Het woord is aan...
Flinke taal.
Het Belangrijkste.
'48e Jaargang No. 14594
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 21 Januari 1931
HAARLEM S DAGBLAD
"^^qbert^rom. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTERrqbert peereboom.
ABONNEMENTEN :per week f 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad 0-32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom dei
gemeente) 3.5714. Franco per post door Nederland 3.S754- Losse nummers
f 0.C6. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57J4. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame ^2
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15C54 Redactie 10600
Administratie 10724, 1482S Drukkerij 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIeN: 1-5 regels f 175. elke regel meer fOJ5- Reclames
f 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 1—4 regels f 0.60.
elke regel meer f 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(tedcren dag) 1—4 r«Rcls 0.25. elke regel meer 0.10. uitsluitend 4 contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1600.-. Verlies van Hand, Voet ol Oogt400.-. Duim 1250.-. Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger 150.-. Arm- ol Beenbreuk 1100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 21 Januari.
Penny-rags.
yy
De Engelsche journalist George Blake, re
dacteur van de Strand Magazine, heeft een
brochure geschreven, gericht tegen de „pers-
lords" en hun sensationeels populaire dag
bladen. Hij gaat de Daily Mail, Daily Express,
Evening Standard, Evening News, Star enz.
stevig te lijf, neemt het „geestelijk voedsel"
dat zij verstrekken een kanker der natie en
geeft een merkwaardige statistiek van hun
inhoud ten beste.
B ake is gaan uitrekenen hoe de inhoud
van zoo'n populair Londensch dagblad ver
deeld is. Bij een exemplaar van zestien pa
gina's. met zeven kolom per pagina elk van
22 inches lengte, komt hij tot de volgende
resultaten:
Advertenties 644 inches
Sport 388
Feuilleton 109
Tooneel, bioscoop, radio 93
Verloren voorwerpen en zoekge
raakte erfgenamen, medisch en
juridisch advies 70
Populaire versjes 67
„Society" kletspraatjes 22
Politiek en economisch nieuws 185
Misdaad en hartstocht 547
Diverse varia etc.
2125
300
2425
De 547 duim over misdaad en hartstocht
zijn onderverdee'd in:
Echtscheiding, bigamie en ontvoeringen 112
Roof en diefstal 94
Aanrandingen (gewone en onzedelijke) 76
Moord en doodslag 54
Bedrog en valschheid in geschrifte 50
Zelfmoorden 24
Chantage en hinderlijk volgen 23
Diversen als cocaïne, valschmunterij, auto-
ongelukken etc. 114
547
Natuurlijk merkt Blake er bij op, dat dit
gelukkig niet het eenlge geestelijk voedsel
der natie is dat de Engelsche journalistiek
oplevert, en dat Engeland trotsch mag zijn
op zulke dagbladen als de Times, Manchester
Guardian, Observer, Morning Post, Daily Te
legraph, Sunday Times, Glasgow Herald,
Scotsman en Yorkshire Post.
Maar de „penny-rags" de „stuivers-lor
ren" letterlijk vertaald hebben verreweg de
meeste lezers Mil.ioenen lezen die rommel.
Zij zijn in handen van enkelen (de twee rijk
ste pers-lords zijn Lord Rothermere' en Lord
Beaverbrook) en die eigenaars houden zich
met idealistische overwegingen niet zooveel
op. Hun bladen richten zich naar den smaak
van een onontwikkeld publiek, stellen zich
daarop in en oefenen bovendien soms f unes -
ten invloed in politieken zin uit. Blake meent
dat elk volk niet alleen de regeering maar
ook de kranten heeft die het verdient, dat de
pers-concentratie van de kranten-lords een
treurig verschijnsel is en dat Engeland bin
nenkort zal moeten kiezen tusschen de kran
ten die het verdient en de kranten die het
verlangt.
De Hollander Etty Leal, die erover schrijft
In „De Journalist" teekent hierbij aan, dat
Blake dus niet tot een vruchtdragende con
clusie komt. Hij eindigt met een open vraag.
