W. A. MOZART (1756-1791) Tijdens een stormnacht op de Semaphore. uitgestrekt over een volwassen kind. Hoe be scheiden Wolfgang Amadeus ook was. hij had terecht een besef van fiere onafhanke lijkheid gekregen. Ook in ander opzicht begint er verschil van inzicht te komen lusschen vader en zoon, hetgeen de laatste slechts betreurd?. Naar Miinchen teruggekeerd, huwde Mozart met Constanze Weber. de zuster van Aloysia. doch de vaderlijke bewilliging in het huwe lijk kwam eerst., toen het al gesloten was Over Mozart werd veel gelasterd en niet al tijd hebben de in hun zorgzaamheid ja- loersche vader en zuster te Salzburg de ooren voor de ongemotiveerde geruchten gesloten. Het huwelijksleven van den componist is gekenmerkt door groote geldelijke zorgen Aangezien niet gezegd kan worden dat Mo zart verkwistend was, komt de zware verant woording hiervoor op rekening van zijn tijd- genooten, die zijn beteekenis, zooals gewoon lijk. niet hebben ingezien. Tusschen Mozart en Hay dn ontstond een wederkeerlge bewondering. UK, dezen tijd dateeren belangrijke opera's. ..Die Ent- führung aus dem Serail", .ie Nozze di Fi garo". Don Juan", het laatste te Praag ge- toondicht. Gelijk ieder moet onvervinden, die een persoonlijkheid is. gewerd ook Mozart te Weenen bittere tegenwerking. Men poogde hem bij den keizer, zijn voornaamsten op drachtgever. is discredlet te b_engen. Noch tans kreeg hij van Joseph II een opdracht om een nieuwe opera te schrijven. „Cosi fan Tutti" zag het licht. De tekst, waarop Mo zart moest componeeren. was zoo minder waardis, dat de opera niet lang stand heeft gehouden. Ziekte van Constanze en herhaaldelijk geldgebrek, de dood van hun zoontje Ray- mund Leopold, verhelderden het leven van den, naar zijn natuur opgewekten. compo nist niet. Mozart maakte reizen naar Berlijn en Frankfort, van een onbekende kreeg hij opdracht, om een „Requiem,, te schrijven Onderwijl werkte hij tezamen met den thea terdirecteur Schikaneder aan „Die Zauber- flöte", een stuk dat hen er financieel boven op moest helpen. Treffend Is. hoe Mozart het gevoel had, dat zijn Requiem op zijn eigen graf zou wor den uitgevoerd. Hij was ten prooi gevallen aan een zenuwoverspanning, die hem sbxra- te. Niettemin werd „Die Zauberflöte" weder om een geniale composstie. hoe moe lijk d: omstandigheden van haar schepping ook waren. Mozart was 35 jaar toen hij stierf. En hij was 200 onbemiddeld, dat hij „van de ar men" begraven moest worden. Weinig vrien den volgden zijn baar en zelfs dezen vonden het niet de moeite waard om zich buiten de poort van Weenen in den sneeuwstorm naar het Kerkhof te begeven Zoo werd Mozar bijgezet in een graf, dat hij met twintig on bekende armen deelde en de plaats waa* zijn stoffelijk overschot rust heeft men later niet kunnen terug vinden. Hij liet een schuld achter van drieduizend florijnen en de las.er vond er een gretige aanleiding in om er dertigduizend van te maken. Maar bovendien liet hij na een zoo rijl- geestelijk bezit, omvattende alle soorten van toonkunst, kerkmuziek, kamermuziek, or kestmuziek in de rijkste verscheidenheid, da: de wereld er zich nog dag aan dag aan laaft. En hem thans in de opperste dank baarheid gedenkt en eert. Mozart is onster felijk. IJMUIDEN. Hoe de kustwacht waakt. UIT DE OMSTREKEN HEEMSTEDE „tot nct en genoegen" Ook nu weer b'eek het tooneelwialtlc van café-restaurant „Lommeroord" veel te klein voor de talrijke belangstellenden die ..To. Nut en Genoegen" tot zich weet te trekken Opgevoerd werd weer „De Schaduw van het verleden". Heel goed was te zien dat he gezelschap staat onder bekwame regie. Dat bleek vooral uit het. spel van mej. Harren die de hoofdrol van Maria, de vrouw met het verleden, vervulde. Maar eok de overigen gaven heel goed spel ook al