BUITENLAND
ASPIRI!]
DE AVONTUREN VAN EEN VERKEERSACENTJE
ARBITRALE UITSPRAAK IN DE
DUITSCHE GESCHILLEN AFGEWEZEN.
DE CENTRALE
HAARLEM'S DAGBLAD
MAANDAG 12 JANUARI 1931
bankier verzoekt hem te willen volgen. Het
gezicht van den gastheer verstrakt! Waarom
komt de politie hem halen op dit midder
nachtelijk uur? Is het misschien voor de
transactie, die hij nog niet lang geleden, af
sloot? Of voor die concessie van het vorige
jaar? Maar zijn vrienden weten immers, dat
alles in orde was, dat er geen sprake van
fraude kan zijn geweest! Hij roept hen tot
getuigen, doch niemand weet ook maar iets
zich te herinneren. Allen verloochenen hem
en hij voelt plots, dat hij, van allen verlaten
behalve door zijn vrouw voor afgronden
staat! In hun angst, gecompromitteerd te
worden in het schandaal, traenten allen het
zinkende schip heelhuids te verlaten en zij
ontzien niemand en niets meer, nu het er
om gaat het veege lijf te bergen. De sluier
valt, één oogenblik zien gasten en gastheer
elkaar in hun ware gedaante.
Dan een luide, schrille lach! De politie
commissaris ontdoet zich van baard cn pruik;
het is niet anders dan een April-mop, die een
vriend van buiten zich tegenover het illustre-
gezelschap meende te mogen veroorloven!
Maar de géne onder de gasten blijft. Men
heeft elkander één moment zonder het mas
ker van onoprechtheid gezien! Toch zal men
trachten te redden wat er nog te redden valt.
Weer zet men zich aan tafel en even later
vervolgt de bankdirecteur de speech, die door
het wreede intermezzo zoo onverwachts on
derbroken werd. Maar elk woord wordt nu
een zweepslag en de lach besterft ook ons op
de lippen bij dit verpletterend requisitoir, dat
ver uitgaat over dezen.kleinen kring daar aan
tafel.
„Le voila!" had Molnar evenals na zijn
„Duivel" aan het slot van dit schrijnende,
maar prachtige éénbedrijfsstukje kunnen uit
roepen. Want hij is hier'n als de toovenaav,
die ons met een handomdraai de wereld
toont, zooaLs zij helaas maar al te dik
wijls is. Misschien zullen sommigen de
Aprll-mop van den vriend wat te ver door
gevoerd vinden, maar hoe geniaal is daarom
heen heel dat vooze milieu geteekend en ont
maskerd. En wat werd dat kostbaar kleinood
van Molnar ook door het spel in een zuiver
licht geplaatst! Dit korte bedrijf, dat aks een
bliksemflits werkt, schonk ons meer genot
dan vele moeizaam opgetrokken tooneeistuk-
ken van ettelijke lange, elkaar traag opvol
gende bedrijven te zamen.
De opvoering in het voortreffelijke samen
spel van Het Rotterdamsch Hofdstad Tooneel
was evenals het stukje volmaakt. Voor
de regie van Cor van der Lugt Melsert een
woord van warmen lof! Ik wil hier van de
spelers alleen Roemer en Louise Kooiman
noemen. Het spel van deze twee' als de gast
heer en de gastvrouw zal ik niet spoedig
vergeten. Roemer in zijn gespannen nerveus
heid was mij een openbaring. Hij beheerschte
de zware, dramatische situatie volkomen, was
uiterst fijn in zijn subtiele overgangen, bleef
aldoor de bankdirecteur en wist in zijn toe
spraak, waarin elk woord beteekenis kreeg,
met verwonderlijke zekerheid een zeer ster
ken climax aan te brengen.
