H.D. PUZZLES
WINNAARS EN OPLOSSING VAN No. 16
H.D. PUZZLE No. 17
Opgave H.D. Puzzle No. 17
J. LOTTCERINC
Radiomuziek der week.
EEN VOORBESPREKING
HAARLEM'S DACBLAD ZATERDAG 28 FEBRUARI 1931
DERDE BLAD
De prijzen voor H.D.-Puzzle No. 16 zijn he
den verzonden aan de volgende a bon nés:
Hoofdprijs k f 7.50.
De heer A. OOIJEVAAR.
Groote Houtstraat 98.
5 premie's a 2 50.
De heer SLINGERLAND.
Schoterveenstraat 38.
KO FTEGE,
Van Oosten de Bruynstraat 107.
De heer J. LYCKLAMA,
Kleverparkweg 10 rood,
De heer G. JANSMA,
Zodherstraat 31,
De heer T. HEERES.
Van Lennepstraat 19, Zandvoort.
De te vormen woorden zijn:
w
A
L
C
H
E
R
E
N
I
L
P
E
N
D
A
M
T
H
O
R
B
E
C
K
E
T
R
I
N
T
E
E
E
M
N
E
S
V
L
I
E
G M
A
C
H
I
A
F
R
I
K
A
N
O
O
R
M
A
N
N
E
N
H
A
L
M
A
H
E
I
R
A
A
A
R
D
E
N
B
U
R
G
A
L
K
M
A
A
R
M
E
I
K
E
V
E
R
S
C
H
E
V
E
N
I
N
G
T
A
L
E
N
T
E
X
P
E
R
T
D
Y
N
A
M
I
E
T
E
I
G
E
N
W
A
A
N
De beginletters van boven naar beneden
en de zesde letters van beneden naar boven
vormen de naam:
„WITTE VAN HAAMSTEDE"
Hieronder volgt de 17e puzzle-opgaaf
waarvan de oplossingen op de navolgende
voorwaarden en met gebruikmaking van net
afgedrukte Inzendersformulier kunnen wor
den ingezonden.
Oplossingen, verzonden in gesloten convert,
waarop vermeld „Puzzle-rubriek" moeten
uiterlijk Maandagavond a.s. in ons bezit zijn.
Bij de oplossing moet onderstaand formu
lier worden ingezonden, uitgeknipt en duide
lijk leesbaar ingevuld. Bij ieder formulier
mag slechts één oplossing worden ingezon
den. Voegt men er meer bij. dan moeten wij
ze alle van het mededingen naar de uitge
loofde prijzen uitsluiten.
HORIZONTAAL.
1. Duitsch geldstuk.
4. Machine van een drukkerij.
8. heldendicht.
9. zoogdier.
10. arme (Latijn.)
12. te weinig.
14. adreskaartje.
15. vloerbedekking.
16. inwendig licnaamsdeel.
17. Bijbelsche iiguur.
18. rust.
20. meisjesnaam.
21. goedig persoon.
22. connectie.
24. kom.
25. gebouw.
25 a. Ie lett»r van t alphabet.
27. vuurspuwende berg.
28. schop.
29. onderdak voor 't vee.
31 tot 32. afkorting.
32. afkorting.
33. knaagdier.
37. deel van een boom.
40. Noorsche jongensnaam.
42. Gemeente in Gelderland.
43. beursterm.
44. vrucht.
46. 2e naamvalsvorm.
47. stad In Frankrijk (Fransch.)
48. meisjesnaam.
50. verward net.
51 slot.
52. stakker.
53. voegwoord.
54. wandelweg.
Hier het formulier:
VERTICAAL
1. huisraad.
2. vrucht.
3. jongensnaam.
4. kleedinsstuk.
5. insectenetend dier.
6. kwajongen.
7. hard werken.
10. hoeveelheid vocht.
11. viervoetig dier.
13 trede.
15. voedzame drank.
18. geschat.
19. waterkeering.
22. interest.
23. rangtelwoord.
26. knaagdier.
30. hard.
31. aanwijzend voornaamwoord.
33. Italiaansdhe stad.
34. overal.
35. prijslijst.
36. lusthof.
37. uit elkaar halen.
38. jongensnaam.
39. bergplaats.
41 jongensnaam.
43. 16e eeuwsch landvoogd.
