H.D. PUZZLES
WINNAARS EN OPLOSSING VAN No. 17
□nia raiacrerarau non
HBEzSïBi
H.D. PUZZLE No. 18
Opgave H.D. Puzzle No. 18
Radiomuziek der week.
EEN VOORBESPREKING
31
BIOSCOOP
HAARLEM'S DACBLAD
ZATERDAG 7 MAART 1931
DERDE BLAD
De prijzen voor H-D.-Puzzle No. 17 zijn he
iden verzonden aan de volgende abonnés:
Hoofdprijs a 7.50.
De heer T. VAN EGMOND.
Pijlslaan 119.
5 premie's a 2-50.
De heer M. J. DE GRAAFF,
Lange Boogaardstraat 22.
De heer C. P. KOENE.
Duvenvoordestraat 102.
De heer W. DE WOLFF,
Spaarnhovenstraat 16.
De heer D. POLDERMAN.
Wijde Geldelooze pad 12 rood.
De heer N. PORTEGIES,
Van Nesstraat 3.
De oplossing is:
HHEÏB IflUradEJ QE1BI1
GitansH Ewti nnaiiH
riMW A R 1H I tl
Hieronder volgt de 18e puzzle-opgaaf
waarvan de oplossingen op de navolgende
▼oorwaarden en met gebruikmaking van het
afgedrukte inzendersformulier kunnen wor
den Ingezonden.
Oplossingen, verzonden in gesloten convert,
waarop vermeld „Puzzle-rubriek" moeten
uiterlijk Maandagavond a.s. in ons bezit zijn.
Bij de oplossing moet onderstaand formu
lier worden ingezonden, uitgeknipt en duide
lijk leesbaar ingevuld. Bij ieder formulier
mag slechts één oplossing worden ingezon
den. Voegt men er meer bij, dan moeten wij
ze alle van het mededingen naar de uitge
loofde prijzen uitsluiten.
Wanneer 'de volgende letters;
AAAAAAAAAAAA
CDEEEEBEGGHI I
IKKLLLLLLLM N N
OOOOOOOOOPRR R
RRRRSSSTTTTU W
Z
goed in de vakjes worden geplaatst (een let
ter in het midden) dan krijgt men van het
midden naar den rand woorden te lezen met
de volgende beteekenls
1 viervoetig dier.
2 gezang.
3 hoofdkussen.
4 kleur.
5 landbouwwerktuig.
6 ongebonden stijl.
7 muziekinstrument.
8 kwelling.
9 opschik.
10 vrachtloon.
11 rechtsgeding.
12 zilt vocht.
13 sieraad.
14 grap
15 buit.
16 huur.
Hier hst formulier;
H.D. PUZZLE
No. 18
Adres:
Naam Inzender:
S Maart 1931.
Voor goéde oplossingen loven wij uit;
een Eersten Prijs van 7.50
Vijf Premies van 2.50 elk.
Zijn er meer goede oplossingen dan het
aantal prijzen, dan zullen deze bij loting
worden toegekend.
De namen van de prijswinnaars zullen wij
ln ons nummer van den volgenden Zaterdag
14 Maart publiceeren.
Er bestaat geen beroep op de genomen be
slissingen.
Correspondentie er over kan niet worden
gevoerd.
Alle oplossingen moeten bezorgd of per post
gezonden worden aan onze bureaux, Groote
Houtstraat 93.
Van onvoldoende gefrankeerde brieven
wordt geen nota genomen.
dooi KAREL DE JONG.
