H. Franken Jr. De uitbarsting van den Merapi STOKEN IJMUIDEN. De vulkaan werkt nog steeds. Het woord is aan... Het Belangrijkste. 48e Jaargang No. 14572 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 23 December 1930 HAARLEM S DAGBLAD Dircctlei P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteur! ROBERT P^-REBOOM. ABONNEMENTEN: per week (0.27*4, met Geïllustreerd Zondagsblad /O 32 Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) t 3-57*4- Franco per post door Nederland t 387*4 Losse nummers ƒ0.06 Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57*4, franco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukker^: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14S25 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENT1EN: 15 regels 175. elke regel meer t 0-35. Reclame» f 0.60 pet regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbcd 14 regels 1 0.60, elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrondissement dubbele prijs. Onxe Groentjes (iederen dag) 14 regels 1 0.25. elke regel meer 0-10. uitsluitend i contant Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-, Verlies van Hand, Voet of Oogf400.-, Ouim f250.-, Wijsvinger f150.-, Elke andere vinger f50.-, Arm- of Beenbreuk 1100.- DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD Zij, die zich voor aanvang 1 Januari 1931 als kwartaal- abonné opgeven ontvangen de in December nog te verschijnen nummers gratis. ADMINISTRATIE HAARLEM'S DACBLAD INGEZONDEN SIEDEDEELINGEN Wanneer 't zoo aanstonds Kerstmis is, slechts FRANKEN'S KERSTBROOD op uw disch. Als 't Kerstbrood niet van FRANKEN is, betreurt te laat gij dit gewis. N.V. Electrische Luxe Broodfabrieken Haarlem - Heemstede - Bloemendaal Kantoor Lange Margarethastraat 15 is een genot, als U brandstoffen heeft van HOENDERDOS Kantoor: Leidsche Plein 15, Tel. 11979 (2 Lljnetij PAPIERFABRIEKEN „VAN GELDER". EEN GEVOELIGE DIVIDENDREDUCTIE TE WACHTEN. De gang van zaken bij de Vereenigde Ko ninklijke Papierfabrieken der firma Van Gelder en Zoon is van dien aard, dat de winst in de laatste maanden sterk gedaald is. Er zal rekening mee moeten worden gehouden, dat een gevoelige reductie van het dividend te wachten staat. Dit vindt zijn oorzaak in de buiten'.andsche concurrentie, welke groote papierprijsdaling ten gevolge had. (De afne ming in Nederland Is echter dezelfde, maar deze ligt contractueel vast) Mede oorzaak zijn de tarief muren die het den Papierfabrieken onmogelijk maken om uit te voeren. In het bijzonder vragen Frank rijk en België zeer hooge invoerrechten. Naar Engeland zou eventueel nog uitgevoerd kunnen worden, doch dit land heeft zelf een zeer belangrijke Papierffabriek welke in de behoefte kan voorzien. Omtrent ontslag van personeel of even tueel stopzetten der fabriek kon men ons de zekering geven, dat hier vooralsnog geen sprake van is. ifj i i De watertoren te IJmuiden heeft een grondige herstellling ondergaan. Bovendien is in den toren een verlichte klok aangebracht. Er waren 250 electrische lampjes noodig om de 4 wijzerplaten te verlichten. Laharstroom niet meer gevreesd. Uitgebreide steun noodig. MAGELANG. 22 December (Aneta)Heden morgen om half acht kon nog het volgende worden gemeld: Sedert gisteravond is weinig verandering in den toestand gekomen. De assistent-we- dana van Salam is hedennacht weder naar Sroemboeng vertrokken vergezeld van een aantal militairen. Resident Van Pe't is he denmorgen eveneens derwaarts vertrokken. Gedurende den afgeloopen nacht kwamen wederom zeer onrustbarende berichten bin nen omtrent de bedreiging van Sroemboeng, doch de laharstToom is minstens acht kilo meter van den grooten weg verwijderd, zoo dat gevaar voor dien weg voorshands uitge sleten geacht mag worden. De vulkaan werkt