45. garneering.
49. gemeente in Gelderland.
50. oeverkant.
H.D. PUZZLE
No. 17
2 Maart 1931.
Voor goede oplossingen loven wij uit:
een Eersten Prijs van 7.50
Vijf Premies van 2.50 elk.
Zijn er meer goede oplossingen dan het
aantal prijzen, dan zullen deze bij loting
worden toegekend.
De namen van de prijswinnaars zullen wij
in ons nummer van den volgenden Zaterdag
7 Maart publlceeren.
Er bestaat geen beroep op de genomen be
slissingen.
Correspondentie er over kan niet worden
gevoerd.
Alle oplossingen moeten bezorgd of per post
gezonden worden aan onze bureaux, Groote
Houtstraat 93.
Van onvoldoende gefrankeerde brieven
wordt geen nota genomen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Wij stoomen en verven reeds jaren
voor de meest vooraanstaande families.
Uw goederen komen bij ons in goed
gezelschap.
Ververij en Chemische Wasscherij
Groote Houtstraat 5 a
Telefoon 10771
dooi KAREL DE JONG.
Er zal in de eerstvolgende dagen weer veel
en velerlei op muzikaal gebied uit den aether
op te vangen zijn. We moeten dus op goed
geluk hier en daar. een keuze uit doen.
..Orpheus" van Franz Llszt (18111886),
dat op het Zondagmiddag-programma van
Berlijn staat is een der twaalf ..poèmes sym-
phoniques" van den meester, die nevens de
Faust- en de Dante-symphonle hem tot een
orkest-componist van vérstrekkende betee-
kenis hebben gemaakt. Ai die poèmes sym-
phoniques zijn echte programma-muziek: zdj
ontleenen niet alleen hun inhoud, maar ook
hun vorm aan een bepaald dichterlijk gege
ven. Van het twaalftal is „Les Préludes", een
paradestuk van alle goede orkesten, algemeen
bekend; ook „Mazeppa" wordt tamelijk dik
wijls gespeeld. De overige komen minder vaak
op de programma's voor .Orpheus" is even
als „Les Préludes" in 1854 geschreven. Het
toongedicht teekent de figuur van den my-
thischen Griekschen zanger in de geïdeali
seerde gestalte, waarin Liszt hem eens op
een etrurische vaas in het Louvre zag afge
beeld een band om de slapen, een met ster
ren bezaaiden mantel om de leden, de lippen
geopend voor den zang, de slanke vingers de
lier tokkelend. Doch de persoonlijkheid van
den steenen- en dierenbedwlngenden zanger-
dichter werd voor den toondichter een sym
bool der toonkunst in 't algemeen: hij hul
digt in zijn „Orpheus" de hartroerende macht
der muziek zelve. Door plechtige harpklan-
ken wordt het werk ingeleid; in een lyrischen
stroom vervolgt het zijn weg om, na tot ver
heven grootte zich ontwlkke'd te hebben, als
in hemelsche hoogten op te stijgen.
Niet minder verheven is de stijging tot ge
lukzaligheid die het strijkkwartet in a min.
op. 132 van Beethoven bekroont. (Daventry
Nat. pl.m. 5 uur n.m.) Uit dit dieptzinnige
opus spreekt een zielkundig proces: de over
gang van kranke terneergeslagenheid naar
bevrijding en licht. Somber is het begin:
lange tonen, angstig, onzeker op en neer
gaand Een heftige dalende passage schrikt
ons op: het Allegro begint zijn rusteloozen
gang. De tonen der inleiding spelen ook daar
in een belangrijke rol. Het zeer uitvoerige
voegende hoofddeel (Scherzo en Trio) doet
hoopvoller tonen klinken, maar eerst daarna
bespeuren we het 'poëtische motief vaa het
werk (dat. in een pas doorgestane ziekte van
Beethoven een werkelijke aanleiding had).