Het eerste wat in de komende week onze
aandacht vraagt, is het programma van het
Concertgebouworkest voor as. Zondagnamid
dag. Voor bijzonderheden betreffende de
Zesde SymphonLe van Beethoven kan ik ver
wijzen naar het in de Radiobode voorkomen,
de artikel. De meening dat de „Pastorale"
niet een eerste plaats onder Beethoven's
werken inneemt deel ik met velen; zij is
mij op vele plaatsen een beetje te breed
sprakig en te rijk aan herhalingen. Doch
wie als ik, het voorrecht hadden haar Dins
dag IX onder Mengelberg's leiding te hooren.
moesten eenstemmig erkennen, dat oirze be
roemde .dirigent het wonder gewrocht had
haai' van begin tot eind te doen boelen, niet
door bizarritelten in zijn directie, maar door
een gezonde frtssche vertolking, die zich
streng aan de voorschriften der partituur
hield.. Zoo voorgedragen is deze muziek toch
nog vol levenskracht. Ik hoop, dat de luiste
raas hetzelfde mogen ervaren.
Ook het planoconcert van Tchaikowsk.v
hoorde ik reeds met Alex. Braïioksky als
solist, doch met begeleiding van het Resi
dentie-orkest. Wanneer men spreekt van
Tchaiskowsky's pianoconcert bedoelt- men wel
immer het eerste, op. 23 in bes kl. t.. dat
in 1874 geschreven werd. De toen 34-jarige
componist wilde het eerst opdragen aar.
Rubinstein, doch deze had er zooveel op
aan te merken, dat Tch. die er geen ver
anderingen in wou maken, de opdracht wij
zigde en er nu den beroemden pianist en
dirigent Hans von Bülow mee vereerde. Deze
heeft het werk populair gemaakt ln Duitsch-
land en Amerika en vele jaren kwam het
geregeld op de programma's voor als reper
toirestuk der groote virtuozen. Als in de
meeste groote re werken van Tch. zijn er
zoowel Russische ais Westerschc Invloeden
in bemerkbaar. Typeerend voor de Russische
muziek-zijn bijv. dc vele sequeuzen (motief -
herhalingen); sterk Russisch, half barbaarsch
is ook het hoofdthema van het slotdeel, het
allegro con fuoco. Meer Germaansche senti
mentaliteit doet zich gevoelen in de zang
thema's van eerste en laatste hoofddeel en in
de melodie van het Andantino. Een pompeuze
inleiding in Des gr. t. 3/4 gaat aan het eerste
Allegro vooraf. Thematisch verband tusschen
beide is niet aanwezig; niets uit de inleiding
keert weer. In het midden van het eerste
Allegro verdient de aandacht een lange orgel
punt (liggende bas) op B. waarboven een
zelfde motief in tallooze sequenzen voorkomt:
een bij Tch. veel voorkomend verschijnsel.
Het slot van dit deel herinnert aan Mendels-
sohns manier. In het Andantino wordt de
zoete melodie door een vrij banaal walsje
onderbroken. Het hoofdthema der finale be
staat uit een reeks hardnekkige herhalingen
van een wild motief; in het verdere verloop
komt weer een lange orgelpunt, die aan de
brillante, maar vrij oppervlakkige coda voor-
afgaat.-Tch. schreef nog een tweede (op. 44)
en een derde (op. 75) pianoconcert, liet
laatste pas na zijn dood uitgegeven, doch
deze beide komen zoo goed als nooit op
de programma's voor. De componist overleed
6 Nov. 1893 aan de cholera.
Een paar aanteekeningen bij de viool
duetten. die Zondagavond door Hilversum
uitgezonden worden. Archangelo Corelli, be
roemd Italiaansch violist en componist (1653-
1713) schepper van het z.g. Concerto grosso,
schreef o.a. 48 Sonate a ere (Trio-sonates»
voor twee violen en Continuo (becijferde.