zal de ref^sseur er nog neei wa technische fouten uit moeten halen. Het tal rijke publiek leefde mee. Vooral na het 3d; bedrijf scheen aan het applaus geen einde te komen. Jammer is het, dat zoowel zaal als tooneel te klein zijn. Zal ook dit gezelschap s'-raks bulten de Heems.eeascne g.enzen z.jn ui„ v ringen moeten geven? Daarop doelde de vjorzitter reeds bij de opening. AUTO-ONGELUK. EEN FIETSRIJDERTRNSTIG GEWOND- Ter aanvulling van het bericht in een groot deel van onze vorige oplage opgeno men is nog het volgende mede te deelen: Maandagmiddag omstreeks 1 uur kwam de 23-jarige J. P.. bediende van den koek- er banketbakker de Nljs. Zantvoortschelaan al hier afkomstig uit Leeuwarden, van de Zand- voortschelaan. om zich naar zijn kosthule in de Raadhuisstraat te begeven. Het eind Hee renweg van de Zandvoortschelaan af tot de Koedieflaan. reed hij achter een auto in de richting Bennebroek- Toen hij de Koedief laan wilde inrijden, heeft hij zich waarschijn lijk niet overtuigd of er geen auto van de richting Bennebroek kwam. Hij s ak opeens den weg over, juist op het oogenblik dat de heer a. e. s. uit den Haag met zijn auto de Koedieflaan zou passeeren, met het nood lottig gevolg dat P. door de auto werd gegre pen. Zwaar gewond bleef hij liggen. Dr. M. Colenbrander, die spoedig ter plaatse was. constateerde een hersenschudding en esn kaak en beenfractuur. Na de eerste hulpverleening werd het slachtoffer per Autcbrancard naar de Maria stichting te Haarlem gebracht, waar hl] in bewusteloozen toestand arriveerde. In den avond was het bewustzijn nog niet terugge keerd. Het rijwiel was ernstig beschadigd. De politie stelde onder leiding van den in spec teur Kemper een onderzoek in naar de oorzaak van het ongeval. Hedenmorgen was de toestand van P. nog zeer ernstig. personalia Voor het examen Duitsche Handelscorres pondentie. gehouden door de vereeniging van leeraren te Haarlem, slaagde o.m. de heer J. Hoogervorst alhier. HAARLEMMERMEER De landbouwer W. aan den Hoofdweg alhier kwam gistermorgen tot de ontdekking, dat zijn in de weide loopende schapen door bloed dorstige honden waren aangevallen en een der dieren doodgebeten en verscheurd in de de sloot lag. Direct werd een onderzoek in gesteld. met dit gunstig resultaat dat het spoor der honden werd ontdekt. De eigenaren verklaarden zich bereid de geleden schade te vergoeden en de honden te doen afmaken, hetgeen door een veearts geschiedde. (Van onzen correspondent) De semaphore te IJmuiden. Rechts de binnen toren met de vlaggen ..spuien .Links de sem- inrichtina met de vlaggen eb en het teeken, dat een boot uitvarende is. De driehoeken, en de ronde schijven geven den waterstand aan. Woest werden de wolken voortgedreven, donkere, dreigende koppen verduisterden tel kens het lichtschijnse. van de maan. gillend en gierend loeide de storm rondom den vuurtoren en de semaphore, waarop de man nen gedurende den langen, donkeren nacht hun plicht moeten doen ter beveiliging van hen, die op de zee vechten tegen den mach tigen. soms alles vernielenden storm. Beneden ons beukte de woeste zee tegen den noorder- en zuiderpier: de golven wer den meters hoog de lucht ingegooid om dan met een donderend» geraas weer naar omlaag te vallen Geen ster was te zien. alleen de flikkerlichten van de boeien en de koplichtcn der pi -en, welke vaak door de woest opge jaagde golven overdekt werden en dan even later opnieuw weer opflikkerden als ware er niets gebeurd. Gedurende dit groótsche schouwspel der natuur zitten of liever staan daar boven op de semaphore twee mannen de wacht te houden, 'geregeld maar turende door verre kijkers naar de kokende zee. Haast geen oogenblik hebben zij gelegenheid gedurende dezen stormnacht om maar even met hun oogen af te dwalen. want