„Heiliger Dankgésang eTnès Genesenen an
die Gottheit" staat boven het koraal, dat in
dé lydische toonsoort (f, g, a, b. c. d, e), een
der oude kerktoonsoorten geschreven is. Het
koraal komt driemaal, afgewisseld door een
gedeelte in 3/8 maat waarbij de woorden
„Neue Kraft fühlend" ons den weg wijzen;
hier trilt het nieuw ontwakende leven al in
hoogste zenuwspanning. De koraalmelodie
komt telkens met kleine voor- en tusschen-
spelen, die bij elke herhaling rijker gefigu
reerd zijn. In een Alla marcia schijnt het
leven der -ruiten wereld voor den geest van
den kranke voorbij te trekken; een angstig
„recltatino" doet een instorting vreezen maar
de aanvankelijk koortsig jagende finale
brengt tevens de crisis: plotseling klaren alle
nevelen op en in een zonnig a majeur juicht
de bevrijde ziel haar geluk uit. Hoe onverge
lijkelijk schoon wist het Capet-kwartet dit
weer te geven: hoe betreuren we den dood
van zijn genialen aanvoerder! Ook het strijk
kwartet van Mozart, dat aan dat van Beet
hoven voorafgaat is van buitengewone
schoonheid: het stelt echter den hoorder niet
voor psychologische problemen.
Mac Dowell, van wien een aantal piano-
en zangwerkjes daarna worden uitgevoerd,
was een Amerikaan (geb. 1861, gestorven
eenige jaren geleden) van wien vooral eeni-
ge klavierwerken vrij groote bekendheid heb
ben verworven: zijn stijl was eenigermate
door dien van Wagner beïnvloed.
Nog een belangrijk werk van Liszt komt
Zondag tot uitzending: zijn oratorium ,Die
Legende von der heiligen Elisabeth" (Ham
burg 7.2 n.m.) Met dit werk werd in 1867 de
gerestaureerde Wartburg ingewijd, nadat het
reeds in Budapest was uitgevoerd. Ook in dit
werk is Wagners invloed herkenbaar, niet
alleen in de leidmotieven, maar ook in som
mige harmonische opvolgingen. De melodie
der orkest inleiding is het begin van een oude
hymne, die ook Brahms in zijn „Geistliches
Wiegenlied" gebruikt heeft, en die vaak met
de woorden ..Joseph lleber Joseph mein etc."
voorkomt, het bestek van dit artikel laat zelfs
geen oppervlakkige ontleding toe. Liset's le
gende wekte terstond veel opzien en veel is
er over geschreven, hoewel ze aanvankelijk
zelden werd uitgevoerd. De stijlhervormen-
de beteekenis er van is pas later erkend.
Mlchaël Gllnka (18041857) wordt als de
vader der eigenlijke Russische muziek be
schouwd. Hij schreef, behalve veel andere
werken, twee operas, waarvan „Het Leven
voor den Czaar" de meest bekende is; van de
andere, ..Russian und Ludmilla" wordt de
Ouverture Maandagavond door het A.V.R.O.-
orkest gespeeld.
Over de 8ste Symphonie van Bruckner
(Frankfort Maandagavond) gaf ik reeds in
een vorig artikel eenige korte aanteekenin--
gen.
Voor dien avond vestig ik nog de aan
dacht op de werken van Schubert voor piano
vierhandig, die te Weenen zullen worden ge
speeld: vooral de Fantasie op. 103 bevat
prachtig" eedeelten.
Ook v laatste Ouverture, die Beethoven
schreef. 7ur Weihe des Ha uses" (Dinsdag
avond uit Daventry Nat.) besprak ik al eens
Het Allegro er van is in fugatischen stijl ge
schreven. een stUl die Beethoven in rijn
laatste jaren met voorliefde toepaste. Deze
ouverture werd voor de inwijding van het
Josephstadter Theater gecomooneercL
Van de programma's voor Woensdag ver
dient dat van Frankfort de opmerkzaamheid:
de te ere poëzie die zoowel in de muziek der
liederen van Debussy als in de teksten daar
van schuilt zal voor menigeen éen wondere
bekoring hebben,
yoor Donderdag staat natuurlijk het con
cert van het Concertgebouworkest in hef
middelpunt der belangstelling. Het is natuur
lijk mogelijk da: het programma gewijzigd
zal worden, indien Willem Mengelberg dan
nog niet hersteld mocht zijn. Maar anders
zullen we eenige der meest in gehoor val
lende werken van Mahler, de .Lieder elnes
fahrenden Gesellen", gezongen door onzer,
meestertenor Louis van Tulder. kunnen ge
nieten, benevens de Boléro van Ravel igeb.