d.w.z. door cijfers aangegeven maar niet uit
gewerkte bas). Deze sonates zijn als op. 14
in vier bundels, elk vaai 12 uitgegeven; op. 1
en op. 3 zijn „Sonate da Chiesa" ikerksonates)
in ernstigen. meerstemmigen stijl; op. 2 en
op. 4 zijn „Sonate da Camera", kamerso
nates. bestaande uit een opvolging (suite
of partita) van dansvormen, veelal door een
voorspel (Preludio) voorafgegaan. Het con
tinuo werd in de kerksonates door basviool en
orgel, ln de kamersonates door Clavicembaal
uitgevoerd. De Sonates op. 1 van Antonio
Veracini dateeren van 1692; Giovanni Battista
Pergolese (Pergolesi) componist van vele
kerkelijke werken, w.o. het beroemde Stabat
Mater, van vele opera's, waarvan .La Serva
Padrona" historische beteeken is verwierf én
van instrumentale werken, werd 1710 te
INGEZONDEN* MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regeL
DE MODE IN
JUMPERPAKJES
Napels geboren. Hij overleed in den leeftijd
van slechts 26 jaren.
In het pianoconcert van Mozart, dat op
de duetten volgt, is vooral het in zijn een
voud ontroerende, weemoedige Andante in
fis kl. t. opmerkenswaard.
Maandagavond kan men beginnen met
Budapest, hoofdzakelijk om den Psalm us
Hungaricus van Zultan Kodaiy. een werk dat
ook hier te lande met groot succes werd uit
gevoerd en dat in moderne schrijfwijze groote
en diepe gedachten en gevoelens openbaart,
vervolgens kan men Berlijn inschakelen en
het pianoconcert van den modernen Rus
Serge Prokofieff (geb. 1891) vergelijken met
het eertijds geliefde Concertstück van Weber.
Ik ken Prokofieff's concert niet, wél zijn
vioolconcert, maar bewonder dat allerminst.
Reislustigen en natuurliefhebbers zullen zich
via Leipzig te goed kunnen doen aan de
„Alpensinfonie" van Rich. Strauss, in 1915.
meer dan 10 jaar na zijn vorige orkestwerk
(de Sinfonie domestica) geschreven. In de
jaren daartusschen ontstonden de opera's
„Salome", „Electra", „Rosenka/valier" en
Ariadne auf Naxos". De Alpensinfonie had
terstond groot succes bij het publiek, minder
bij de kritiek.
De partituur vermeldt een geheele reeks
opschriften om den hoorder omtrent 's com
ponisten bedoelingen in te lichten. Zij luiden:
Nacht, Zonsopgang, De Bestijging, Intrede in
't Woud. Wandeling langs de Beek, Aan de
Waterval, Verschijning. Op bloemrijke Weiden,
Op de Bergwei, Door dicht Hout en Struiken
op Dwaalwegen, Op den Gletscher. Gevaar
volle oogenblikken, Op den Bergtop, Visioen,
Nevels stijgen op. De zon verduistert zich
allengs, Elegie. Stilte vóór den storm, Onweer
en Storm, Afdaling, Zonsondergang, Ver
dwijning, Nacht. Op het gebied der besenrij»
vende muziek worden in dit werk ongeloof
lijke staaltjes van virtuositeit geboden. Voor
af gaat het vioolconcert van Busoni (1866—
1924) dat tegenwoordig meer en meer de aan
dacht trekt, en door den uitmuntenden violist
Kulemkampff gespeeld zal worden.
G. Ph. Telemonn (16811767) was de
meest gevierde tijdgenoot van J. S. Bach,
tijdens zijn leven zelfs veel meer bekend dan
deze. Een aantal werken van T. worden Dins
dagnamiddag door Hamburg uitgezonden.
Voor Woensdag wijs ik op het programma
van Daventry Nat. Beethoven's geweldige
Coriolan-Ouverture. die het stugge, trotsche
zich zelf vernietigende karakter van den held
zoo aangrijpend schildert, en Brahms Tweede
Pianoconcert op. 83 een werk in vier deelen,
met een prachtige violoncelsolo in het An
dante en een voor Brahms ongewoon luchtig
en gracieus slotdeel.
