OUD-HAARLEM.
sm~
CARNAVAL TE WEENEN.
wr
"msii,::a
ZATERDAG 21 FEBRUARI 1931
rr~:
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
Waf gespaard bleef.
(Nieuwe serie.)
De Vleeschhal.
De Vleeschhal is, met de St. Bavo, het
Stadhuis en de Hoofdwacht, een sieraad van
de Groote Markt.
In het laatste der 16de eeuw werd met den
houw begonnen, na 3 jaar werd er de eerste
koe geslacht. Als vaststaand mag worden
aangenomen, dat het ontwerp van dit
Vleeschhuis zoo werd het vroeger genoemd
van Lieven de Key was.
De Vleeschhal is een even merkwaardig
als belangrijk monument van de bouwkunst
onzer voorouders, die naar de Haarlem-
sche geschiedschrijver Allan het uitdrukt
op een gelukkige wijze wijze hechtheid en
sierlijkheid wisten te paren; terwijl het niet
minder getuigt van de onbekrompenheid en
den goeden smaak der regeering, op welken
last het gebouw werd opgericht. Grooten
dank is men verschuldigd aan de opvolgen
de stadsbesturen voor de bijzondere zorg
wdarmede zij dit gebouw steeds hebben on
derhouden; een zorg waaraan wij het vrij
eeker te danken hebben, dat wij het thans
nog, na verloop van ongeveer 3-t eeuw, in
zijn oorspronkelijke frischheid en schoonheid
mogen aanschouwen. Het looden dak waar
door de hal gedekt is, heeft ongetwijfeld er
veel toe bijgedragen, dat het gebouw „den
tand des tijds" zoo glansrijk heeft door
staan.
De middelste topgevel van de Vleeschhal
aan den kant van de Lepelstraat.
Vroeger werd de waarde van de Vleesch
hal als monument van bouwkunst door som
migen In twijfel getrokken.
De Italiaan Amices schreef indertijd over
de Vleeschhal:
„Naast de hoofdkerk staat een buiten
sporig gebouw (dat was de Vleeschhal) be
stemd voor het houden van openbare ver-
koopinger., een gedenkteeken van grillige
bouwkunst, half rood, half wit. een verzame
ling van trapjes, geveltoppen, obelisken, pira-
midetjes, basreliëfs, versiersels zonder naam
in den vorm van tafels;ukken, luchters en
dompers, welke er luk raak schijnen neerge
smeten en alle tezamen het beeld opleveren
van een Indische pagode, met eenige af=
dwalingen in den Spaanschen smaak tot een
Hollandsche woning herschapen door een
van jenever opgewonden bouwmeester".
Nu vindt de schepping van Lieven de Key
bij den vreemdeling die onze stad bezoekt
meer waardeering!
Een halve eeuw geleden wist men niet wie
de bouwer van de Vleeschhal was. Aan den
voor eenige jaren overleden archivaris Gon-
net kom: de eer toe dit te hebben uitge-
vischt. Wel werd vroeger reeds op de eigen
aardigheid gewezen, dat in de Vleeschha
Itaiiaansche motieven verwerkt waren. De
architect A. W. Weissman merkt in zijn
studie over bouwkunst te Haarlem op, dat
Lieven de Key de Itaiiaansche kunst van de
tweede helft der 16e eeuw heeft gekend. Dit
bewijst de Waag aan het Spaarne. door hem
In 1595 voltooid. Hier wisselt de gebakken
steen niet af met gehouwen steen, zooals bij
de Vleeschhal Men vLndt hier de breedheid
van vormen, welke de leerlingen van Miche
langelo te Florence in zwang brachten.
Thans is in de Vieeschhal nog het rijks
archief gevestigd. ALs dit naar het oude
Gouvernementsgebouw in de Jansstraat ver
huist, komt de Vleeschhal beschikbaar voor
het Museum van Kunstnijverheid. Althans
wanneer die plannen, welke al jaren hangen
de zijn, nog worden uitgevoerd.
Vrouwe- en Anthonie-Gasthuishofje.
Haarlem heeft een schat van oude bouw
kunst in de hofjes. Het Vrouwe en Anfahonie
Gasthuishofje dat in 1726 gevormd werd uit
de vereeniging. van het voormalige St.
Anthonie Gasthuis (in 1440 door Jan Claes
Diertzen gesticht) en van het voormalige
Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (eveneens in
1440 gesticht) en wei door Claes Brenson-
soen, vond men vroeger in de Klerksteeg.