1875), het merkwaardige orkeststuk, waarin
14 maal hetzelfde, doch in steeds groot-er in
strumentale bezetting herhaald wordt, zon
detr dat de toonsoort C majeur, (behalve
even een uitwijking naar E. vlak voor het
einde) verlaten wordt. De stijging in dit
stuk is overweldigend, vooral onder leiding
van Mengelberg, die het tempo strak
houdt.
De 9de Symphonie van Mahler srtaat op
het Breslausche en Berlijnsohe programma
voor VrUdag. Ik hoorde deze symphonie
eenmaal onder Mengelberg, maar ook diens
leiding kon den indruk van langdradigheid
niet verhoeden. Mahler's laatste symphonic
schUnt zwak tegenover de vorige, vooral
tegenover de eerste vier: moeheid en teleur
stelling spreken er uit. ZU schUnt me in een
gemakkelijken binnenkamers fauteuil nog
eerder aanhoorbaar dan op een harden stoe'.
in de concertzaal, waar zich bij de geduld
proef nog aetelpUn voegt, zoodat de hoorder
tenslotte niet meer weet of hU met zijn
rechter- over zijn linkerbeen dan wel met
zijn linker- over zUn rechterbeen zal gaan
zitten en hij tenslotte rusteloos op zUn stoel
heen en weer draait.
Een heel Debussy-plano recital zal dien
avond te Warschau gegeven worden. De
werken zijn vrijwel chronologisch gerang
schikt. Eerst de pianistisch interessante
suite „Pour le Piano", dan de aardige „Suite
bergamasque" voorts de uit vroegere tijd
dateerende .Danse". eenige nummers uit
„Es'ampes" en „Imares" benevens J' Is'.e
joyeuse". dan zes Préludes uit het eerste
en zeven uit het tweede deel. Een respecta
bele taak voor den pianist, en zeer Interes
sant voor den hoorder; maar het zou toch
wel eens teveel van het goede kunnen blij
ken.
De Zaterdag-programma's munten gewoon
lijk niet door belangrijkheid uit. Een uita»n-
dering vormt ditmaal het Paedagogisc'n con
cert onder leiding van Piet Tiggers (Hilver
sum 2.45) waarvan vooral de twee schoone
kwintetten van Mozart en Schubert velen
luisteraars een grot genot zullen kunnen ver
schaffen.
MUZIEK.
HAN BEUKERS EN WOUTER DENIJS.
Men zegt dat Publiek een onberekenbare
grootheid is. Voor de serieuze kunst der H.O.V
kost het moeite de zaal half gevuld te krijgen,
voor de moppentrommel van een Dajos Bela
hangt het bordje ..uitverkocht" en moeten
honderden afgewezen worden. BU Fritz Hirsch
loopt het storm, bij een even goede Holland-
sche operette kan men door den schouwburg
gevaarloos schieten. Bii een zeer talentvollen
vlolist waren dezen winter in den Stads
schouwburg twaalf toehoorders, en bij de
Jazz-syncopations van Beuker en Denijs was
•t vol mis. was 't ook leeg. althans op de
duurdere rangen. Een bewijs dus van de on
berekenbaarheid? Toch niet: een bewijs alleen
van de zoo vaak geconstateerde, vaak ge
gispte. doch ongeneeslijke minachting van
ons Publiek voor kunstenaars van eigen
bodem, van landgenooten. Ik kan niet aan
nemen dat al die jazz-bewonderaars. die Dajos
en zijn troep toejuichten, nu wegbleven om
dat er nu alleen twee planos te hooren waren
zonder het gezelschap van al die verschrikke-
lUke janktoeters. En ik denk dat als het
planistenpaar van Dajos of Whlteman hier
een concert georganiseerd had. over gebrek
aan belangstelling niet te klagen geweest
was. Maar twee gewone Amsterdammers met
goed vaderlandsche namen, daar loopt men
niet voor. al hebben ze elders nog zulke
mooie kritieken gehad, al spelen ze net zoo
goed als de beroemdste buitenlandsche con
fraters.