En hoe een actrice, enkel met stil spel, een
figuur tot een beeld van ontroerende tra
giek kan opbouwen, heeft Louise Kooiman
ons in dit korte stukje bewezen. Zij heeft mij
in deze kleine rol overtuigd van haar wer
kelijk ongewoon dramatisch talent.
Het minst enthousiast in Souper was ik
over den „gast" den heer Engers, dien ik als
den vriend van de Aprilmop wat al te grof en
opdringerig vond. Maar in „Een, twee drie!"
beeft hij heel de zaal veroverd met zijn mee
slepend, het tooneel gansch en al vullend
spel. Daarin speelde hij met een brio, een
fougue en vooral in een tempo, dat „de
stukken er af vlogen". Een uur lang was er
één voortdurende schaterlach in de zaal en
wij danken dat aan Molnar en Engers te za-
men.
Een groot-industrieel heeft al zijn toe
komstplannen gebouwd op het crediet.. dat
een rijke Amerikaan hem moet verleenen.
Maar als hij denkt vlak bij het doel te zijn,
dreigt de puriteinsche dochter van den
Amerikaan roet in het eten 'te zullen gooien.
Deze dame, over wie hij als een vader moest
waken, komt hem vertellen, dat zij al sinds
vier maanden in het geheim getrouwd is
meteen taxi-Chauffeur. En over een uur
wordt papa uit Amerika verwacht! Er is maar
één middel om de situatie te redden- van den i
ongelikten beer binnen een uur een tiptop j
schoonzoon, te maken! En dan davert het
over het tooneel! Tempo, tempo, tempo! Alle
telefoontoestellen werden in werking gestekl.
't is een voortdurend gevlieg en gedraaf van
graven, directeuren, typistes, commissaris
sen, bedienden, dokters, coupeurs en voor wij
een uur verder zijn, is met kunst en vliegwerk
de taxi-chauffeur tot graaf, consul-generaal
en directeur-generaal van een motoren-fa
briek gobombardeerd. En ook hier is het slot,
het „le voila!" van den duizend-kunstenaar,
die Molnar zich weer in dezen kostelijken
een-acter toont.
Het is zooals ik reecis schreef meer
klucht dan blijspel, maar dan een khicht,
zooals wij maar zelden te zien krijgen. In
een razend tempo holt zij ons voorbij en wij
schieten zonder ophouden van den eenen
lach in den airderen. Wij waren er op het
laatst moe van in'onze kaken. „Oefff!" hoor
de ik achter mij zuchten, toen het uit was!
„Oefff!" zuchtte ik mijn achterbuurman na.
Daverend als het st.uk was het spel. Engers
was als de groot-industrieel thet middelpunt
van de handeling. Hij trok aan alle touwtjes,
dreef allen op met zijn entrain en bliksem-
trein-vaart. En hij behaalde met zijn uit
bundig spel de overwinning zoowel op het
tooneel als op de zaal.
Mary DresseMiuys toonde als de puritein
sche Amerikaansohe weer welk een aanwinst
zij voor ons tooneel is. Een werkelijk geestige
creatie van deze jonge, veel belovende ac
trice! En heel goed ook was Pierre Balledux
als de taxi-chauffeur, om wien al die dave
rende herrie op het tooneel werd gemaakt.
De vele andere medespelenden hadden niet
veel anders te doen dan het razend-vliugige
tempo bij te houden en op bevel van Engere
van rechts naar links en van links naar
rechts te vliegen.
Nogmaals, het was een allergenoegelijleste
avond, waarop het, talrijk opgekomen publiek
zich uitstekend heeft vermaakt. Een groot
succes dus voor Het. Rotterdamsch-Hofstad
Tooneel cn zijn gast, den heer Adolf Engere.
J. B. SCHUIL.
STEUNT!
bj gelijken prijs en kwaliteit
de Nederlandsche Industrie
Hiermede dient gij uw land en
BESTRIJDT gij de werkloosheid.
TOONEELWEDSTRIJD
ALBERDINGK THIJM.
