De Haarlemsche gemeente-financiën,
Het woord is aan...
Het Belangrijkste.
48e Jaargang No. 14641
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 19 Maart 1931
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
•n ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN :pcr week fO.TJV», met Geïllustreerd Zondagsblad 0-32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) f 3.57Va- Franco per post door Nederland 13.87lA- Losse nummer»
f0.06. Geill Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754- franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 1175. elke regel meer f 0.35- Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 1—4 regels f 0.60,
elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentje»
(iederen dag) 13 regels f 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend A contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 600.-. Verlies van Hand. Voet ot Oog 1400.-. Ouim 1250.-, Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger f50.-. Arm- ol Beenbreuk 1100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
DE HAARLEMSCHE
GASFABRIEK-
VERMINDERD PARTICULIER GEBRUIK
TE HAARLEM.
Uit de dezer dagen verschenen statistische
gegevens der gemeente Haarlem hebben wij
reeds ontleend dat de omzet van de Haarlem-
sche gasfabriek in 1930, vergeleken bij 1929,
weer gestegen is.
De cijfers zijn:
1930: 25.382.794 M3.
1929: 25.247.595 M3.
Vermeerdering: 135.154 M3.
Wanneer wij de cijfers evenwel nader be
kijken, blijkt dat deze vermeerdering gezocht
moet worden in een stijgend gebruik in Bloe-
menöaal en Zandvoort.
Zandvoort nam 54.750 M3. meer af dan in
1929 en Bloemendaal zelfs 104.301.
Bovendien werd in Haarlem in 1930 aan de
openbare verlichting 85.625 M3. meer gas
verbruikt dan in het voorafgaande jaar.
Daarentegen verminderde het particulier
gebruik en het gebruik in de gemeentegebou
wen (inclusief 4 a 5 pet. van het totaal der
misrekening der meters en lekkage) van
20.678.286 M3. in 1929 tot 20.477.813 M3. in
1930. Een daling dus van 200.473 M3.
Bij een nader onderzoek bleek ons dat dit
verschil zijn oorzaak vindt in den strengen
winter van 1929. Er werd toen zeer veel gas
voor verwarming gebruikt.
Er is thans weer vooruitgang te constatee-
ren in het particulier gebruik, niettegen
staande de winter van 1930/1931 evenmin
streng is geweest als de vorige.
„IEDER WORDT GEACHT DE
WET TE KENNEN".
IEMAND, DIE HAAR NIET KENDE,
VOOR DEN KANTONRECHTER.
Wij hebben in ens landje een wet, houden
de Algemeene Bepalingen der Wetgeving van
het Koninkrijk. Artikel 2 nu van die wet zegt,
dat de wetten in het geheele Koninkrijk ver
bindend zijn uit kracht van derzelver afkon
diging. Wat neerkomt op de buitengemeen
optimistische veronderstelling, dat een ieder
geacht wordt de wet te kennen. Optimistisch.
Er is toch niemand, die zelfs maar den naam
van alle wetten en verordeningen kent. Laat
staan den inhoud.
Het is dan V>k gansch niet te verwonderen,
dat de zeer spraakzame man op het beklaag
denbankje niet de minste notie had van de
duistere kronkelwegen der Octrooiwet. Ook al
verbeeldde hij zich er volkomen in thuis te
zijn, meer nog dan de kantonrechter, die te
hooren kreeg: „Dan weet U er niks van", en
wien hij den raad gaf zich eenige duizenden
wetboeken aan te schaffen.
De man was uitvinder, had inlichtingen in
gewonnen bij den Octrooiraad omtrent de
uitsluitende rechten voor het maken van
een voortbrengsel. Want de nieuwe verbete
ring aan een draaibaren etalagestandaard,
dien hij in een winkel gezien had, was niks.
Hij had een andere gemaakt, een verbeterde
uitgave.... „wel een half misproduct, Edel
achtbare, maar toch een verbetering".
Hij had dus inlichtingen gevraagd omtrent
een octrooi, en matigde zich nu het recht aan,
op reclamekaarten te suggereeren, dat hij al
octrooi verkregen had. Hetgeen ten eenen-
male onjuist was en volkomen in strijd met
de goede trouw. Reden, waarom hij vervolgd
werd.
De spraakzame man redeneerde en pleitte,
maar luisterde slecht. Op de vraag of hij ook
buiten Haarlem de kaarten verspreid had,
antwoordde hij met te zeggen, dat hij octrooi
had aangevraagd. De kantonrechter trachtte
den verdache aan het verstand te brengen,
dat een aanvraag om octrooi tevens het stor
ten van een geldsom meebrengt- Dit was
echter niet geschied.