En dat doen Beukers en Denijs. Ik ben geen
bewonderaar, zelfs geen liefhebber van het
genre waaraan zij hun speeltalent gewijd
hebben, maar ik moet erkennen dat zij op
hun gebied met de besten kunnen wedijveren-
Beider techniek beheerscht alle jazz-pianisti-
sche problemen, hun geheugen Is feilloos, hun
samenspel is. ook in alle rythmische- en
tempo-vrijheden volmaakt, de rijkdom hun
ner nuanceeringen, de verscheidenheid van
hun instrumentaal colorist vergoedt volkomen
het ontbreken van de in het jazz-orkest ge-
bruikelUke blaas- en slaginstrumenten.
Er was ook verscheidenheid van karakter,
t Beeon met Kern sentimenteel: in de Blues
van Braham waren eenige Debussyaansche
harmonische fijnheden; de „Dancing Melody"
van Beuker was vlot maar vlak. ..Harlem"
van Wtener bleek dissonantenriik: ..Singing
In the Rain" was een aardige brillante para
phrase van het bekende deuntje. Dit alles
vormde samen het eerste nummer.
Ik zal de andere nummers niet detailleeren
Allerlei passeerde de revue, daarondr een ge
slaagde Tango van Han Beukers er. een ef
fectrijke bewerking van de beroemde Happv
Days". Alles was brillant opgesmukt en werd
brillant voorgedragen. Maar op den auur kan
het genre mij niet interesseeren zelfs niet
amuseeren. Het doet me denken aan weelde
rige ornamenten, gestikt op japonnen van
ordinaire stof en banale factuur, japonnen in
diverse moderne tinten, blue bleu, brown,
voor magere en corpulente personen, tot in
de grootste matenoch de étalage van
zoo'n modemagazijn verveelt ook. Alleen de
opmaak, de pianistische verve dor belde
spelers kon mijn belangstelling gaande hou
den. Wat een talent, wat een tijd moet daar
aan besteed ziin!
Mevrouw Edith Klaverweiden droeg een
drietal nummers voor. ook al met begeleiding
van synconeerende vleugels. Haar dictie was
goed. haar stem verhief zich evenals de
kunstsoort niet boven het cabaret-genre- Het
slot van het proeramma werd gevormd door
schitterende wals-transscripties. Maar die
beteekenden nog niet het slot van den avond:
het auditorium was warm geloopen en het
aanhoudende gejuich werd met meerdere bis-
nummers beloond.
K. DE JONG.
EERE-AVOND LOUIS GIMBERG.
VIERING VAN ZIJN 25-JARIGE TOONEEL-
LOOPBAAN.
De heer Louis Gimberg. die fh den loop
van het seizoen. zUn 25-jarige tooneelcarrièrc
viert, heeft in overleg met de directie van het
Vereenlgd Rotterdamsch-Hofstad-Tooneel be
sloten dit jubileum eenigszins feestelUk te
herdenken, waartoe de Directie hem. goeder
gewoonte getrouw, in de gelegenheid heeft
gesteld.
Louis Gimberg zal binnenkort optreden in
de titelrol van „Papa" van Robert de Fiers en
G. A. Caillavet waarvan de repetities bereids
zfjn begonnen.
Een eere-comité blijft ditmaal achterwege.
De première van cUt stuk za} worden ge
arrangeerd als een eere-avond voor den ju
bilaris. waarop men in de gelegenheid zal zijn
hem te huldigen.
JAN MÜSCH ALS DE KOOPMAN VAN
VENETIe.
De N.V. Het Schouwtooneel. Adr. van der
Horst en Jan Musch, zal op Donderdag 5
Maart a.s. in den Stadsschouwburg te Am
sterdam de eerste opvoering geven van Sha
kespeare's blUspel ..De koopman van Venetië",
in een vertaling van dr. L. A J. BurgersdUk.
Jan Musch heeft de regie en zal de hoofdrol
vervullen.
DR. J. VAN DEN TEMPEL ERNSTIG
ONGESTELD.
Het Tweede Kamerlid en gemeenteraadslid te
Amsterdam, dr. Jan van den Tempel is ernstig
ongesteld. Hij heeft hevige pUnen geleden, en
is zeer afgemat. VrUdag was zUn toestand
iets beter. De heer Van den Tempel wordt
thuis verpleegd.
DRIE MAN IN HFT ORANJEKANAAL BIJ
ODOORN.
De Tel. verneemt uit Odoom:
Door de duisternis misleid, geraakte een
drietal bezoekers van een tooneelustvoering
te Odoornerveen in het Oranjekanaal. Twee
hunner wisten zien te redden de derde L.