Ik geloof dat men in Engeland uit de bro
chure wel een andere slotsom zal trekken. Ik
ken het bewuste soort bladen, want ik heb
het meer dan vijf jaar lang, naast het bet-ere
soort Engelsche journalistiek dagelijks in
Londen onder oogen gekregen. Met Blake ben
ik het volmaakt eens dat de inhoud grooten-
deels rommel is, en dat de persconcentratie
groote nadeelen voor het Engelsche volk
heeft opgeleverd.
Maar zij is niet meer dan. tijdelijk- En als
tijdsverschijnsel zijn deze kranten toch
neusch zoo verwonderlijk niet. Veel verwon
derlijker vind ik het, eerlijk gezegd, dat in een
tijd als de onze de Neder iandsche pers over
het algemeen op zulk een hoog peil is geble
ven. Want evenals ln Engeland prefereert
bij ons het grootste deel van het publiek de
goedkoope sensatiefilm boven de goede, de
eeuwig-zagende jazz boven ue echte muziek,
de revue boven het tooneel met een groote T,
de detective-roman boven de litteratuur, en-
zoovoortsin het algemeen: het net-echte
boven het echte. Het is een verschijnsel van
alle tijden, dat slechts een minderheid de
nooge producten der kunst waardeert, maar
de teekenen van deze tijden zijn anders: een
verkiezing van het kunstlooze boven de kunst.
Het verschijn:el is tijdelijk, het behoort tot
een periode van inzinking. Teekenen van op
leving zijn er gelukkig al velé; wij kunijen er
telkens melding van maken. Strauss' her
leving naast de jazz-bands in het Carlton
Hotel is er een typisch voorbeela van.
De invloed van de Engel:che populaire
dagbladen, die niet voor niets algemeen als
„penny-rags" worden betiteld, moet men
trouwens niet te koog aanslaan. Die invloed
is niet te vergelijken met die van van de
Hollandsohe dagbladen. Het is niet mogelijk,
op de lagere imtirfeten van de massa te spe-
culeeren en „naar een laag intellectueel peil
toe te werken" zonder er tegelijk aanzien en
invloed mee te verspelen. Men kan er een
geldelijk succes mee behalen, er tijdelijk aan
dacht mee trekken, maar meer niet.
In een tijd van veel misère en algemeene
inzinking doet zulke lectuur tijdelijk opgeld.
Naarmate de algemeene toestand zich wijzigt,
een nieuw streven naar de vervulling van
groote idealen ontwaakt en hooger begrip
pen weer veld winnen zal ook de ondergang
van dit soort journalistiek naderbij komen.
Ik geloof dat Blake dit bedoelt, als hij zegt,
dat het Engelsche volk binnenkort zal moe
ten kiezen tusschen de kranten die het ver
dient en de kranten die het verlangt
een overigens niet al te gelukkige onderschei
ding, want de kranten die het verlangt zijn
in wezen degene die het verdient tevens. Als
er sterk genoeg verlangen be;taat naar een
beter soort populaire journalistiek zal het on
vermijdelijk komen. Hopelijk zal er dan
tevens een eind zijn aan het domme natio
nalistische chauvinisme waarmee de Engel
sche penny-rags de massa onwetend hebben
gehouden van hetgeen hl de wereld leeft én
tot wasdom komt.-... waarmee zij hun lezers
den vreemdeling als een soort van minder
waardig creatuur der schepping blijven voor
stellen.
IntusYohen herhaal ik: wij mogen blij zijn
dat het Engelsche penny-rag in Holland geen
navolging heeft gevonden, gezien ook de
overeenkomstige producten in zooveel andere
landen. Het is een meevaller.
R. P.
DE OVERSTROOMINGEN IN DELI
TAL VAN TABAKSGRONDEN BEDORVEN.
Aneta seint uit Medan: De treinverbinding
tusschen Medan en Belawan is hersteld. De
schade, door de overstroomingen toegebracht
aan den Wampo-dijk, wordt getaxeerd op
f 150.000. De schade aan de wegen is zeer
groot, terwijl honderden woningen welke langs
de rivier achter den dijk waren gelegen, door
het water werden meegesleurd.
De grond, welke gereed was voor het plan
ten van tabak, werd overstroomd, zoodat deze
grond opnieuw moet worden getjankold.