In 1787 werd het naar het Klein Heilig
land overgebracht in het gebouw waar vroe
ger het Teylerhofje gevestigd was. Het was
bestemd voor 6 vrouwen van den Hervorm
den godsdienst, die er vrije woning en een
kleine toelage genieten
Vrouioe- oj Verwershofje.
Dit hofje op het Groot Heiligland is ook
een oase van kalmte te midden van het druk
ke stadsgewoel. Wie de poort doorloopt komt
vol verrassing op een binnenplaatsje, waar
alles rust en vrede ademt.
Hier wonen 7 vrouwen van den RE, gods
dienst, dank zij de nalatenschap van Mar-
garetha Klaes Lotsen doch ter, weduwe van
Jan Janszn. Verwer. Het in 1593 gestichte
hofje staat onder beheer van het R.K. Pa
rochiaal Armbestuur.
Tenslotte geven wij voor heden een teeke-
ning van een oud pakhuis in de Spaarnwou-
derstraat, tusschen de Wijde Steeg en de
Burgwal. Dit is nog een goed type van de oude
koopmanspakhuizen uit de 17de eeuw. Met
eenvoudige middelen wist de bouwer destijds
een mooi geheel te verkrijgen, hetgeen be
reikt werd door de juiste onderlinge ver
houdingen.
In den ouden tijd was de Spaarnwouder-
straat een van de voornaamste straten on
zer stad. Vele voorname kooplieden en win-
Tc.ou«rs hadden er him zaken en pakhuizen.
Oude pakhuizen.
Geen wonder, want door die straat kwamen
de reizigers die per postkoets of trekschuit
de srad binnen kwamen.
C. J. VAN T.
HOLLYWOOD IN VOGEL
VLUCHT.
Millioenen menschen zullen waarschijnlijk
verbaasd zijn, te hooren. dat „Hol ywood",
zooals zij zich dat voorstellen, iets heel an
ders is dan wat bijv. de Amerikaansche prst-
autoriteiten onder „Hollywood" ve-staan,
n-1. een bestel-district in de stad Los An e'es.
Het „Hollywood" der film-enthou.iasten
bestaat in hun verbeelding uit een kleine ge
meente, waar de sterren, acteurs en figu-an-
ten van ,,'s wereld derde industrie" leven,
werken en genieten.
Wanneer deze definitie gold voor het g?-
heele district, dat bewoond wordt door f lm-
acteurs of waar zich filmstudio's bevinden,
dan zou Hollywood wat afmetingen betref
ongeveer de grootste stad der were d zijn
De studio's van Warner Bros, Chris ies, en
Fox bevinden zich werkelijk in Hollywood,
maar Paramount is negen kilometer verder
in Los Angeles, terwijl de Metro Goldwyn
Mayer haar studio's negentien kilometer in
de tegenovergestelde richting heeft liggen
n.l. te Culver City, zes kilomeer van de kust
verwijderd. Universal City vormt een afzon
derlijke plaats buiten Hollywood, terwijl
Mack Sennett zelfs nog verder naar het Noor
den zijn studio's heeft gericht.
De woonplaatsen der sten-en zijn evenzeer
verspreid. Het verst woont waarschijn ijk wel
William Hart, de uit de eerste wild-wes films
bekende held. die op een heuveltop te New-
haLl, 65 kilometer buiten Hollywood, zjn
..bungalow" heeft. Greta Garbo en Marion
Davies wonen aan de kust ran den S illen
Oceaan, Dorothy Jordan en Charles Bickford
eveneens, doch in een tegengeste de richting
van de stad. Cecil De M.lle heeft zijn zetel
op een heuvel iets ten Oosten van Hollywooi,
in de richting van Los Angeles. Ramon No-
varro woont in 't geheel niet te Hollywood
doch in het hartje van Los Angeles. Dale
Fuller, de komiek van Mack Sennett, heeft
een sinaasappelenplantage te Glendora, on
geveer even ver van Hollywood verwijderd als
Bill Hart's woning, doch in tegengestelde
richting. Wanneer een postbode a le studio's
en filmsterren achtereenvolgens moest be
zoeken, zou hij 450 kilometer moeten loopen.
Dat noemt men nu de filmkolonie „Holly
wood!"
ALS MOHAMMED NIET BIJ DEN
BERG KOMT.
Toen het wat te bezwaarlijk werd. om voor
de minder belangrijke opnamen in de nieuwe
Metro-Goldwynfilm „The Secret Six" steeds
naar de zes grootste Amerikaansche steden te
reizen, heeft men deze zes steden éénvoudig
naar het filmstudio gebracht.
