De uitbarsting van den Merapi
H. Franken Jr.
MOEDER.
STOKEN
Aantal dooden thans 700.
Het woord is aan...
Klaagtonen.
Het Belangrijkste.
NED. SCHILDERSGEZELLENBOND.
48e Jaargang No. 14571
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 22 December 1930
HAARLEM'S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PF1REBOOM.
ABONNEMENTEN: per week f 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad f0 32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) (3.5754. Franco per post door Nederland 38754 Ixjsse nummers
ƒ0.06 Geïll. Zondagsblad per 3 maanden /0-57V£. franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerg: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724. 14825 Drukkcrg 10122, 12713 Postgiro No 3881
ADVERTENT1EN: 1—5 regels f175 elke regel meer 0.35 Reclames
0.6U per regel Reductie bi) abonnement Vraag en Aanbrei 1—4 regrlj t 060.
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 14 regels 0.25. elke regel meer 10-10. uitsluitend i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-, Verlies van Hand, Voet oi Oogi400.-, Ouim 1250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger 150.-, Arm- o( Beenbreuk 1100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
-^ï£!li^inzenden
U hebt ongetwijfeld de advertenties
gelezen waarin wij U iets over de
samenstelling der bekende LIGA»
KINDERVOEDING mede deelden.
U kunt beginnen met deze voeding
toe te passen vanaf den leeftijd van
154 a 2 maanden. Eerst als pap, later
droog. Schoolgaande kinderen eten
deze LIGA-Biscuits gaarne droog uit
de hand.
Ook voor ZIEKEN, ZWAKKEN en
MAAGLIJDERS zijn ze een uitkomst.
Volledige voedingsvoorschriften be
vinden zich op de verpakking. De prijs
is 25 cent per pak (2 ons). De samen
stelling wordt gegarandeerd door
voortdurende controle der laboratoria
van v. LEDDEN HULSEBOSCH,
Amsterdam.
In al onze winkels is LIGA-KIN-
DERVOFDING verkriiebaar, en des-
gewenscht wordt ze U thuis bezorgd.
VERRASSING.
Zend de uitgeknipte LIGA-annonces.
benevens 2 der bons. die zich in de
roode pakken LIGA KINDERVOE
DING bevinden. aan onderstaand
adres, U ontvangt dan een fraaie ets.
N.V. BROODFABR. H. FRANKEN Jr.
Haarlem, Heemstede, Bloemendaal
Kantoor: L. Magarethastraat 25
I
is een genot, als U brandstoffen heeft van
HOENDERDOS
Kantoor: Leidsche Plein 15, Tel. 11979
(2 LijnenJ
HET VERGAAN VAN DE
„OBERON".
Het verhaal van een matroos
45 MENSCHEN VERDRONKEN.
KOPENHAGEN, 20 December (VD.)
Naar thans met vrij groote zekerheid is ge
constateerd, zijn bij de scheepsramp te
Laesoe 45 menschen omgekomen.
Bij de botsing hebben zich ontzettende too
neelen afgespeeld. De kapitein was op het
oogenblik van de botsing met vrouw en kind
aan dek. Hij zag zijn vrouw in de diepte
verdwijnen, zijn kind kwam in het ijskoude
water om het leven. Tenslotte werd de kapi
tein door zijn broer, den gezagvoerder van de
„Arcturus" gered. Het schijnt dat van de 60
leden der bemanning 32 personen zijn gered.
Van de 21 passagiers slechts 4.
Een der matrozen van de „Oberon" die
door het Engelsche stoomschip „Hengist" Is
opgepikt, gaf van de ramp het volgende
relaas:
Wij lagen in onze kooien, toen plotseling
een vreeselijke schok werd waargenomen.
Op hetzelfde oogenblik begon het schip reeds
sterke zwenkingen te maken. Ik rende naar
het dek en zag dat ons schip aan stuurboord
zijde een groot lek had gekregen. Teen de
„Oberon" bijna geheel opzij lag, sprongen wij
van de bovenste reeling in de diepte. Enkele
minuten later verdween het schip in de diep
te. Een maat werd mede de diepte ingezo
gen. Twee andere matrozen hadden voor zij
den sprong in de diepte waagden, een red-
lingsboot losgemaakt. Van de acht ter be
schikking staande reddingsbooten konden
slechts twee te water worden gelaten. Wij
zwommen langszij een der booten en werden
opgepikt.
Toen begonnen wij met alle ons ter be
schikking staande middelen den strijd om
ons leven. Om ons heen stroomde de bran
dende olie.