„Dan leg ik dat geld hier op tafel. Ze kun
nen me dan niks meer maken".
Hetgeen onjuist was. Want het betalen
van het geld had moeten gebeuren, vóór nij
met de kaarten rondwandelde. Dit begreep
de man niet. Als ie nou toch de guldens neer
wilde tellen
De ambtenaar elschte 75 of 25 dagen.
De kantonrechter was milder, hij veroor
deelde verdachte tot een boete van 25 of
of 25 dagen.
„Da's een koople, edelachtbare", dankte de
veroordeelde en ging vriendelijk groetend
heen.
Even gleed een glimlach over de strakke
gezichten der gerechtsdienaren. Toen diende
de volgende zaak.
PATRONEN ONTPLOFT TE
REINSDORF.
VIER PERSONEN GEDOOD.
WITTENBURG. 18 Maart (V. D.) Heden
morgen tegen 10 uur is op de patronen-
opslagplaats van de dynamietafdeeling der
springstoffenfabriek „Reinsdorf" een voorraad
patronen ontploft, tengevolge waarvan vier
personen werden gedood en twee lichte ver
wondingen opliepen. De oorzaak van het on
geval is nog onbekend.
De aangerichte schade is gering.
Zuinigheid geboden.
Aanhangige plannen moeten verdaagd worden.
Een week geleden hebben wij medegedeeld,
dat B. en W. aan de hoofden van dienst en
de directeuren der bedrijven een schrijven
hebben gezonden, waarin in verband met de
ongunstige tijdsomstandigheden, op zuinig
heid werd aangedrongen. Daarna kwam ons
nog ter oore, dat B. en W. de verdere uitwer
king van verscheidene plannen die op stapel
stonden voorloopig hebber, opgeschort, ter
wijl bovendien getracht werd langs admi
nistratieven weg te bevorderen, dat de ge
meenterekening over 1930 nog zooveel moge
lijk gunstig beïnvloed wordt, om daardoor
te voorkomen, dat die rekening met een groot
tekort zal sluiten.
Toen wij op informatie uittogen werd ons
door een ingewijde medegedeeld: De feiten
die u gehoord hebt zijn juist, maar daarin
ligt toch niets alarmeerends. Het is niet al
leen Haarlem, dat de gevolgen van de econo
mische inzinking ondervindt, alle gemeenten
en alle landen lijden daaronder. Door die
ongunstige tijdsomstandigheden loopen de
belasting-kohieren terug, hetgeen dus wil
zeggen: mindere opbrengst uit de belastin
gen. Daarom is het noodig om. wil men een
belastingverlaging voorkomen, tijdelijk zoo
veel mogelijk op de uitgaven te besnoeien.
Het zou onverstandig zijn ook plannen door
te zetten als die van den aanleg van een
Norderhout, of 6 ton te besteden voor een
brug over het Donkere Spaarne. Al die plan
nen moeten voorloopig ter zijde gelegd wor
den. Als men dat doet is er niets verontrus
tends in den toestand.
Van andere zijde werd ons opgemerkt: Het
is niet zóó, dat Haarlem niets meer kan
doen, maar wij moeten ons voorl ooplg
tot het strikt-noodige beperken. De achter
ons liggende maanden hebben zeer veel ge
kost aan steun aan werkloozen. werkver
schaffing en werkverruiming en die extra
uitgaven gaan nog steeds voort, want er komt
nog slechts een geringe afneming in het aan
tal werkloozen. Bovendien is er weer onze
kerheid gekomen over de vraag hceveel
Haarlem aan Heemstede voor de annexatie-
schadeloosstelling moet betalen. Het- kan mee,
maar ook tegenvallen. Wil men dus aan het
gevaar van belasting-verhooging ontkomen,
dan moet de tering naar de nering gezet
worden. Blijkbaar zijn B. en W. daarvan
doordrongen. Enkele voorstellen die al bij den
raad ingediend waren zijn door B. en W. te
ruggenomen, o.a. het voorstel om een stuk
grond bij het Lorentzplein voor f 10.000 te
koopen en daarop een telefoon-gebouwtje,
gemakshuisje en wachtlokaaltje voor autobus
passagiers te zetten.
Van den aanleg van den Noorderhout zal
wel niets meer komen. Men kan het terrein
dat daarvoor bestemd is beter productief ma
ken en, althans gedeeltelijk, voor woningbouw
bestemmen.
Er zijn twee nieuwe schoolgebouwen noodig,
nl. voor het gymnasium en voor de Meisjes
school Het zal zoo zie ik het althans, zoo
vervolgde onze zegsman noodig zijn voor
loopig met één gebouw te volstaan en het
plan om het tweede nieuwe gebouw te stich
ten uit te stellen.