De doorbraken van de dijken van de
Wampo zijn het ergste nabij Tjintaradja,
waar het water zich met een donderend ge
weld in de richting van de ondernomingen
op de in bewerking' zijnde tabaksgronden
stort. Het peil van het water van Wampo
zakt nog steeds niet.
HET PENSIOEN VOOR DE
WEDUWE VAN FOCH.
PARIJS, 20 Jan. (B.T.A.) De kamer nam
een wetsontwerp aan. waarbij aan de wedu
we van maarschalk Foch boven haar gewone
pensioen levenslang een extra pensioen van
100.000 francs wordt toegekend.
Te Portland in de Vereenigde Staten heeft iemand zich in een ijsblok laten bevriezen,
pij is er 50 minuten in gebleven en zelfs zonder verkoudheid can dit gevaarlijk expe
riment ontkomen. Je moet er, maar plezier in hebben»
Josh. Billings
De invloed der vrouw is geweldig vooral
als zij iets bereiken wil.
Als de heéren diplomaten
Te Genéve samen zijn,
Is het, als je hen hoort, praten,
Rozengeur en maneschijn.
Het is alles lief en aardig,
Vreedzaam, broederlijk en mooi,
't Is vooral correct en waardig,
Want dat hoort in het emplooi.
Menig fraaie redevoering
Wordt er zwijgend aangehoord,
Maar slechts zelden volgt beroering
Op het mooi gesproken woord,
Eindelijk heeft er een gesproken.
Die geen blad nam voor den mond,
Die den woordenstroom gebroken
En gezegd heeft, waar 't op stond.
Praten doet ge nu al jaren,
Zei hij, maar dat brengt geen baat.
Wijzende op de gevaren
Vroeg hij krachtig om een daad.
En ze keken naar elkander,
Tja, dat was een frissche kijk,
En die kleine Nederlander
Had toch eigenlijk gelijk.
Laat ons hopen dat die rede
Nu ook flinke vruchten draagt,
Dat bevestiging der vrede,
Mede door die woorden slaagt,
Dat 't een landgenoot mocht wezen,
Is Iets waar wij trotsch op zijn,
Moog' Europa nog genezen
Langs de lijn van zoo'n Colijn.
Weereen ongeluk in de bergen
Negen skiloopers bedolven.
MÜNCHEN, 20 Januari (V. D Naar uit Bad
Tölz gemeld wordt, heeft In het gebied Bene-
diktenwand een ernstig lawine-ongeluk
plaats gehad. Elf skiloopers uit München,
werdentijdens een tocht door een lawine ver
rast, waardoor negen personen werden be
dolven, Er is onmid'de lijk een manschappen-
wagen door de skiclub naar de plaats van de
ramp gezonden, terwijl ook particuliere autos
derwaarts zijn vertrokken. Ook de landspo-
litie van München heeft een reddingsexpedi
tie. uitgezonden.
Het betreft hier een ploeg beambten van
Landspolitie of Rijksweer, die in het gebied
van de Benediktenwand aan een ski-cursus
deelnamen. Van de negen verongelukten zou
er in tusschen reeds één bewusteloos gered
zijn. Men vreest voor het leven der anderen.
DUITSCH SPORTVLIEGTUIC
NEERGESTORT.
TWEE DOODEN.
MiinCHEN, 20 Jan. (V.D.) Op het
vliegveld vanMünchen-Oberwiesenfeld is door
onbekend gebleven oorzaak een sportvllegtuig
neergestort. In deze machine, behoorende
aan de ,L.eichtflugzeugclub" was behalve
de bestuurder ook nog een student gezeten.
Beiden waren op slag dood. De machine
werd geheel vernield.
DE AMERTKAANSCHE STAAL
INDUSTRIE.
vooruitgang-
Aan 't laatste weekoverzicht der fa. Hallgar-
ten Co., ontleent tHbld.,datde Amerik.
staalproductie is toegenomen tot 41 pet. dei-
capaciteit-, de prijzen hooger waren en de
vraag licht is vermeerderd. In December
bedroeg de productie gemiddeld 38 pet tegen
44 pet. in November.
Het aantal tewerkgestelde arbeiders in de
staal- en automobielnijverheid wordt grooter.