er kunnen menschenlevens in gevaar zijn. Kan niet ieder oogenblik het noodsein door middel van vuurpij'en of stakelvuren de lucht in gaan? Kan er geen stoomtrawler, die trots alle weer en wind immers toch ge regeld naar binnen komen, door een verkeer de manoeuvre op de pieren loopen, of on klaar raken? De wachters beseffen ten volle hun verantwoordelijken post ln dezen nacht en wij zijn als getuige, stil onder deze zware verantwoordelijkheid. De maan is ..liggende", zooals men dit ln zeemanstermen zegt en hieraan Is 't spreek woord verbonden: liggende maan. staande matrozen. Het weer voorspelt dus niet veel godes dezen nacht. De loods boot heeft dan ook alleen een wit licht in den top. ten teeken dat er bulten niet. meer geloodst kan worden. Zcodra weer een rood licht onder het witte wordt geplaatst, is dit een teeken voor de kustwacht en de binnen komende schepen, dat er weer geloodst wordt. Als de loodsboot haar roodc licht Inhaalt, wordt dit doos. de kustwacht aan alle posten langs de kust geseind. In een stormachtigen nacht zooals deze heeft de kustwacht vooral op de navolgende seinen te letten: le. Kanonschoten (ieder schip is meestal voorzien van een klein mortier) of eenig an der ontploffingssein met tusschenpoozen van ongeveer een minuut. 2e. Vlammen boven het schip (z.g. stake ten). 3e. Vuurpijlen of lichtkogels. die sterren uitwerpen, onverschillig van welke kleur of inrichting, die één voor één met korte tus- schenpoozen ontstoken worden. 4e. een aangehouden toon met een mlst- seinwerktuig en terwijl er overdag op do vlaggen N en C gelet moet worden. („In nood. heb onmiddellijk hulp noodig" bctce- kent dat). Mochten van eenig schip noodseinen gezien worden, dan behoort daarop een contrasein gegeven :e worden, hetwelk des nachts be staat uit het afsteken van een vuurpijl, als bewijs dat het schip opgemerkt is. Na deze uiteenzetting ons door een wach ter gegeven wordt van de Noordersluis gete lefoneerd. eenige booten vertrekken en op de semaphore worden 2 electrtsche roode lam pen aan de seinstelling ontstoken, schijnen de naar buiten ten teeken dat een schip uit varende is en bijzondere attentie voor de bin nenkomende schepen gewenscht is. Binnen konen tijd komen dan ook de „Grijpskerk" de „Poulau Laut" en de ..Py- sander" langs de semaphore stoomen en wij volgen de schepen met onze kijkers. Hevig stampend, hoog op de golven, dan weer cmiaag. heftig slingerend terwijl hooge 2eeën zich over het dek ontlastten, zien wij de booten hoe langer hoe verder wegtrekken, totdat eindelijk nog maar de toplichten te zien zijn. Zoo worden de uitvarende booten ook door de kustwacht uitgeleide gedaan, totdat zij volkomen uit- het zicht zijn. De wacht vertelt ons nog. dat. als zich on verhoopt iets op zee of binnen de pieren mocht voordoen, zij direct de volgende auto riteiten en sleepdiensten te waarschuwen hebben, nl.: De loodscommlssarissen te IJmuiden en Den Hekier. De reddingsoommissle (het lid van de wacht). De sleepbootdiensten te Maassluis, Helder, Rotterdam en IJmuiden. Intusschen komt de maan iets helderder door. wat ons den uitroep ontlokt „geluk kig", doch de wacht is er niet zoo bijzonder over te spreken, omdat bij het schijnsel der maan, het uitzicht slechter wordt. Wederom wordt van de sluizen getelepho- neerd, dat de „Liberty" en de „Hontestroom"' uitgaande zijn en evenals de reeds vertrok ken schepen worden ook zij uitgeleide ge daan met den kijker, totdat geen lichtje of stipje meer te bekennen Is. De wind loopt intusschen van Noord naar Zuid. dus tegen de zon in en wordt, zooaLs men dit pleegt te noemen, krimpend. Het. wordt nti leelijker zegt een. der wachters, want „krimpende wind en uitgaande vrou wen. zvjn nooit te vertrouwen". Stevig raast en brult de wind