Tal van reusachtige fotografische opnamen
van de benoodigde steden werden gemaakt,
naar deze afbeeldingen maakten de studio
arbeiders in de juiste verhoudingen de ge
bouwen. die men voor de filmopnamen noodig
meende te hebben. Het gebouwencomplex uit
kalk en linnen, dat hierdoor ontstond, is het
grootste, dat tot dusverre voor filmdoelein
den werd opgericht, het bevat perceelen. waar
van het origineel te New-York. Memphis, San
Francisco. Los Angeles en Kansas City te
vinden is.
Wallace Beery speelt de hoofdrol in deze
Metro-Goldwynfilm, waarvan de regie berust
bij George Hill. Het gegeven, van de hand van
Frances Marion, behandelt problemen der
„onderwereld" en van de gemeentepolitiek,
die na het onlangs plaatsgehad hebbende
faillissement der stad Chicago in het middel
punt der Amerikaansche belangstelling staat.
Tot de medespelenden behooren verder Lewis
Stone, John Mack Brown, John Miljan. Mar-
iorie Rambeau, Jean Harlow, Clark Gable. De
Witt Jennings, Ralph Bellamy. Murray Kin-
nell en andere vooraanstaande Metro-artïsten.
DE KORTSTE WEG NAAR HUIS.
De kracht, die noodig is, om het Kanaal over
te zwemmen, is nog niets vergeleken met die,
welke door eenige trekvogels wordt getoond
Er zijn verschillende voorbeelden van vogels,
die den Atlantischen Oceaan hebben over
gestoken.
Trekvogels vlieeen inderdaad over gewel
dige afstanden. De k'eine zwaluwen vlieeen
elke lente over een afstand van zesduizend
miiien en komen in den herfst over denzelf
den afstand terug. Onderzoekingen hebben
aangetoond, dat de zwahiwen. die des zomers
in Eneeland zijn. In Natal overwinteren, de
koekoeken gaan naar Noord-Afrika en Pales
tina.
Maar de langste weg wordt zeker wel afge
legd door het virch diefje. dat rim nest maakt
in den Poolcirkel en den winter aan den
Zuidpool doorbrengt.
Een van de grootste wonderen is de manier,
waaroo deze trekvogels hun weg vinden. Het
is bewezen, dat zij seizoenen achter elkaar,
rieeds naar dezelfde plaats teruckeeren. En
dat na het afleggen van zulke enorm groote
afstanden!
KUNSTMATIGE WOLGROEI.
,.Tk geloof, dat het shirt wel voldoende is,
meneer Gedgewitt
(Life).
Proefnemingen hebben aangetoond, dat een
wol kan blijven produceeren ook na
zijn dood.
Het war trouwens al lang bekend dat een
klein stukje snier van een dood dier langs
ehemi*chen weg in het laboratorium in het
leven kan gehouden worden. Zelfs kan het
groeien- En nu is het bewe-om. dat de huid
van een schaan. die een bijzondere werking
ondergaan heeft, voortgaat wol te leveren en
klaarbbikeüjk voor oen onb°greri<v?en tiids-
duur. En de wol is waarccbiinliik beter dan
die het seHaan gedurende ziin leven orodu-
r-eerrfe ppHiïnt mogeHik te riiri on deze
wiize juist do c/w-t w-oi te verkrijgen die de
Vot Kobben.
To de vce,"""vc-ii/>Tl van f/v>Vnnv4 -niHer)
wli rl'nwn-'oTi j<»Kqr\ortViiiMori on - te''n tree;
rrpcr,ann°n v'pderj. om daar de bet-erlr'ng te
on-^ertrann. nood'g om eon kunst,mat,leen wo'-
groei te he voederen T^ten^ve ou'tuur za1 de
wol sneller doen eroeien dan ot> het levende
dier en sneciale machines zullen oo geregelde
tiiden zorgen voor het „scheren" van de
huiden.
„Schriftstellerball" en „Concordiaball". Het
feest van de Weens I e schilders in het „Kuenstler-
haus". De „Schenke ton Haarlem"! Hollandsche
costuums bij de vleet.
(Van onzen Weenschen correspondente
Weenen, Februari.
De Weeners, die onverbeterlijke pretma
kers zijn, leven weer eens in een roes van
vreugde en jolijt. Het is immers Carnaval,
welke periode hier „Fasching" wordt gehee-
ten, en het eene feest volgt op het. andere.