Donderdag vraagt veer in de eerste plaats
het Concertgebouworkest de aandacht. De
Onvoltooide Symphonie van Schubert kent
wel haast iedereen; het gezegde: .Es giebt
nichts Vollendeteres als die Unvollendete"
teekent de appreciatie die zij geniet. Vooral
het Andante is een wonder van melodische
en Instrumentale scfibonheid. Het cellocon
cert van Mozart is mij niet bekend; bij de
„Kammeraiusik" van Paul Hindemith, geb.
1895 een der vooraanstaande levende DuiU
sche componisten, zal de hoorder zich meer
op geestige rytinnen dan op welluidende
samenklanken hebben voor te bereiden. Het
toonigedicht „Tod und Verklaring op. 24, van
Rich Strauss is wel het meest algemeen be
kende orkestwerk van den meester. Hier is de
invloed van Wagner nog sberk, sterker zelfs
dan in het vroeger geschreven Don Juan
(op. 20.) Het werk schildert de worsteling
met den dood van een mensch die tijdens
zijn leven nooit zijn ideaal heeft kunnen
bereiken, het .ideaal"-thema komt eerst na
den dood volledig ten gehoore. Strauss schreef
het na een doorstane zware ziekte; Alexan
der Ritter lichtte de poëtische beteeken is
in een gedicht toe. Hier is dus het gedicht
na de compositie geschreven; gewoonlijk is
bij z.g. programma-muziek het omgekeerde
■het geval.
Het Bachconcert van Langenberg (Vrijdag
avond) vermeldt de namen van den vader
Johan Sebastiaan B. (16851750) den groot
meester der toonkunst en van twee zijner
zonen: Philip Emanuel B. (eigenlijk Karei
Ph. Em.) geb. 1714 gest. 1788, ook wel de
..Berliner" of „Hamburger" Bach genoemd,
vooral bekend door een groot aantal klavier
werken, en Johann Ctristian (17351782),
de „Mailander" of „engOische" Bach, in de
eerste plaats operacomponist, maar daar»
nevens schrijver van vele instrumentale wer
ken. Zijn stijl wijkt zeer van dien zijns vaders
af.
Een interessant Russisch programma zal
men Zaterdagochtend uit Parijs kunnen
hooren.
KEMBRANDT-THEATER
Liane Haid en Willy Forst in
dc hoofdrollen in „Das Lied ist
aus".
„Das Lied ist aus" schijnt voor de Rotter
dammers in de Maasstad een wel zeer groote
attractie te hebben! Deze film wordt in
Tuschtnski in Rotterdam reeds voor de ze
vende week geprolongeerd. Te oordeelen naar
de opkomst van het publiek voor de tweede
voorstelling Vrijdagavond, is men ook hier
heel verlangend kennis met deze film te ma
ken.
Liane Haid. in deze film de operette-ster,
heeft een heel mooie zangstem en een aar
dige voordracht, bovendien toont deze jonge
dame over een niet geringe hoeveelheid tem-
Devament te beschikken, als het zoo uitkomt.
Het bekende .Adieu mein kleiner Garde-offi
cier" draagt ze op geestige pittige wijze voor.
De operette-ster. Tilla Morland. is dè zan
geres waarom men graag naar Carlton Bar
gaat. Een van haar succesnummer is: .Adieu
mein k'einer Garde-officier". Wanneer ze na
lang soubatten en smeeken zich eindelijk
heeft '.aten overhalen om het weer te zingen,
staat plotseling, midden in het lied. een der
bezoekers heel demonstratief oo. roept „Ober.
betalen!" en gaat heen. Tilla Morland is bul
ten zichzelf van woede en verontwaardiging!
Zoo iets heeft zij. de gevierde, nog nooit mee
gemaakt! Zij weigert verder te zingen en
wenscht naar huis te gaan. waarheen haar
drie onafscheidelijke aanbidders haar verge
zellen. Ze eïscht. van hen, dat zc voor haar
den bruut zullen opsporen. Dc drie trekken
er op uit, maar vinden hem niet. Tilla heeft
ecu secretaris jioodig en daar ontdekt ze on
der de tallooze sollicitanten zoowaar haar
beleediger. Ze neemt hem aan en neemt zich
voor hem het leven heel moeilijk te maken.