om de sema phore, buiten is alles donker, de maan is achter ae wo ken verdwenen en heel, heel in de verte zien wij achter het licht der boel eenigszins bezuiden, een klein toplicht, dat van do loodsboot bleek te zijn. Wij halen met den kUker (die 20 maal vergroot) de loods boot naar ons toe en zien haar heftig slin geren. Doch zij trotseert de meters hooge golven en door een vaste hand bestuurd, vaart zij op naar het Zuiden. Zij hoeft haar roode licht echter nog niet op, dus kan er bulten nog niet beloodst worden. Steeds moet ook de volle aandacht ge schonken worden aan dc mogelijke seinen van voorgaats komende schepen en de wacht is derhalve steeds doende met het afzoeken van den horizont van Noord tot Zuid. Tevens moet er met. dezen storm en hooge zééën op gelet worden, dat de lichten van den bulten en den binnentoren. van de hoofden der pie ren. var de stecnen dammen en van dc licht- brulboci goed brandende blijven. Deze terschiltende lichten zoomode die van Egmond, Schevenlngen, en Noordwijk, worden des avonds en des nachts om 9. 12 en 1 uur opgenomen op „zichtbaarheid" en dit wordt schriftelijk vastgelegd. Het slaande licht van den vuurtoren te Schevenlngen was duidelijk zichtbaar, doch de wacht zei dat. als het licht van Scheve ilingen met zoo'n wind zóó duidelijk zichtbaar is. dat daar altijd slecht weer achter dt. E>n, als om de waarheid van dit gezegde te be vestigen, gierde en loeide de storm met on gekende kracht om ons heen en werden dc golven nog hooger over de pieren heen ge jaagd. De zee kookte en bruiste, alsof zij ons haar onmetelijke kracht ln dezen nacht eens in haar volle grootheid wilde Loonen. Daar werden in de verte eenige heeie kleine witte lichtjes zichtbaar; de wacht ver telde ons. dat dit trawlers waren. Wij haalden ook deze trawlers met den kijker naar ons toe en zagen hoe deze kleine, doch blijkbaar volkomen zeewaardige booten op en neer werden gegooid als door een onzichtbare hand. Hooge zeeën sloegen over boord, doch rustig en vertrouwd zagen wij de schlp<pers en de stuurlui ln de stuurkast staan hun schip veilig binnen de pieren brengend. Daar ging wederom de telefoon en van de sluiten werd medegedeeld, dat de „Pa tri- cien" en de ..Bremen'' er uit gingen en ook deze werden door de kustwacht met den kijker uitgeleide gedaan. Dan een spannend, emotievol oogenblik voor ons. voor onze wacht een moment om op haar hoede te zijn. Wellicht door een verkeerde manoeuvre, doordat door den schipper van een binnen komenden trawler niet met den loopenden vloed rekening was gehouden en daardoor niet hoog genoeg werd aangehouden, liep deze traw'.er bijna op den Noorderpier De schip per kon echter, hoewel hU reeds benoorden je pier zat. nog Juist, zijn roer om gooien en bleef daardoor voor een ramp bespaard. De wacht vertelde ons nog. als deze manoeuvre door een vrachtboot was uitgehaald, zij aeker op de pier was geloopen. Van de kustwacht wordt dus wel een voort durende nauwlettende uitkijk en een uiter ste plichtsbetrachting vereischt. Aan de voorzijde van de Semaphore be vindt zich een morse lamp om de verschillen de schepen en de loosboot op te kunnen roepen en er mede te „spreken". Als er schepen binnen komen, wordt door de kustwacht naar nationaliteit, plaats van bestemming en plaats van herkomst gevraagd, deze gegevens worden direct doorgegeven naar het Rijks-telegraafkantoor te Amster dam. Deze handeling geschiedt eveneens met de uitgaande schepen, doch met dien ver stande. dat de kustwacht hier de gegevens van de sluizen ontvangt. Dan wordt ons bij een donderend geraas van den wind en de zee. door een der wach ters gevraagd, of wij die tweetopper ln de verte zien. Wij zien echter met het bloote oog niets, doch na eenigszins zoeken met den kijker, zagen