Overal hoort- men muziek en zang, overal
wordt plezier gemaakt en overal gaan de
beentjes an den vloer. In alle gedeelten en
alle districten van de uitgestrekte wereld
stad vinden dansfeesten plaats. De voor
naamste bals worden natuurlijk in het eer
ste district, in de binnenstad, gegeven. Als
gewoonlijk werden het „SchriftsteHerball"
van de „Deutschosterreichische Schriftstel-
lergenossenschaft" in der. Hofburg. het voor-
ma'ige keizerlijke paleis, en het vermaarde
„Concordiaball" van de Weensche journalis
ten- en schrijversorganisatie „Concordia" in
het „Konzerthaus" door de allervoornaamste
kringen van Weenen bezocht. Vooral het
laatstgenoemde bal is een feest, waar een
ieder van rang en stand heen moet eaan om
te zien en gezien te worden en om zijn naam
dan enkele dagen later in de lange lijst van
balbezoekers in de diverse dagbladen gedrukt
te krijgen. Onder het keizerrijk was het ge
bruikelijk, dat de keizer in hoogsteigen per
soon het bal van de Weensche pers bezocht.
In 'atere jaren, toen Franz Jozef reeds zeer
oud was geworden, stuurde hij er steeds een
der aartshertogen heen om hem op het feest
te vertegenwoordigen. Sedert Oostenrijk een
republiek is en men dus geen keizer meer
heeft, verschijnt de president van den staat
elk jaar od het Con oord iabal. Zoo zag men
dan ook ditmaal Wilhelm Miklas weer zijn
feesteüjken intocht houden. Terwijl een der
kapellen het volkslied sneelde. werd hij naar
de fraai met palmen, bloemen, tapijten en
'ustres versierde estrade eeleid, waar het
staatshoofd cercle hield. Vervolgens nam hij
in de voor hem bestemde eere-loge plaats
Kort na den intocht van het staatshoofd ziin
ook de Jaoansche prins Takamat*oe en zijn
jonge echtgenoote oo het bal verschenen. Als
vertegenwoordiger van den bondskanselier
dr. Ender heeft de vice-kanselier dr. Schober
het bal bezocht om er een redevoering over
den nolitieken en eco^omischen toestand van
het land te houden. Bijna alle leden van het
corns diplomatique waren op het feest aan
wezig.
Een van de aard'este en oririnee'ste car
navalbals is ieder jaar het feest van de
Weensche schilders in het „Künstlerhaus".
Weken en weken lang werken de kunstenaar*
aan de voorbereidingen van d't feest. In het
.Künstlerhaus" wordt ieder jaar een ge
heel ander interieur geschapen. Ditmaal
luidde het devies van het feest ..Entfessolte
Museumswiinde". De schilders lieten hun
rijke fantasie vrije baan en men zag de
meest grapniee en burleske uitineen er van.
Fen der zalen was aan imitaties van pri
mitive en van neeer-kunst gewijd en een
andere zaal was weer hcelemaa1 in quasl-
Egyptischen stijl ingericht. De groote mid
denzaal moest den indruk maken van een
nronkzaal in een museum, met prachtig na-
eebootste, met eewone verf op de wanden ge
smeerde gobelins en met schitterende uit
met goudmrmer ben'akte bordpapieren har
nassen. die aan de zuilen waren aanrebracht.
Overal in de rondte zag men imposante veel-
armige kandelabres met tal van bruine en
witte mediciinfleschjes er aan. die werkelijk
bij het gefonkel *er vele lichten een pompeu-
zen indruk maakten.
Een der kleinere zaten was ..Halsche
Brueehelzaal" genaamd Hier zag men aller
lei plastieken, die gedrochten en monster*
voorstellen zooals wij die op de werken van
den grooten Vlaamschen meester aantref
fen. Op het feest zelf zag men veb
Nederlandsche figuren, die uit do lijsten der
werken van Rembrandt. Rubens en Van
Dijck schenen weggeloopen te zijn en ook
dansten er tal van Hollandsche boertjes en
boerinnetjes in het rond Dit- jaar scheen
men een bijzonder zwak voor ons land te
hebben, want wij worden toch nog steeds
overal als het land van de groote schilders
beschouwd en verschillende Oostenrljksche
kunstenaar komen, zooals enkelen hunner
mij verte'den, geregeld naar ons land toe.
niet alleen om de schilderkunst van onze
voorvaderen in de diverse musea te bestudee-
ren, doch ook om zelf onze mooie landschap
stukje Holland aan, een stukje Haarlem,
want de kunstenaarsclub „Die al te Welt" had
er oen gedee'te afgebakend en als een oud-
Hollandsche herberg ingericht, welke den
naam „Schenke von Haarlem" droeg.
In den hoek had men een oud-Holland-
schen schouw gebouwd met geschilderde
rooie baksteenen en met een schilder
stuk er boven, dat de Drie Gratiën voor
stelde en dat den indruk maakte
een echte Rubens ie zijn. Daarboven stond
in onvervalscht Hollandsch te lezen „Kunste
naars-club De Oude Wereld" Aan de wan
den een tweetal nagebootste schi'derstukkcn
in den trant van een schuttersmaaltijd met
personen in oude klecderdrachten met ge
zichten van leden van de kunstenaarsclub.