Hij wordt direct al ter verantwoording ge
roepen om zijn onhebbelijk gedrag te ver
klaren. De verklaring bevredigt Tilla en al
heel spoedig ontdekt ze verscheidene aantrek
kelijklieden en talenten in haar nieuwen se
cretaris. die dan ook lang geen alledaagsch
man blijkt te zijn. Tilla raakt al heel gauw
in vuur en vlam voor hem, maar, waar hij
maar een domme man is, begrijpt hij natuur
lijk niets van zijn patrones en haar gevoe
lens ten opzichte van hem en dat niettegen
staande hij haar boven alles lief heeft. Het
einde van de film is dan ook, dank zij zijn
domheid, niet, wat de gemiddelde bioscoop
bezoeker van de heldin en don held van het
stuk verwachten verlangt: „ze krijgen elkaar
niet!"
Willy Forst geeft een begaafde, beschaaf
de secretaris, die het. begrijpelijk maakt, dat
Tilla hem verre verkiest boven haar drie
aanbidders, hij heeft evenals zijn patrones
een heel mooie stem en een geestige voor
dracht, o.a. werd ..Frag' nicht warum" ook
door hem heel gevoelig gezongen.
We gelooven wel. dat Haarlem, zij 't niet
ln die mate als Rotterdam, veel genoegen in
„Das Lied ist aus" zal vinden.
De geluidsteekenfilm van Max Fleischer
heeft deze week tot titel Row Row Row en
handhaaft den naam van zijn vervaardiger,
evenals het Polygoon's Holl. Nieuws. Fox Mo
vietone Journaal en Paramount Sound News,
weten, wat ze aan zichzelf verplicht zijn.
De komische jongleur Astro, die het variété
deze week verzorgt kan tevreden zijn met
zijn succes.
Een voortreffelijk voorprogramma
„De Blonde Nachtegaal".
Het voorprogramma dat dit keer in .Pa
lace" draait verdient extra vermelding. Het
opent met een zeer interessant internatio
naal geluidsjournaal en het Orion nieuws.
Vervolgens draait een geluidsteekenfilm
„Snow Time", die wel tot de allerbesten be
hoort. die wü ooit gezien hebben. Dit filmpje
is zeldzaam geestig en wanneer het het eeni-
ge nummer van het programma wasdan
zouden wij niet aarzelen er een aanbeveling
voor te schrijven. Maar er is nog meer goeds.
De tweede geluidsteekenfilm is een Stein
Song. dit keer een bekend Amerikaansch
studentenlied, dat met veel bravour door
Fleischer's groteske creaturen wordt, vertolkt.
Wij vinden het jammer dat. deze volmaakte
geluidsfilms ten overvloede nog eens begeleid
moeten worden door het theaterorkest.
Geluidsteekenfilms zijn af. En het is groo
te miskenning van hun artistieke waarde,
wanneer men er muziek bij laat maken, die
er in het geheel niet bij past.
Behalve een aantrekkelijke Amerikaansche
muzikale grap, draait voor de pauze nog een
cultureele film van de Ufa. Dit prachtige,
uiterst fijnzinnige werkje behandelt een
reeks gedaanteverwisselingen in de natuur.
Het is wonderlijk mooi filmpje dat jong en
oud belang in zal boezemen.
Het variéténummer is dezen keer ook on
gemeen goed. De beide heeren (Tribolo and
Smiles) hadden enorm succes. Hun acroba
tische demonstratie is bijzonder geestig.
De hoofdfilm heet „De Blonde Nachtegaal".