Zeer veel passagiers en matrozen zijn In
de vlammen omgekomen.De stoomboot Arc
turus", die ons geramd had, was in den
dichten mist nauwelijks te onderscheiden.
Van alle kanten hoorden wij om hulp roe
pen en angstkreten, doch het was ons onmo
gelijk een overzicht to krijgen van hetgeen
zich afspeelde. De kapitein had, nadat ons
schip geramd was. onmiddellijk „alle hens
aan dek" gecommandeerd. Of het evenwel
allen zich aan boord bevindende personen
gelukt is uit hun kooien aan dek te komen is
te betwijfelen. Alles speelde zich in slechts
enkele minuten af. Met een buitengewonen
slag ontplofte de ketel. Overal vlogen stuk
ken wrakhout In het rond. Daar onze red
dingsboot lek was geslagen moesten wij on-
oohoudelijk water scheppen. Wij probeerden
een Lantaren, die zich toevallig in onze boot
bevond aan te steken, doch er was geen pe
troleum in. Ook waren al onze lucifers nat.
Acht dorpen totaal verwoest.
Duizenden vluchtelingen.
(Zie ook elders in dit nummer).
Over de ramp van den Merapi seint Aneta
het volgende:
WELTEVREDEN, 21 Dec. Het aantal doo
den, als gevolg van de uitbarsting van den
Merapi is thans toegenomen tot 700, terwijl
gevreesd wordt, dat nog zeer velen meer, die
worden vermist, eveneens zijn verbrand. Acht
inlandsche dorpen zijn totaal verwoest, ter
wijl een uitgestrekte streek vruchtbaar land
bedekt is met gloeiend heet zand, welke
stroom nog steeds naar beneden vloeit, waar
door andere dorpen met verwoesting worden
bedreigd. Duizenden vluchtelingen stroomen
de steden van Midden-Java binnen, fn vele
gevallen van hun zinnen beroofd door de
verschikkelijke tooneelen, die zij hebben
aanschouwd.
Een brandende hel.
Het geheele district Stroembceng is een
ware brandende hel geworden. De Merapi Is
nog steeds in werking en werpt rookzuilen
en verblindende vlammen uit, ofschoon het
onderaardsch gerommel is opgehouden. De
resident, die het getroffen district bezocht,
kwam in verscheidene huizen,waar de mannen
en vrouwen, blijkbaar uit angst voor de
komende ramp, zelfmoord hadden gepleegd.
Ongekend groote catastrophe.
De eruptie is een van de grootste cata-
strophen, welke Midden-Java ooit getroffen
hebben.
Het is onmogelijk ln het getroffen gebied
door te dringen als gevolg van de levensge
vaarlijke gasvorming. De omvang van de
schade valt nog niet te berekenen, doch
steunverleenlng, ook uit Nederland, is drin
gend geboden. De modderstroom blijft zich
snel voortbewegen door de Kali Blongkeng.
doch deze treedt somtijds buiten de oevers,
waardoor verschillende dessa's worden over
vallen. Hierdoor zijn de menschen niet in
staat te vluchten. Langs de wegen worden
ineengeschrompelde lijken, in groepen van
soms dertig tegelijk, aangetroffen. Tallooze
gewonden, meestal met zware brandwonden
aan beenen en voeten, zijn in de hospitalen
opgenomen.
Honderden geïsoleerd.
Magelang herbergt 200 vluchtelingen. Moer-
tilan en Salam (beide gelegen aan den straat
weg MagelangDjokjakarta in de Residentie
Kedoe) elk 500, terwijl velen zijn gevlucht
naar hooger gelegen heuvels, alwaar ze on
bereikbaar zijn voor den modderstroom. Men
kan deze menschen echter niet voorzien van
levensmiddelen. De bevolking verkeert in een
paniekstemming. De Merapi werkt voort,
doch is door de wolkenmassa aan het oog
onttrokken.
De militairen verleenen op krachtige wijze
hulp.
Nader seint Aneta, dat de hoofdplaats van
het onderdistrict Stroemboeng (ten Z.W. van
den Merapi), die door den modderstroom
werd bedreigd, door de militairen is ontruimd.
De ramp neemt buitengewone proporties aan.
De modderstroom is sinds Zondagochtend
weder vier K.M. vooruitgestroomd. 140 H.A.
sawah,900 H.A. bouwland en 1500 stuks groot vee
zijn tot nu toe reeds verloren gegaan Men
verwacht echter ge?n aanzienlijke vergroo
ting van het doodental meer, aangezien vrij
wel alle ln de gevaarlijke zone liggende
dessa's zijn ontruimd.