Een van de schilderijen was. zooals me* dui
delijke letters te lezen stond, door zekeren
Jan van Windmühlen en de andere door Jan
van Schleifmühlen geschilderd, omdat de
Weensche schildersclub eerst in de Whid-
müh'passe en vervoleens in de Schleifmühl-
op het doek te brengen. In een van de zalen
van het „Künstlerhaus" trof men een echt
oen en onze onvergelijkelijk schoone hemels
schilderde bordpapieren imitaties van
Delftsche borden en var. oud-Hollandsche
tegels waren aan de wanden opgehangen en
ook zag men nog een naar andere quasl-
Hol'andsche schilderstukken in brcede gerib
belde papieren lijsten aan de muren prijken.
Op het hekwerk van de Haarlem*che kroeg
*tond een van nanler vervaardigde vrouwen-
f-'guur. Frans Ha's' Hllle Bobbe voorstellende.
Haar gericht bestond uit een kleine roode
kool. haar oogen waren van kurk en op haar
schoudpr zat een uiltje, dat eigen'ijk een
pantoffel was met geschilderde ooeen en
met een snavel van een stukje aluin Aan
haar voeten droeg de joffer panieren klom
pen en naast haar stond een tinnen kan van
hetzelfde materiaal. Een van de leden van
de club. „Baurat" Seid\ een zeer bekende
Weensche figuur met eer. markant smal ge-
'aat en een wit puntbaardje, droeg een uit
stekend geslaagd Rubens-costuum en ook tal
van andere heeren en dames van de Oude
Wereld" hadden oude en nieuwe Holland
sche costuums aan.
In een aangrenzende zaal. In welke even
als in de groote zaal en ln enkele andere
vertrekken een striikle sreelde. dat on een
platform in het midden had plaats geno
men. zag men ..Rubens oo het 'oooendc
band" aan de wanden geschilderd. Dit waren,
tal van figuren, die Rubens zou kunnen ge
schilderd hebben die de lijsten van de doeken
verbrijzeld hadden en die zich nu geheel af
zonderlijk ongesteld hadden In verschillen
de andere gedeelten van het potsierlijk ver
sierde gebouw trof men nog nabootsingen
van werken van Rubens en van Rembrandt
aan. waarbij de physionomieën der vrouwen
de gezichtstrekken van een bijzondere popu
laire Weensche actrice hadden aangenomen.
Een van de zalen was bijzonder origineel
Ingericht. Daar stond in den letter'ijken zin
des woords alles op zijn kop. De stoelen en
tafels hingen aan het plafond. Op een rook
tafeltje aan het plafond was een courant met
een bril cr op vastgeplakt en uit de opening
van een deur kwam een juffrouw te voor
schijn met haar voet tegen het plafond aan
en met haar hoofd naar beneden. Ook de
schilderijen aan de muren hingen op haar
kop en het geheel maakt een buitengewoon
grapplgen indruk, zoodat de als dol in het
rond dansende paren af en toe niet wisten,
of zij werkelijk op den vloer of op het pla
fond ronddraaiden.
Dan is er nog een vrij luguber uitziend
vertrek met zeer mysterieuze verlichting ge
weest, dat het „Röntgen-kabinet" werd ge
noemd. In zulk een inrichting worden schil
derijen met Röntgenstralen onderzocht. Men
zag dan ook de beroemde Monna Lisa in het
midden van het vertrek aan de zoldering
hangen, een Jonge vrouw met een buitenge
woon mooi gelaat, doch een eind verder ont
waarde men de Röntgen-projectie en hierop
was zij een oud en leclljk wijf geworden.
Het feest duurde tot vroeg in den morgen.
Het was reeds lang daglicht en nog steeds
stond een lange rij taxis in de sneeuw rond
het „Künstlerhaus" op „vrachtjes" te wach
ten en nog steeds kwamen vroolijke gecostu-
meerdc paartjes naar buiten.
Lcroy S. Bussington is in Minneapolis in Minnesota overleden. De man is S3 jaar
gewordenen zijn portret is wel het weergeven waard, omdat hij den uitvinder is van den
stalen wolkenkrabber-bouw. Hij schonk dus de typische karakteristiek aan de Amerikaan
sche stad. Wij beelden zijn konterfeitsel af, op den achtergrond van Wolkenkrabbers, zoo-
gis zij in Ncw-York legen den horizon verrijzent