wij heel in de verte twee toplichten heen en weer slingeren en o. schrik moest het nu Juist zijn, nu wij door den kijker HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAC 27 JANUARI 1931 VIERDE BLAD Dc kamer waar Mozart geboren werdmet zijn spinet. Bij zijn 175sten geboortedag. Vandaag is het 175 jaar geleden, dat Wolfgang Amadeus Mozart geboren werd Tegen den achtergrond van Mozart's leven staat de figuur van zijn vader. Hoe anders zou zeer zeker de ontwikkeling van zijn genie geweest zijn, indien niet een wijze, vooruitziende en tactische vader als Leopold Mozart er leiding aan gegeven had van de vroege ontluiking af? Het is niet gemakkelijk om de vader ran een wonderkind te zijn. Maar het is Leopold Mozart's onsterfelijke eer, dat hij de paeda- gogische wagen, waarvoor zijn wonderlijk begaafde zoon hem stelde, op de meest tac tische wijze, die denkbaar was. heeft opge lost. Erkend zij, dat Wolfgang Amedeus het hem daarbij niet moeilijk maakte. Toen ..Wolferi" drie jaar was kreeg zijn zusje, Marianne, „das Nannerl", pianoles van hun vader, die hofmusicus was bij den aartsbisschop van Salzburg. De kleine jongen sloeg dat met on verheien aandacht gade, speelde óók met een paar vingers eerst, toen met beide handen een verschillende partij. Toen hij vijf jaar was componeerde hij pia nostukken! Kernachtig gaf hij uiting aan zijn ontvankelijkheid voor muzikale impres sies. Een viool met ronden, weeken toon noemde hij „Büttergeige". boterviool. Hij speelde een tweede vioolpartij in een trio zonder eenige voorbereiding en zonder ooit les te hebben gehad op de vicol. En toen hij een piano-concert geschreven had, dat wel heel moeilijk was en zijn vader hem daarop attent maakte zei de dreumes: daar is het een concert voor, dan moeten ze er maar op studeeren! Dit wonderbaarlijke talent had de eenvou dige hofmusicus, die van kamerdienaar tot deze functie was opgeklommeri, in goede ba nen te leiden. In hoeveel gevallen zou dit aanleiding geworden zijn tot dressuur! Hoe veel vaders zouden het kind uitgebuit heb ben tot circus-achtige vertooningen? Dat deed Leopold Mozart niet. Wel ging hij rei zen met zijn kinderen, om hen te laten op treden in buitenlandsche theaters en aan de hoven, doch hij begreep, dat dit hun ont wikkeling ten goede kwam. München, Wee nen, Parijs, Londen werden bezocht. En overal werden zij met roem en geschenken overladen. De Mozart's kwamen ook in Hol land. Zij bezochten Den Haag en Amsterdam en in onze stad heeft de zes-jarige W A. Mozart een concert gegeven op het orgel in de Groote Kerk. Men stelle zich het pheno- rneen voor, dit kleine knaapje en dit mach tige orgel. Bij gelegenheid van het meerder jarig worden van Prins Willem V schreef Mozart zes sonates voor piano en viool en va-iaties op het Wilhelmus. Een volgend jaar werd voor studie te Salz burg bestemd, een tweede reis naar Weenen volgde. De twaalfjarige Mozart dirigeerde er zelf zijn plechtige Mis. die den menschen tot de grootste bewondering bracht. De na ijverige" kuipers en bedillers, die de opvoering van zijn opera „La finta semplice" onmoge lijk hadden weten te maken, waren er vol komen mee verslagen. Het getuigt van juist begrip van Leopcla Mozart, dat hij zijn zoon naar Italië liet gaan. het land. waar de toondichters en kunstenaars in het algemeen, den „finishing touch" ontvingen. Doch tevens zag de vader in. dat hij den jongen niet alleen kon laten gaan. hij nam verlof en ging mee, hoewel dit geenszins zonder bezwaren was. De Italiaansche tournee was even triom fantelijk als de vorige reizen. Het wonder deed zich voor. dat- Mozart een ..Miserére uitgevoerd in de Sixtijnsche Kapel te Rome met behulp van slechts enkele aanteeke- ningen uit het hoofd noteerde, nadat hij he; muziekstuk gehoord