Afgrijselijke tooneelen speelden zich in
enkele huizen af. Voor den desolaten modder
stroom staande zag de resident plotseling een
klein jongetje, slechts gekleed in een armoe
dig, jasje, volslagen krankzinnig, met ver
brande beenen en voeten. Het ventje werd
gered en op den rug van een sergeant naar
een ziekenhuis gebracht. De resident bezocht
een verlaten huisje, alwaar hij zeven kinder
lijkjes aantrof, terwijl de moeder, krankzin
nig geworden, zich had opgehangen.
Te Moentilan staan alle locomotieven onder
stoom gereed om op alle eventualiteiten voor
bereid te zijn, hoewel Moentilan zelf momen
teel geen gevaar loopt.
Ten slotte riepen wij om hulp, toen wij een
stoomschip hoorden naderen. Gelukkig wer
den wij opgemerkt."
Volgens de laatste berichten, heeft een
Zweedsche vischtreiler twee ledige reddings
booten gevonden, van welke de eene den
naam "Arcturus" en de andere den naam
„Oberon" draagt. De Deensche marine kon
nog steeds geen bevel geven met vliegtuigen
een onderzoek ln te stellen, daar er nog
steeds een dichte mist hangt.
Hoeveel slachtoffers?
KOPENHAGEN, 20 Dec. (VD.) Volgens
hedennacht te 4 uur te Kopenhagen ontvan
gen telegrammen heeft de ramp van het
Finsohe stoomschip „Oberon", dat onder het
eiland Laesoe in het Kattegat door het Fin-
sche stoomschip „Arkturus" werd aangevaren
en tot zinken gebracht, een veel grooteren
omvang dan men oorspronkelijk had gedacht.
Volgens het telegram zouden 36 opvarenden
gered zijn, maar aangezien er behalve 19
passagiers ongeveer 50 koppen bemanning
aan boord waren, zou dit beteekenen. dat
tusschen de 33 en 45 opvarenden om het
leven zijn gekomen. Men acht het althans
zeer onwaarschijnlijk, dat zich nog opvaren
den in ronddrijvende reddingbooten zouden
bevinden. De .Arkturus" is bij de botsing
zwaarder beschadigd dan men oorspronkelijk
vermoedde Er is een eroot gat in den wand
van het schip geramd, doch het bevindt zich
boven de waterlijn en het schip is den ge-
heelen nacht op de plaats des onheils blijven
liggen. Van de aan boord genomen geredden
der „Oberon" zijn velen ziek tengevolge van
de schrik en het koude water.
UIT EERGEVOEL.
ZELFVERMINKING VAN FRANSCH OFFICIER
PARIJS, 21 Dec. (VJ>.) Gisteren arri
veerde in de strafgevangenis te Duinkerken
een voormalig Fransch kapitein bij het
Vreemdelingenlegioen, die zich tijdens de on
lusten in Afrika tal van onderscheidingen
had verworven doch thans was veroordeeld
wegens doodslag doordat hij met zijn auto
iemand had doodgereden. De officier was
veroordeeld tot twee maanden gevangenis
straf. Toen men bij de indentificeering van
den nieuw-aangekomen gevangene een vin-
eeh-afdruk van hemwenschte te nemen, na
derde hij snel de kachel, waarop het lak
stond en hield zijn handen zoo lang tegen de
heete kachel, tot zij verbrand waren. Naar
hij verklaarde gaf hij er de voorkeur aan,
zijn handen zoodanig te verminken, dat men
er nooit meer een vingerafdruk van zou
kunnen nemen, dan de schande te onder
gaan, dat men van hem, als van een gewoon
misdadige! fen vingerafdruk,
EEN DAPPERE EN KORDATE
VROUW.
Nachtelijke redding van een
drenkeling.
IN NACHTGEWAAD TE WATER
GESPRONGEN.
In den nacht van Zaterdag op Zondag te
ongeveer een uur, werd de 28-jarige mej.
Marie van Hal, wonende De Wittenkade 51
huis te Amsterdam, uit haar slaap gewekt,
door een van buiten komend hulpgeroep.
Mej. van Hal, vermoedende dat Iemand te
water was gevallen, begaf zich dadelijk in
pyjama op straat, waar een heer haar ver
moeden bevestigde door te vertellen, dat
iemand in het water was gevallen van de
Kostverlorenkade.
Zonder zich te bedenken, sprong de dap
pere vrouw, die lid is van de Amsterdamsche
reddingsbrigade, in het water en na een
keer te hebben gedoken, slaagde zij er in
den drenkeling te grijpen en op het dxoge te
brengen.
Onmiddellijk stelde zij pogingen in het
werk om bij het slachtoffer, een man, die.
naar later bleek, onder den invloed van
sterken drank verkeerde, en wellicht hier
door te water was geraakt, de levensgeesten
op te wekken.