Het is een operette-achtige geluidsfilm met
veel zang en veel dans en veel Duitsche hu
mor. volgens bekende beginselen vervaardigd
onder regie van Johannes'Meijer. In de hoofd
rollet» nieuwe Ufa-sterren, onder anderen
Else Eisten en Arthur Hell.
LUXOR-TIfEATER.
Thomas Meighan in „Het Recht
zegeviert". „De Mascotte".
De accordeon-virtuoos Angelo
Jaconelli.
Het programma dat dit keer in Luxor
vertoond wordt is zeer goed. In het eerste
hoofdnummer trekt vooral het sobere spel
van den politie-kapitein de aandacht. In
het tweede hoofdnummer doen dc vele ko
mische momenten de bezoekers meermalen
van harte meelachen.
„Het Recht zegeviert' speelt ln de kringen
van de Amerikaansche dranksmokkelaars.
Het is vooral de actieve politie-kapitein die
het bij de dranksmokkelaars moet ontgel
den. Wat deze heeren ook uithalen, steeds
weer worden zij door de corrupte justitie
vrijgesproken. Wanneer het nog eens tus
schen den politie-kapitein en den aanvoer
der der smokkelaars tot een uitbarsting
komt, trekt de laatste aan het kortste eind,
al wordt hem ook nu weer de gelegenheid
gegeven te ontvluchtendoor de justitie
zelve, nadat de dranksmokkelaar den
„recht" doenden ambtenaar heeft verteld,
dat hij in de pers zal publiceeren wat de
justitie voor de misdadigers gedaan heeft,
Thomas Meighan, Marie Prevost en (wijlen)
Louis Wolheim (bekend uit „lm Westen
nichts Neues") vervullen de hoofdrollen op
uitstekende wijze. Een goed nummer.
„De Mascotte" is vooral een succesnummer
voor Kathe von Nagy als ,.De Mascotte" en
I. Kowal Samborski als Paul, de tooneelspe-
ler. Vier vrienden leven ln armoede bij el
kaar. Eén van hen, Paul, is tooneelspeler.
In een museum ontmoet Paul Margot-, Dit
meisje gaat met den acteur mee naar huls
en brengt dadelijk geluk aan. want tegelij
kertijd winnen de vier vrienden op een lot
een flinken prijs. Het meisje brengt zooveel
geluk aan dat de vrienden haar „De Mas
cotte" doopen. Het komt tot heel veel
vreemde verwikkelingen, doch het meisje
overwint die alle. Op een artistenbal wordt
Margot tot koningin uitgeroepen en tevens
krijgt ze een engagement bij een theater,
hetwelk zij niet wil aanvaarden als de di
rectie Paul er ook niet bij neemt. Dit gelukt
en beurtelings is het nu vrede en twist tus
schen die twee, totdat ook voor hen „de
goedé afloop" een goede oplossing brengt.
Vóór de pauze ziet men nog: ..Grepen uit
het Dierenleven in Zuid-Afrika en Nieuw-
Guinea". Het Luxor-Nieuws bevat weer veel
bezienswaardigs
Op het tooneel de accordeon-virtuoos
Angelo Jaconelli. Deze artist is zeer handig
op het instrument en verwierf grooten bij
val. Het geheel vormt een uitstekend pro
gramma.
MUZIEK.
Concert in de Kloppersingelkerk.
Wanneer ik boven een verslag van de bij
eenkomst van Vrijdagavond in de stem
mingsvolle Kloppersingelkerk, een bijeen
komst, die volgens het programma aan „Or
gelbespeling. Zang en Rede" gewijd was. het
woord „Concert" plaats, moet het Kerkbe
stuur mij dat niet euvel duiden. Immers de
uitvoering was een concert in den besten zin
des woords: een wedkamp in ede'e kunst
beoefening, door een geest van frischheid be
zield en met een schoon einddoel: de verster
king van het. orgelfonds.