nog steeds. Het gerom mel en gebrom was gisteravond te Moentilan duidelijk hoorbaar. In verband met de over dreven geruchten bezocht de assistent-resi dent. die Moent.ilan een bezoek bracht, het Blonekeng-raviin. Bij het door hem Ingestel de onderzoek bleek, dat de lahar nog steeds in bewegine was. zoodat naar vroeger reeds werd eemeld nog geen gevaar bestaat voor Moentilan. De eeniee moge'iikheid Is thans nog dat een geweldige moddedbandjir ont staat, welke eventueel de bruggen weg zou kunnen slaan, doch een modderbandjir wordt niet zoo gevaarlijk geacht als de laharstroom. Zorg voor 11.000 vluchte lingen. Om eertig idee te geven van den enormen steun welke vereischt wordt kan worden medegedeeld, dat. globaal geschat, de resi dent van Magelang belast Is met de zorg voor circa 11.000 vluchtelingegn, namelijk te Ma- pel an g 2.000. te Sawangan 6.000, te Doekoen 2.000 en te Moentilan en te Salam circa 700 Der plaats. Een speciaal daartoe door het bestuur aangewezen ambtenaar zorgt voor de registratie van de vluchtelingen, terwijl de Intendance, onder leiding van Kaoitein Bavens de voeding voor de vluchtelingen ver strekt. Minimaal berekend heeft ieder vluch teling per dag zeker een half Kilogram rilst noodig. hetgeen een totaal geeft van 6000 K.G. rijst per dag. In aanmerking moet hier bij nog worden genomen dat het niet bekend Is hoe lang deze menigte nog moet worden ondergebracht en gevoed. De wederopbouw van de getroffen streek (indien dit aPhans mogelijk is) zal tonnen gouds kosten. Voorts moeten barakken worden opgericht. Nader seint Aneta: Gezondheidsmaatregelen. De geneeskundige dienst verricht schitte rend werk, evenals de troepjes andere lever - afdeelingen. De gouvemementsarts dr. Kra mer verzocht uit Semarang eenige Indische artsen en personeel te zenden voor alle plaat sen waar de vluchtelingen zich verzamelen. Waar dit moge1ijk is is direct een aanvang gemaakt met de bevolking in te enten tegen tvDhus, enz., teneinde epidemieën te voorko men. De bevolking verrast. Dat het dood en tal zoo aanzienlijk is geste gen vindt verklaring In het feit. dat in den nacht van Vrijdag op Zaterdag de lahar zich plotseling een weg baande in de richting van volkomen veilig gewaande streken waar de ontruiming langzamer geschiedde en waar de bevolking dan ook volkomen door den lahar stroom verrast werd. Dat de omvang van de ramt) zooveel grooter blijkt te zijn dan aan vankelijk vermoed werd. is een gevolg van de terreinsgesteldheid. De Meraoi heeft op zijn westelijke helling vele dwarsravijnen. waar van ve'e thans met. lahar zijn gevuld. Fen overzicht is onmogelijk doordat den geheelen dag hieruit zware rookwo^en opstegen. De Resident verzocht om militaire vliegtuigen om foto's te maken van het terrein van de ramp, hetgeen echter alleen bij zonsopgang mogelijk is. De cultures. SEMARANG, 22 December. Het dagblad De Locomotief heeft nadere berichten over de ramp: De ergste laharstroom werd gelocaliseerd boven Sroemboeng. De lahars loopen in Zuid- Westelijke richting. De vrees van de bewo ners van het Klatengebied en de zuidhe'.ling voor den laharstrooom is tot dusverre nog niet bewaarheid. Zelfs de aschregens waren tot dusverre zoo gerint», dat de tabak niet be schadigd is. Het bestuur oordeelt dat een be dreiging van Moentilan onmogelijk is. Jokja is eveneens volkomen buiten gevaar. De sui kerstreken en de tabakstreken ten zuiden van den Merapi zijn zeer bevreesd voor de mo- geliikheid dat de laharstroom de bedding van de Opak zal bereiken. Voorloopig zijn echter alleen Sroemboeng en de Westelijke helling van den Merapi getroffen. Hier is de aanblik van de ha'f bedolven desa's verschrikkelijk. Bij het bezoek van gisteren stootte men tel kens weer op tientallen halfbedolven lijken. De