In den tooneelwedstrijd. uitgeschreven door
de R.K, Rederijkerskamer Alberdingk T/iijm
ter gelegenheid van haar 40-jarig bestaan,
zijn de volgende prijzen uitgereikt:
lste prijs St. Bernardus. Den Haag; 2e prijs
St. Bonifacius, Krommenie, 3e prijs Kunnen
en Vriendschap, Amsterdam en 4e prijs Door
Oefening Volïrrrukt, Bussum.
Regie: lste prijs St. Bernardus, 2 pr. St.
Bonifacius.
Samenspel: le prijs St. Bernardus;2e prijs
St. Bonifacius.
Personeele prijzen lste prijs de heer J.
Odenkircher van St. Bernardus; 2e prijs de
heer A. Kool van St. Bonifacius, 3e prijs de
heer Meewesse van St. Bernardus.
Beste uitspraakde heer H. Kool van Kunst
en Vriendschap.
Bijrollen le prijs de heer J. Vlaswinkel van
Kunst en Vriendschap.
Aanmoedigingsprijs jonge spelers de heer
Zwitser uit Haarlem.
Het verslag van den feestavond door onzen
tooneelrecensent moeten wij wegens over
vloed van kopy uitstellen ot morgen.
DIEFSTAL VAN GEREEDSCHAPPEN.
Zaterdagmorgen zijn als verdacht van
diefstal van gereedschappen, uit perceelen In
de omgeving van de DuinoorcLstmat gedu
rende de laatste maanden gepleegd, door de
recherche aangehouden de 51-jarige W. en de
31-jarige D,, die in bewaring zijn gesteld. Zij
ontkennen. Groote hoeveelheden ontvreem
de voorwei-pen zijn bij hen in beslag geno
men.
In verband hiermede brengt de Commis
saris van Politie te Haarlem ter kennis, dat
bij een huiszoeking verschillende gereed
schappen inbeslaggenoman zijn, die meer dan
vermoedelijk van diefstal afkormstig zijn, zoo
als hamers, mokers, koevoet, breekijzers, za
gen, schaven, beitels, tangen, boren, troffels,
schroevendraaiers, bijlen enz. en afkomstig
uit in aanbouw zijnde perceelen in de omge
ving van de Duinbordstraat, Sparenburg
straat en stuijvesantsbraat; benevens 10
houten balken lang 6.4 M., breed 0.17 M., en
0.065 M. dik en twee houten balken lang 6 M.
breed 0.25 M., en dik 0.095 M. en 1 houten
balk, lang ?.97 M., breed 0.22 M., en dik 0.08
M. en 1 houten balk lang 6.97 M., breed
0.22M. en dik 0.08 M„ alle vurenhout.
De eventueele eigenaars worden verzocht
zich zoo spoedig mogelijk ter herkenning van
hun eigendommen, aan zijn bureau, Smede-
straat, justitieele afdeeling, te melden.
PORTEMONNAIE ONTVREEMD.
Ten nadeele van een bezoekster der- winkel
van de firma Vroom en Dreesmann in de Gr.
Houtstraat is een portemonnaie met f 28.65
ontvreemd.
VOOR
Vereenig ings-Drukwerk
Handels-Drukwerk
Familie-Drukwerk
Massa-oplagen
Peri od ieken
DRUKKERIJ
LOURENS COSTER
HAARLEM
Uitsluitend goed verzorgd drukwerk
Op den tijd dién wij beloven
Tegen billijkeprijzen
UIT DE OMSTREKEN
SANTPOORT
SCHOOL EN WERKTUINEN.
Behalve aan den Zeeweg te IJmuiden-Oost
had de vereeniging voor School en Werktui-
nen ook een tuin in bruikleen aan den weg,
die naar de Ruine van Brederode leidt. Men
deelt ons echter mee, dat de eigenaar deze
voor het komende seizoen niet meer ter be
schikking der vereeniging stelt.