De frlssciie geest, die op deze bijeenkomst
zoo weldadig aandeed, was van begin tot
eind bemerkbaar. Allereerst reeds in den
rythmischen samenzang, een misschien koene
wijziging van den psalmzang. maar eene, die
niet anders dan ten goede kan werken. Op
deze wijze immers wordt een behoorlijke over
eenstemming tusschen den zang der gemeen
te en het orgel verkregen- Frischheid. ge
paard met groote kunstvaardigheid ken
merkte ook het spel van onzen Haurlcmschen
orgelvirtuoos Jacob Bijster. Hij liet het fraaie
instrument zingen en schallen cn juichen:
in het ietwat oppervlakkige, maar praalvolle
Concert van Handel, waaraan hij een gran
dioze cadens toevoegde; in zijn eigen Ko-
raalfantaslc. waarin het 3de Choral van Ce
sar Franek bijwijlen wat al te kennelijk om
den hoek gluurt, maar die overigens Bijstors
gezonden muzikalen zin ten volle openbaart
en rijk is aan mooie en verrassende harmo
nische verbindingen. Franck's invloed was
was ook in de ..Improvisat ion-Caprice" van
den Belgischen toonkunstenaar Jas. Jongen,
zelf een orgelvlrtuoos van na3m. te bespeu
ren; achter de Passacaglia van onzen groo
ten organist Cor de Wolf rijst echter de
schim van den nog grooteren Johann Sebas
tian op. Doch op zich zelve genomen kan
de Wolf's muziek slechts voor de zooal niet
oorspronkelijke, dan toch door en door de
gelijke kunstrichting en de grondige kennis
van den auteur pleiten.
Ik heb het. Instrumentale deel van het pro
gramma het, eerst gememoreerd; het vocale
echter stond er zeker niet bij achter. De so-
praanstem van Mej- Machteld Hogenbeck
heeft stellig nog niet het hoogtepunt van ont
wikkeling en cultuur bereikt; de hoogte zal
nog aan gladheid, de diepte aan kracht en
omvang kunnen winnen. Maar ln het me
dium is de kracht verrassend cn de reinheid
van haar zang is verblijdend als een schoone
zomerochtend, wanneer de dauwdruppels
fonkelen cn de leeuwerik jubelend omhoog
stijgt in de blauwe luchtSchoon visioen
in deze dagen van wlntersche kou, van een
frischheid. die aan deze uitvoering, of althans
aan 't bezoek daarvan, niet ten goede kwam,
wan^ er gaapten meer leege banken dan bij
mildere weersomstandigheden het geval ge
weest zou zijn, en zeker veel meer dan dit
concert \erdlend had.
Ds. W. W. Smltt uit Vogelenzang-Ben ne
broek sprak over het verband lusschen
schoonheid en religie en ove7 den goddelljken
oorsprong der Kunsthad ik geen ge ijk.
toen ik deze uitvoering een concert in den
besten zin des woords noemde?
K. DE JONG.
DE TOESTANDEN IN ARMENIc.
VOORDRACHT DOOR DS. A. KRAFT
BONNARD.
In de Waalsche Kerk heeft ds. A. Krafft
Bonnard Vrijdagavond een voord ra edit ge
houden over de verschrikkelijke toestanden,
waarin de bevolking van Armemc sinds jaren
verkeert.
Het Armeensche vraagstuk is, zooais ds.
Krafft dat allereerst uiteenzette, voor alles
een probleem van rechtvaardigheid. Want
Ar::#eniè. een der oudste Oh ris ten malies van
de wereld, het land, dat ondanks alles zijn
godsdienst trouw is gebleven, wordt een groot
onrecht aangedaan.