In December 1930 bedroeg het aantal
wagonladingen gemiddeld 138.006 per week
minder dan in December 1929 en 156.000
minder, dan in November 1930.
De verkoopen der Sears Roebuck zijn in
December met 24 pet. en die van Montgo
mery Ward met 20 pet. afgenomen. De ver
mindering heeft in het geheele jaar 1930 on
derscheidenlijk 11 pct-.cn 6 1/2 pet. bedra
gen.
WEER AARDSCHOKKEN OP
MIDDEN-JAVA.
BATAVIA, 21 Jan. (Ane'a). Hedenmor
gen om 7 uur werden hevige aa xLschckken
geconstateerd ln Midden Java. Deze schok
ken vonden echter hun oorsprong niet in de
werking van de Merapl. Zij richtten matc-
rieele schade aan in de dorpjes Boemlajo^ en
Proepoek. Zes inwoners werden gedood door
het neervallen van de sonoorste enen van een
taplocafabxlek.
ERNSTIC ONGELUK DOOR
DEN MIST.
AUTO BIJ ONBEWAAKTEN
OVERWEC TE SANTPOORT VERNIELD
Eén doode.
Hedenochtend had op den onbewaakt:n
overweg bij Duin en Kruidberg een erns-lg
auto-ongeluk plaats-
Een brood-auto. bestuurd door den reizi
ger van de Haarl. Brood- en Meelfabr.ek dan
heer Preijde. uit Haarlem, werd door den
electrischen trein gegrepen, 200 M. meege
sleurd en geheel versplinterd. De heer Preijde
kwam bij het ongeval om he: leven-
Door den dikken mist ni's'.eid (er was geen
10 M. zicht) zagen noch de heer Pieijde
noch ce bestuurder van den electr^chen
trein elkaar.
De bes:uurder van den trein kon zich nog
juist bijtijds terugtrekken om de glaz.ui
voorruit van dén trein, die gehscl versplin
terd werd, niet in het gezicht te krijgen.
De auto is, als gezegd, geheel vern.eld. Het
lijk van den heer Preijde, een man van mid
delbaren leeftijd en gehuwd, werd naar de
begraafplaats „De Biezen" te Santpoort over
gebracht.
De heer Preijde stond niet als onvoorzich
tig bekend. Hij was met brood op weg naar
het filiaal te Santpoort.
EEN ENCELSCH SCHIP TE
IJMUIDEN GESTRAND.
DOOR DE DIKKE MIST MISLEID.
Twee booten ter assistentie vertrokken.
Onze IJmuidensche correspondent seint;
Het Engelsche stoomschip „Bendoen" is bij
de Noord j-roier gestrand. Da. „Katwijk" var.
de vischploag was het corst ter assistentie
aanwezig.
Nader seint men ons:
Door de dikke mist, die er op het oogen-
blik boven zes hangt, is het Engelsen:
vrachtschip Bendeen", waarvan wij der.
naam met moeite konden ontcijferen, bij de
Noorderpier gestrand. De ..Hector", de „Nes-
or", de „Junio:", de „Vlaanderen", alle van
Bureau Wijsmuller, zijn ln de nabijheid.
De „Ir. van Rijn" van den Rijkswaterstaat
ligt langszij.
Wij begaven ons direct per sleepbootj
naar het begin der Noorderpier en daarn"
per fiets naar het einde. Ongeveer 5tX) M
van het eind af ligt de „Bendeen".
Eenige Am-te dammers, die daar zaten te
visschen, aeeldsu ons mede, dat zij de boo
om 9 uur binnen de pieren zagen komen en
stranden onvei-mijdelijk was. Do veerman.
Japie Visscher, heeft met zijn motorvlct het
eerst de sleep booten van Wijsmuller gewaar
schuwd. Nadere bijzonderheden volgen.
De duiker J. van Drimmelen zou heden
ochtend te water gaan, om het lek in oogen-
schouw te nemen. De voorpiek en ruim 1
staan geheel onder water.
Er is een contract met het Bureau Wijs
muller afgesloten, dat zal trachten hst schip
bij hoog water aan de stoelen te meren.
Daar zal men het lek probeeren te dichten
en het water er uitpompen.