militairen begroeven de dooden, waarbij telkens een vijftigtal in een gemeenschap pelijk graf werden begraven. Het aantal zwaar gewonden dat naar het hospitaal is vervoerd, bedraagt 46. De ellende op de westelijke helling van den Merapi is onbeschrijfelijk. Telkens moeten nieuwe desa's ontruimd worden. Moentilan is voor een goed deel verlaten. Tegen het val len van den avond trokken onafzienbare stroomen vluchtelingen in de richting van Klabak en Magelang. De N.I.S. houdt te Moentilan en te Mage lang en tusschenstations ook 's nachts loco motieven onder stoom, terwijl treinen gereed gehouden worden voor noodgevallen. Alle zij wegen naar het westen van den weg van Ma gelang naar Jokja zijn voor alle verkeer, uit gezonderd dat van het bestuur en militairen, gesloten. De aanwezigheid van meer deskun digen van den Vulcanologischen dienst wordt noodig geacht. Nog eruptie-materiaal? MAGELANG. 22 Dec. Zooals reeds eerder werd gemeld behoeft, wanneer de lahar stroom begrensd blijft door de Kali Blong- keng, de ongerustheid niet al te groot te wor den. aangezien de gevaarlijke stroom in dat geval ten zuiden van Moentilan passeert. Wanneer echter de laharstroom buiten de oevers treedt, dan kunnen catastrophes, ook voor de in dit gebied gelegen dessa's. niet uit blijven. De Merapi werkt nog steeds. Het is echter niet bekend of de vulkaan nog eruptie materiaal uitstoot, aangezien een wolken massa den berg aan het gezicht onttrekt. Wel worden echter hooge rookpluimen geconsta teerd. Op verzoek van den militairen post te Sroemboeng is op drie kilometer afstand van Sroemboeng een autopost- gestationneerd. Doordringen in het gebied dat het zwaarste door de ramp is getroffen, is onmogelijk, o.a. door de levensgevaarlijke vorming van gas sen. Geen vermeerdering van het doodental. MAGALANG, 22 Dec. Zondagavond om half acht werd het volgende gemeld: Er wordt geen groote vermeerdering boven het aanvankelijk getaxeerde getal van 700 slachtoffers verwacht, aangezien de meeste dessa's, die in de gevaarlijke zóne liggen, ont ruimd zijn. Het vee moest echter worden achtergelaten. De resident, die in den loop van den dag het door den ramp getroffen gebied bezocht, verklaarde, dat de toestand en de tooneelen, welke hij aldaar had bijgewoond, niet be schreven konden worden. Het geheel maakt den indruk van een grijzen, desolaten hel, waaruit vlammen opspuiten en verstikkende dampen zich verspreiden. De resident met zijn gezelschap slaagde er in afgelegen wo ningen te bereiken. Voorzichtig moest men langs den laharstroom schrijden, voetje voor voetje, aangezien het zeer gevaarlijk was. Bij het insteken van een wandelstok in de lahar werd geconstateerd, dat deze minstens een halven meter doorstak. Toen men echter den stek terugtrok, was deze geheel verkoold en gloeide. Ontroerende dingen. Ontroerende incidenten vonden plaats, zoo o.a. in een klein huisje op de helling van den Merapi waar een oude man samen woonde met vijf zoons. Toen de laharstroom dit huisje naderde, gaf de vader zijn zoons den raad te vluchten en hem achter te laten aangezien hij daarvoor reeds te oud was. De zoons vluchtten, terwijl de oude man in 't huisje achterbleef De laharstroom passeerde het huisje, waaruit later de oude man door militairen kon worden gered. De vijf zoons zijn echter het slachtoffer geworden van den verzengenden laharstroom. Een ander geval betreft een man. diein de paniekstemming met zijn drie kinderen vluchtte. Eén hield hij aan de hand. één droeg hij op den-rug. terwijl hij het d?rde king in een sarong tegen zijn borst klemde Op een gegeven moment vatte echter de sa rong waarin het kind was gewikkeld, vlam. waarop de vader door een doodelijken angst aangegrepen de sarong en daarbij 't kind in de lahar liet vallen, waar de kleine den dood vond. De vader werd met de twee andere kinderen in veiligheid gebracht, doch is door de vreeselijke gebeurtenis radeloos. Afgebrande dessa's. Vast staat thans dat de dessa's Maron, Sokoh en Tegalrendoe geheel zijn afgebrand. 