Met groote belangstelling heb ik kennis ge
nomen van de in Heemstede en Bloemendaal
gebleken bereidwilligheid tot samenwerking
inzake den scholenbouw.
Wat den bouw van de nieuwe brug over
het Donkere Spaarne betreft, er zijn reeds
bezwaren bij Ged. Staten tegen het desbe
treffende raadsbesluit ingediend.
De uitwerking der plannen om zich het lot
der onvolwaardige arbeidskrachten aan te
trekken is ook voorloopig opgeschort, omdat
daarmede groote geldelijke offers gepaard
zouden gaan.
Aan de havenplannen wordt verder ge
werkt. maar in een langzaam tempo. Ver
moedelijk zal wel tot een uitvoering bij ge
deelten besloten worden en dan nog alleen
bij wijze van werkverruiming.
Gaan wij evenwel zoo besloot onze zegs
man met voorzichtigheid te werk. dan is
voor Haarlem een goede toekomst weggelegd.
Er vestigen zich hier zeer veel Amsterdam
mers, meest gegoede middenstanders, die een
aanwinst zijn voor ons kohier. In onze buiten
wijken. vooral in HaarlenvNoord. wordt zeer
veel gebouwd, maar alle huizen die klaar zijn
vinden graag huurders of koopers. Als <i<us de
economische inzinking overwonnen is, opent
zich voor Haarlem een veelbelovend perspec
tief.
DE VRIJE HALVE DAG VOOR
HET WINKELPERSONEEL.
EEN ADRES VAN DE AFD. HAARLEM DER
VEREEN. VAN HUISVROUWEN
De afdeeling Haarlem der Ned. Vereeniging
van Huisvrouwen heeft het volgend adres
tot den Gemeenteraad gericht:
„Het bestuur der afdeeling Haarlem van
de Nederlandsche Vereeniging van Huis
vrouwen, welke afdeeling thans ruim 2800
leden telt en dus evenzooveel huisgezinnen
omvat:
vernomen hebbend, dat uw Raad zal over
wegen een verordening in het leven te roepen,
waarbij den winkeliers de verplich
ting wordt opgelegd, hun personeel één vrijen
middag per week toe te staan;
van oordeel, dat de uitvoering van dit plan
voor de huisvrouwen groote bezwaren zou
meebrengen, aangezien de vlotte bediening
in vele winkels daaronder zou lijden, juist
gedurende de uren, dat de huisvrouwen winke
len kunnen (wat voor de meeste beperkt is
tot de uren van 2 tot 4)
óf de prijzen der artikelen verhoogd zouden
worden, indien door noodzakelijke uitbeiding
van het personeel, de exploitatiekosten zou*
den stijgen;
handhavend het verzoek, neergelegd in zijn
adres van 8 Maart 1930,
wendt zich nogmaals tot Uwen Raad met
het verzoek rekening te willen houden met de
belangen der huisvrouwen, welke door be
doelden maatregel stellig zouden worden ge
schaad".
HAERLEM.
Deze oudheidkundige vereeniging hield
Woensdagmiddag in haar Vereenigingsge-
bouw, de Hoofdwacht, een vergadering onder
praesidium van den heer V. Loosjes.
Het eenige punt van behandeling was
statutenwijziging in verband met de verlen-
ging van de koninklijke goedkeuring. De ver
eeniging werd namelijk opgericht op 2 Nov.
1901 voor den tijd van 29 jaren, te rekenen
van den dag af, waarop de koninklijke goed
keuring werd verkregen, zijnde 31 Mei 1902.
Vóór 31 Mei moet dus de verlenging worden
aangevraagd en verkregen zijn. Het bestuur
had reeds het heele bestaande reglement
ampel besproken en als gevolg daarvan zeven
reglementswijzigingen voorgesteld, die alle
bij algemeene stemmen werden aangenomen.
Bij de rondvraag bleek,, dat de fotowed
strijd goed marcheert, dat de wandelingen
zeer gewaardeerd worden en nog een wande
ling door Haarlem en een bezoek aan een
andere buitenplaats zeer op prijs wordt ge
steld.
WINKELIERS, OPGEPAST.
Uit het politierapport vernemen wij. dat bij
een banketbakker hier ter stede een uit
gebreid diner voor een familie alhier besteld
werd. De banketbakker liep er echter niet
in. want bij onderzoek bleek hem, dat van
deze bestelling bij die familie niets bekend
was. Veertien dagen geleden werd eenzelfde
diner ook bij een anderen banketbakker be
steld. maar ook deze bestelling werd niet
uitgevoerd.