Louwes te Schoonoord, oud 26 Jaar, verdronk
echter.
PRINS HENDRIK NAAR OLDENBURG.
Prins Hendrik ls voornemens zich voor eeni
ge dagen naar O'denburg te begeven ten
einde tegenwoordig te zijn bU de bijzetting
op Maandag 2 Maart van het stoffelUk over
schot van den overleden groothertog van
Oldenburg.
DREIGEND COvn rrv tn CONFECTIE-
LNDUSTRIE.
Er worden zoo verneemt de Tel. uit Rot
terdam. steeds pogingen in het werk gesteld
om het dreigend conflict tusschen de N.V.
Confectiefabriek E. Hertzberger, gevestigd
aan den Goudsche Singel aldaar, en haar
personeelte voorkomen. Dit conflict is ge
rezen naar aanleiding van door den werk
gever ingevoerde loonsverlaging. De samen
werkende bonden hebben een u'timatum ge
steld. waarop zU uiterUjk Zaterdag antwoord
verwachten.
Intusschen heeft de rijksbemiddelaar reeds
Woensdag de parUjen bU elkaar geroepen,
doch een conferentie heeft tot nu toe niet
tot eenig resultaat geleid. VrUdagmiddag
zouden de parijen, onder leiding van den
rUksbcmiddelaar. opnieuw vergaderen, ter
bespreking van wat gedaan kan worden om
tot een bevredigende oplossing te geraken.
DR. COLIJN TE BERLUN.
De Standaard" meldt, dat dr. Colljn zich
naar BerlUn heeft begeven, ter voortzetting
van de in het begin dezer maand aangevan
gen voorloopige besprekingen met Dultsch-
land over tariefaangelegenheden.
NIEUWS UIT INDIE
DE GROOTE POSTWEG OVERSTROOMD
MADIOEN. 26 Febr. (Aneta) Do groote
Postweg is tusschen Madloen en Ngandjock
ter hoogte van Goejangan over een lengte
van 100 M. overstroomd. Op sommige plaatsen
staat het water een halve meter hoog.
BEPERKING VAN DEN SUIKF.RUITVOER
BATAVIA. 27 Febr. (Aneta). Door de regee
ring is bij den Volksraad ingediend een or
donnantie. strekkende tot een feltelUko be
perking van de uitvoering van suiker, waar
bij export zonder schrirteUJk toestemming
der regeering wordt verboden. De maximum
hoeveelheid, voor export in aanmerking ko
mend. wordt voor geheel Nederland?ch-Indië
vastgesteld door een regeeringsbeslult. Over
treding wordt strafbaar ges'e'.d met een ge
vangenisstraf van ten hoogste 1 jaar cf en
boete van ten hoogst* f 10.000, terwUl op de
bij de uitvoering betrokken schepen beslag
kan worden gelegd
Het voornemen bestaat de ordonnantie met
ingang van 1 April in werking te doen treden.
INDISCHE PRINSEN NAAR EUROPA
MEDAN, 26 Febr. (AneU). De kroonprins
van Sordang, Tengkoo Anwar vertrekt ln d<*n
loop van de maand Maart naar Europa. Ook
de kroonprins van Dell vertrekt binnenkort
daarheen.
RAZZIA IN HET MERBAUSCHE
480 Koelies aangehouden.
MEDAN. 26 Febr. (Aneta De ..Sumatra
Post" meldt dat naar aanleiding van een
ernstige vechtpartu in het Merbausche het
Binnenlandsch Bestuur en de veldoo itie een
razzia hielden onder de 1203 koel'es van de
onderneming Laboehantje. Hiervan Heken
480 ongewenscht elementen, die werden aan
gehouden. De aangeho"denen znllen met
een extra trein naaj- Medan worden opge
zonden.
INGEZONDEN MED^DEEL'NGEN 4 00 Ct». per regel.
CONTANT OF TERMIJNBETALING zonder rente of andere kosten
Karpetten. Gordijnen, Bedstellen. enz. Balatum f 1,09 per el
MEUBELFABRIEK A. F. DE BOER
Haarlem Koninginneweg 18 (filiaal) geen winkel
Buitengewoon lage prijzen
Prima kwaliteit,