150 militairen zijn naar het bedreigde ge bied gezonden. By aankomst aldaar zijn zij direct begonnen de eewonden met vracht auto's uit de gevaarlijke 2one te brengen. De cewonden hebben allen ernstige voet- en beenwonden. Onder de gewonden bevindt zich ook een Europeesche oozichter van den Vulcanologi schen dienst. Deze was vergezeld door twee mant-ri's en een assistent-wedana. toen het groeoje zich plotseling door den laharstroom omringd zag. Aangezien er geen andere kans op redding overbleef, besloot het troepje te trachten zich door de gloeiende lahar heen te worstelen, hetgeen tenslotte gelukte. Allen hadden ernstige brandwonden opgeloopen. Het bericht, dat de vulcano'oog prof. Bern hardt Is omgekomen, blijkt te slaan op den heer Bosschaerdt, die, zooals wij gemeld heb ben is omgekomen op den gelijknamigen vul kaan op Sumatra. Paul Valéry: De mensch is slechts mensch aan de opper vlakte. Neem de huid weg, ontleed: daar be ginnen de machines. En daarna verdwaalt ge in een onbegrijpelijke materie, icaarop niets van alles, dat ge weet, van toepassing is, en die toch de ware mensch is. De bevolking gedwee. Onder de bevolking heerscht een geweldige paniek-stemming. Men gedraagt zich uiterst gedwee en volgt alle instructies op, ook wan neer het onmogelijk is om allen van levens middelen te voorzien. De militaire dienst stelde een aantal keu kenwagens van het leger ter beschikking van den resident. De militaire geneeskundige dienst verleent hulp aan den gouvernements arts dr. Kramer bij het verbinden en het in veiligheid brengen van de gewonden, hetgeen per vrachtauto geschiedt. CULTURES VRIJ GEBLEVEN. De Koloniale Bank ontving van haar ver tegenwoordiger in Indië bericht, dat de aan plant van de aan de Cultuur-Mij. Medarie toebehoorende, op de helling der Merapi ge legen, suikeronderneming tot dusverre geen noemenswaardige schade heeft geleden. De overige belangen der Koloniale Bank aldaar liggen bulten het bedreigd gebied. Ook de Cultuur Mij. dor Vorstenlanden ontving een bericht, meldende, dat haar aan plant gespaard bleef. Officieele informatie. De minister van koloniën heeft telegrafisch inlichtingen gevraagd aan den gouverneur- generaal van Ned.-Indlë ln hoeverre hulp van het moederland gewenscht zou zijn. DE VERDUISTERINGEN BIJ DEN STUCADOORSBOND. VERDACHTE TOT EEN JAAR GEVANGENIS- STRAF VEROORDEELD. De Arrondlssements Rechtbank te Haarlem veroordeelde heden den 41-jarigen H. C. de Z. vroeger secretaris-penningmeester van den Algemeenen Nederlandschen Stucadoorsbond thans gedetineerd wegens verduistering van diverse bedragen, althans f 700 ten nadeele van dien Bond tot een gevangenisstraf van een jaar, met aftrek van den tijd in pre ventieve hechtenis doorgebracht. De eisch was een jaar en drie maanden gevangenisstraf. De preventieve hechtenis duurde 3 1 2 maand. De verdediger mr. Mobach uit Den Haag had gevraagd om de straf daarmee gelijk te stellen. HEEMSTEDE MANNENKOOR. In de gisterenavond gehouden ledenverga dering van 't Heemsteedsch mannenkoor is benoemd tot directeur de heer H. Arisz uit IJmuiden-Oost. VELSEN MISHANDELING. Dcor B. te IJmuiden ls aangifte gedaan van mishande'ing door Van T te IJmuiden. Proces-verbaal hiervan is opgemaakt. Door De G te IJmuiden ls aangifte gedaan van diefstal van een kruik Bols uit zijn win kel door een onbekende. Telefoneeren met Indië. De uitbarsting van de Merapi. (Ie blad, le pag.) Na Berlijn, Weenen. Zal ook daar „lm Westen nichts Neues" verboden uorden? (2e Dlad, le pag). H. C. de