Indien het lek te groot is en dus de voor
steven onder wat-er komt te liggen, zal he!
op de huidige ligplaats moe en geb?uren.
Het getij is afnemend. De mist trekt op.
Nog een schip gestrand?
Er gaan ook geruchten dat het stoom
schip „Rawiey" gestrand is. Bevestiging
konden wij niet krijgen.
SIK CHARLES CUST OVERLEDEN.
LONDEN. 20 Januari (V.D Tc Lon
den is overleden captain Sir Charles Cust, die
gedurende 38 jaren stalmeester was van de
stallen van Koning George.
Een Engelsch schip ie IJmulden. door den
mist gestrand. Sleepbooten zijn ter assisten
tie vertrokken.
(Ie biad. Ie pag.)
Ook een Engelsch schip nabij Wcstkapellc
gestrand.
(Ie blad. 2c pag.)
Een auto-ongeluk bij een onbewaakten over
weg tc Santpoort. Een doode.
(lc blad. Ie pag.)
Een aanvaring op den Nieuwen Waterweg,
waardoor een Engelsch stoomschip zonk.
(Ie blad. Ie pag.)
9 Skiloopers bi) München door een lauinc
bedolven. Een werd. ernstig geicond, gered.
(Ie blad le pag.)
De redevoeringen te Genéve. Curtius pakt
aan. Een waarschuwing van Henderson cn
Briand. die overbodig icas.
(2e blad. 3e pag.)
Rapport over het Atnerikaansche drank-ver
bod.
(2e blad. 3e pag.)
Vlootprogram van 90 millioen dollar door de
Ame/ïkaanschc vlootcommlsste goedgekeurd.
(2e blad. 3e pag.)
Amerikaansche wcrkloozen aan het plunderen.
(2e blad. 3e pag.)
De tooncelspelcr Louis Moor overleden.
(2c blad, 2e pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Penny-rags
(le blad, le pag.)
Scarabaeus: Opgravingen in Pompei(Gc-
.illustrecrd).
(2e blad. le pag.)
Jhr. Mr. C. dc Marc.s van Siclnderen: Brief
uit Berlijn; ..Het Kampioenschap van den
dansvloer
(3e blad, 2e pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
ERNSTIGE AANVARING OP DEN
WATERWEG.
Engelsch stoomschip gezonken.
VREEMDE MANOEUVRE VAN DEN
ENGELSCH MAN.
Dinsdagavond is hot Noorsche stoomschip
„Tancred" op den Nieuwen Waterweg in
aanvaring gekomen met bet Engelsche
stoomschip „Iindesvarne" van New Castle.
Laatstgenoemd schip zit aan den grond.
Nader vernemen wij, dat de aanvaring
heeft plaatsgehad onder Vlaardingen in de
onmiddellijke nabijheid van de nieuwe haven
te Pernis. Het stoomschip „Tancred" kwani
van New Castlc, het Engelsche stoomschip
was van Rotterdam naar New Castle ver
trokken. waar het geregeld op vaart. Het
was vrij helder zicht.
De „Lndesvarne" is onmiddellijk na de
aanvaring gezonken en ligt aan den grond
tegen den Zuidwal onder Pernis. De beman
ning is aan boord gebleven, daar het grootste
gedeelte van het schip nog boven water
ligt.
Iemand van de bemanning schijnt een
arm gebroken te hebben.
De „Tancred" ligt nog in de buurt, het is
nog niet bekend welke schade het schip
heeft opzeloopen
Bergingsvaartulgen van de firma L. Smit
en Co. zijn naar Vlaardingen vertrokken.
Het Engelsche stoomschip Lindesvarne was
gestationneerd op de Tyne. Het mat 663
ton.
Het persbureau Vaz Dias heeft gepoogd om
den kapitein van de Tancred te spreken te
krijgen. Deze weigerde, doch van de zijde
van de cargadoors, de firma Comelder. deelde
men mede, dat het motorschip Tancred on-
Te Spanen (.Australië) vond kortgeleden dc huwelijksinzegening plaats van den beroem
den vlieger Kingsford Smith en Miss Mary Powell. Onze foto toont den bruigom op het,
oogenblik dat h\J het register teckcnt.