HAARLEMMERMEER
NACHTVEILIGHEIDSDIENST.
Naar wij vernemen, heeft het comité van
den nachtveiligheidsdienst te Hoofddorp
ondanks de van de zijde der burgerij onder
vonden medewerking- besloten niet tot aan
stelling van een nachtwaker over te gaan,
omdat de te verwachten ontvangsten aan
gelden geen behoorlijke bezoldiging kunnen
garandeeren.
BLOEMENDAAL
VERBREEDING VAN DEN
BLOEMEND AALSCHEMVEG.
B. en W. stellen den Raad voor, hen te
machtigen voor verbreeding en verbetering
van den Bloemendaaischenweg van mevr. de
Wed. GehreLs aan te koopen grond met den
zich daarop bevindenden koepel voor den
prijs van f 3000.
TERREIN VOOR DE HOCKEYCLUB
„BLOEMENDAAL".
B. en W. stellen den Raad voor, hen te
machtigen met intrekking van het Raads
besluit. van 12 September 1929, het sportter
rein achter hotel „Zomerzorg" vanaf 'l Ja
nuari 1931 aan de Bloemendaalsche Hockey
club „Bloemendaal" voor f 250 per jaar te
verhuren.
LEENING VAN f 300.000.
B. en W. stellen den Raad voor, hen te
machtigen, ter voorziening in het in den
loop van het jaar 1931 te verwachten gebrek
aan kasgeld, een tijdelijke geldleening aan
te gaan van f 300.000, tegen een rente van
niet meer dan 1 pet. boven het promesse-
disconto van de Ncd. Bank.
Het standpunt der werknemers.
De reactie der communisten.
Strijd tegen vakverbond en fascisme
aangekondigd.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Elders in deze rubriek vindt men een be
richt over de beslissing van den. Rijksarbiter
in de Duitsche mijngeschillen. Deze beslissing
(houdt precies het midden tusschen de voor
stellen der werkgevers en der werknemers en
komt neer op een loonsverlaging van 6C<>.
Naar verluidt zullen de werkgevers zich niet
met deze uitspraak vereenigen. Doch ook de
bestuurders der bij de loonsverlaging betrok
ken mijnwerkersbonden hebben er Zondag
stelling tegen genomen.
Algemeen werd besloten de uitspraak niet
te aanvaarden.
De buitengewone algemeene vergadering
van de Vakvereenigingen heeft de arbitrale
uitspraak onrechtvaardig en onbegrijpelijk
genoemd. Terwijl de verlaging der pensioenen,
en salarissen in het Rijk, de landen en de ge
meenten per 1 Februari a.s. met 6% wordt
uitgevoerd, worden de loonen der mijnwer
kers in het Roergebied reeds per 1 Januari
met 6% verlaagd.
Deze scheidsrechterlijke uitspraak is het
gevolg van de afspraak namens het Rijks-
ministerie van Economische Zaken met de
mijneigenaren gemaakt.
Het is onbegrijpelijk, dat dit ministerie den
mijneigenaren met voorbijgaan van het be
voegde ministerie van arbeid een loonsverla
ging van 8% heeft beloofd, zonder tevoren
overleg te hebben gepleegd met de mijnwer-
kereorganisaties. De economische toestand in
het Roerbekken is beter dan door de mijn-
eigenarenorganisatie wordt voorgesteld. Ten
einde klaarheid te brengen in den toekom-
stigen toestand van den mijnbouw, moet een
onpartijdige instantie in het leven geroepen,
zooals deze thans reeds in Engeland bestaat."
Verder wordt in een resolutie verklaard,
dat de actie om de prijzen te verlagen niet
het resultaat heeft gebracht, dat door de re-
geering in het vooruitzicht was gestold. Een
verlaging der loonen, zonder een overeen
komstige prijsverlaging is niet te dragen. De
Rijksregeering wordt verzocht met nog groo
toren nadruk op te komen voor de kosten van
levensonderhoud. Men moet van haar verlan
gen, dat zij met dezelfde energie en snelheid
waarmede de loonen zijn verlaagd, de prijzen
zal doen verminderen.