Z. wegens verduistering bij den Alg. Ned. Stucadoorsbond door de Haarlemsche Rechtbank veroordeeld tot een jaar met aftrek (le biad. le pag.) De opening van het Ned. Israëlitisch Jolet Ziekenhuis. (le blad, 2e pag.) De brand in de Barteljorhstraat. Het ge tuigenverhoor voortgezet. Twee en een half jaar geëischt. (2e blad, 2e pag.) Uit Veisen: Maatschappelijk hulpbetoon. (3e biad, 2e pag.) ARTIKELEN. ENZ. R. P.; Geheime verdragen. (le blad, le pag.) A. Heeroma (Commissaris van Politie tc Am sterdam) Uit den strijd tegen de Misdaad VU mijn studietijd. (3e blad, le pag.) Intimus: Tweede KamerDe Tarwemarkt. Welke hulp is noodig? (3e blad, 3e pag.) De Volkstelling. Waarop gelet moet worden. <3e blad, 3e pag.) Laatste berichten 2e pagina le blad.) ARROND. RECHTBANK. UITSPRAAK. G. van B. te Haarlem, die erecht gestaan heeft wegens overtreding van art. 248 bis, Wetboek van Strafrecht, het plegen van niet nader aan te duiden handelingen met min derjarigen van hetzelfde ge;lacht, ward door de Rechtbank veroordeeld tot een gevange nisstraf van 1 Jaar. waarvan 8 maanden voorwaardelijk te ondergaan en met aftrek van de preventieve hechtenis, welke twee maanden duurde, een en ander onder bijzon dere voorwaarden. FRAUDEEREND ADVOCAAT TOT 1 1.2 JAAR VEROORDEELD. Het Cott. Bureal seint ons: De rechtbank te 's-Gravenhage veroor deelde den gewezen Haagschen advocaat mr. H. V. wegens verduistering van gelden ten nadeele van cliënten en als curator tot een Jaar en zes maanden gevangenisstraf met af trek van de voorloopige hechtenis. HAARI.EM, 23 December. De nieuwe telefooncel in het postkantoor te Haarlem voor gesprekken met Indië. Verscheidene personen kunnen liet gesprek volgen. Geheime Verdragen, De Belgische minister van Staat Emile Van- dervelde heeft Zondag ln „Le Peuple" een hoofdartikel gepubliceerd, waarin hij bteogt dat het Fransch-Be'.gisch militair verdrag sinds Locarno geen reden van bestaan meer heeft. Ook uit hU de vrees, dat België door de aparte overeenkomsten tusschen de ge-.erjle staven te Parijs en Brussel in internationale conflicten zou kunnen word n meegesleept, waarmee het niets te maken heeft. Dit artikel schijnt nogal wat opschudd'ng in België verwekt te hebben Gelukkig. Het is altijd een verblijdend verschijnsel a s do nuchtere waarheid als zoodang herkend wordt. Minister Hymans zal bij de behandeling van zijn begrooting een redevoering ten b-'ste ge ven waarin hij - naar verwacht wo dt - ver klaren zal dat er tusschen Frankrijk en Bel gië geen militaire afspraken bestaan, die strijdig kunnen worden geacht met den geest en de letter van het verdrag van Locarno en de belangen van België. Misschien zal de minister het niet laten bij deze fraaie diplomatieke zin. die onmiddel lijk de vraag doet rijzen, we ke militaire over eenkomsten ooit wél in overeenstemming met den geest van Locarno kunnen zijn. En mo gelijk zal ook de Kamer er meer van w'llen weten. In elk. geval ls deze onrust een goed teeken. Het Londencche dagblad Da'.lv Tetegra^h bemoeit er zich ook al meer. en betoogt in een hoofdartikel over de Br'.tsch Belg sehe b trek kingen „dat zich in Be'gië een sterke stroo ming tegen interna: iona'e avonturen heeft ontwikkeld, oodat de Be'.gi che regee-'ng de verschillende internat'ona'e verpl ht rgen aan een nauwkeurg onderzoek heeft, onde-- worpen." Dit klinkt een beet'e wonder ijk vor onschuldige lieden die meenen dat een re geering de international verplichtingen des lands ten allen tijde precies kent. Maar zoo eenvoudig zijn die dingen niet. De Dally Telegraph zegt verder dat de Bel gische regeering tot de concluss'e is gekomen, dat haar internationale verplichtingen voort- vloeen uit het Volkenbondspact, do verdra-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1