Na drie kwartier Ingespannen arbeid wer
den deze pogingen met succes bekroond.
Per auto van den G. G. en G. D., welke in
middels was gearriveerd, werd de drenkeling
daarop naar het Binnen Gasthuis vervoerd.
Ook mej. van Hal heeft zich daarheen be
geven, ten einde een wonde in het been te
laten verbinden, welke zij bij het reddings
werk had opgeloopen.
Behalve dit letsel en een verkoudheid door
het koude bad. heeft, voor zoover thans te
bezien valt, dit nachtelijk avontuur geen
ernstige gevolgen voor de kranige redster ge
had.
La Rochefoucauld:
In jaloezie schuilt meer eigenliefde dan
liefde.
VOORTZETTING VAN DE
VLUCHT VAN HET
ITALIAANSCH ESKADER.
ROME, 20 December (VD.) Naar uit
Cartagena wordt gemeld, zijn de zes Italiaan-
sche vliegtuigen die bij de Balearen een
tusschenlanding hadden gemaakt Zaterdag
te Cartagena aangekomen, waar zij zich bij
de acht andere watervliegtuigen van het
Italiaansche eskader dat den Atlantischen
Oceaan zal oversteken, hebben gevoegd.
Zondag zal de tocht worden voortgezet,
Ja buurman, vriend, zegt u dat wel,
Wat 'n ellendig weertje is 't.
Zoo somber, grauw en waterkoud
En eiken dag opnieuw die mist.
Wat is dat nou voot een klimaat.
Geen mensch ontsnapt de rheumatlek.
Je likdoorn steekt, je neus zit dicht.
Je voelt je zwaar en loom en ziek.
'k Heb in November kou gevat
En ben nu nog die hoest niet kwijt.
Ja buurman, vriend, het is je wat
Die vaderlandsche wintertijd.
En als je dan daarbij bedenkt.
Hoe anders het zou kunnen zijn,
Vol glans, behagelijk en b'.ij.
Vol warmte, licht en zonneschijn.
Als je maar ln Je Jongen tijd
Naar warmer streken was gegaan.
Daar trek je je van wintertijd
In dubbelen zin niets extra's aan.
Ja buurman, vriend je hebt gelijk,
We hebben hier geen Indisch weer,
Het blijft maar koud en lam en naar,
Het doodt je geest en drukt je neer.
Maar buurman, las Je ln de krant,
Het nieuws van die Merapi ramp?
Zeg, laten wij tevreden zijn
Met regen en een beetje damp.
P. GASUS.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Naar FRANKEN'S Weihnachts Stolle
gaat thans opnieuw dc vraag,
want ze voldoet ten volle,
dus men bestelt ze graag,
geen ander bakt ze puiker,
dan FRANKEN ze bereidt.
Rozijnen, meel cn suiker
zijn eerste kwaliteit.
N.V. Eledrische Luxe Broodfabrieken
Haarlem - Heemstede - B'oemendaal
Kantoor Lange Margarethastraat 15
EEN HULSTBOOMPJE ONTVREEMD.
Een bewoner van de Ternatestraat heeft
bij de politie aangifte gedaan van diefstal
van een hulstboompje.
NOG EEN INBRAAK.
In den nacht van Zondag op Maandag ls
ln het perceel Kloppersingel 177. bewoond
door den heer W. L. ingebroken. Vermist wor
den een rijwiel, een portemonnale, Inhouden
de f 1.
De dader heeft zich door het uitsnijden
van een ruitje toegang tot de woning weten
te verschaffen.
De uitbarsting van den Merapi. Een ramp
van ongekenden omvang.
(Ie blad, le pag. en 2e blad, le pag.)
Mr. Van Doome en de A.V.R.O. Het verweer
van Mr. Van Doorne.
(2e blad, le pag).
De vergadering der Relsverceniglng.
(le blad 2e pag.)
Stalin maakt weer eens schoon schip.
(4e blad, le pag.)
De ondergang van de „Oberon". Waarschijn
lijk 45 slachtoffers.
(le blad, le pag.)
Weer drie inbraken in Beverwijk.
(le blad, 2e pag.)
De brand in de Barteljorisstraat. Voort
zetting van de behandeling der zaak voor
de Haarlemsche Rechtbank.
(le blad. 2e pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
Het zilveren jubileum der afd. Haarlem
De receptie. Het bestuur. Van links naar rechts: K. Antonisse, 2c voorzitter; J. M.
Kalscheim2e secretaris; M. N. Groeneveld, le secretaris; A. A. Antonisse, le voorzitter; B.