De groote onderdrukkingen door het Turk-
sche gouvernement dateeren vooral uit de
oorlogsjaren 1915—1916 toen de helft der be
volking door de Turksehe soldaten eenvoudig
werd uitgemoord. Het Jaar daarop stierven
bovendien vele Armeniërs tengevolge van de
kwellingen en vermoeienissen, diè zij tijdens
hun deportatie door de Turken moesten on
dervinden. Dc Mogendhedenhebben na den
oorlog toegezegd het onderdrukte Land te zul
len helpen en inderdaad werd ln 1920 Armenië
als vrije staat erkend. Echter, dlVverdrag was
weinig meer dan een vodje papier: in werke
lijkheid steunden de Mogendheden de Tur
ken in hun barbaarsche overheerschtng. Het
verdrag van Lausanne, in 1923 gesloten, bc-
teekende het doodvonnis van Armenië.
Geleid door politieke overwegingen en de
belangen van de groot-industrieeien hebben
de Mogendheden het land ten gunste van
Turkije opgeofferd:
Dc soldaten van Kemal Pascha hebben
d« hoogstaande cultuur van het land vernie
tigd en alles, wat nog aan de oude bescha
ving herinnerde, verwoest. Sinds 1924 doen
dc Armeniërs herhaaldelijk beroepen op den
Volkenbond om verbetering te brengen in den
vreeselljken toestand, waarin zij verkceren eu
een eind to maken aan de schandelijke be
handeling, die zij van de Turkschc regecrlng
moeten ondervinden.
De heer Krafft was in dit opzicht, van
mcening, dat de Volkenbond met zijn betrek
kelijk korte ondervinding nog niet. capabel
is een oplossing voor deze brandende kwestie
te vinden. Spreker zeide veel resultaat te
verwachten van de publieke opinie, wanneer
deze zich krachtig tegen de houding der
Mogendheden zal blijven verzetten.
Dc omstandigheden zijn daarom ook zoo
précair, omdat dc Armeensche vluchtelingen
in bijna geen enkel land worden toegelaten.
Duizenden inwoners zijn destijds naar Grie
kenland getrokken, maar in October j.l. maak
te de Grieksche regeering hot besluit bekend,
dat aan geen Armeniërs meer toegang kon
worden verleend. Wel hebben in de laatste
Jaren vele Jonge Armeniërs goede posities
gekregen ln Syrië, maar de groote massa is
toch genoodzaakt in het land. dat zij niet
eens hun vaderland kunnen noemen. te
blijven. Vooral de zieken, de grijsaards, de
weduwen en weezen hebben het er hard te
verantwoorden.
Spreker weer er voorts op. dat een belang
rijk percentage van het in den oorlog op»
gegroeide geslacht tuberculous is, ais gevolg
van het onzekere, gejaagde en onmonschelijke
bestaan, dat het in die Jaren met hun ouders
heeft moeten leiden. Uitvoerig vertejde
spreker van de ontzettende misstanden, die
op het oogenbllk in het onderdrukte land
hoerschen en van de wijze, waarom dc Sovjet
republiek hiervan hoeft trachten te profi-
teeren om propaganda voor de bolsjewistische
idee en tegen het kapitalisme te maken.
Gelukkig rijst er den laatsten tijd in Ar
menië zelf meer en meer verzet togen de be
staande toestanden. Hier kan men zeker het
beste van verwachten, want hot weerstand-
bieden is in dit land een aigemeene eigen
schap en zonder twijfel zal het rcactionnalro
gedeelte tot ln het uiterste in haar pogingen
volharden.
Ds. F. Ch. Krafft, die ook een kort in
leidend woord had gesproken, dankte zijn
oom na afloop der voordracht voor zijn be
langwekkende lezing en sloot daarna de bij#
eenkomst met gebed.
VICE-ADMIRA AL TEN BROECKE
HOEKSTRA.
Naar het Hbld. verneemt is de afgetreden
commandant der zeemacht in Ned.-Indic.
vice-admlraal Ten Broecke Hoekstra, adju
dant. in buitengewonen dienst, van do. Ko-
nl.ngn voornemens eerlang den zeedienst
met pensioen Lc verlaten, - s