De revolutionnaire vak vereeniging te Duis
burg, heeft namen? de centrale stakings-,
oppositie een bijeenkomst georganiseerd van
vertegenwoordigers der mijnwerkers.
De leider der communistische stakingsactie
Saefkow verklaarde, dat de taak van den
bond zal bestaan uit het vernietigen van de
vakbonden.
Spreker kondigde reeds tegen Maandag een
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Vanzelf sprekend
Er kèn brand komen, varw
zelfsprekend zijl ge tegen
brandgevaar verzekerd. De
dag van morgen kan ook
Uw laatste zijn, hebt Gij
óók een'levensverzekering!
vanzelfsprekend geacht?,
Zoo niet. dan sluit Ge z&
nu toch? En als modern ge
organiseerde vanzelfspre
kend bij
RIJNSTRAAT - DEN HAAG
nieuwe periode in den klassenstrijd aan: den
strijd van het volk tegen het fascisme.
Ten slotte werd voorlezing gedaan van het
besluit tot stichting van een nieuwen comrau-
nistischen mijnwerkersbond, welke zijn zetel
te Essen zal hebben.
Uit een en ander blijkt wel dat de toestand
weer aanzienlijk verscherpt is, ondanks de
gunstige verwachtingen die men de vorige
week koesterde.
Natuurlijk is deze gang van zaken koren
op den communistischen molen en het groot
ste gevaar dreigt dan ook van dien kant. Het
aantal der communistische aanhangers zal
door de jongste gebeurtenissen natuurlijk
toenemen. De wilde stakingen der vorige
week mislukten door de beginselvastheid van
de leden der niet-communistische vakverbon
den. Het afwijzen van de arbitrale uitspraak
zal thans den communisten zonder twijfel ten
goede komen.
L. A.
De slavernij in Liberia.
President King, van Liberia, die tengevolge
van de conflicten met de Vereenigde Staten
over de slavernij, zou zijn afgetreden.
Het rapport van de internationale enquête
commissie over de slavernij in de negerre
publiek Liberia is gelijktijdig te Genève en
Washington gepubliceerd.
Het rapport constateert o.a„ dat in Libe
ria wel is waar de slavernij in haar „klassie
ken" vorm der slavenmarkt niet meer be
staat, maar dat de huisslavernij en het ver-
koopen van menschenlevehs als arbeidskrach
ten nog veelvuldig voorkomt.
Ook hebben er gedwongen recruteeringen
van arbeiders voor het Spaansche eiland
Fernando Po plaats, hetgeen plaats vindt op
een manier, die zich in wreedheid weinig
onderscheidt van de slavenjachten.
Het rapport doet de regeering van Liberia
de volgende vooretellen: instelling van een
onomkoopbaar ambtenarencorps, absoluut
verbod der huisslavernij en het verkoopen.
van menschenlevens, stopzetting der ge
dwongen recruteeringen voor Fernando Po,
versterking der Amerikaansche immigratie.
België.
De tunnels onder de Schelde.
Het aanleggen van de beide tunnels onder
de .Schelde is aan een Luiksche firma opge
dragen. De eerste tunnel dient voor 't groo
te verkeer en zal een lengte hebben van 2
kilometer; de tweede, die bestemd is voor
voetgangers, zal 500 meter lang zijn. De
groote tunnel moet in duizend werkdagen
gereed zijn, de tweede in 650. De totale kos
ten van het werk bedragen ongeveer 280
millioen francs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGE1?
a 60 Cts. per regel.