Men zij dus gewaarschuwd!
20 KM. ven Horsc-eiUinö in White Boy ont plofte de ..Viking', een robbenranger, aan
boord waarvan zich de filmregisseur Trissel, met 120 man. betonden. Een 25-tal opvaren
den werd gedood. De overigen wisten zich van schots op schots springende te redden. Links
de heer Trissel, de leider der expeditie, rechts een kiek in While Bay genomen
RUMOERIG DUITSCHLAND.
WEER BOTSINGEN TUSSCHEN NAZI'S EN
COMMUNISTEN.
BREMEN. 18 Maart (V. D.) Hedenavond
werd een nat. soc. vergadering gehouden. On
geveer 120 communisten poogden zich toe
gang te verschaffen tot het lokaal. Hierbij
ontstonden hevige botsingen in het verloop
waarvan de inrichting van de locaüteit werd
verwoest, alle vensterruiten werden inge
slagen. Nat. soc. werden deels zwaar gewond.
Het aantal der gewonde communisten kon
tot dusverre niet worden vastgesteld. Laat
in den avond kwam het opnieuw tot vecht
partijen. zoodat de politie verscheidene malen
met behulp van den gummistok de straten
moest ontruimen.
Bloedige onlusten te
Dusseldorf.
DUSSELDORF, 18 Maart (V. D) De com
munisten hadden ter gelegenheid van de be-
grootlngsdebatten in den gemeenteraad de
monstraties georganiseerd, waarbij het tot
botsingen kwam met de politie, die verschil
lende straten had afgezet. Er werd door de
betoogers met steenen geworpen en geschoten
waarop de politie van de vuurwapens gebruik
maakte. Er werden zeven personen gewond,
van wie er een aan het bekomen letsel is
overleden. Nadere bijzonderheden ontbreken
nog.
TETZNER TER DOOD
VEROORDEELD.
REGENSBURG. 18 Maart (V D.) Na de ver-
hooren van de deskundigen kwam het O.M-
aan het woord en eischte tegen Erich Tetzner
wegens moord en poging tot moord en poging
tot verzekeringbedrog de doodstraf en een
tuchthuisstraf van twaalf jaar, met levens
lang verlies der burgerlijke eererechten.
Tegen Mevrouw Tetzner eischte hij wegens
medeplichtigheid aan moord en poging tot
verzekeringsbedrog zes jaar tuchthuisstraf en
tien jaar verlies der burgerlijke eererechten
Toen de ambtenaar van het O.M. zvjn elsch
had uitgesproken, zakte Mevrouw Tetzner in
elkaar.
REGENSBURG, 18 Maart (V. D.) De Recht
bank heeft den koopman Erich wegens moord
en verzekeringsbedrog ter dood veroordeeld,
alsmede tot twaalf jaren tuchthuisstraf.
Bovendien werd hij tot levenslang eerverlies
veroordeeld.
Zijn echtgenoote werd wegens medeplich
tigheid aan moord en verzekeringsbedrog
tot vier jaren tuchthuisstraf veroordeeld, te
verminderen met een jaar preventieve hech
tenis. Ook zij werd tot eerverlies veroordeeld
en wel voor den tijd van drie jaar-
ENGELSCH STOOMSCHIP
GESTRAND.
NEGEN LEDEN DER BEMANNING
VERDRONKEN.
LONDEN. 18 Maart (V D Het kleine En-
gelsche stoomschip „Citrine" is tengevolge
van mist bij het eiland Man gestrand. Negen
man zijn verdronken. Twee leden der be
manning konden zich zwemmende redden.
HOTELBRAND IN
MASSACHUSETTS.
NEW. YORK, 18 Maart. (V.D.) Te Lynn
(Massachusetts) heeft In Hotel ..Lennox" een
felle brand gewoed, die het geheele gebouw in
de asch legde. Er werden twee personen ge
dood en 11 gewond. Onder dc gasten on'-stond
een paniek. De materieele schade bedraagt
enkele honderdduizenden Dollars.
NOORSCH KUSTVAARTUIG
VERGAAN.
ZEVEN DOODEN.
OSLO. 19 Maart (V. D l In de afgeloopen
nacht is het Noorsche kustvaartuig „Hera"
uit Bergen tegen 2 uur bij Havoesund in de
nabijheid van Hammerfest ten gevolge van
den hevigen N.W. wind en een daarmee ge
paard gaande sneeuwjacht op de kust gestrand.