Smit, le penningmeester; J. J. van Waveren, 2e penningmeester en J. F. Scherf, algemeen
bestuurslid en jeugdleider.
De afdeeling Haarlem van den Ned. Schil-
dersgezellenbond vierde Zaterdag het feit,
dat deze afdeeling 25 jaar geleden werd op
gericht. Des namiddags hield in de tuinzaal
van het Gem. Concertgebouw het bestuur een
receptie, waarop vele genoodigden. allen
vertegenwoordigers van bevriende organisa
ties of besturen van andere afdeelingen te
genwoordig waren. Het podium was geheel
in een bloementuin herschapen.
Te 3 uur opende de voorzitter der afdee
ling, de heer A. A. Antonisse, de bijeen
komst. er zijn genoegen over u.tsprekende
dat zoovelen aanwezig waren. Nadat mede-
aeeling werd gedaan van een aantal schrif
telijk ingekomen felicitaties, gaf hij een over
zicht van de moeilijkheden waarmede de
pioniers, welke den eersten stoot gaven tot op
richting der afdeeling, te kampen hebben ge
had. Hierin heeft ook een belangrijk aandeel
gehad het tegenwoordige Tweede Kamerlid
Dr. J. v. d. Tempel.
Hierna was het woord aan den Bondsvoor
zitter A. J. Dooyes. die namens het Hoofd
bestuur de afdeeling feliciteerde.
De voorzitter van den Haari. Bestuurders
Bond. de heer A. Mars. vestigde er de aan
dacht op dat sommigen van meening zijn
dat het thans geen tijd is om feest te vieren
om de hcerschende malaise en als gevolg
daarvan de werkloosheid. Doch wie den toe
stand van de werkloozen vergelijkt met den
toestand van heden, zooals deze door het op
treden der vakorganisaties ls geworden, zal
toegeven dat een dergelijk pcrs'm!sme ver
keerd ls. In deze verbetering van de po itie
der werkloozen en verder in de verbetering
van de economische poritle van de werk
nemers heeft de Schildersgezellenbond een
groot aandeel genomen. Spreker b-acht
daarvoor namens den H. B. B. aan het be
stuur een woord van hartelijken dank.
Hierna voerden nog verschillende vertegen
woordigers van zusterorganisaties het woord
waaronder mevrouw Voogd-Pull voor de
Soc. Dem. Vrouwenclub welke ln een hartelijk
speechje de aanwezige dames opwekte krach
tig aan den strijd tot verheffing der arbei
dersklasse deel te nemen.
Te 4 uur bracht „De Stem des Volks" een
zanghulde, waarbij gezongen werd ..Het
Vaandellied" en ..Morgenrood". De mooi ge
zongen zangnummers werden zoowei do>r
het bestuur als de talrijke aanwezigen op
hoogen prijs gesteld.
Des avonds werd ln de groote zaal een
leestavond georganiseerd. De Bondv.c r it-
ter sprak een feestrede uit. Hierbij gaf hij
een overzicht in vogelv.ucht van de a.'geloo-
pen 25 jaar en vestigde de aandazht op de
vele verbeteringen we ke ln dien tijd beh ia'.d
waren, niet alleen wat loon en arbeidstijd be
treft, doch ln de geheele positie der werkne
mers. Met een propagandistisch slotwoord
eindigde spr. zijn met groote belangstelling
gevolgde rede.
Hierna verkreeg de heer J. F. Scherf het
woord, die als voorzitter van een uit de le
den gevormde vlag-commlssie aan het be
stuur namens de leden een mooie vlag aan
bood. welke door den voorzitter ln dank, na
mens het bestuur werd aanvaard.
Na dit offlcleele gedeelte kwam het moer
vrooüjke aan de beurt, waarvan dc- ver'or-
glng was opgedragen aan den heer W. van
Cappellon en geheel in den smaak van h t
oubliek is afeewerkt. Het mannenkwartet
mocht zich. evenals het orkest onder Mding
van den heer Winkelman in een grcot s-c-
ces verheugen. De heer de Haan met zijn
schimmenspel en hands^har'u b e 'en
bracht allen in bewondering voor zijn k 'cs-
sale vingervlugheid. De aanwezigen vrVef-
den ook nog een half uur in het wonderland,
door het optreden van Akimotcs. Dat de heer
van Cappellen bij zUn optreden met een luid
applaus begreet werd en ook na het nummer
,Oude Bokken", dat in ontvangst moest ne
men was van te voren te voorzien Een gezel
lig bal vormde een mooi slot van dit goed ge*
slaagde, en door velen gevierde Jubileum.