OP ORANJE BAND
Weiger namaak en lef er op dal op elke
tablet het woord „BAYER" tfaaL Prijs 75 cts.
slag opgesteld over de a.s. begrooting, waar
in wordt vastgesteld, dat de ontvangsten 50
milliard en 457 millioen francs bedragen en
de uitgaven 50 milliard en 351millioen
francs, hetgeen een overschot van 106 mil
lioen francs oplevert.
Engeland.
Weer 24000 arbeiders
uitgesloten.
Het geschil in de katoenindustrie heeft
thans het stadium van een ernstige crisis
bereikt. Verwacht wordt, dat de minister
van Arbeid in het begin van de volgende
week zal intervenieeren. Zaterdagmorgen
sloten de katoenfabrikanten te Burnley hun
fabrieken, waar 20.000 arbeiders werkzaam
waren. Hierdoor is het totaal der katoen
spinners, dat thans bij het'conflict is be
trokken, tot 24.000 gestegen, daar reeds 4000
arbeiders in staking waren gegaan uit pro
test tegen de invoering var het nieuwe
systeem van acht weefgetouwen per wever,
Genève.
De Europeesche federatie.
Het Volkenbondssecretariaat publiceerde
het Deensche memorandum over het ar-
beidsprogram van de studiecommissie inzake
de Europeesche Federatie. De Deensche re
geering stelt hierin voor, dat de commissie
in Januari drie sub-commissies zal benoe
men, die zich onmiddellijk aan den arbeid
zullen zetten en hetzij aan de Raadszitting
in Mei. hetzij aan de Europeesche commis
sie in September rapport moeten uitbrengen,
aldus het Hbld.
Frankrijk.
Het Begroolingsoverschot.
De rapporteur van de financieele commis
sie der Fransche Kamer heeft het eindver-
Duitschland.
Uitspraak van den bemiddelaar,
Professor Brahm, voorzitter van het
scheidsgerecht, heeft uitspraak in het loon-
geschil gedaan en de loonsvermindering voor
del vers op zes procent bepaald.
De eigenaars hadden 8 procent gevraagd,
de delvers wilden 4 procent toestaan.
De loonen zullen tot 30 Juni a.s. gelden.
De partijen hebben het recht de overeen
komst zes weken voordien op te zeggen; zoo
niet dan wordt deze niet een half jaar ver
lengd.
De vertegenwoordigers der werkgevers
hebben de uitspraak reeds onaannemelijk
verklaard, die der arbbiders hebben zich hun
oordeel voorbehouden.
Poolsche vliegers op Duitsch
gebied.
Verleden week hebben drie Poolsche mili
taire vliegtuigen boveai Duitsoli gebied in Si-
lezië gevlogen.
Twee moesten bij Oppeln, het derde bij
het dorp Chravsina bij Rosenberg een nood
landing doen.
De bij Oppeln gelande vliegers werden ge
arresteerd en naar Oppeln overgebracht, het
vliegtuig- werd in beslag genomen.
De bij Chrovsina gelande vlieger, venier
•mende, dat hij zich op Duitsch gebied be
vond, steeg in allerijl weer op en ontkwam,
over de Poolsche grens.
De Duitsohe bladen wijzen opjfiet samen
vallen van dezen vliegtocht met het bezoek
van den rijkskanselier aan Opper-Siiezië.
De vliegers hebben over het geheele in
dustriegebied gevlogen (Oppeln ligt 60 K.M.
van de grens).
EEN DAGELIJKSCHE KINDERVERTELLINC
Om den koning te laten zien hoe de dieren vooruit kwamen,
bestegen Keesje en de professor de paarden. Keesje zat er
dadelijk parmantig op, maar bij den professor duurde bet een
hcelcn. tijd, voor hij zich-er bovenop had gcheschen.
En nu ging het snel vooruit. Voor den geleerden man wat al
te vlug. want hij kon zich nauwelijks houden en hij verloor
daarbij zijn hoogen hoed. die altijd op zijn hoofd stond, zooals
hij den koning de kroon. Een der kabouters raapte den
hoed op.