Daarbij zijn 7 personen om het leven gekomen
waarbij 3 passagiers. De overige 55 opvaren
den van de Hera konden worden gered. De
ramp vond onder zeer ongewone omstandig
heden plaats. Het schip liep met zooveel
kracht op een rots, dat het voorschip vier uur
lang tusschen de rotsen vastgeklemd bleef
zitten, terwijl het achterschip bijna dadelijk
zonk. Een stuurman slaagde er met behulp
van 'n lijn in, aan land te komen en de aan
boord achtergeblevenen die zich op het voor
schip hadden verzameld met behulp van een
reddingsband en een kabel na elkaar aan het
land te trekken. Zes personen vielen daarbij
echter uit den band en verdronken daar de
zee te woelig was om een reddingspoging te
wagen. Oververmoeid en doornat moesten de
geredden den langen weg naar Havoesund
te voet afleggen. Daarbij zakte een der pas
sagiers. een bejaard arbeider in elkaar en
overleed aan de gevolgen van de doorgestane
inspanning.
Franz Werf el:
..Weet u, wat 't beste in u is? U bent geeit
intellectueel menschMijn hemel, ais u dit
mankement maar kunt handhaven!'
{Alfred Englandcr in „Barbarq
of de Vroomheid".)
De Haarlemsche Gemeentefinanciën, Zuinig
heid geboden. Aanhangige plannen moeten
verdaagd worden.
(Ie blad, le pag.)
De uitvoering van de tarwewet. Nieuwe dienst
en nieuwe organisaties.
(2e blad, 2e pag).
De uitbreiding van de machinefabriek der,
N.V. Gonnerman Co.
(4e blad, 2e pag.)
Fordfabriek in Amsterdam. Voordracht door
den Raad aangenomen.
(le blad, 3e pag.)
Intimus: Staten-Generaal: Vergaderingen van
Eerste- en Tweede Kamer.
(4e blad, 2e pag.)
De houding der Engclsche liberalen ten aan
zien van de rcgecring.
(2e blad, le pag.)
Uit Spanje: Na het vonnis inzake Jaca.
(2e blad, le pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Samenwerking!
(le blad, 2e pag.)
Voor de Forensen: Dc uittocht der Amster
dammers. De tram Zandvoort—Haarlem-
Amsterdam. De clectrische spoorlijti Haar
lemZandvoort.
(2e blad. le pag.)
Wat de fiscus eischt. Een gecombineerde
rekening.
(2e blad. Ie pag.)
Het rcddingioezen le IJmuiden.
4e blad, le pag.»,
J. C. E.: Langs de Rails.
(2c blad, le pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
UITGAAN.
Gent. Concertzaal.
Zondag 22 Maart komen de gebroeders
Willy en Karei Chanson een opvoering geven
van de Jordaanklucht „Appelenjan" waarin
de bekende Mie en Ko de titelrollen vervul
len. Dit stuk werd te Haarlem reeds voor een
volle zaal opgevoerd.
NEDERLANDSCIÏ TOFRISTENVERBOND
„NATURA"
Woensdagavond hield, voor „Natura" de
heer R, M. v d, Hart. sec re n ris van de Ned.
Ver. voor Land en Tuinbouw zijn derde en
laatste lezing van dit seizoen (met fraaie
lichtbeelden) over bloemen en planten.
Op boeiende en dikwijls geestige wijze ver
telde hij den aanwezigen van het rijke plan
tenleven en gaf wenken over enten en occu
peer en.
De voorzitter bracht den spreker dank voor
zijn prettige en leerzame lezingenreeks, die
zeer waarschijnlijk 't volgend seizoen zal wor
den voortgezet.
BAL-MASQUé HAARLEM S TOONEEL.
In ons verslag over het bal-masqué van
Haarlem's Tooneel komt voor. dat „Dc be
droefde zeeman" als „Zonderlinge dame" een
prijs heeft gewonnen. Dit moet natuurlijk
zijn: Zonderling heer.
AMERIKA.
ERNSTIGE ONLUSTEN IN EEN
GEVANGENIS.
NEW YORK. 18 Maart. (V.DIn de staats
gevangenis te Jollet in den staat Illinois zijn
opnieuw ernstige onlusten uitgebroken. Do
gevangenen staken verscheidene werkplaat
sen in brand, die geheel tot op de fundamen
ten werden neergeschoten. Militairen zijn ter
versterking ontboden.
ERNSTIG TUNNELONGELUK IN
DE V. S.
5 DOODEN.
NEW YORK. 18 Maart. (V.D.) In Ca'Uornlë
heeft in de nabijheid van Cuincy op 2)0 K.M.
Noordelijk van Sacramento, in een in aan
bouw zijnden tunnel een aardstorting p'aata
gehad, waarbij 5 arbeiders werden gedood.