM EN HET GOOISCH
RESERVAAT.
Voorstel van B. en W. om deel
te nemen.
DE HOOFDSTAD WIL DE HELFT DER
KOSTEN DRAGEN.
B. en W. van Amsterdam doen den Raad een
voorstel om een bedrag van ten hoogste
f 1.500.000 beschikbaar te stellen als bijdrage
van de gemeente Amsterdam in de kosten van
aankoop met bestemming tot natuurreser
vaat in het Gooi in samenwerking met de
Staten der provincie Noordholland en de ge
meenten Blarlcum. Bussum, Hilversum, Hui
zen, Laren en Naarden.
Amsterdam draagt aldus de helft der kos
ten. tegen de provincie 16 en de overige ge-
gemeenten te zamen 13.
Pogingen tot bet verkrijgen van finanel-
eelen steun van het Rijk zijn afgestuit. Het
ligt in de bedoeling een stichting te vormen, die
den eigendom der gronden verwerft, die zich
de bestemming en het ongeschonden behoud
van het aangekochte als natuurreservaat ten
doel stelt en die de voorwaarden heeft na te
leven, waaronder de terreinen met dat doel
worden afgestaan De kosten van onderhoud
en exploitatie zullen, naar wordt vertrouwd,
althans aanvankelijk kunnen worden gevon
den uit hetgeen de gronden tot dusverre ook
jaarlijks aan de verkoopers opbrachten Wel
licht dat voorts, binnen afzienbaren tijd. als
de in bewerking zijnde natuurbeschermings
wet zal zijn tot stand gekomen, voor een bij
drage in deze kosten met kans op goeden
uitslag een beroep op het rijk zal kunnen
worden gedaan. De minister van binnenland-
sche zaken én landbouw duidt in zijn afwij
zend antwoord op deze mogelijkheid. Ook ls
het geenszins buitengesloten, dat de stichting
later door giften, erfstellingen of legaten in
staat wordt gesteld, het reservdat steeds beter
aan zijn bestemming te doen beantwoorden.
Uit den aard der zaak zal de gemeente Am
sterdam in het bestuur der stichting worden
vertegenwoordigd en dus daarin zeggenschap
hebben.
WILLEM MENGELBERG 60 JAAR.
Naar wij vernemen zal de dirigent Willem
Mengelberg 28 Maart zijn 60:ten verjaardag
vieren. Ter gelegenheid daarvan zal een
prijsvraag worden uitgeschreven, waaraan
Nederlandsche componisten kunnen deelne
men. De bekroonde werken zullen worden uit
gevoerd op een aantal concerten onder per
soonlijke leiding van Mengelberg.
Het fameuze proces tegen de Industrleelc
partij in Moskou. Doodstraffen veranderd
in vrijheidstraffen.
(2e blad, le pag.).
Nog steeds relletjes in Berlijn om de film „lm
Westen nichts neues".
(2e blad, le pag
Zijn chemische gassen toch de oorzaak van
de sterfgevallen in de Maasvallei?
(le blad, le pag.)
Een Italiaansch berglngszcartuig vergaan.
Een aantal dooden en gewonden.
(le blad. le pag.)
Regeeringen: Frankrijk's 86e in 60 jaar.
(le blad le oag.)
Janskerk cn gemeentelijk archief. Minder
kostbare verbouwing gewenscht. De kerk
als monument uit de Middeleeuwen.
(2e blad. 3e pag
B. en W. van Amsterdam willen f 1.500.000
beschikbaar stellen voor het Gooi-rcservaat.
(le blad. le pag.)
Uit Veisen-. Een open of een overdekte zwem*
inrichting?
(3e blad. 3e pag.)
Raadsvergadering te Velsen. Behandeling der
gemeen tebegrooting.
(le blad, 2e pag.X
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Installatie.
(le blad, 2e pag.)
Jhr. J. C. Mollerus: De elcctrificatio van de
lijn HaarlemZandvoort.
(2e blad. 2e pag.)
Het tumpeil in den Kennemer Turnkring. Een
enquête van Haarlem's Dagblad.
(3e blad. 4e pag.)
H.: Langs de Straat: Perpetuum mobile.
(3e blad, 2e pag.)
Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
DE S.D.A.P. EN DE MOBILISATIE
Zii bepaalt vooraf haar
houding niet.
BESLISSING VAN HET PARTIJBESTUUR.
Zaterdag vergaderde te Utrecht het partij
bestuur der S.D.A.P..
Het Volk publiceert hieromtrent on. dat
een resolutie werd ingediend, waarin o.m.
werd uitgesproken, „dat de S.D.A P. In geval
van mobiliratle of dreigenden oorlog in Ne
derland. als consequentie van haar onvoor
waardelijke verwerping der gewapende lands
verdediging, de Nederlandsche arbeiders
klasse zal oproepen om die mobilisatie te sa-
boteeren en oorlog te verhinderen met alle
middelen, ook al vallen ze ver buiten de wet
telijk geoorloofde".
De op deze resolutie gegeven toelichting
gaf na uitvoerige discussie het Partijbest uur
aanleiding uit te spreken, dat het onvoor
waardelijk vasthoudt ann de resolutie door
het partijcongres in 1928 ter zake van het
militaire vraagstuk aangenomen, met welke
resolutie de door lr. Albarda in de Tweede
Kamer afgegeven verklaringen in volledige
overeenstemming zijn. Voorts stelde het P.B.
opnieuw vast, dat over de middelen en de
tactiek, die in geval van mobilisatie of oorlog
zullen worden toegepast, vooraf geen beslis
singen te nemen zijn. Met voldoening con
stateerde het P.B., dat de actie tegen het
oorlogsgevaar bij de uitvoerende organen van
S.A.I. en I.V.V. permanent in behandeling is
en dat opnieuw overleg voor deze actie
tusschen deze beide Internationale arbeiders
organisaties ls geopend
De ingediende resolutie werd verworpen,
waarmede teven6 de moties van de afdeelin-
gen Utrecht III en Rn wijk en van de tede-
ratie Hilversum, met de daarop inzekoraen
adhaesie-betuigingen zijn afgehandeld".
Een interessante foto van Miss Spooner, de Engelsche aviatricc, die tijdens haar vlucht
naar Zuid-Afrika met haar vliegtuig wegens een defect op de Middellandsche Zee moest
dalen en zich redde door een zwemtocht van 2 uur naar de kust. De vliegster na het aan
iqnd brengen van fret toestel.