had; een prestatie waarvoor hij de pauselijke onderscheidins van „cavaliere" ontving. Tot nu toe was het verboden geweest om den inhoud van he stuk op eenigerlei wijze buiten de kapel te brengen, doch het genie van Mozart stelde hem zelfs boven pauselijke wetten Merkwaardig is het nochtans, dat de vader groote moei'.e had om den jongeman de voorwaarden voor een bestaan te verzekeren, waarin hij zich aan de ontwikkeling van zijn begaafdheid kon wijden, de bisschop van Salzburg, Hieronymus van Colloredo. des va ders broodheer, moet hierbij in zeer ongunstig verband genoemd wo:den. Hij heeft eerder tegen- dan meege werkt. De hof kape .meeseer toch mocht wel verlof nemen, doch salaris ontving hij gedu rende dien tijd niet. Zoodoende werden de -eizen. waarop Leopold Moaart zijn zoon begeleidde voor hem groote opofferingen, die hem financieel ln een nadeelige positie brachten. Want merkwaardig is ook. dat wel roem en eer den jeugdigen Mozart gewerden, doch dat rijkelijke belooningen zoo goed als im mer achterwege zijn gebleven. Tenslotte leidde de houding van den aarts bisschop, by wien ook de jonge Mozart in dienst stond, tot Wolfgang's ontslagaan vrage. Een nieuwe periode van reizen begon. Eerst naar Mannheim, waar een zeer goede hof kapel van den Keurvorst van den Palts be stond. Voor een componist was hier wel ar beidsterrein. Mozart leerde er de pas uitge vonden clarinet als orkestinstrument kennen en waardeeren. Daar verplaatsing van dt kapel naar München dreigde, gaf Leopold Mozart den wensch te kennen, dat zijn zoon naar Parijs zou vertrekken, om een aanstel ling op vaster basis te zoeken. Wolfgang deed het tegen zijn zin en hieruit blijkt, hoe de reeds 22 jaar geworden kunstenaar nog onder de krachtige leiding van zijn vader stond. Inderdaad bestuurde deze nog, zij het uit de verte, met vaste hand het gansche bestaan van den artistiek reeds bijna volko men gerij pten componist. Wolfgang heeft Leopold's taak in hooge mate vergemakkelijkt, ten eerste door den ijver, waardoor hij zich van jongs af ken merkte. en door zijn eenvoud en ongekun steldheid. en ten tweede door de aanhan kelijkheid aan zijn vader en zijn vertrouwen in diens bestier. Verre van een geestelijk of physiek ongezond wonderkind te zijn, war vV. A. Mozart een natuurlijke, evenwichtige Jongen. In Parijs gaf hij lessen, maar niet genoeg om den kost volledig te verdienen. Hij was zelf te vlug van begrip om een geduldig pae- dagoog te zijn. De Fransche taal noemde hij „een uitvinding des duivels". Het geboortehuis van Mozart. Bleef de vader in Salzburg, hij had toch den zoon niet alleen in Parijs willen laten wonen en. hoe zwaar hem het ook viel, zond hij zijn vrouw om over den reeds volwas sen jongeman te waken. Mozart's moeder weerstond de ontberingen die zij dientengevolge moest lijden, niet, en stierf ln de Fransche hoofdstad. Dit was voor Leopold aanleiding om zijn zoon terug te roepen, mede ln het vooruit zicht van een nieuwe betrekking bij den aartsbisschop. Zeer tegen zijn zin keerde Wolfgang naar het kleine Salzburg terug. Hij had een oponthoud te München. waar hij Aloysia Weber bezocht, een meisje, waarvoor hij bij een vroeger bezoek een hartstochte lijke liefde had opgevat, doch dat hem thans door een koele bejegening geheel van zich afstootte. Wellicht had de vader den loop van zaken kunnen voorzien, dien Mozart's verblijf te Salzburg nam. Het kwam tot een hevig con flict met den aartsbisschop van wien Mozart niets dan tegenwerking en vernedering on dervond. Men moet zich afvragen of de vader, die zijn zoon tot het uiterste tot nederigheid aanzette en die den breuk ongedaan trachtte te maken, hier zijn zorgen niet te ver heeft

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1931 | | pagina 13